Lý luận chung về kỹ năng giao tiếp | Tài liệu môn Kỹ năng giao tiếp

lOMoARc PSD|31 835026
CHƯƠNG I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ KỸ NĂNG GIAO TIẾP Mụ tiêu
Sau khi nghiên ̣ưu ̣hương nay, ngươi họ ̣o thê:
- Trinh bay khai niêṃvê giao tiêp, ki năng giao tiêp
- Phân tịh va ̣ho vi du ̣u thê đặ̣điêm, vai tro ̣ua giao tiêp
- Vâṇdung vai tro ki năng giao tiêp đê điêu ̣hinh phong ̣ạh giao tiêp sao ̣ho phu hơp vơi đia vi ̣ua ̣a nhân
I.KHÁI QUÁT VỀ GIAO TIẾP 1 . Giao tiêp la gi ? 1 .1. Khai niệm giao tiêp
Co thê noi ̣o kha nhiêu khai niệm vê giao tiêp khạ nhau tuy theo phân nganh ̣ũng như
mụ địh nghiên ̣ưu. Nêu hiêu theo nghia đơn giản thi giao tiêp la tiêp xú ̣, tro ̣huyện,
trao đổi, giao lưu…la nhưng hanh vi xa hôịgiưa ̣on ngươi vơi nhau ma ̣húng ta ̣o thê
dê dang băt găp̣tai bât ̣ư đâu. Hiêu theo nghia rộng nhât thi giao tiêp nghia la hoat động
̣ on ngươi tro ̣huyện, trao đổi vơi nhau, nhằm thỏa man nhu ̣ầu giao lưu ̣ũng như thự̣
hiện nhưng hoat động trong ̣uộ̣ sống.
Nhưng khi giao tiêp trơ thanh đối tương nghiên ̣ưu ̣ua khoa họ, ̣húng ta ̣ần ̣o nhưng
khai niêṃhuân xạ hơn. Tạ giả Pham Minh Hạ ̣ho rằng: “ Giao tiếp là hoạt động
xác lập và vận hành các quan hệ người – người để hiện thực hóa các quan hệ xã hội giữa người ta với nhau”
- Tạ giả Nguyên Thạ, Hoang Anh: “ Giao tiếp là hình thức đặc biệt cho mối quan hệ
giữa con người với con người mà qua đó nảy sinh sự tiếp xúc tâm lý và được biểu hiện ở
các quá trình thông tin, hiểu biết, rung cảm, ảnh hưởng và tác động qua lại lẫn nhau “
- Tạ giả Nguyên Ngọ Bịh: “ Giao tiếp là sự tiếp xúc hai hay nhiều người thông qua
phương tiện ngôn ngữ nhằm trao đổi thông tin, tình cảm, hiểu biết, tác động qua lại và
điều chỉnh lẫn nhau”
- Tạ giả Vũ Dũng ̣ho rằng:” Giao tiếp là quá trình hình thành và phát triển sự tiếp xúc
giữa người với người được phát sinh từ những hoạt động chung, bao gồm sự trao đổi
thông tin, xây dựng chiến lược tương tác thống nhất tri giác và tìm hiểu người khác”. lOMoARc PSD|31 835026
- Xuât phat từ nhưng phân tịh trên: “ Giao tiếp là sự tiếp xúc tâm lý giữa người với
người thông qua đó con người trao đổi thông tin, cảm xúc, tác động qua lại và ảnh
hưởng lẫn nhau mà trong đó giao tiếp xác lập và vận hành các mối quan hệ người –
người, hiện thực hóa các quan hệ xã hội giữa chủ thể này và chủ thể khác”
- Giao tiêp bao ham hang loat ̣ạ yêu tố như trao đổi thông tin, xây dựng hoat động
̣ hiên lượ phối hơp, tự nhận biêt minh va tim hiêu ngươi khạ. Tương ưng vơi ̣ạ yêu tố
trên, giao tiêp ̣o 3 khia ̣anh ̣hinh: giao lưu, tác động qua lại và tri giác.
1 .2.Từ nghệ thuật thơi ̣ổ đên ̣ạ quan niệm triêt họ hiện đai vê giao tiêp
1 .2.1. Quan niệm ̣ua Phật giao
“ Kẻ nào tặng người khác bông hồng, trên tay kẻ đó phảng phất mùi thơm”
Cuộ̣ sống hanh phú ̣ luôn danh ̣ho nhưng ngươi mơ long, trao tặng ngươi khạ nhưng
điêu tốt đẹp, bơi ̣ai “cho” luôn bao ham trong no khai niệm “ nhận” 1 .2.2. Quan niệm Nho giao
- Theo Khổng Tử:”Cung tắc biến, biến tắc thông, thông tắc cứ” ( Cung đương sẽ ̣o biên,
̣ o biên mơi ̣o thông, ̣o thông mơi lâu bên đượ)
- Nguyên tặ quan trong trong đao xử thê ̣ua Không Tử la phải biêt biến. Biên ơ đây la
sự ưng xử, giải quyêt tinh thê ̣ho phu hơp vơi từng tinh huống, từng đối tương giao tiêp.
Trong ̣uộ̣ đơi, nêu lú ̣ nao ̣ũng nguyên tặ ̣ưng nhặ thi kho ̣o đượ thanh ̣ông. Đôi
khi thiêu sự uyên ̣huyên ̣on mang đên ̣ho ̣on ngươi nhưng thât bai thảm hai. Truyện
̣ ổ dân gian Việt Nam ̣o ̣âu truyện ̣ươi ” Làm theo lời vợ dặn” ̣o thê xem la bai họ ý
nhi minh hoa ̣ho phép xử thê ̣ua Khổng Tử: phải biêt biên hay la ̣hêt
- Cung ý nghia vơi quan niệm trên, Kinh thanh ̣ua Đao Thiên ̣húa ̣ũng ̣o day rằng nêu
̣ uộ̣ đơi đong sập ̣anh ̣ửa nay trượ mặt ta thi ̣ũng ̣o nghia la đang ̣o ̣anh ̣ửa khạ
đượ mơ ra. Tuy nhiên, sự biên nay ̣hưa ̣hặ đa dẫn ̣on ngươi đên ̣hỗ thông nêu ̣on
ngươi ̣hưa đượ trang bi tốt kỹ năng sống
- Danh ngôn phương Tây ̣o ̣âu noi rât hay rằng ̣on đương luôn ̣o dươi ̣hân ngươi
giau nghi lự̣. Hay noi ̣ạh khạ, đê ̣o thê sống va sống tốt, ̣húng ta phải vưng vang đi
vao ̣uộ̣ sống, hoa nhập vơi ̣uộ̣ sống trong tâm thê ̣ua ngươi trong ̣uộ̣. Khi đo, kỹ
năng giao tiêp tốt vơi ̣ộng đồng sẽ giúp ̣húng ta tim đượ ̣on đương thông suốt ̣ho bản thân lOMoARc PSD|31 835026
- Như vậy, đao xử thê hay mối quan hệ giưa ̣on ngươi vơi nhau hay giao tiêp xa hội phải
̣ o sự thay đổi, điêu ̣hinh uyên ̣huyên ̣ho phu hơp vơi sự thay đổi ̣ua môi trương sống
thi ̣on ngươi mơi ̣o thê tồn tai, phat triên ̣ung vơi xa hội
- Theo Tử Phong (la ngươi giúp Lưu Bang xây dựng ̣ơ đồ nha Han, đê rồi khi nghiệp lơn
đa hoan thanh, ông từ bỏ quan trương lên núi tim đương tu tiên) thi sống trong ̣uộ̣ đơi : “ Ph
ải luôn biết mình là ai. Muốn thế phải hiểu rõ cái thời mình đang sống ”. Quan niệm
nay đi sâu mơ rộng hơn quan niệm ̣ua Khổng Tử, không ̣hi ̣o biên mơi ̣o thông, ̣o
thông mơi lâu bên, Tử Phong nhân manh biết người biết ta thì mới trăm trận trăm thắng
1 .2.3. Quan niệm ̣ua triêt họ Mạ-Lênin
“ Con ngươi la tổng hoa nhưng mối quan hệ xa hội”
Quan niệm nay lam rõ hơn vê tầm quan trong lơn lao ̣ua giao tiêp. Con ngươi sẽ không
thê la ̣on ngươi nêu không ̣o môi trương sống vơi nhưng mối quan hệ vô ̣ung đa dang
va phự tap ̣ua no. Giao tiêp giưa vai tro quyêt đinh trong việ̣ xạ lập tư ̣ạh lam rõ
hơn vê tầm quan trong lơn lao ̣ua giao tiêp. Con ngươi sẽ không thê la ̣on ngươi nêu
không ̣o môi trương sống vơi nhưng mối quan hệ vô ̣ung đa dang va phự tap ̣ua no.
Giao tiêp giưa vai tro quyêt đinh trong việ̣ xạ lập tư ̣ạh Ngươi ̣ho ̣on ngươi, đê từ
đo ̣on ngươi phat huy vai tro ̣ua minh, thú ̣ đây xa hội phat triên
2 . Đặ̣ điêm ̣ua giao tiêp
2 .1. Giao tiêp luôn mang tinh mụ địh
- Giao tiêp la yêu tố không thê thiêu trong đơi sống ̣ua ̣on ngươi. Con ngươi giao tiêp
vơi nhau nhằm giải quyêt ̣ạ vân đê nảy sinh. Do đo, giao tiêp luôn ̣o tinh mụ địh
- Tinh mụ địh ̣ua giao tiêp ̣on thê hiện thông qua việ̣ tiên hanh ̣ạ ̣uộ̣ giao tiêp,
thiêt lập ̣ạ mối quan hệ xa hội hay thự̣ hiện hanh vi giao tiêp.
- Khi xạ lập giao tiêp, ̣on ngươi ̣o quyên suy nghi vê mụ địh ̣ua ̣uộ̣ giao tiêp. Đo
̣ o thê la một ̣ảm xú ̣ đượ thăng hoa, đo ̣o thê la một mối quan hệ mơi đượ thiêt lập vê sau ….
2 .2. Giao tiêp la sự tạ động giưa ̣hu thê vơi ̣hu thê
- Giao tiêp la sự tạ động mang tinh ̣hât ̣o đinh hương nhưng đo la tạ động song
phương va đa ̣hiêu. Trong giao tiêp sẽ không ̣o ai la khạh thê hoan toan hay ̣hu thê
hoan toan ma ̣ả hai đêu la ̣hu thê tương tạ một ̣ạh tịh ̣ự̣ va ̣hu động lOMoARc PSD|31 835026
- Trong qua trinh giao tiêp, ban đầu việ̣ xạ đinh một ̣hu thê tương ̣hừng rât rõ rang
nhưng trong tiên trinh giao tiêp sự đổi vai ̣o thê nhanh ̣hong diên ra, ̣hu thê thư hai ̣o
thê trơ nên rât năng động, thậm ̣hi lân at ̣ả ̣hu thê thư nhât. Tiên trinh giao tiêp diên ra
thi sự thay đổi nay ̣ũng ̣o thê liên tụ diên ra va sự tương tạ hai ̣hu thê trơ nên hêt sự
sâu sặ. Noi khạ đi, trong giao tiêp không ̣o ai la khạh thê ma ̣ả hai đêu la ̣hu thê,
đêu la nhưng ̣hu thê tương tạ một ̣ạh tịh ̣ựa va ̣hu động
2 .3.Giao tiêp mang tinh phổ biên
- Giao tiêp ̣o tinh phổ biên vi moi ̣a nhân, moi ̣on ngươi đêu ̣o nhu ̣ầu giao tiêp.
Trong suốt tiên trinh phat triên, trong nhưng mối quan hệ khạ nhau, ̣on ngươi đêu thự̣
hiện nhu ̣ầu giao tiêp ̣ua ̣hinh minh
- Nhiêu nghiên ̣ưu đa minh ̣hưng rằng ̣on ngươi ̣o nhu ̣ầu giao tiêp ngay từ trong
bung mẹ. Khi vừa đượ sinh ra, ̣on ngươi mong ̣hơ đượ giao tiêp thông qua nhưng tạ
động đầy ̣ảm xú ̣ ̣ua ̣ha mẹ va ngươi nuôi dưỡng trong giai đoan từ 0-2 thang tuổi khi
hoat động ̣hu đao ̣ua trẻ la hoat động giao lưu ̣ảm xú ̣ trự̣ tiêp vơi ngươi lơn. Nhu ̣ầu
giao tiêp nay tiêp tụ phat triên va thê hiện tinh độ̣ đao ̣ua no ơ nhưng độ tuổi khạ nhau
- Xét ơ nhưng ̣a thê khạ nhau, tinh phổ biên nay ̣on thê hiện ơ giơi tinh, sự phat triên
̣ ua ̣ạ giạ quan, sự phat triên ̣ua tri tuệ. Nhưng ngươi ̣âm điệ vẫn thê hiện nhu ̣ầu
giao tiêp va giao tiêp tịh ̣ự̣ vơi nhau thông qua hanh vi – ̣ử ̣hi. Nhưng trẻ em ̣o vân
đê vê tri tuệ vẫn mong mỏi đượ giao tiêp theo hương riêng ̣ua minh. Noi khạ đi, tinh
phổ biên ̣ua giao tiêp ̣ho thây giao tiêp không phu thuộ̣ hay không bi “ nghiêm ̣âm”
bơi nhưng yêu tố vê giơi tinh hay nhận thự
- Tinh phổ biên ̣ua giao tiêp ̣on thê hiện ơ việ̣ giao tiêp ̣o mặt trong hầu hêt ̣ạ hoat
động sống ̣ua ̣on ngươi
3 . Chự năng ̣ua giao tiêp
Cạ nha khoa họ đa ̣o nhưng ̣ạh nhin nhận khạ nhau vê ̣hự năng ̣ua giao tiêp.
Venderber ( 1990 ) ̣ho rằng giao tiêp ̣o ba ̣hự năng ̣ơ bản sau:
- Chức năng tâm lý: giao tiêp đê đap ưng ̣ạ nhu ̣ầu, đê nâng ̣ao va duy tri ý thự vê bản thân
- Chức năng xã hội: giao tiêp đê phat triên ̣ạ quan hệ va hoan thanh ̣ạ nghia vu xa hội lOMoARc PSD|31 835026
- Chức năng lập quyết định: giao tiêp đê đanh gia, trao đổi thông tin va tao ảnh hương vơi ngươi khạ.
Phân tịh giao tiêp trên binh diện xa hội va ̣a nhân, giao tiêp ̣o một số ̣hự năng như sau:
- Chức năng thông tin hai chiều giữa các chủ thể tham gia giao tiếp: ̣hự năng nay
biêu hiện ơ khia ̣anh truyên thông ̣ua giao tiêp thê hiện qua hai mặt truyên tin va nhận
tin. Qua giao tiêp ma ̣on ngươi trao đổi vơi nhau nhưng thông tin nhât đinh, truyên đat
kiên thự, kinh nghiệm…̣ho nhau. Mỗi ̣a nhân trong giao tiêp vừa la nguồn phat thông
tin, vừa la nguồn thu thông tin
- Chức năng tổ chức, điều khiển, phối hợp hành động của một nhóm người trong
cùng một hoạt động cùng nhau
+ đây la ̣hự năng dựa trên ̣ơ sơ xa hội
+ Trong một nhom, tổ ̣hự ̣o nhiêu ̣a nhân, nhiêu bộ phận nên đê ̣o thê tổ ̣hự hoat
động một ̣ạh ̣o hiệu quả, nhip nhang thi ̣ạ thanh viên ̣an ̣o sự tiêp xú ̣, ban bạ,
phân ̣ông ̣ũng như phổ biên kiên thự, tiên trinh, ̣ạh thự̣ hiện ̣ông việ̣ thi mơi ̣o
thê tao sự thống nhât, hiệu quả trong ̣ông việ̣ ̣hung
- Chự năng điêu khiên, điêu ̣hinh hanh vi: trong qua trinh giao tiêp, ̣a nhân ̣o thê tạ
động, gây ảnh hương tơi ngươi khạ đồng thơi ngươi khạ ̣ũng ̣o thê tạ động, gây ảnh
hương tơi ̣a nhân đo. Qua đo, ̣a nhân ̣o thê điêu ̣hinh hanh vi ̣ua minh ̣ũng như điêu
khiên hanh vi ̣ua ngươi khạ trong giao tiêp. Trong giao tiêp, ̣a nhân ̣o thê tạ động
đên động ̣ơ, mụ địh, qua trinh , quyêt đinh va hanh động ̣ua ngươi khạ
- Chức năng xúc cảm: giúp ̣on ngươi thỏa man nhưng nhu ̣ầu tinh ̣ảm. Trong giao
tiêp, ̣a nhân ̣o thê biêu lộ thai độ, tâm trang ̣ua minh đối vơi ngươi khạ ̣ũng như ̣o
thê bộ̣ lộ quan điêm, thai độ một vân đê nhât đinh. Ngượ lai ta ̣ũng ̣o thê nhận diện
trang thai, ̣ảm xú ̣, tinh ̣ảm ̣ua đối phương
- Chức năng nhận thức và đánh giá lẫn nhau: Trong qua trinh giao tiêp, ̣ạ ̣hu thê
luôn diên ra qua trinh nhận thự tri thự tri thự vê tự nhiên, xa hội, nhận thự bản thân
va nhận thự ngươi khạ nhằm hương tơi nhưng mụ địh khạ nhau trong giao tiêp. Qua
đo, ̣a nhân tự nhận thự, tự đanh gia lai, tự điêu ̣hinh bản thân. Ngượ lai, ̣a nhân ̣ũng
̣ o sự nhận thự va đanh gia ngươi khạ thông qua nhưng thông tin trao đổi trong khi giao tiêp lOMoARc PSD|31 835026
- Chức năng giáo dục và phát triển nhân cách: thông qua giao tiêp, ̣on ngươi tham
gia vao ̣ạ mối quan hệ xa hội ma từ đo hinh thanh, phat triên nhân ̣ạh ̣ua minh do đo
giao tiêp la điêu kiện đê tâm lý, nhân ̣ạh ̣a nhân phat triên binh thương. Noi ̣ạh khạ,
giao tiêp giúp ̣on ngươi tiêp nhận ̣ạ gia tri, ̣huân mự̣ va kinh nghiệm sống 4 . Vai tro ̣ua giao tiêp
4 .1. Giao tiêp la tiên đê ̣ho sự phat triên ̣ua sự khỏe
4 .1.1. Kỹ năng giao tiêp vung vê ảnh hương xâu đên sự khỏe, đên ̣uộ̣ sống
- Ngươi không ̣o kỹ năng giao tiêp tốt không thổ lộ đượ tâm trang, rât it hoặ̣ không ̣o
ngươi hiêu minh nên dê rơi vao trang thai ̣ô đơn du sống ngay giưa đam đông
- Sự ̣ô đơn, biệt lập lam ̣ho ̣on ngươi dê bi suy sup vê thê ̣hât, tinh thần, dê mặ phải
nhưng bệnh tim mạh, tâm thần va ̣o thê ̣o nhưng ý đinh tiêu ̣ự̣ như tự tử
4 .1.2. Mối quan hệ tốt đẹp vơi moi ngươi ̣hung quanh sẽ mang lai ̣uộ̣ sống tốt đẹp
- Con ngươi ̣o mối quan hệ tốt đẹp vơi ̣uộ̣ sống ̣hung quanh sẽ nhận đượ niêm vui,
sự hỗ trơ đê ̣o một ̣hỗ đưng vưng vang trong xa hội, trong sự nghiệp va sẽ tim thây
đượ hanh phú ̣ ̣ung một tương lai tốt đẹp luôn rộng mơ
- Mối quan hệ tốt đẹp vơi ̣uộ̣ sống ̣hung quanh ̣on mang lai tuổi tho ̣ho ̣on ngươi 4.2.
Giao tiêp xa hội tao điêu kiện ̣ho ̣on ngươi hinh thanh, hoan thiện nhân ̣ạh
- Qua giao tiêp, từ sự đap ưng va phản hồi ̣ua ngươi ̣hung quanh, ̣on ngươi tiêp nhận
kiên thự vê thê giơi, vê bản thân đê hinh thanh nên nhân ̣ạh
- Con ngươi tự thê hiện nhân ̣ạh, tiêp tụ điêu ̣hinh va hoan thiện nhân ̣ạh bản thân
nhơ vao qua trinh giao tiêp. Sự hoan thiện nay diên ra liên tụ trong suốt ̣uộ̣ đơi ̣on ngươi
4 .3. Giao tiêp tốt sẽ tao ̣ạ quan hệ thuận lơi ̣ho ̣ông việ̣, ̣hung sống
- Giao tiêp tốt sẽ la điêu kiện thuận lơi ̣ho ̣ông việ̣ lam ăn phat triên, ̣on ngươi khi ̣o
mối quan hệ tốt vơi nhưng ngươi ̣hung quanh sẽ nhận đượ sự yêu thương, hỗ trơ, sẽ ̣o
̣ hỗ đưng vưng vang trong ̣uộ̣ sống va dê ̣o nhưng bượ thăng tiên trong sự nghiệp
- Một xa hội đượ xây dựng trên nên tảng ̣ua mối giao tiêp ̣hặt ̣hẽ, tốt đẹp sẽ ̣o nhưng
bượ phat triên manh mẽ. Dê dang nhận thây ơ một xa hội kém phat triên, mối tương tạ lOMoARc PSD|31 835026
giưa ̣ạ thanh viên trong xa hội đo rât mơ nhat, giao tiêp trong xa hội nhiêu han ̣hê,
kinh tê thương rơi vao tinh tranh manh mún, ̣uộ̣ sống tự ̣ung tự ̣âp la ̣hu yêu
5 . Cạ mự độ ̣ua giao tiêp Trao đổi thân tinh Trao đổi ̣ảm nghi Trao đổi tư tương Chuyện phiêm Xa giao 6 . Phân loai giao tiêp
- Căn ̣ư vao phương tiện giao tiêp:
+ Giao tiêp bằng ngôn ngư: la hinh thự giao tiêp phổ biên nhât va đat hiệu quả ̣ao.
Ngôn ngư la ̣ạ tin hiệu đượ quy ượ trong một ̣ộng đồng nhằm ̣hi ̣ạ sự vật, hiện
tương goi ̣hung la nghia ̣ua từ ( bao gồm lơi noi va ̣hư viêt)
+ Giao tiêp phi ngôn ngư: bao gồm ̣ạ hanh vi, biêu tương, sặ thai, đồ vật…biêu hiện
thai độ, tâm lý, tinh ̣ảm
- Căn ̣ư theo khoảng ̣ạh + Giao
tiêp trự̣ tiêp: la loai giao tiêp giap mặt giưa ̣ạ ̣hu thê giao tiêp, trong
̣ ung một không gian. Đây la loai hinh giao tiêp phổ biên nhât trong đơi sống ̣on ngươi
+ Giao tiêp gian tiêp: la loai giao tiêp trong đo ̣ạ ̣hu thê tiêp xú ̣ vơi nhau thông
qua ngươi khạ hoặ̣ thông qua ̣ạ phương tiện truyên tin - Phân loai theo quy ̣ạh:
+ Giao tiêp ̣hinh thự: la loai giao tiêp mang tinh ̣hât ̣ông vu, theo ̣hự trạh,
quy đinh, thê ̣hê. Trong giao tiêp ̣hinh thự, vân đê ̣ần trao đổi, ban bạ đượ
xạ đinh trượ, vi vậy thông tin thươn ̣o tinh ̣hinh xạ ̣ao
- + Giao tiêp ̣hinh thự: la loai giao tiêp mang tinh ̣hât ̣ông vu, theo ̣hự trạh,
quy đinh, thê ̣hê. Trong giao tiêp ̣hinh thự, vân đê ̣ần trao đổi, ban bạ đượ
xạ đinh trượ, vi vậy thông tin thươn ̣o tinh ̣hinh xạ ̣ao
- Trong ̣uộ̣ sống, ̣húng ta ̣ần biêt sử dung kêt hơp giao tiêp không ̣hinh thự vơi
giao tiêp ̣hinh thự đê tao không khi thân mật, ̣ơi mơ va gần gũi nhau, tao thuận
lơi ̣ho giao tiêp ̣hinh thự đat kêt quả lOMoARc PSD|31 835026