Nghiên cứu về Biện pháp Điều tra Tố tụng Đặc biệt môn Luật kinh tế | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 59773091
Thực tiễn áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt (được quy định trong 06 điều luật - từ Điều
223 đến Điều 228 Chương XVI Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015) đã phát sinh một số vướng mắc,
bất cập, đòi hỏi thời gian tới cần tiếp tục hoàn thiện.
Thực tiễn áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt (được quy định trong 06 điều luật - từ Điều 223 đến
Điều 228 Chương XVI Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015) đã phát sinh một số vướng mắc, bất cập, như:
Chưa quy định đầy đủ các trường hợp áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt; chưa quy định cụ thể
thời hạn mà Cơ quan điều tra phải gửi quyết định áp dụng biện pháp này cho Viện kiểm sát cùng cấp, thời
hạn Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp phải phê chuẩn… đòi hỏi thời gian tới cần tiếp tục hoàn thiện.
1 . Quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt
Biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt được quy định trong 06 điều luật cụ thể (từ Điều 223 đến Điều 228)
thuộc Chương XVI Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2021 (BLTTHS năm 2015).
Việc luật hóa các biện pháp điều tra đặc biệt trong BLTTHS lần này là cần thiết, nhằm cụ thể hóa yêu cầu
bảo đảm quyền con người, quyền công dân của Hiến pháp năm 2013. Đồng thời cũng phù hợp với pháp
luật quốc tế, tạo cơ sở pháp lý để thực thi các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, tháo gỡ những
vướng mắc trong thực tiễn đấu tranh chống tội phạm hiện nay, mở rộng nguồn chứng cứ có giá trị trực
tiếp chứng minh tội phạm.
Điều 223 BLTTHS năm 2015 quy định các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt gồm: (1) Ghi âm, ghi hình bí
mật; (2) Nghe điện thoại bí mật; (3) Thu thập bí mật dữ liệu điện tử. Trong đó: Ghi âm, ghi hình bí mật là
biện pháp do cơ quan chức năng thực hiện bằng cách bí mật cài đặt, theo dõi, sử dụng các thiết bị kỹ thuật
(như camera, máy ghi âm, máy ảnh…) để ghi âm lại giọng nói và ghi lại những hình ảnh của những đối
tượng tình nghi phạm tội theo yêu cầu của Cơ quan điều tra nhằm thu thập được những tài liệu, chứng cứ
phục vụ cho việc giải quyết vụ án được khách quan. Nghe điện thoại bí mật là biện pháp bí mật xâm nhập,
ghi âm lại các cuộc nói chuyện, trao đổi qua điện thoại của các đối tượng bị tình nghi phạm tội theo yêu
cầu của Cơ quan điều tra nhằm thu thập các chứng cứ để giải quyết vụ án.
Thu thập dữ liệu điện tử là biện pháp do cơ quan chức năng bí mật thu thập một cách bí mật các thông tin
dưới dạng điện tử như: Ký hiệu, chữ viết, chữ số, hình ảnh, âm thanh được tạo ra, lưu trữ, truyền đi bởi
phương tiện điện tử. Dữ liệu điện tử có thể được mã hóa, được ẩn đi bởi chủ ý của người dùng, nhất là
đối với các tội phạm sử dụng công nghệ cao khi người phạm tội thường tìm mọi cách để che giấu những
thông tin, tài liệu liên quan đến hành vi phạm tội của mình.
- Các loại tội có thể áp dụng biên pḥ áp điều tra tố tụng đăc biệ t gồm: Tội xâm phạm an ninh quốc gia, tộị
phạm về ma túy, tội phạm tham nhũng, tội khủng bố, tội rửa tiền; tội phạm khác có tổ chức thuộc loại tội
phạm đặc biệt nghiêm trọng. Điều luật đã quy định các trường hợp cụ thể được áp dụng các biện pháp
điều tra tố tụng đặc biệt, mà không được áp dụng cho tất cả các trường hợp. Quy định này nhằm hạn
chế việc lạm dụng biện pháp này để áp dụng một cách tràn lan, tùy tiện, xâm phạm đến quyền tự do
của cá nhân. Những loại tội phạm được áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt như trên là những
loại tội xâm phạm đến những khách thể đặc biệt quan trọng về an ninh quốc gia có thể tác động đến thể
chế vận hành, lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, chống lại chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách
pháp luật của Nhà nước về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, dân chủ, công bằng và
văn minh. Đối với các tội về khủng bố, tham nhũng, ma túy, rửa tiền và các loại tội phạm khác có tổ
chức đặc biệt nghiêm trọng thì ngoài tính chất chung của tội phạm thì các loại tội phạm này có nhiều tội
phạm được thực hiện bởi các chủ thể đặc biệt, có tổ chức với các thủ đoạn tinh vi, liều lĩnh, nếu không
áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt thì rất khó phát hiện và ngăn chặn kịp thời.
- Về thẩm quyền quyết định áp dụng quy định tại Điều 225 BLTTHS năm 2015:
Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu trở lên tự mình
hoặc theo yêu cầu của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) cấp tỉnh, Viện trưởng Viện kiểm sát
quân sự cấp quân khu có quyền ra quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Trường hợp vụ
án do Cơ quan điều tra cấp huyện, Cơ quan điều tra quân sự khu vực thụ lý, điều tra thì Thủ trưởng Cơ
quan điều tra cấp huyện, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự khu vực đề nghị Thủ trưởng Cơ quan điều
tra cấp tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu xem xét, quyết định.
Quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt phải được Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp phê
chuẩn trước khi thi hành… lOMoAR cPSD| 59773091
Quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt phải được Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp phê
chuẩn trước khi thi hành. Thủ trưởng Cơ quan điều tra đã ra quyết định áp dụng biện pháp này, kịp thời
đề nghị Viện kiểm sát hủy bỏ nếu xét thấy không còn cần thiết…
Như vậy, khi Thủ trưởng Cơ quan điều tra có thẩm quyền ra quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng
đặc biệt thì phải được Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn thì mới được áp dụng. Tuy nhiên,
việc thi hành quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt chưa có quy định Viện trưởng Viện
kiểm sát có trách nhiệm kiểm sát việc áp dụng.
Quy định trên cho thấy chủ thể có quyền yêu cầu người có thẩm quyền ra quyết định áp dụng biện pháp
điều tra tố tụng đặc biệt là Viện trưởng VKSND cấp tỉnh và Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự quân khu
hoặc tương đương. Còn chủ thể có quyền đề nghị người có thẩm quyền ra quyết định áp dụng biện pháp
điều tra tố tụng đặc biệt là Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp huyện, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quân sự
cấp quân khu hoặc tương đương.
- Về thời hạn áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt :
Thời hạn áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt là khoảng thời gian tối thiểu và tối đa mà pháp luật
quy định cho phép để tiến hành biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Thời hạn áp dụng biên pḥ áp điều tra
tố tụng đăc biệ t được quy định không quá 02 tháng kể từ ngày Viện trưởng Viện kiểm sát phê chuẩn.̣ Biện
pháp điều tra tố tụng đặc biệt chỉ được áp dụng sau khi khởi tố vụ án và được thực hiện ở giai đoạn điều
tra, nên trong trường hợp vụ án phức tạp đòi hỏi cần thời gian để tiếp tục thu thập tài liệu, chứng cứ thì có
thể gia hạn nhưng không quá thời hạn điều tra. Chậm nhất là 10 ngày trước khi hết thời hạn áp dụng biện
pháp điều tra tố tụng đặc biệt, nếu xét thấy cần gia hạn thì Thủ trưởng Cơ quan điều tra đã ra quyết định
áp dụng phải có văn bản đề nghị Viện trưởng Viện kiểm sát đã phê chuẩn xem xét, quyết định việc gia hạn.
- Về sử dụng thông tin, tài liệu thu thập được bằng biên pḥ
áp điều tra tố tụng đăc biệ t:̣
Theo Điều 227 BLTTHS năm 2015 thì thông tin, tài liệu thu thập được từ biện pháp điều tra tố tụng đặc
biệt, đa phần sẽ liên quan tới bí mật đời tư của cá nhân nên đòi hỏi các cơ quan tiến hành tố tụng và những
người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải hết sức thận trọng trong việc phân tích, đánh giá, chọn lọc
những thông tin, tài liệu có giá trị chứng minh tội phạm, để giải quyết vụ án theo đúng các trình tự tố tụng
nhằm thu thập những chứng cứ cần thiết để xác định người phạm tội, xác định có hay không có đồng
phạm trong vụ án, áp dụng những biện pháp cần thiết trong việc ngăn chặn đối tượng bỏ trốn, thu giữ tài
sản bất hợp pháp của người phạm tội… Việc sử dụng các chứng cứ được thu thập qua việc áp dụng biện
pháp điều tra tố tụng đặc biệt trong giai đoạn điều tra và sử dụng làm chứng cứ phục vụ các hoạt động
truy tố, xét xử vụ án hình sự. Để không xâm phạm tới đời tư của cá nhân thì việc sàng lọc, kiểm tra, đánh
giá các chứng cứ này phải kịp thời và chỉ lưu giữ những tài liệu, chứng cứ liên quan trực tiếp đến việc giải
quyết vụ án. Những thông tin, tài liệu không liên quan đến vụ án phải tiêu hủy kịp thời; nghiêm cấm việc
sử dụng thông tin, tài liệu, chứng cứ thu thập được vào mục đích khác. Mặt khác, theo quy định tại khoản
2 Điều 227 BLTTHS năm 2015 thì thông tin, tài liệu thu thập được bằng việc áp dụng biện pháp điều tra tố
tụng đặc biệt có thể dùng làm chứng cứ. Đây là nguồn chứng cứ hết sức quan trọng có giá trị trực tiếp
chứng minh tội phạm và được sử dụng để giải quyết vụ án. Để bảo đảm thực hiện đúng hoạt động điều
tra và kiểm sát hoạt động điều tra đối với các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt, cần phải có sự phối hợp
chặt chẽ giữa Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát cùng cấp để có cơ sở đánh giá chính xác biện pháp điều
tra tố tụng trong giải quyết vụ án còn cần thiết tiếp tục áp dụng hay không. Do vậy, khoản 3 Điều 227
BLTTHS năm 2015 đã quy định: Cơ quan điều tra có trách nhiệm thông báo ngay kết quả việc áp dụng
biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt cho Viện trưởng Viện kiểm sát đã phê chuẩn.
- Về hủy bỏ việc áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt :
Điều 228 BLTTHS năm 2015 quy định về hủy bỏ việc áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Quá trình
áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt, Thủ trưởng Cơ quan điều tra đã ra quyết định áp dụng phải
thường xuyên kiểm tra chặt chẽ việc áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Trong trường hợp không
cần thiết phải áp dụng hay có vi phạm trong việc thi hành biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt thì có văn bản
đề nghị Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp hủy bỏ biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Đối với những vụ
án mà Cơ quan điều tra cấp huyện, Cơ quan điều tra quân sự khu vực thụ lý áp dụng biện pháp điều tra
tố tụng đặc biệt khi muốn hủy bỏ phải có văn bản đề nghị Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Cơ quan điều tra quân
sự cấp quân khu để Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu đề nghị Viện kiểm sát cùng cấp hủy bỏ. lOMoAR cPSD| 59773091
Viện trưởng Viện kiểm sát đã phê chuẩn quyết định áp dụng biên pḥ áp điều tra tố tụng đăc biệ t phải kịp̣
thời hủy bỏ quyết định đó khi thuộc một trong các trường hợp: Có đề nghị bằng văn bản của Thủ trưởng
Cơ quan điều tra có thẩm quyền; có vi phạm trong quá trình áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt;
không cần thiết tiếp tục áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.
Cơ quan điều tra có trách nhiệm thông báo ngay kết quả việc áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt
cho Viện trưởng Viện kiểm sát đã phê chuẩn. Đối với các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt như bí mật
ghi âm, ghi hình, BLTTHS năm 2015 là văn bản đầu tiên ghi nhận và cho phép Cơ quan điều tra thực hiện.
Đây là những biện pháp mới trong quá trình điều tra xử lý vụ án hình sự, được tiến hành dưới hình thức
bí mật (về cách thức tiến hành, về đối tượng áp dụng, về các thông tin tài liệu không liên quan) nhưng lại
được công khai về chứng cứ có giá trị trực tiếp chứng minh tội phạm, xác định đối tượng phạm tội và đồng
bọn, ngăn chặn đối tượng phạm tội bỏ trốn, tiêu hủy chứng cứ, truy nguyên tài sản bị chiếm đoạt phục vụ
công tác điều tra, truy tố, xét xử.
2 . Một số bất cập trong quy định của pháp luật
Thực tiễn áp dụng các quy định của BLTTHS năm 2015 về biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt những năm
qua cho thấy một số khó khăn, bất cập sau:
Một là, Điều 224 BLTTHS năm 2015 quy định về các trường hợp áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc
biệt chưa đầy đủ. Bởi lẽ, Công ước của Liên hợp quốc về chống tham nhũng (UNCAC) xác định hối lộ,
môi giới hối lộ, lợi dụng ảnh hưởng để trục lợi… là các hành vi tham nhũng và được sử dụng “kỹ thuật điều
tra đặc biệt”. Song khoản 1 Điều 224 BLTTHS năm 2015 chỉ đề cập đến các tội phạm tham nhũng, như
vậy là bỏ sót các hành vi về Tội đưa hối lộ, Tội môi giới hối lộ và Tội lợi dụng ảnh hưởng đối với người có
chức vụ, quyền hạn để trục lợi để áp dụng biện pháp điều tra này là chưa phù hợp.
Thực tiễn cho thấy, các tội phạm trên có mối quan hệ chặt chẽ với các tội tham nhũng và thường xảy ra
cùng với các tội phạm tham nhũng, một số trường hợp còn là những điều kiện cần và đủ để xác định các
tội tham nhũng. Do vậy, nếu không áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt trong điều tra các tội phạm
này sẽ không phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về chống tham nhũng, chưa đấu tranh triệt để đối
với các tội phạm tham nhũng và chưa phát huy được tác dụng của biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt trong
thu thập thông tin, tài liệu để đấu tranh chống tham nhũng trong giai đoạn hiện nay. Tương tự như vậy,
khoản 1 Điều 224 quy định Tội khủng bố thuộc trường hợp áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt,
nhưng lại không quy định Tội tài trợ khủng bố được áp dụng biện pháp này là chưa phù hợp. Bởi lẽ, bất
cứ một tổ chức khủng bố nào cũng phải có nguồn tài trợ nhất định, có mối quan hệ chặt chẽ với nhau,
hành vi tài trợ khủng bố thường đi liền và tạo điều kiện thuận lợi để hành vi khủng bố được thực hiện, nếu
không kịp thời ngăn chặn hành vi tài trợ khủng bố thì hành vi khủng bố có thể xảy ra.
Trong khi đó, hành vi tài trợ khủng bố rất tinh vi, núp bóng nhiều hình thức khác nhau không dễ phát hiện
nếu như không được áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Có trường hợp, qua điều tra về hoạt
động tài trợ đã phát hiện được những tổ chức khủng bố. Việc không quy định Tội tài trợ khủng bố thuộc
trường hợp áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt là bất cập, cần được sửa đổi trong thời gian tới.
Hai là, khoản 1 Điều 225 BLTTHS năm 2015 quy định “Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Thủ trưởng
Cơ quan điều tra quân sự cấp quân khu trở lên tự mình hoặc theo yêu cầu của Viện trưởng VKSND cấp
tỉnh, Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự cấp quân khu có quyền ra quyết định áp dụng biện pháp điều tra
tố tụng đặc biệt”. Như vậy, điều luật chỉ đề cập tới Viện trưởng VKSND cấp tỉnh, Viện trưởng Viện kiểm
sát quân sự cấp quân khu mà chưa đề cập tới Viện trưởng VKSND tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát
quân sự Trung ương trong việc yêu cầu Cơ quan điều tra cùng cấp áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc
biệt, trong khi đó, tại khoản 3 Điều 225 quy định: “Quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt
phải được Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn trước khi thi hành”, điều này thể hiện sự thiếu
thống nhất trong quy định của BLTTHS năm 2015.
Các vụ án do Cơ quan điều tra của Bộ Công an hoặc Cơ quan điều tra của Bộ Quốc phòng thụ lý giải
quyết, nếu xét thấy cần thiết phải áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt thì quyết định này sẽ do Viện
kiểm sát cấp nào phê chuẩn?
Ba là, BLTTHS năm 2015 quy định quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt phải được Viện
trưởng Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn trước khi thi hành. Vậy sau khi ban hành quyết định áp dụng
biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt thì trong thời gian bao lâu Cơ quan điều tra phải chuyển quyết định trên
cho Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn, khi nhận được đề nghị phê chuẩn thì thời gian Viện kiểm sát cùng
cấp phải phê chuẩn và chuyển lại cho Cơ quan điều tra để thi hành quyết định này? Hiện nay, BLTTHS lOMoAR cPSD| 59773091
năm 2015 chưa quy định thời hạn này, chưa quy định trong thời hạn bao lâu kể từ khi có yêu cầu của Viện
trưởng Viện kiểm sát thì Cơ quan điều tra phải ra quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt?
Việc quy định không rõ ràng, cụ thể như trên, dễ dẫn đến sự tùy nghi trong việc ra quyết định và phê chuẩn
quyết định áp dụng điều tra tố tụng đặc biệt, cũng như có thể ảnh hưởng đến việc điều tra đối với những
vụ án đặc biệt nghiêm trọng hoặc có tổ chức chặt chẽ.
Bốn là, các thông tin, tài liệu được thu thập từ biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt sử dụng làm chứng cứ
thì thuộc nhóm nguồn chứng cứ nào theo quy định của BLTTHS năm 2015? Đối với biện pháp thu thập bí
mật dữ liệu điện tử thì tài liệu, thông tin thu thập được có thể được xếp vào nhóm nguồn chứng cứ là dữ
liệu điện tử, nhưng với các biện pháp ghi âm, ghi hình bí mật; nghe điện thoại bí mật thì tài liệu, thông tin
được thu thập là các tệp hình ảnh, âm thanh thì được xếp vào loại nguồn chứng cứ nào thì hiện nay chưa
quy định cụ thể. Nếu xếp các loại thông tin đó vào dữ liệu điện tử thì không phù hợp với sự phân loại về
biện pháp thu thập khi các nhà làm luật đã quy định thu thập bí mật dữ liệu điện tử là một hoạt động riêng
biệt với các hoạt động khác.
Trong khi đó, theo quy định về chứng cứ là dữ liệu điện tử thì những chứng cứ đó phải được thu thập từ
phương tiện điện tử, phương tiện điện tử có thể độc lập hoặc được kết nối với mạng máy tính; mạng máy
tính, mạng viễn thông, trên đường truyền và các nguồn điện tử khác. Với tính đặc thù của dữ liệu điện tử
như trên thì việc thu thập chứng cứ là dữ liệu điện tử cũng có tính đặc thù đó là, bên cạnh những quy định
của BLTTHS về thu thập chứng cứ thì hoạt động thu thập chứng cứ là dữ liệu điện tử phải tuân thủ những
yêu cầu nhằm bảo đảm tính nguyên trạng của dữ liệu điện tử.
Ví dụ, việc thu thập dữ liệu điện tử phải được thực hiện bằng những thiết bị chuyên dụng và tuân thủ quy
trình khi thu giữ, như đối với máy tính thì không được tắt (Shut down) theo trình tự mà phải ngắt nguồn
cung cấp điện trực tiếp cho thân máy (CPU) hoặc máy tính; đối với điện thoại di động thì tắt máy, thu giữ
cả điện thoại, thẻ nhớ, thẻ sim… Các hoạt động này được tiến hành công khai, không phải là bí mật. Mặt
khác, nếu xếp vào nhóm tài liệu, đồ vật khác thì không phù hợp với quy định tại Điều 104 BLTTHS năm
2015 về những tình tiết liên quan đến vụ án ghi trong tài liệu, đồ vật do cơ quan, tổ chức, cá nhân cung
cấp có thể được coi là chứng cứ.
Năm là, khi áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt có thể thu thập được thông tin, tài liệu liên quan
đến một vụ án khác hoặc thông tin có dấu hiệu của tội phạm khác nhưng lại không liên quan tới vụ án đang
được áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Tuy nhiên, theo quy định thì thông tin, tài liệu thu thập
được bằng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt chỉ được sử dụng vào việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử
vụ án đó; thông tin, tài liệu không liên quan đến vụ án đó phải tiêu hủy kịp thời. Vậy, những tài liệu, chứng
cứ thu thập được thông qua hoạt động áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt mà liên quan đến việc
giải quyết một vụ án khác thì có được giữ lại để phục vụ cho hoạt động điều tra vụ án khác không? Nếu
phải tiêu hủy mà không được sử dụng có thể bỏ lọt tội phạm, lãng phí thông tin và đi ngược lại với nguyên
tắc “mọi hành vi vi phạm pháp luật đều phải được xử lý nghiêm minh kịp thời”.
3 . Một số kiến nghị
Để khắc phục những khó khăn, vướng mắc nêu trên, tác giả đề xuất một số nội dung sau:
Một là, sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 224 BLTTHS năm 2015 theo hướng quy định thêm một số tội phạm
thuộc trường hợp áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Cụ thể: “Tội xâm phạm an ninh quốc gia, tội
phạm về ma túy, tội phạm tham nhũng, Tội khủng bố, Tội tài trợ khủng bố, Tội rửa tiền, Tội đưa hối lộ, Tội
môi giới hối lộ, Tội lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ quyền hạn để trục lợi”. Hai là, cần điều
chỉnh khoản 1 Điều 225 BLTTHS năm 2015, cụ thể thay cụm từ “theo yêu cầu của Viện trưởng VKSND
cấp tỉnh, Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự cấp quân khu” thành “theo yêu cầu của Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp”.
Ba là, quy định cụ thể về thời hạn mà Cơ quan điều tra phải gửi quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố
tụng đặc biệt sang Viện kiểm sát cùng cấp, thời hạn Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp phải phê chuẩn
quyết định áp dụng biện pháp này của Cơ quan điều tra, cũng như thời hạn Thủ trưởng Cơ quan điều tra
cấp tỉnh, Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp quân khu trở lên phải ra quyết định áp dụng biện pháp điều tra
tố tụng đặc biệt theo yêu cầu của Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp.
Bốn là, cần bổ sung quy định về phân loại các tài liệu, thông tin được thu thập được từ các hoạt động điều
tra tố tụng đặc biệt cho phù hợp với loại chứng cứ được quy định trong luật, cụ thể: Ghi nhận các thông
tin, tài liệu thu thập được từ các hoạt động điều tra tố tụng đặc biệt đều thuộc về nguồn dữ liệu điện tử. lOMoAR cPSD| 59773091
Bởi lẽ, việc ghi âm, ghi hình, nghe điện thoại và thu thập dữ liệu điện tử đều dẫn đến các phương tiện thể
hiện là các dữ liệu điện tử như tệp âm thanh, tệp hình ảnh.
Năm là, cần có quy định cụ thể trong việc sử dụng thông tin, tài liệu nếu liên quan tới vụ án khác, có dấu
hiệu tội phạm khác được thu thập trong quá trình áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt thì được giữ
lại để phục vụ cho hoạt động điều tra giải quyết các vụ án khác.