Nguồn gốc nhà nước môn Pháp luật đại cương | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 59732875 NGUỒN GỐC
Nguồn gốc nhà nước được thể hiện thông qua 2 quan điểm lớn sau:
Quan điểm của Phi Macxit: Nhà nước ra đời dựa trên 3 học thuyết: Thuyết
thần học, Thuyết gia trưởng, Thuyết khế ước 1. Thuyết thần học:
+ Nhà nước là do ý muốn của thượng đế, chính thượng đế đã tạo ra nhà nước để
bảo vệ xã hội, quyền lực nhà nước là vĩnh cửu, sự phục tùng quyền lực trong xã
hội là tất yếu và thượng đế trao quyền lực cho một số người để thay mặt thượng đế quản lí xã hội.
Mục đích: Bảo vệ cho vị trí thống trị xã hội của giai cấp phong kiến, giữ
quyền lực vô hạn cho người lãnh đạo. 2. Thuyết gia trưởng:
+ Nhà nước ra đời từ sự phát triển của hình thức gia đình, là hình thức tổ chức tự
nhiên của đời sống con người.
+ Nhà nước trong xã hội có những điểm giống quyền lực gia trưởng trong gia
đình (quyền lực thuộc về người đàn ông đứng đầu) do đó quyền lực của nhà nước thuộc về vua.
Nhà nước và gia đình xuất hiện là do sự tác động phát triển kinh tế dẫn đến
sự tan rã của chế độ cộng sản nguyên thuỷ.
3. Thuyết khế ước xã hội:
+ Sự ra đời của nhà nước là kết quả của một khế ước được kí kết giữa những con
người sống trong trạng thái tự nhiên không có nhà nước.
+ Nhà nước phản ánh lợi ích của các thành viên trong xã hội và mỗi thành viên
đều có quyền yêu cầu nhà nước phục vụ và bảo vệ lợi ích của họ. Khi nhà nước lOMoAR cPSD| 59732875
không bảo vệ được nhân dân thì coi như bị vi phạm khế ước, nhân dân có quyền
lật độ nhà nước đó và kí kết 1 khế ước mới.
Sự hình thành nhà nước dựa trên cơ sở duy tâm, coi nhà nước ra đời là do ý
muốn, nguyện vọng chủ quan của các bên tham gia khế ước, không giải
thích đúng đến nguồn gốc nhà nước.
* Hạn chế của các học thuyết:
- Nhìn chung, tất cả các quan điểm trên hoặc do hạn chế về mặt lịch sử, hoặc do
nhận thức còn thấp kém, hoặc do bị chi phối bởi lợi ích của giai cấp đã giải thích
sai lệch nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện của nhà nước. Các học thuyết đều gặp
nhau ở điểm chung là xem xét nhà nước trong sự cô lập với những điều kiện chi
phối nó, đặc biệt là không gắn nó với điều kiện vật chất đã sản sinh ra nó. Chính
vì vậy, họ đều cho rằng nhà nước là vĩnh hằng, là của tất cả mọi người, không
mang bản chất giai cấp, là công cụ để duy trì trật tự xã hội trong tình trạng ổn
định, pháp triển và phồn vinh.
Quan điểm về học thuyết Mac Lênin
- Các nhà sáng lập chủ nghĩa Mac Lenin đã giải thích nguồn gốc nhà nước trên cơ
sở phương pháp duy vật biện chứng và phương pháp duy vật lịch sử cho rằng:
+ Nhà nước không phải là hiện tượng xã hội vĩnh cửu, bất biến.
+ Nhà nước có quá trình hình thành, phát triển và tiêu vong gắn liền với những
điều kiện khách quan của xã hội.
+ Nhà nước là sản phẩm của những biến đổi trực tiếp từ trong lòng xã hội công sản nguyên thủy.
* Quá trình hình thành nên nhà nước: lOMoAR cPSD| 59732875
- Bắt đầu từ xã hội công xã nguyên thuỷ khi con người không thể lao động
độc lập vì thể lực và trí tuệ còn hạn chế, họ làm việc chung, sinh hoạt chung
dó đó có sự công hữu về tư liệu sản xuất và sản phẩm lao động làm ra.
- Lực lượng sản xuất phát triển => kinh tế phát triển => xuất hiện của cải dư
thừa=> Phân công lao động => Chế độ tư hữu => Phân hóa giàu - nghèo dẫn
đến mâu thuẫn không thể điều hòa được => Đấu tranh dẫn đến sự ra đời của nhà nước.
Như vậy nhà nước ra đời dựa trên nguyên nhân kinh tế và nguyên nhân xã hội
- Nguyên nhân kinh tế: Sự phát triển của lực lượng sản xuất đã dẫn đến sự ra
đời của nền kinh tế sản xuất và trao đổi, với nhiều ngành nghề sản xuất khác
nhau (nền sản xuất hàng hóa) thay thế cho nền kinh tế tự nhiên (tự cấp và tự
túc); đồng thời dẫn đến sự ra đời của chế độ tư hữu tài sản để thay thế cho chế
độ công hữu nguyên thủy.
- Nguyên nhân xã hội: chính là sự phân hoá trong xã hội thành người giàu và
người nghèo, thành chủ nô và nô lệ, thành người bóc lột và người bị bóc lột…,
tức là xã hội hình thành các tầng lớp, giai cấp hoặc lực lượng có khả năng kinh
tế và địa vị xã hội khác biệt nhau, mâu thuẫn và đấu tranh với nhau.
Kết luận: Nhà nước không phải là hiện tượng xã hội vĩnh cửu, bất biến. Nhà
nước có quá trình hình thành, phát triển và tiêu vong gắn liền với những
điều kiện khách quan của xã hội. Quá trình phát triển kinh tế xã hội đến
một giai đoạn nhất định khi xã hội xuất hiện quyền tư hữu và hình thành
giai cấp, qua đấu tranh giai cấp, giai cấp chiến thắng lập nên nhà nước để
giữ vững sự thống trị giai cấp. lOMoAR cPSD| 59732875
KHÁI NIỆM: Nhà nước là tổ chức quyền lực công đặc biệt, có pháp luật và bộ
máy chuyên thực thi quyền lực, thực hiện chủ quyền quốc gia và tham gia các
quan hệ quốc tế một cách độc lập, tổ chức và quản lí xã hội nhằm thiết lập trật tự
xã hội và thực hiện mục đích của lực lượng cầm quyền.