Lý Thuyết Bàn Tay Vô Hình Của Adam Smith - Kinh Tế Chính Trị 123xvmk

Lý Thuyết BÀN TAY VÔ HÌNH I/Vài nét về Adam Smith:
Adam Smith (1723-1790): là một nhà kinh tế
học người Scotland; nhà triết học cũng như là
một nhà triết học đạo đức, một người mở đường
của kinh tế chính trị, và là một nhân vật then
chốt trong thời kỳ Khai sáng Schottish, cũng
được biết như là Cha đẻ của Kinh tế
học hoặc Cha đẻ của Chủ nghĩa tư bản.
Tác phẩm lớn nhất của ông là “The Wealth of Nations”, xuất bản năm
1776. Trong tác phẩm, ông nhấn mạnh lợi ích của chuyên môn hoá và
nhu cầu sinh ra hệ thống cơ chế thị trường, phản hồi qua hệ thống giá.
Về thế giới quan và phương pháp luận của A.Smith cơ bản là thế giới
quan duy vật nhưng còn mang tính tự phát và máy móc, trong phương
pháp còn song song tồn tại cả hai phương pháp khoa học và tầm thường.
Điều này ảnh hưởng sâu sắc đến các học thuyết kinh tế tư sản sau này.
II/Lý thuyết Bàn Tay Vô Hình:
2.1 Nội dung lý thuyết “bàn tay vô hình”:
a, Con Người Kinh Tế:
-Điểm xuất phát trong phân tích của A.Smith là nhân tố con người
kinh tế. Theo ông, con người kinh tế có 2 tính: tính vị kỉ và tính vị
tha. Trong 2 tính này, tính vị kỉ trội hơn nên làm nảy sinh mối quan hệ trao đổi, mua bán.
-“Khi trao đổi sản phẩm với nhau, con người bị chi phối bởi lợi ích
cá nhân của mình. Mỗi người chỉ biết tư lợi và chạy theo tư lợi.
Lợi ích cá nhân là động lực trực tiếp chi phối người ta hoạt động trao đổi. 2.2 ​ Bàn tay vô hình:
Adam Smith cho rằng "Bàn tay vô hình" có nghĩa là: Trong nền
kinh tế thị trường, các cá nhân tham gia muốn tối đa hóa lợi nhuận
cho mình. Ai cũng muốn thế cho nên vô hình chung đã thúc đẩy sự
phát triển và củng cố lợi ích cho cả cộng đồng.
Ông dùng thuật ngữ này mô tả khả năng của cơ chế thị trường
trong việc điều chỉnh cung cầu trên thị trường. Và ví sức mạnh của
cơ chế thị trường như bàn tay vô hình định hướng người bán và
người mua, phân bố nguồn lực kinh tế đạt được hiệu quả xã hội lớn
nhất mà không cần sự can thiệp của Chính phủ.
Ví dụ: Ông chỉ ra rằng,Nếu để cánh lái buôn tự cạnh tranh với
nhau, thị trường sẽ vận hành một cách suôn sẻ như thể có một bàn
tay vô hình dẫn dắt. Nếu có người bán hàng rẻ hơn bạn, khách sẽ
tự động mua của họ, do đó bạn sẽ phải hạ giá hoặc bán thứ khác tốt hơn.
Học thuyết “bàn tay vô hình” nghiên cứu cơ chế hoạt động của thị
trường cạnh tranh và nó cũng phản ánh quan điểm chung của các
nhà kinh tế học cổ điển.Theo A. Smith, một chế độ kinh tế bình
thường phải dựa trên cơ sở sản xuất và trao đổi hàng hóa và một
nền kinh tế hàng hóa bình thường phải dựa trên cơ sở tự do cạnh
tranh. Ngược lại thì chỉ là sản phẩm của ngẫu nhiên, độc đoán và ngu dốt của con người.
-Bàn tay vô hình thực chất chính là sự hoạt động khách quan của
các quy luật kinh tế, chi phối hoạt động của các chủ thể kinh tế.
-Các điều kiện cần thiết để cho các quy luật hoạt động là:
Sự tồn tại và phát triển của sản xuất hàng hòa và trao đổi hàng hóa;
Nền kinh tế phải được phát triển trên cơ sở tự do kinh tế: tự
do sản xuất, tự do liên doanh, liên kết, tự do mậu dịch.
-Theo Adam Smith, chỉ có chủ nghĩa tư bản mới là xã hội có đủ
điều kiện trên, là xã hội bình thường được xây dựng trên cơ sở quy luật tự nhiên
-Ông cho rằng Nhà nước không nên can thiệp vào kinh tế.
2.3 ​ Vai trò của Nhà nước: -Nên là tối thiểu
-Tập trung vào các chức năng cơ bản:
+ Bảo vệ quyền sở hữu tư bản
+ Duy trì hòa bình để phát triển kinh tế, làm tốt vai trò của người bảo hộ
+ có nhiệm vụ kinh tế khi nhiệm vụ này vượt quá sức của
một doanh nghiệp, đảm bảo việc cung ứng hàng hóa công cộng
Tóm lại, nội dung chính của thuyết “bàn tay vô hình” là Nhà nước
không nên can thiệp vào kinh tế, thị trường sẽ tự động giải quyết tất cả.
Nhưng tại sao thị trường lại có thể giải quyết được? Đó là vì mỗi một
con người luôn luôn chạy theo lợi ích cá nhân của mình, nhưng họ
không biết rằng mình đã vô tình bảo vệ lợi ích xã hội và chính cái mong
muốn theo đuổi lợi ích cho mình nó như một động lực, như một bàn tay
vô hình nào đó thúc đẩy cho sự phát triển của xã hội. Đó chính là quan
điểm của A.Smith về lý thuyết bàn tay vô hình 1. Nhận xét:
Adam Smith sử dụng hình tượng “bàn tay” để ám chỉ quyền lực chi
phối thị trường. Ông cũng phân quyền lực này thành 2 loại:
1. Bàn tay hữu hình: Quyền lực chi phối thị trường của Nhà nước,
được thực hiện thông qua các chủ trương, chính sách chủ quan của giới cầm quyền.
2. Bàn tay vô hình: Quyền lực chi phối thị trường của tự nhiên, được
thực hiện thông qua các quy luật tự nhiên khách quan, nằm ngoài sự chi phối của con người.
Rõ ràng, quy luật tự nhiên mạnh hơn suy nghĩ chủ quan của Nhà
nước. Từ đây ta có thể thấy xu hướng ca ngợi “bàn tay vô hình” của
Adam Smith, ông luôn kêu gọi Chính phủ không can thiệp quá sâu vào thị trường.
Tuy nhiên, vì vô tư nên bàn tay vô hình cũng dễ bị lợi dụng. Người ta
đã tạo ra những trạng thái giả tạo, bằng những hiện tượng thiếu hụt
hàng hóa tại một thời điểm, một địa phương nào đó, làm cho giá cả
gia tăng đề trục lợi hoặc dùng những biện pháp hành chính ngăn cản
những dòng hàng hóa vận hành theo quy luật cung cầu, làm cho giá
cả biến động, thị trường bị méo dạng, hay đặt ra chính sách đối xử bất
bình đẳng đối với mặt hàng, nguồn gốc xuất xử, đối tượng tham
gia…Như vậy bàn tay vô hình sẽ bị lừa, sẽ vận hành một cách khập
khễnh, từ đó một yêu cầu vô cùng chính đáng đặt ra là Nhà nước phải
tham gia vào thị trường với mục tiêu là: gỡ bỏ rào cản, loại bỏ những
yếu tố làm biến dạng thị trường, hướng dẫn sản xuất
III/ Ý nghĩa lý luận và thực tiễn:
3.1 ​ Ý nghĩa lý luận:
Lý thuyết của Smith chống lại tư tưởng của chủ nghĩa trọng
thương (yêu cầu có sự can thiệp của Nhà nước vào kinh tế), đặt
tiền đề đòi hỏi được tự do kinh doanh, thích hợp với sự phát triển
chủ nghĩa tư bản trong một thời kì dài.
Đặc biệt là cuộc Đại khủng hoảng kinh tế tại Mỹ và Tây Âu những năm 1929-1933 đã cho
thấy cơ chế tự điều chỉnh của thị trường tự do nhiều khi đã phản tác dụng, dẫn tới đầu
cơ, bong bóng tài chính và khủng hoảng kinh tế theo chu kỳ và di chứng lớn nhất của nó để
lại là cuộc chiến tranh thế giới lần thứ2.
Với sự phát triển nhanh về kỹ thuật, sự ra đời của máy móc đã làm thay đổi tất cả. Hàng hóa
được sx hàng loạt, giao thương rộng rãi, nhu cầu của con người ngày càng gia tang và
không có điểm dừng đã thực sự vượt qua tầm kiểm soát của bàn tay vô hình. Học thuyết
của Smith dường như đã nhỏ hẹp lại hơn so với sự phát triển của kinh tế khi vấp phải
những cuộc khủng hoảng kinh tế sâu sắc tiêu biểu như cuộc khủng hoảng năm2008 thì
những nhà KTH khác lại kêu gọi đến bàn tay hữu hình của Nhà Nước để điều chỉnh Kinh tế
3.2 ​ Ý nghĩa thực tiễn:
Nước ta hiện nay đã chuyển sang vận hành nền kinh tế theo cơ
chế thị trường có sự quản lí của Nhà nước, phát triển theo định
hướng Xã hội chủ nghĩa, nhưng còn nhiều yếu tố sơ khai.
-Việc nghiên cứu lý thuyết “Bàn tay vô hình” của A.Smith có
ý nghĩa cung cấp tri thức quan trọng về vai trò của cơ chế thị
trường trong điều tiết nền kinh tế.
-Nhận thức đúng vai trò của cơ chế thị trường và có giải pháp
để phát huy vai trò đó trong vận hành nền kinh tế
-Có chính sách thích hợp để khuyến khích tự do hóa cạnh tranh.
Tuy nhiên Adam Smith đã quá đề cao vai trò của tự điều tiết của
các quy luật kinh tế khách quan. Ông đã tuyệt đối hóa vai trò của
cơ chế kinh tế thị trường, gần như phủ nhận vai trò của nhà nước.
Đối với những thất bại của thị trường thì không thể giải quyết
được, như: độc quyền, cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường,
khủng hoảng kinh tế, thất nghiệp, sự phân phối bất bình đẳng,
Việc nghiên cứu lí thuyết này còn có ý nghĩa cần có cái nhìn
khách quan, khoa học về cơ chế thị trường. Không nên coi thị
trường là sự hoàn hảo trong điều tiết nền kinh tế. Sự điều tiết của
Nhà nước đối với nền kinh tế thị trường là cần thiết để ngăn ngừa,
khắc phục những thất bại của thị trường, để thị trường hoạt động có hiệu quả.
Để khắc phục những khuyết tật của cơ chế "bàn tay vô hình", nền
kinh tế hiện đại cần được điều hành bởi sự kết hợp giữa "bàn tay
vô hình" của thị trường với bàn tay hữu hình của nhà nước thông
qua luật pháp, thuế và các chính sách kinh tế để thúc đẩy sự phát
triển về kinh tế xã hội của đất nước.
Document Outline

• II/Lý thuyết Bàn Tay Vô Hình:
• 1.Nhận xét:
• III/ Ý nghĩa lý luận và thực tiễn: