Người thừa kế là gì? Chia thừa kế thế nào cho đúng luật?

Người thừa kế là gì? Chia thừa kế thế nào cho đúng luật?
1. Người thừa kế là gì?
Khái niệm người thừa kế là người được hưởng di sản theo di chúc hoặc theo
quy định của pháp luật. Người thừa kế là cá nhân, thì phải là người còn sống
vào thời điểm mở thừa kế hoặc nếu là người được sinh ra và còn sống sau
thời điểm mở thừa kế thì phải đã thành thai trước khi người để lại di sản chết,
Trong trường hợp người thừa kế theo di chúc là cơ quan, tổ chức, thì cơ
quan, tổ chức đó phải đang còn tồn tại hợp pháp vào thời điểm mở thừa kế.
Người thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại
trong phạm vi di sản đã nhận; có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp
việc từ chối nhận di sản nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.
Khi di sản thừa kế là đất nông nghiệp để trồng cây hàng năm hoặc nuôi trồng
thủy sản, thì người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật phải là người
nằm trong diện thừa kế, có nhu cầu sử dụng đất, có điều kiện trực tiếp sử
dụng đất đúng mục đích, chưa có đất hoặc đang sử dụng đất dưới hạn mức
quy định của pháp luật về đất đai.
Họp mặt những người thừa kế theo quy định pháp luật:
- Sau khi có thông báo về việc mở thừa kế hoặc di chúc được công bố,
những người thừa kế có thể họp mặt để thoả thuận những việc sau đây:
+ Cử người quản lý di sản, người phân chia di sản, xác định quyền, nghĩa vụ
của những người này, nếu người để lại di sản không chỉ định trong di chúc;
+ Cách thức phân chia di sản.
- Mọi thoả thuận của những người thừa kế phải được lập thành văn bản.
2. Bài tập tình huống chia thừa kế thế nào cho đúng luật?
Ông A và bà B là vợ chồng có 2 người con chung là anh C và chị D . Ông A
còn có 1 người con riêng là anh E.
Ông A chết không để lại di chúc Biết lúc ông A chết - Tài sản chung của vợ
chồng ông A và bà B là 1.600 triệu -Tài sản riêng của ông A là 400 triệu - Chị
C và D đều đã thành niên và có khả năng lao động - E chưa thành niên. Dựa
vào các quy định của Luật Dân Sự Việt Nam để giải quyết :
1. Chia di sản của ông A trong tình huống trên
2. Giả sử chị C có 2 người con là K và H , chị C chết cùng thời điểm với ông
A . Hãy chia di sản thừa kế của ông A trong trường hợp này. Trả lời:
Theo quy định tại Điều 651 Bộ luật dân sự 2015
Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật
1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha
nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà
ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của
người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết;
bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu
ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột,
cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế,
nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có
quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Điều 652. Thừa kế thế vị
Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng
một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần
di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống;
nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để
lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của
chắt được hưởng nếu còn sống.
1 Theo thông tin bạn cung cấp cho chúng tôi ông A khi chết đi không để lại di
chúc do đó di sản thừa kế của ông A sẽ được chia theo pháp luật. Tài sản
chung của ông A và bà B là 1,6 tỷ khi ông A chết đi thì khối tài sản chung này
sẽ chia đôi di sản cộng với số tài sản riêng của ông A đã có trước đó:
(1.600.000.000 :2) + 400.000.000 =1.200.000.000. Lúc này tổng di sản thừa kế của ông A là 1,2 tỷ
Căn cứ vào quy định trên khi ông A chết đi thì phần di sản thừa kế sẽ được
chia đều cho bà B, C, D và E, mỗi người sẽ được hưởng số đi sản bằng nhau.
2. Trong trường hợp chị C chết cùng thời điểm với ông A thì phần di sản thừa
kế mà đáng lẽ chị C được hưởng sẽ được chi đều cho 2 con của C là K và H.
5. Chia tài sản thừa kế khi bố mẹ qua đời đột ngột?
Thưa luật sư! Luật sư cho Em hỏi là bố mẹ Em sinh được 8 người con. Trong
đó có 1 anh trai(thứ 3) và 7 chị em gái (Gia đình em chủ yếu là làm ruộng) Bố
mẹ em mất đột ngột vào năm 2011 và không để lại di chúc.
Khi bố mẹ mất còn 3 chị em gái em chưa lấy chồng, mà anh trai và chị dâu thì
không hòa hợp với các chị e gái chúng em vậy nên khi bố mẹ mất chưa được
1 năm thì chúng em đã ra ở riêng bên ngôi nhà cũ ngay sát cạnh nhà anh trai
ở. Các năm sau đó 2 chị gái em lần lượt lấy chồng mà anh trai cũng không
thay bố mẹ giúp gì cho 2 chị gái trong khi cưới, còn em là em út khi bố mẹ
mất mới đi học nghề, em vừa học vừa đi làm thêm và vay mượn của các chị
gái trang trải việc học hành. Do đi học xa nên em cũng thường xuyên vắng
nhà. Khi em học xong lúc về ngôi nhà 3 chị em em ở trước đó đã xuống cấp
trầm trọng và không thể ở được, em đã có ý kiến xin anh trai cho em xây căn
phòng nhỏ trên nền đất cũ đó để ở (vì em cũng chưa xin được việc làm) và
các chị gái em mỗi khi có dịp về quê còn có nơi để ở, nhưng anh trai em nói
là "Mày muốn làm gì thì làm lúc lấy chồng đập gạch mang theo để đất lại cho
tao". Thật sự em đã rất buồn khi nghe những lời này, Không lẽ bố mẹ sinh
mỗi anh là con trai nên anh có quyền thừa hưởng hết tất cả tài sản bố mẹ để
lại mà chúng em vì là phận gái thì không phải là con của bố mẹ sao? Trong
thời gian em đi học anh trai em có ý bán ngôi nhà mà mấy chị em em từng ở
nhưng chúng em cản nên bán không được. Đến hiện tại anh đang giao bán
hết 1 mẫu ruộng bố mẹ để lại.
Vậy Luật Sư cho em hỏi là trong thời gian em vắng nhà Anh trai em có tự đi
làm sổ đỏ ruộng, vườn và nhà ở sang tên anh mà ngày xưa là tên bố mẹ em
đứng tên không? Mà theo em tìm hiểu thì luật thừa kế thì không phân biệt trai
gái có quyền thừa kế ngang nhau thì trong trường hợp này em phải làm sao?
Em rất mong sớm nhận được câu trả lời của Luật Sư. Em xin trân thành cảm ơn! Trả lời:
Thứ nhất: Về quyền hưởng di sản thừa kế
Do bố mẹ chị mất không có di chúc nên khối tài sản của bố mẹ chị sẽ được
chia theo pháp luật. Căn cứ vào điều 651 Bộ luật dân sự 2015 về chia thừa
kế theo pháp luật thì các con đẻ của người chết có quyền hưởng thừa kế
ngang nhau không phân biệt trai hay gái, đã có gia đình hay chưa đều có
quyền hưởng thừa kế ngang nhau trừ trường hợp không được quyền hưởng
di sản thừa kế theo quy định tại điều 651 bộ luật dân sự 2015
Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật
1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha
nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà
ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của
người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết;
bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu
ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột,
cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế,
nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có
quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Căn cứ vào điều luật trên thì chị và các chị gái của chị cùng anh trai chị có
quyền hưởng di sản thừa kế của bộ mẹ chị là ngang nhau, có nghĩa là có
quyền thừa hưởng di sản thừa kế ngang nhau và được hưởng số di sản
trong khối tài sản là ngang bằng nhau. Việc anh trai chị nói là chị có quyền lấy
gạch đi còn phải để lại đất cho anh trai chị là hoàn toàn vô lý và không đúng
theo quy định của pháp luật. Do đó,nếu chị đã tiến hành thương lượng nhưng
anh trai chị vẫn không đồng ý và không chịu phân chia di sản thừa kế của bố
mẹ chị để lại thì chị có thể làm đơn khởi kiện ra Tòa án yêu cầu Tòa án tiến
hành phân chia di sản thừa kế và kèm theo đấy chị phải chứng minh mảnh
đất mà anh trai chị đứng tên là tài sản của bố mẹ chị để lại vì vẫn trong thời
hiệu khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế theo quy định tại điều 623 Bộ luật dân sự 2015
Điều 623. Thời hiệu thừa kế
1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối
với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở
thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế
đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế
đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:
a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo
quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;
b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu
quy định tại điểm a khoản này.
2. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế
của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm,
kể từ thời điểm mở thừa kế.
3. Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản
của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.
Thứ hai: Về việc anh trai chị được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
Theo quy định tại điểm c, khoản 1 điều 99 Luật đất đai 2013 thì người được
nhận thừa kế về quyền sử dụng đất sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất, điều này có nghĩa là ai được quyền hưởng thừa kế theo di chúc và
theo pháp luật và đủ điều kiện được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
sẽ được nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.
"Điều 99. Trường hợp sử dụng đất được cấp Giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản
khác gắn liền với đất
1. Nhà nước cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở
hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho những trường hợp sau đây:
c) Người được chuyển đổi, nhận chuyển nhượng, được thừa kế,
nhận tặng cho quyền sử dụng đất, nhận góp vốn bằng quyền sử
dụng đất; người nhận quyền sử dụng đất khi xử lý hợp đồng thế
chấp bằng quyền sử dụng đất để thu hồi nợ";
Căn cứ vào quy định trên thì chị, chị gái của chị cũng như anh trai chị đều có
quyền được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở
và tài sản khác gắn liền với đất tương ứng với phần di sản mà mình được hưởng.
Tại quy định của khoản 2, điều 82 Nghị định 43/2014/NĐ - CP Nghị định quy
định chi tiết thi hành một số điều của Luật đất đai có hướng dẫn về vấn đề
cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất đối với
người được nhận chuyển nhượng, thừa kế.
"Điều 82. Thủ tục đăng ký, cấp Giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với
đất đối với trường hợp đã chuyển quyền sử dụng đất
nhưng chưa thực hiện thủ tục chuyển quyền theo quy định
2. Trường hợp người đang sử dụng đất do nhận chuyển nhượng,
nhận thừa kế, nhận tặng cho quyền sử dụng đất trước ngày 01
tháng 7 năm 2014 mà bên nhận chuyển quyền sử dụng đất chỉ
có Giấy chứng nhận của bên chuyển quyền sử dụng đất hoặc
hợp đồng, giấy tờ về chuyển quyền sử dụng đất theo quy định
thì thực hiện theo quy định như sau:
a) Người nhận chuyển quyền sử dụng đất nộp đơn đề nghị cấp
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài
sản khác gắn liền với đất và các giấy tờ về quyền sử dụng đất hiện có;
b) Văn phòng đăng ký đất đai thông báo bằng văn bản cho bên
chuyển quyền và niêm yết tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi
có đất về việc làm thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho
người nhận chuyển quyền. Trường hợp không rõ địa chỉ của
người chuyển quyền để thông báo thì phải đăng tin trên phương
tiện thông tin đại chúng của địa phương ba số liên tiếp (chi phí
đăng tin do người đề nghị cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất trả);
c) Sau thời hạn 30 ngày, kể từ ngày thông báo hoặc đăng tin lần
đầu tiên trên phương tiện thông tin đại chúng của địa phương
mà không có đơn đề nghị giải quyết tranh chấp thì Văn phòng
đăng ký đất đai lập hồ sơ để trình cơ quan có thẩm quyền quyết
định hủy Giấy chứng nhận đã cấp đối với trường hợp không nộp
Giấy chứng nhận để làm thủ tục đồng thời cấp Giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền
với đất mới cho bên nhận chuyển quyền.
Trường hợp có đơn đề nghị giải quyết tranh chấp thì Văn phòng
đăng ký đất đai hướng dẫn các bên nộp đơn đến cơ quan nhà
nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp theo quy định".
Căn cứ vào các quy định trên khi anh trai chị làm hồ sơ đăng ký cấp giấy
chứng nhận quyền sử dụng đất, nếu Văn phòng đăng ký đất đai nơi có đất
tiến hành niêm yết tại trụ sở UBND cấp xã về việc cấp giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất từ người chuyển quyền sang cho người nhận chuyển quyền sử dụng đất.
Sau thời hạn 30 ngày, kể từ ngày thông báo hoặc đăng tin đầu tiên trên các
phương tiện thông tin đại chúng của địa phương mà không có đơn đề nghị
giải quyết tranh chấp của những người có quyền lợi liên quan hoặc họ cho là
có quyền lợi đối với mảnh đất đấy thì văn phòng đăng ký đất đai tiến hành là
các thủ tục và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đối với mảnh đất đấy
sang tên anh trai chị là đúng với quy định của pháp luật.
Trường hợp này chị có quyền khởi kiện ra tòa yêu cầu chia thừa kế vì vẫn
còn thời hiệu khởi kiện.
Còn nếu như văn phòng đăng ký đất đai không tiến hành các bước niên yết
công khai về việc có người xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối
với mảnh đất đấy tại trụ sở UBND cấp xã nơi có đất để cho chị biết được là
đã có người xin xác lập quyền sở hữu đối với mảnh đất đấy để các bên có
quyền lợi yêu cầu giải quyết quyền lợi cho mình thì việc anh trai chị được cấp
giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với toàn bộ diện tích trên là sai với
quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục thực hiện cấp giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất. Chị có thể làm đơn yêu cầu UBND cấp huyện ra quyết
định thu hồi giấy chứng nhận đã cấp cho anh trai chị vì đã cấp sai trình tự thủ
tục khi tiến hành cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho anh trai chị.
Sau đó tiến hành thủ tục khởi kiện yêu cầu chia tài sản thừa kế nếu anh trai
chị không đồng ý chia thừa kế cho chị và các chị gái của chị.
Document Outline

• Người thừa kế là gì? Chia thừa kế thế nào cho đúng
  • 1. Người thừa kế là gì?
  • 2. Bài tập tình huống chia thừa kế thế nào cho đún
  • 5. Chia tài sản thừa kế khi bố mẹ qua đời đột ngột