Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp ba
Bài báo cáo là một sáng kiến kinh nghiệm quý giá, nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức lớp ba. Mời bạn đọc đón xem!
Môn: Phương pháp nghiên cứu khoa học (NCKH01)
Trường: Đại học Thủ Dầu Một
Thông tin:
Tác giả:
Tài liệu liên quan:
Preview text:
lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba lOMoAR cPSD| 35883770 PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
“Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
Phần lớn cũng do giáo dục mà nên”
(Trích trong bài thơ “Nửa đêm” của Chủ tịch Hồ Chí Minh)
Mỗi môn học ở trường tiểu học đều có một vị trí, vai trò quan trọng. Trong
đó không thể nào phủ nhận đi vai trò quan trọng của môn đạo đức vì môn đạo đức
là môn học giúp học sinh hình thành nhân cách, đạo đức là “cái gốc” của con
người, gốc có vững thì cây mới thẳng được.
Lê-nin cũng đã từng nói rằng: “Cùng với dòng sữa mẹ, con người hấp thụ
tâm lý đạo đức của xã hội mà nó là thành viên, nhân cách của con người sinh thành
và phát triển theo con đường từ bên ngoài vào nội tâm”.
Giáo dục đạo đức là một bộ phận rất quan trọng của quá trình sư phạm, đặc
biệt là đối với học sinh ở bậc Tiểu học. Giáo dục đạo đức không chỉ hình thành
những cơ sở ban đầu về mặt đạo đức cho học sinh mà còn giúp các em ứng xử đúng
đắn trong các mối quan hệ đạo đức hằng ngày. Có thể thấy ngay từ lúc xa xưa, các
cụ đồ đã có quan điểm dạy học rõ ràng: “Tiên học lễ, hậu học văn”, tức là trước
tiên phải học lễ nghĩa rồi mới bắt đầu học kiến thức. Mặc khác, chính Bác Hồ vĩ đại
của chúng ta cũng khẳng định tầm quan trọng của đạo đức con người, Người đã
dạy: “Người có tài mà không có đức thì làm việc gì cũng khó”. Từ các cơ sở đó có
thể nhận thấy môn Đạo đức là một trong những môn học quan trọng ở các bậc học,
đặc biệt là ở bậc học Tiểu học. Nó không chỉ là môn học trang bị cho học sinh các
chuẩn mực đạo đức lối sống lành mạnh và cách sống có lý tưởng mà còn giúp các
em giải quyết các sự việc vừa có lý vừa có tình. Cho đến ngày nay, Đảng và Nhà
nước cũng rất coi trọng việc giáo dục đạo đức đối với học sinh tiểu học, điều đó thể
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 1 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
hiện qua chính mục tiêu giáo dục tiểu học: “Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh
hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức,
trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học bậc trung học cơ sở”.
Để nâng cao hiệu quả dạy và học tốt giờ Đạo đức đòi hỏi người giáo viên
phải biết lựa chọn, sử dụng nhiều phương pháp trong một tiết dạy. Sự kết hợp hài
hòa giữa các phương pháp dạy học là một nghệ thuật mà người giáo viên nào cũng
mong muốn đạt tới. Đồng thời người giáo viên phải phân loại được các dạng bài
tập trong một bài đạo đức để có phương pháp dạy học hiệu quả, làm nền tảng cho
phát triển đúng đắn và lâu dài về nhân cách. Vì vậy, tôi đã nghiên cứu và mong
muốn giúp học sinh giải các bài tập đạo đức gắn với ứng ứng dụng thực tế qua
“Một số giải pháp nâng cao nâng cao chất lượng dạy các bài tập đạo đức lớp Ba”
2. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Các dạng bài tập đạo đức lớp Ba, nhận thức, kĩ năng,
thói quen, phẩm chất đạo đức của học sinh.
3. Mục đích nghiên cứu
Xây dựng một số giải pháp Giáo dục ý thức đạo đức, thái độ, tình cảm, thói
quen, hành vi từ các dạng bài tập đạo đức.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Tìm hiểu cơ sở lí luận và hệ thống hóa cơ sở lí luận. Xây dựng một số giải
pháp trong xây dựng hệ thống bài tập đạo đức để giáo dục học sinh.
5. Phạm vi nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu: học sinh lớp 3/4 trường Tiểu học Phú Hòa 2
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 2 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
Phạm vi mở rộng: Học sinh khối lớp Ba, có thể mở rộng ra các trường trên địa bàn.
Giới hạn về thời gian nghiên cứu: từ tháng 9/2019 đến tháng 2/2021
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 3 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba PHẦN NỘI DUNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Theo Điều 2 của Luật Giáo dục được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng 07 năm 2020 đã chỉ rõ:
“Mục tiêu của giáo dục tiểu học mới là giúp học sinh phát triển toàn diện về
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá
nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã
hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh
tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho
sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ
năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở.”
Đối với học sinh lớp 3 thì môn Đạo đức là một trong những con đường hình
thành nhân cách một cách nhanh và gần gũi nhất.
Để thực hiện mục tiêu giáo dục đạo đức cho học sinh cần biết sử dụng các
phương pháp dạy học phù hợp, mỗi dạng bài tập cần có phương pháp khác nhau để
học sinh dễ tiếp thu kiến thức, tránh lối truyền thụ kiến thức một chiều.
Mục tiêu giáo dục đạo đức ở Tiểu học là:
- Về kiến thức: giúp các em có hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực, hành vi đạo
đức và pháp luật phù hợp với lứa tuổi trong quan hệ của các em với bản thân, gia
đình, nhà trường, cộng đồng xã hội, môi trường tự nhiên...kèm theo đó là ý nghĩa
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 4 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
của việc thực hiện các chuẩn mực đó (Thực hiện các chuẩn mực đó thì có lợi ích
gì? Không thực hiện theo các chuẩn mực thì có hại gì?).
- Về kỹ năng, hành vi: nhận xét, đánh giá hành vi của bản thân và những người
xung quanh theo chuẩn mực đã học; có kỹ năng lựa chọn và thực hiện các hành vi
ứng xử phù hợp chuẩn mực trong các tình huống đơn giản trong cuộc sống- nhắc
nhở bạn bè cùng thực hiện.
- Về thái độ: bước đầu hình thành thái độ tự trọng, tự tin vào khả năng của bản
thân; có trách nhiệm với hành động của mình; yêu thương, tôn trọng mọi người;
đồng tình và làm theo cái thiện, cái tốt, không đồng tình với cái sai, cái ác.
Việc giáo dục đạo đức trong nhà tiểu học là vô cùng quan trọng, đào tạo nên
những công dân trí tuệ và bản lĩnh, góp phần xây dựng nước Việt Nam ngày một
tiến bộ, văn minh và giàu đẹp. 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN
2.1.Chương trình đạo đức lớp Ba
Theo PPCT môn Đạo đức ở lớp 3 gồm 14 bài phản ánh các chuẩn mực hành vi
đạo đức cần thiết, phù hợp với lứa tuổi trong các mối quan hệ của các em với bản
thân, gia đình, nhà trường, cộng đồng và môi trường tự nhiên. Ở mỗi bài đạo đức
đòi hỏi phải thực hiện các nhiệm vụ và nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh như sau:
- Giáo dục ý thức đạo đức
- Giáo dục thái độ, tình cảm
- Giáo dục thói quen, hành vi
Qua quá trình nghiên cứu các nhiệm vụ và nội dung giáo dục đạo đức trên, đồng
thời nghiên cứu các bài tập trong Vở bài tập Đạo đức tôi thấy cấu trúc của Vở bài
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 5 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
tập Đạo đức Tiểu học nói chung và Vở bài tập Đạo đức lớp 3 nói riêng có rất nhiều
dạng bài tập nhưng cơ bản được chia thành những dạng sau:
- Dạng bài tập giáo dục thông qua một câu chuyện kể
- Dạng bài tập yêu cầu xử lý tình huống, đóng vai
- Dạng bài tập nêu ý kiến “tán thành-không tán thành”, “đúng-sai”, “nên-không nên”,...
- Dạng bài tập yêu cầu nhận xét, đánh giá hành vi, đặt tên cho tranh
- Dạng bài tập sưu tầm và trình bày tranh ảnh, mẩu chuyện liên quan đến bài học
- Một số dạng bài tập khác
Ở mỗi dạng bài tập khác nhau cũng sẽ có những yêu cầu và mục đích khác
nhau. Do đó, quy trình và cách tổ chức dạy và học cũng sẽ khác nhau. Vì vậy, nếu
chúng ta có phương pháp giảng dạy và hình thức tổ chức dạy học phù hợp thì chất
lượng dạy học môn Đạo đức sẽ rất tốt.
Trên thực tế giảng dạy lớp 3 các năm qua và qua sinh hoạt chuyên môn, qua
dự giờ các đồng nghiệp, tôi nhận thấy khi giảng dạy môn Đạo đức để giải quyết các
dạng bài tập khác nhau nếu người giáo viên không nắm vững các quy trình và
phương pháp dạy riêng thì chất lượng giờ lên lớp không cao, chất lượng giáo dục
cũng không được mong muốn.
2.2. Thực trạng dạy và học môn Đạo đức
Học sinh xem môn Đạo đức là môn phụ, không quan tâm nhiều, chủ yếu tập
trung học các môn Toán, Tiếng việt. Các em không thích học đạo đức bởi còn
giáo điều, lí thuyết, dạy khô khan.
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 6 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
Phụ huynh học sinh còn coi nhẹ việc học đạo đức. Chỉ chú trọng các môn học
chính và đầu tư để các em học ngoại ngữ.
Một số giáo viên chưa đầu tư thật sự vào một tiết dạy đạo đức, còn dạy quoa
loa, đại khái, chưa tạo hứng thú cho học sinh.
3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY CÁC DẠNG BÀI TẬP ĐẠO ĐỨC
Mỗi bài đạo đức được chia thành 2 tiết dạy. Qua nghiên cứu kĩ sách Vở bài
tập Đạo đức lớp 3, dựa vào nội dung các bài tập có thể chia các bài tập thành một
số dạng thường gặp như sau:
- Dạng bài tập giáo dục thông qua một câu chuyện kể
- Dạng bài tập yêu cầu xử lí tình huống, đóng vai
- Dạng bài tập nêu ý kiến: “tán thành-không tán thành”, “đúng-sai”, “nên-không nên”,...
- Dạng bài tập yêu cầu nhận xét, đánh giá hành vi, đặt tên cho tranh
- Dạng bài tập sưu tầm và trình bày tranh ảnh, mẩu chuyện liên quan đến bài học
Sau quá trình giảng dạy thực nghiệm trên chính lớp tôi chủ nhiệm, tôi đã rút
ra được giải pháp dạy hiệu quả cho từng dạng bài tập nêu trên. Sau đây tôi xin trình
bày giải pháp cụ thể cho từng dạng bài tập như sau:
3.1 Dạng bài tập giáo dục thông qua một câu chuyện kể
Các dạng bài tập này chủ yếu thông qua một câu chuyện kể để nhằm cung cấp
cho học sinh những chuẩn mực đạo đức, từ đó các em biết vận dụng thực hành
hành vi đạo đức. Quy trình dạy dạng bài tập này như sau:
Bước 1: Kể chuyện
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 7 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
- Để kể chuyện hay, hấp dẫn và gây được ấn tượng mạnh mẽ cho học sinh thì người
giáo viên cần đọc nhiều lần và kĩ câu chuyện, đặc biệt quan tâm đến tính cách của
các nhân vật trong câu chuyện. Đồng thời tập kể trước nhiều lần, luyện giọng kể
hay và truyền cảm. Bên cạnh đó, kể chuyện kết hợp tranh ảnh, âm thanh để câu
chuyện thêm phần cuốn hút.
(Hình ảnh lớp học nghe kể chuyện)
Nếu câu chuyện được kể hai lần thì nên có sự khác biệt ở hai lần kể: có thể
kể lần một không có tranh, kể lần hai có tranh hoặc nếu trong lớp có học sinh kể tốt
có thể yêu cầu học sinh lên kể lại câu chuyện cho cả lớp cùng theo dõi. Ví dụ
Bài 2: Giữ lời hứa
Bài tập 1 có nêu truyện kể “Chiếc vòng bạc”.
Ở lần kể đầu tôi chỉ đọc câu chuyện trong sách cho học sinh nghe và tôi nhận
thấy các em thiếu tập trung khi nghe kể hoặc có tập trung nghe với tâm trạng nghe
cho có, không thích thú gì.
Ở lần kể thứ hai, với sự chuẩn bị trước, tôi kể lại truyện bằng giọng kể đã
luyện tập trước đồng thời kết hợp các tranh. Tôi nhận thấy ở lần kể này các em hào
hứng khi nghe và luôn theo dõi từng diễn biến câu chuyện được kể.
Do vậy, có thể thấy cách kể là yếu tố quan trọng thu hút học sinh khi nghe
một truyện kể. Nhờ vậy mà các em mới nắm được nội dung truyện.
Bước 2: Tìm hiểu nội dung câu chuyện
Đây là bước hết sức quan trọng. Qua khai thác câu chuyện cùng với những
kinh nghiệm trong cuộc sống hằng ngày của các em sẽ giúp các em rút ra những bài học cần thiết.
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 8 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
Để bước tìm hiểu của các em được hiệu quả tôi thường làm những việc sau:
- Xây dựng hệ thống câu hỏi: Các câu hỏi cần đi từ việc phân tích hành vi, việc làm
cụ thể của các nhân vật trong truyện kể và trên cơ sở đó rút ra kết luận chung cần
thực hiện. Các câu hỏi cần được xây dựng thành một hệ thống, phù hợp khả năng
của học sinh, không nên quá dài, quá nhiều, quá khó hoặc quá dễ đến mức học sinh
không cần suy nghĩ cũng trả lời được. Hệ thống câu hỏi phải xoáy vào việc tìm
hiểu nội dung, ý nghĩa và cách thực hiện hành vi đạo đức.
- Tổ chức cho học sinh tự nghiên cứu, tìm hiểu nội dung câu chuyện:
Tôi thường linh hoạt thay đổi hình thức cho các em tìm hiểu nội dung câu
chuyện kể, có nhiều hình thức tôi thường sử dụng như: + Hoạt động cá nhân + Hoạt động nhóm + Hoạt động tập thể
Dù với hình thức nào thì giáo viên cũng cần giao nhiệm vụ cụ thể, mục đích
tìm hiểu, thảo luận, thời gian thực hiện. Đặc biệt lưu ý mọi hình thức tổ chức học
tập cho học sinh đều phải dựa trên nguyên tắc mọi học sinh đều được hoạt động,
phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ và trình độ của học sinh.
- Tổ chức cho học sinh trình bày kết quả:
Khi tổ chức cho học sinh trình bày kết quả tôi thường cho nhiều học sinh,
nhiều nhóm học sinh được trình bày để phát huy tính tích cực của học sinh, đồng
thời rèn cho các em kỹ năng trình bày trước đám đông và nên lưu ý giáo viên chỉ là
người kết luận vấn đề.
Bước 3: Rút ra bài học đạo đức
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 9 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
Để bước này đạt hiệu quả cao tôi thường dựa trên những kết quả của các nội
dung được đưa ra thảo luận, dựa trên cơ sở đó để đưa ra một số câu hỏi gợi mở để
học sinh tự tìm ra những nội dung cơ bản của bài học. Theo tôi, làm như vậy bài
học đạo đức sẽ được các em hiểu sâu sắc và nhớ lâu, từ đó vận dụng vào thực hành
đạo đức được hiệu quả hơn.
Bước 4: Liên hệ thực tiễn
Liên hệ thực tiễn là làm cho học sinh biết vận dụng những kiến thức đã học,
những chuẩn mực đạo đức trong bài học để học sinh vận dụng vào thực tế. Qua liên
hệ thực tế học sinh sẽ được củng cố và rèn luyện hành vi đạo đức, qua đó sẽ dần
hình thành thói quen đạo đức.
Để bước liên hệ đạt hiệu quả tôi luôn hướng dẫn học sinh liên hệ gần gũi với
cuộc sống xung quanh của chính bản thân các em, của gia đình, của lớp, của
trường, của địa phương nơi các em sinh sống, tránh liên hệ xa thực tế và không cần thiết.
3.2 Dạng bài tập xử lý tình huống, đóng vai
Đối với dạng bài tập yêu cầu học sinh xử lý tình huống thì biện pháp hiệu
quả nhất để phát huy tính tích cực cho các em là giáo viên tổ chức dưới hình thức
cho học sinh chơi trò chơi đóng vai giải quyết tình huống.
- Vai trò của trò chơi đóng vai: Trò chơi đóng vai giúp các em “qua chơi mà học”
những chuẩn mực đạo đức một cách nhẹ nhàng, thoải mái.
- Yêu cầu khi tiến hành cho học sinh đóng vai:
+ Giáo viên phải đảm bảo rằng mỗi học sinh đều nắm rõ nội dung tình huống đề ra,
tình huống phải vừa sức và phổ biến để các em có thể đóng vai được.
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 10 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
+ Cung cấp cho học sinh biết cách diễn đạt, nhất là những lời thoại ( cho các nhóm
thảo luận trong một thời gian nhất định để các em tự tìm ra lời thoại phù hợp nhất cho tình huống).
+ Giáo viên có thể chuẩn bị cho học sinh những vật dụng hóa trang đơn giản để gây
hứng thú cho học sinh. Ví dụ: vai bà: Quàng khăn. Ông: đeo kính. Mẹ: xách giỏ....
+ Phải lựa chọn tình huống đảm bảo có ít nhất 2 nhóm học sinh đóng vai để các em
được trao đổi, nhiều em được tham gia.
+ Tránh nhàm chán, giáo viên để các em tự nhận xét vai diễn. Ví dụ: qua tình
huống đó người em cần học tập là ai? Vì sao? Không học ai? Vì sao? Từ đó học sinh khắc sâu bài học.
+ Giáo viên yêu cầu những bạn không tham gia đóng vai theo dõi, nhận xét từng
vai, bổ sung “Nên nói hoặc làm như thế nào cho hay, cho đúng hơn. Từ đó các em
rút kinh nghiệm ứng xử trong các tình huống cụ thể.
- Quy trình điều khiển trò chơi đóng vai:
+ Giáo viên phổ biến tình huống
+ Yêu cầu học sinh nhắc lại tình huống, các vai trong tình huống
+ Giáo viên phân nhóm để học sinh thảo luận với nhau, phân vai và tìm cách xử lý tình huống
+ Học sinh các nhóm lần lượt thực hiện đóng vai (thêm trang phục và đồ dùng đơn giản)
+ Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
+ Giáo viên chốt: Phân tích rút ra bài học gì? Mỗi tình huống cần ứng xử thế nào? Ví dụ :
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 11 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
Bài: Chăm sóc ông bà cha mẹ (tiết 2)
Qua các bài tập tiết 1 , các em đã hiểu và biết cách ứng xử một số tình huống
cụ thể về chủ đề: Chăm sóc ông bà, cha mẹ. Bây giờ cô sẽ cho lớfp mình chơi trò chơi đóng vai. Tình huống 1:
Em đi học về thấy ông (bà) bị ốm mệt nằm ở giường, em sẽ ứng xử như thế nào? * Giáo viên :
- Ai nhắc lại được tình huống cô vừa nêu?
- Trong tình huống vừa nêu có mấy nhân vật? Là những ai?
Giáo viên cho thời gian các nhóm thảo luận tìm cách xử lý tình huống.
Giáo viên hướng dẫn từng nhóm lên đóng vai và thay trang phục cho các em (có
chuẩn bị sẵn): Cháu đi học về thì đeo cặp đi ngoài cửa vào. Học sinh đóng vai ông
(bà) bị ốm nằm ở giường Kê 2 ghế ngồi của học sinh), gối và quàng khăn.
Sau khi học sinh lên đóng vai thì học sinh bên dưới nhận xét về cách ứng xử của
bạn rồi sau đó giáo viên mới chốt lại.
(Hình ảnh các nhóm đang đóng vai xử lý tình huống 1)
Tình huống 2:
Em đang ngồi đọc truyện, mẹ đi làm về tay xách lỉnh kỉnh nhiều thứ, em sẽ ứng như thế nào?
- Giáo viên lại hướng dẫn cho học sinh giống tình huống 1.
Học sinh đóng vai mẹ đi làm về có thể cho một tay xách giỏ, vai khoác túi...
Học sinh dưới lớp theo dõi và nhận xét cách ứng xử của bạn mình.
(Hình ảnh các nhóm đóng vai xử lý tình huống 2)
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 12 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
Từ những vai đó giáo viên có thể tổng kết cho học sinh hiểu rằng: Quan tâm
chăm sóc ông bà, cha mẹ không phải chỉ ở lời nói mà còn thể hiện bằng cả hành
động cụ thể như ở bên cạnh ông bà, giúp ông bà lấy nước uống thuốc, đấm lưng,
bóp chân tay cho ông bà đỡ mỏi, giúp mẹ xách đồ đạc khi mẹ đi làm về, biết lấy
nước và biết quạt cho mẹ (khi trời nóng).
Từ đó có thể liên hệ rộng hơn về sự quan tâm chăm sóc ông bà cha mẹ ở những tình huống khác.
3.3. Dạng bài tập yêu cầu nêu ý kiến “tán thành-không tán thành”, “đúng-sai”,
“nên-không nên”,...
Tính chất của dạng bài tập này là trước một câu dẫn, một phát biểu nào đó,
học sinh cần xác định câu đó là đúng hay sai hoặc đánh dấu + tương ứng. Ở dạng
bài tập này nhằm mục đích để học sinh vận dụng những kiến thức, những kinh
nghiệm của bản thân để đánh giá những hành động, việc làm của người khác là
đúng hay sai, là tốt hay xấu, nên hay không nên làm, từ đó biểu lộ thái độ đồng tình
ủng hộ hay lên án phê bình những việc làm đó. Qua đó hình thành ý thức sống có
trách nhiệm của học sinh đối với những người xung quanh.
Với dạng bài tập này, cần cho học sinh tiến hành theo trình tự sau:
- Đọc xác định yêu cầu đề bài
Khi đọc xác định yêu cầu đề bài cần cho các em đọc từ 2-3 lần/ bài, gạch
chân những từ (cụm từ) quan trọng trong yêu cầu đề bài. Giáo viên cần giải thích
làm rõ nghĩa các từ khó hiểu (nếu có) trong đề bài.
Lưu ý: Khi đọc đề bài cho học sinh đọc cả yêu cầu và nội dung bài tập ( có một số
học sinh chỉ có thói quen đọc yêu cầu đề bài).
- Học sinh suy nghĩ làm bài tập
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 13 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
Khi suy nghĩ làm bài tập tùy theo mức độ khó - dễ của bài tập để tổ chức
hoạt động cho phù hợp như: hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm,... Cần lưu ý tổ
chức để mọi học sinh đều được tham gia làm bài, quan tâm giúp đỡ học sinh yếu.
- Học sinh tiến hành trình bày kết quả
Tránh tình trạng học sinh trả lời “mò”, thiếu suy nghĩ mà có thể vẫn đúng
nên sau khi các em đưa đáp án, cần có những câu hỏi như: Tại sao em cho hành vi,
việc làm đó là đúng (sai), nên (không nên) ?
Sẽ rất thú vị nếu khi trình bày kết quả giáo viên kết hợp sử dụng các phiếu
trình bày ý kiến hoặc những bông hoa, những mặt thú trình bày ý kiến để các em
học sinh đều được trình bày, từ đó giáo viên có thể quan sát được tất cả ý kiến của học sinh trong lớp mình. - Liên hệ thực tiễn
Đối với các ý kiến nêu ra gắn với quyền lợi của học sinh, hoặc gần gũi với
thực tế của các em, giáo viên cần hỏi: Nếu là em, em sẽ làm gì? Làm như thế nào
trong tình huống đó? Vì sao?... Có thể liên hệ sau khi các em đã hoàn thành hết cả
bài tập nhưng cũng có thể liên hệ ngay sau từng phần, từng ý kiến. Làm như vậy
học sinh được liên hệ sát với thực tế hơn, tránh nhàm chán. Ví dụ :
Bài: Giữ lời hứa Em hãy ghi vào ô
là Đ thể hiện việc làm đúng, ghi S nếu việc làm sai.
• Người lớn không cần phải giữ lời hứa với trẻ con.
Khi không thực hiện được lời hứa với ai đó, cần xin lỗi và nói rõ lý do với họ.
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 14 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
Bạn bè bằng tuổi không cần phải giữ lời hứa với nhau.
Đã hứa với ai điều gì, bạn phải cố gắng thực hiện được lời hứa đó.
Giữ lời hứa sẽ luôn luôn được mọi người quý trọng và tin tưởng.
Sau khi cho học sinh đọc yêu cầu bài tập và suy nghĩ, giáo viên tiến hành cho
học sinh nêu ý kiến bằng cách giơ thẻ Đ/S trình bày ý kiến.
(Học sinh giơ thẻ Đ/S trình bày ý kiến trong một tiết Đạo đức)
(Đồ dùng học tập thẻ tán thành)
3.4 Dạng bài tập yêu cầu nhận xét, đánh giá hành vi, đặt tên cho tranh
Ở dạng bài tập này đề bài sẽ đưa ra một số tranh và yêu cầu học sinh nhận
xét hành vi các nhân vật trong tranh hoặc sẽ đặt tên cho các tranh. Để thực hiện tốt
các dạng bài tập này cần tiến hành như sau:
- Đọc yêu cầu đề bài: Cần yêu cầu học sinh đọc kỹ yêu cầu của bài tập. - Quan sát tranh
Có thể quan sát tranh trong sách giáo khoa hoặc giáo viên chuẩn bị các tranh phóng
to để học sinh dễ quan sát.
- Tìm hiểu nội dung tranh
Giáo viên yêu cầu học sinh nếu nội dung tranh bằng các câu hỏi gợi mở như:
Bức tranh vẽ gì? Trong tranh có những nhân vật nào, có những lời thoại nào trong các nhân vật đó?
- Tổ chức cho học sinh thực hiện bài tập và trả lời kết quả
Hướng dẫn cho học sinh nhận xét, phân biệt những việc làm đúng, những việc làm
nào chưa đúng, chưa tốt? Ví dụ:
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 15 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
Bài: Tích cực tham gia việc lớp, việc trường
Trong tranh vẽ cảnh học sinh đang tích cực dọn vệ sinh trường, lớp. Có một
em học sinh đang chơi đá cầu một mình.
Giáo viên nêu yêu cầu: Em có nhận xét gì về hành động của các bạn nhỏ trong tranh?
Khi nêu nhận xét hành vi các bạn nhỏ trong tranh thì lưu ý nêu những việc
làm đúng ( các bạn nhỏ đang lao động vệ sinh lớp học) và nêu cả việc làm chưa
đúng ( bạn nhỏ đang chơi đá cầu). Lưu ý:
- Nếu bài tập có nhiều bức tranh giáo viên phải chốt lại việc làm nào của từng bức
tranh là đúng hay sai. Sau đó cho từ 2 - 3 học sinh nhắc lại để khắc sâu kiến thức.
- Nếu yêu cầu bài tập là đặt tên cho tranh, giáo viên cần cho nhiều học sinh ( nhóm
học sinh) trình bày, tránh gò bó làm giảm tư duy sáng tạo của học sinh.
3.5. Dạng bài tập sưu tầm và trình bày tranh ảnh, mẩu chuyện liên quan đến bài học
Dạng bài tập này thường được sắp xếp học ở tiết 2 của bài Đạo đức. Do là
dạng bài cần sưu tầm, chuẩn bị từ trước để trình bày nên giáo viên cần phân công
cho các em chuẩn bị ngay cuối tiết 1.
Để dạy hiệu quả dạng bài tập này cần tiến hành như sau: - Chuẩn bị tư liệu
Để học sinh chuẩn bị đúng tư liệu, giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh
chuẩn bị những tư liệu gì? Chú ý phân công cho từng nhóm học sinh chuẩn bị để
đảm bảo em nào cũng làm. - Trình bày tư liệu
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 16 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
Tổ chức với nhiều hình thức sinh động, hấp dẫn: đọc thơ, hát, kể chuyện, trưng bày tranh...
Yêu cầu học sinh giải thích nội dung, ý nghĩa sản phẩm sưu tập của mình. Ví dụ:
Bài: Biết ơn thương binh liệt sĩ (tiết 2)
Khi vừa kết thúc tiết 1, giáo viên giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm. Chia lớp
thành 4 nhóm và yêu cầu mỗi nhóm tiến hành tìm hiểu một vài câu chuyện hoặc
thông tin liên quan đến 4 vị anh hùng sau: Tổ 1: Võ Thị Sáu Tổ 2: Anh Kim Đồng Tổ 3: Lý Tự Trọng Tổ 4 : Trần Quốc Toản
Cho các nhóm lên trình bày, các học sinh khác lắng nghe. Do các thông tin,
các mẫu chuyện là do các em tự sưu tầm được nên sẽ giúp các em ghi nhớ rất lâu các thông tin.
4. KẾT QUẢ THỰC HIỆN
- Từ đầu học kỳ I năm học 2020 - 2021, khi chưa áp dụng các giải pháp tôi ghi nhận đánh giá sau: Tổng số học sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành 45 13 (28.9% ) 30 (66.7% ) 2 (4.4%)
Qua thực tế học sinh, tôi nhận thấy:
+ Học sinh chưa có kỹ năng đánh giá việc làm, hành động của người khác, từ đó
chưa tỏ được thái độ tán thành hay không tán thành bạn bè thực hiện các hành vi đạo đức.
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 17 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
+ Chưa hình thành được thói quen đạo đức, chưa thường xuyên rèn luyện và thực
hành các chuẩn mực đạo đức.
- Khi áp dụng các giải pháp của mình vào thực tiễn giảng dạy, tôi ghi nhận kết quả giữa kì I như sau: Tổng số học sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành 45 15 (33%) 29 (64% ) 1(3%)
- Khi áp dụng các giải pháp của mình vào thực tiễn giảng dạy, tôi ghi nhận kết quả cuối kỳ I như sau: Tổng số học sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành 45 20 (44.4% ) 25 (55.6% ) 0
Qua thực tế, kết quả giảng dạy rất phấn khởi:
+ Học sinh đã dần hình thành kỹ năng đánh giá việc làm, hành động của người
khác, từ đó tỏ rõ được thái độ tán thành hay không tán thành bạn bè thực hiện các hành vi đạo đức.
+ Có thái quen rèn luyện, thực hành theo các chuẩn mực đạo đức.
Từ kết quả trên cho thấy: Tỉ lệ % hoàn thành tốt của lớp qua quá trình thực hiện các
phương pháp giảng dạy hơn hẳn. Điều đó chứng tỏ rằng khi giáo viên biết cách sử
dụng các phương pháp giảng dạy cho từng dạng bài tập trong một tiết đạo đức thì
sẽ nâng cao chất lượng của học sinh khi học môn này.
BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ KẾT LUẬN
1. Bài học kinh nghiệm
Qua quá trình tìm tòi, nghiên cứu tôi đã tìm ra được giải pháp dạy học hiệu
quả. Bên cạnh đó tôi cũng đã rút ra được một số kinh ngiệm như sau:
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 18 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
- Giáo viên cần tìm hiểu mục tiêu bài học cũng như nắm vững nội dung các
bài tập trong sách giáo khoa để phân ra các dạng bài tập thường gặp từ đó có
phương pháp dạy riêng cho từng dạng.
- Mỗi dạng bài tập đều có phương pháp dạy khác nhau nhưng giáo viên cũng
cần linh hoạt thay đổi, kết hợp các phương pháp để tạo sự linh hoạt trong tiết dạy.
- Bên cạnh việc hình thành lý thuyết cho học sinh cũng cần phải quan sát
thường xuyên và rèn hành vi đạo đức cho học sinh, hình thành cho học sinh thói
quen thực hành theo các chuẩn mực đạo đức.
- Luôn luôn tìm tòi và sáng tạo ra những phương pháp mới phục vụ cho việc
giảng dạy môn Đạo đức. 2. Kết luận:
Khả năng nhận thức của học sinh tiểu học dựa trên cơ sở mức độ hoàn thiện
của hệ thần kinh và các giác quan. Do đó, khả năng nhận thức của học sinh tiểu học
ở giai đoạn này chủ yếu là nhận thức trực quan, cảm tính và tương đối đơn giản. Hệ
thần kinh của trẻ thành thục dần dần và đi đến toàn thân được hoàn hảo. Như vậy,
có thể thấy rằng dưới sự định hướng và hướng dẫn của giáo viên, trẻ đã có thể học
tập thông qua các thao tác đơn giản với những vật chất cụ thể.
Tri giác của học sinh tiểu học còn chung chung, chưa tỉ mỉ và ít có tính chủ
định. Do đó, việc phân biệt đối tượng còn chưa chính xác, dễ lẫn lộn. Vì vậy, việc
tổ chức dạy học sao cho trẻ được tham gia các quá trình hoạt động, được tiếp xúc
trực tiếp để tự mình tìm ra kiến thức mới là hình thức phù hợp với học sinh tiểu
học. Trí nhớ ở học sinh tiểu học tương đối chiếm ưu thế do hoạt động của hệ thống
tín hiệu thứ nhất nên trí nhớ trực quan – hình tượng được phát triển hơn trí nhớ từ
ngữ- logic. Ở lứa tiểu học, tưởng tượng tái tạo từng bước được hoàn thiện gắn liền
với những hình tượng được tri giác từ trước hoặc tạo ra những hình tượng phù hợp
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 19 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
với những điều mô tả. Vì vậy, từ những thực hành sẽ là cơ hội để trẻ bộc lộ và phát
triển. Phát triển tư duy của trẻ là nhiệm vụ quan trọng để dạy học thành công và
cũng là để phát triển trí tuệ trẻ, vì chúng ta đều biết rằng đây là quá trình nhận thức cao cấp nhất.
Các hoạt động thực hành giúp trẻ học tập bằng hành động, học tập thông qua
các hoạt động giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng, hiệu quả, đồng thời
giúp hệ thần kinh của các em hoàn thiện hơn.
Việc giúp trẻ tiếp thu và giải quyết các bài tập đạo đức, nhận thức và có hành
vi đúng cần sự phối hợp của tất cả các lực lượng giáo dục, gia đình và xã hội.
Thủ Dầu Một, ngày 5 tháng 3 năm 2021 Người thực hiện
Nguyễn Thị Thanh Trúc
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo viên, sách giáo khoa Vở bài tập Đạo đức lớp 3.
2. Phương pháp dạy học Đạo đức - Giáo trình đào tạo giáo viên tiểu học hệ CĐSP. NXB giáo dục, 1998.
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 20 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
3. Mô-đun Đạo đức và phương pháp giáo dục đạo đức ở tiểu học, xuất bản năm 2005.
4. Hỏi- đáp về dạy học môn Đạo đức ở tiểu học - Lưu Thu Thủy- Nguyễn Hữu Hợp, NXB Giáo dục, 2001.
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 21 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
Ý KIẾN XÉT DUYỆT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC GIÁO DỤC
TRƯỜNG TIỂU HỌC PHÚ HÒA 2
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
............................................................................................................................... .
Ý KIẾN XÉT DUYỆT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT
...............................................................................................................................
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 22 lOMoAR cPSD| 35883770
Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy các dạng bài tập Đạo đức lớp Ba
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
............................................................................................................................... .
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
Người thực hiện:Nguyễn Thị Thanh Trúc 23