lOMoARcPSD|47206521 lOMoARcPSD|47206521
CHƯƠNG 1. ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ CHỨC NĂNG CỦA KINH TẾ
CHÍNH TRỊ MÁC – LÊN NIN 11 I-
KHÁI QUÁT SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC – LÊ NIN 11 II-
ĐỐI TƯỢNG, MỤC ĐÍCH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC – LÊN NIN 19
1. Đối tượng nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác- Lênin 19
2. Mục đích nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác- Lênin 24
3. Phương pháp nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác- Lênin 27
III- CHỨC NĂNG CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC – LÊNIN 29 1. Chức năng nhận thức 29 2. Chức năng thực tiễn 30 3. Chức năng tư tưởng 31
4. Chức năng phương pháp luận 32
CHƯƠNG 2. HÀNG HÓA, THỊ TRƯỜNG VÀ VAI TRÒ CỦA CÁC CHỦ THỂ THAM GIATHỊ TRƯỜNG 34 I-
LÝ LUẬN CỦA CÁC MÁC VỀ SẢN XUẤT HÀNH HÓA VÀ HÀNG HÓA 35 1. Sản xuất hàng hóa 35
a) Khái niệm sản xuất hàng hóa 35
b) Điều kiện ra đời của sản xuất hàng hóa 35 -
Phân công lao động xã hội 36 -
Sự tách biệt về mặt kinh tế của các chủ thể sản xuất 36 2. Hàng hóa 37
a) Khái niệm và thuộc tính của hàng hóa 37 Khái niệm hàng hóa 37 Thuộc tính của hàng hóa 37
Giá trị sử dụng của hàng hóa 37 Giá trị của hàng hóa 38
b) Tính hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa 40 - Lao động cụ thể 40 - Lao động trừu tượng 41
c) Lượng giá trị và các nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá trị của hàng hóa 42 -
Lượng giá trị của hàng hóa 42 -
Các nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá trị của hàng hóa 43 3. Tiền tệ 46
a) Nguồn gốc và bản chất của tiền 46 -
Hình thái giá trị giản đơn hay ngẫu nhiên 46 -
Hình thái giá trị đầy đủ hay mở rộng 47 -
Hình thái chung của giá trị 47 - Hình thái tiền 48 b) Chức năng của tiền 49 - Thước đo giá trị 49 - Phương tiện lưu thông 50 - Phương tiện cất trữ 50 - Phương tiện thanh toán 51 lOMoARcPSD|47206521 - Tiền tệ thế giới 51
4. Dịch vụ và quan hệ trao đổi trong trường hợp một số yếu tố khác hàng hóa thông thường ở điều kiện ngày nay 51 a) Dịch vụ 51
b) Quan hệ trao đổi trong trường hợp một số yếu tố khác hàng hóa thông thường ở điều kiện ngày nay 52 -
Quan hệ trong trương hợp trao đổi quyền sử dụng đất 53 -
Quan hệ trong trao đổi thương hiệu (danh tiếng) 54 -
Quan hệ trong trao đổi, mua bán chứng khoán, chứng quyền và một số giấy tờ có giá 55 II-
THỊ TRƯỜNG VÀ NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG 56
1. Khái niệm, phân loại và vai trò của thị trường 57
a) Khái niệm và phân loại của thị trường 57 - Khái niệm thị trường 57 - Phân loại thị trường 58
b) Vai trò của thị trường 59
(Cơ chế của thị trường) 61
2. Nền kinh tế thị trường và một số quy luật chủ yếu của nền kinh tế thị trường
a) Nền kinh tế thị trường 61 - Khái niệm 61 -
Đặc trưng phổ biến của nền kinh tế thị trường 62 -
Ưu thế và khuyết tật của nền kinh tế thị trường 63
b) Một số quy luật kinh tế chủ yếu của nền kinh tế thị trường 67 - Quy luật giá trị 67 - Quy luật cung cầu 70 -
Quy luật lưu thông tiền tệ 71 - Quy luật cạnh tranh 72
+ Cạnh tranh trong nội bộ ngành 73
+ Cạnh tranh giữa các ngành 74 -
Tác động của cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường 74 III-
VAI TRÒ CỦA MỘT SỐ CHỦ THỂ THAM GIA THỊ TRƯỜNG 77 1. Người sản xuất 77 2. Người tiêu dùng 78
3. Các chủ thể trung gian trong thị trường 79 4. Nhà nước 80
CHƯƠNG 3. GIÁ TRỊ THẶNG DƯ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG 84 I-
LÝ LUẬN CỦA C.MÁC VỀ GIÁ TRỊ THẶNG DƯ 85
1. Nguồn gốc của giá trị thặng dư 85
a) Công thức chung của tư bản 85
b) Hàng hóa sức lao động 86 -
Hai điều kiện để sức lao động trở thành hàng hóa 86 -
Thuộc tính của hàng hóa lao động 87
c) Sự sản xuất giá trị thặng dư 88
d) Tư bản bất biến và tư bản khả biến 92 e) Tiền công 94
f) Tuần hoàn và chu chuyển của tư bản 95 lOMoARcPSD|47206521
2. Bản chất của giá trị thặng dư 98
3. Các phương pháp sản xuất giá trị thặng dư 101
- Sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối 101
- Sản xuất giá trị thặng dư tương đối 102 II- TÍCH LŨY TƯ BẢN
1. Bản chất của tích lũy tư bản 104
2. Những nhân tố ảnh hưởng tới quy mô tích lũy 105
3. Một số hệ quả của tích lũy tư bản 107
III- CÁC HÌNH THỨC BIỂU HIỆN CỦA GIÁ TRỊ THẶNG DƯ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG 109 1. Lợi nhuận 110 a) Chi phí sản xuất 110 b) Bản chất lợi nhuận 111
c) Tỷ suất lợi nhuận và các nhân tố ảnh hưởng tới tỷ suất lợi nhuận 113 d) Lợi nhuận bình quân 114
e) Lợi nhuận thương nghiệp 117 2. Lợi tức 117
3. Địa tô tư bản chủ nghĩa 120
CHƯƠNG 4 CẠNH TRANH VÀ ĐỘC QUYỀN TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG 124 I-
CẠNH TRANH Ở CẤP ĐỘC ĐỘC QUYỀN TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG 124
1. Độc quyền, độc quyền nhà nước và tác động của độc quyền 124
a) Nguyên nhân hình thành độc quyền và độc quyền nhà nước 124
- Độc quyền và nguyên nhân hình thành độc quyền 125 -
Độc quyền nhà nước, nguyên nhân hình thành và bản chất của độc quyền nhà nước 128
b) Tác động của độc quyền trong nền kinh tế thị trường 132
2. Quan hệ cạnh tranh trong trạng thái độc quyền 135 II-
LÝ LUẬN CỦA V.LENIN VỀ CÁC ĐẶC ĐIỂM KINH TẾ CỦA ĐỘC QUYỀN VÀ ĐỘC
QUYỀN NHÀ NƯỚC TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG TƯ BẢN CHỦ NGHĨA 136
1. Lý luận của V.Lenin về đặc điểm kinh tế của độc quyền 136
a) Các tổ chức độc quyền có quy mô tích tụ và tập trung tư bản lớn 136
b) Sức mạnh của các tổ chức độc quyền do tư bản tài chính và hệ thống tài phiệt chi phối 138
c) Xuất khẩu tư bản trở thành phổ biến 141
d) Cạnh tranh để phân chia thị trường thế giới là tất yếu giữa các tập đoàn độc quyền 142
e) Lôi kéo thúc đẩy chính phủ vào việc phân định khu vực lãnh thổ ảnh hưởng là cách
thức để bảo vệ lợi ích độc quyền 143
2. Lý luận của V.lenin về đặc điểm kinh tế của độc quyền nhà nước trong chủ nghĩa tư bản 144
a) Sự kết hợp về nhân sự giữa tổ chức độc quyền và nhà nước 145
b) Sự hình thành, phát triển sở hữu nhà nước 146
c) Độc quyền nhà nước trở thành công cụ để nhà nước điều tiết nền kinh tế 148
III- BIỂU HIỆN MỚI CỦA ĐỘC QUYỀN, ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC TRONG ĐIỀU KIỆN
NGÀY NAY, VAI TRÒ LỊCH SỬ CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN 149
1. Biểu hiện mới của độc quyền 149 lOMoARcPSD|47206521
a) Biểu hiện mới của tích tụ và tập trung tư bản 149
b) Biểu hiện về vai trò của tư bản tài chính trong các tập đoàn độc quyền 152
c) Biểu hiện mới của xuất khẩu tư bản 153
d) Biểu hiện mới của sự phân chia thị trường thế giới giữa các liên minh độc quyền 154
e) Biểu hiện mới về sự phân chia lãnh thổ ảnh hưởng dưới sự chi phối của các tập đoàn độc quyền 155
2. Biểu hiện mới của độc quyền nhà nước dưới chủ nghĩa tư bản 156
a) Những biểu hiện mới về cơ chế quan hệ nhân sự 156
b) Những biểu hiện mới về sở hữu nhà nước 157
c) Biểu hiện mới trong vai trò công cụ điều tiết kinh tế của độc quyền nhà nước 159
3. Vai trò lịch sử của chủ nghĩa tư bản 160 (còn vài dấu *)
CHƯƠNG 5 KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨAVÀ CÁC QUAN HỆ
LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM 169 I-
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN Ở VN 170 1. Khái niệm 170
2. Tính tất yếu khách quan 173 3. Đặc trưng 177 a) Về mục tiêu 178
b) Về quan hệ sở hữu và thành phần kinh tế 179
c) Về quan hệ quản lý nền kinh tế 182 d) Về quan hệ phân phối 184
e) Về quan hệ giữa gắn tăng trưởng kinh tế với công bằng XH 185 II-
HOÀN THIỆN THỂ CHẾ KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VN 187
1. Sự cần thiết phải hoàn thiện thể chế KTTT định hướng XHCN ở VN 187 a) Thể chế và kinh tế 187
b) Thể chế KTTT định hướng XHCN 188
2. Nội dung hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở VN 191
a) Hoàn thiện thể chế về sở hữu, phát triển các thành phần KT, các loại hình DN 191
b) Hoàn thiện thể chế phát triển đồng bộ các yếu tố thị trường và các lọai thị trường 194
c) Hoàn thiện thể chế gắn kết tăng trưởng kinh tế với bảo đảm phát triển bền vững, tiến
bộ và công bằng XH và thúc đẩy hội nhập quốc tế 195
d) Hoàn thiện thể chế, đẩy mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng và hệ thống chính trị 196 III-
CÁC QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM 196
1. Lợi ích kinh tế và quan hệ lợi ích kinh tế 197
- Khái niệm lợi ích kinh tế 197
- Bản chất và biểu hiện lợi ích kinh tế 197
- Vai trò lợi ích kinh tế đối với các chủ thể kinh tế - xã hội 199
- Khái niệm quan hệ lợi ích kinh tế 202
- Sự thống nhất và mâu thuẫn trong cac quan hệ lợi ích KT 203
- Các nhân tố ảnh hưởng quan hệ lợi ích KT 205
- Một só quan hệ lợi ích KT cơ bản 207
- Phương thức thực hiện lợi ích kinh tế trong các quan hệ lợi ích chủ yếu 213 lOMoARcPSD|47206521
2. Vai trò của nhà nước trong bảo đảm hài hòa các quan hệ lợi ích 214
a) Bảo vệ lợi ích hợp pháp, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động tìm kiếm lợi ích của các chủ thể kinh tế 214
b) Điều hòa lợi ích giữa cá nhân- doanh nghiệp – xã hội 216
c) Kiểm soát ngăn ngừa các quan hệ lợi ích có ảnh hưởng tiêu cực đối với sự phát triển xã hội 217
d) Giải quyết những mâu thuẫn trong quan hệ lợi ích kinh tế 220
CHƯƠNG 6. CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓAVÀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM 224 I-
CÔNG NGHIỆP HÓA , HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM 225
1. Khái quát về cách mạng công nghiệp và công nghiệp hóa 225
a) Khái quát về cách mạng công nghiệp (khái niệm/ lịch sử) 225
- Vai trò của cách mạng công nghiệp đối với phát triển 229
b) Công nghiệp hóa và các mô hình công nghiệp hóa trên thế giới 242 - Công nghiệp hóa 242 -
Các mô hình công nghiệp hóa tiêu biểu trên thế giới 242
- Mô hình công nghiệp hóa cổ điển 242
- Mô hình công nghiệp hóa kiểu Liên Xô 242
- Mô hình công nghiệp hóa của Nhật bản và các nước công nghiệp mới 244
2. Tính tất yếu khách quan và nội dung của công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở VN 246 a) Tính tất yếu 246 b) Nội dung 248 II-
HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM 260
1. Khái niệm và nội dung hội nhập kinh tế quốc tế
a) Khái niệm và sự cần thiết khách quan hội nhập kinh tế quốc tế 260
b) Nội dung hội nhập kinh tế quốc tế 262
2. Tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến quá trình phát triển của VN 264 a) Tác động tích cực 264 b) Tác động tiêu cực 267
3. Phương hướng nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế trong phát triển của VN 268
a) Nhận thức sâu sắc về thời cơ và thách thức do hội nhập kinh tế quốc tế mang lại 269
b) Xây dựng chiến lược và lộ trình hội nhập kinh tế phù hợp 270
c) Tích cực chủ động tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế và thực hiện đầy đủ các
cam kết của VN trong các liên kết kinh tế quốc tế và khu vực 273
d) Hoàn thiện thể chế kinh tế và luật pháp 275
e) Nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế của nền kinh tế 277 f)
Xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ của VN 278