Nhà mẹ Lê -Thạch Lam -
Phân tích nhân vật bác Lê I. Mở bài
- Thạch Lam là người đã có những phát biểu về quan điểm " Đối với tôi, văn
chương không phải là đem đến cho người đọc sự thoát ly hay sự quên, trái lại
văn chương là một thứ khí giới thanh cao mà đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố
cáo, thay đổi cái thế giới giả dối và tàn ác, vừa làm cho lòng người trong sạch
và phong phú hơn ". Ông quan niệm về thiên chức của nhà văn là phải phát hiện
ra cái đẹp ở chỗ không ngờ tới, tìm ra cái đẹp kín đáo và che lấp qua sự vật
-Đọc truyện, người đọc sẽ không thể nào quên được hình ảnh bác Lê- bác là
điển hình cho số phận đáng thương của những người mẹ nghèo đông con hay
người nông dân túng quẫn, nghèo đói vì gia đình đông đúc, khổ sở. II. Thân Bài 1. Khái quát đầu
- Tác giả: Thạch Lam là nhà văn lãng mạn, xuất sắc - Phong cách sáng tác..
- Tác phẩm " Nhà mẹ Lê " in trong tập truyện cùng tên
+ Lấy bối cảnh xã hội Việt Nam trước cách mạng Tháng 8- năm 1937, đó là
một xã hội chìm đắm trong sự nghèo đói với những con người lam lũ cơ cực.
Phải chăng đó chính là hình ảnh chung cho những con người nhỏ bé bất hạnh
trong những năm tháng ấy của dân tộc ?
+ Nội dung: cái đói, cái khổ, sự túng quẫn được viết rõ từng câu chữ trong tác
phẩm khiến cho hình ảnh được hiện diện ngay trước mắt người đọc về hình ảnh
của một người mẹ lam lũ, vất vả, chạy ăn từng bữa cho mươi một đứa con nheo nhóc.
+ Vị trí đoạn trích: đoạn trích nằm ở phần đầu của cả tác phẩm chủ yếu khắc
họa hình ảnh của người phụ nữ tần tảo, chịu thương chịu khó và tình yêu thương
vô bờ bến mà bác Lê dành cho những đứa con. Từ đó nói lên giá trị hiện thực về
sự cao cả của người mẹ 2. Phân tích
LĐ1: Bác Lê là một người nông dân nghèo khổ lam lũ
LC1: Ngoại hình và hoàn cảnh gia đình của bác Lê
- Mở đầu đoạn chuyện được giới thiệu là " gia đình một người mẹ với mười một
người con " -> Hoàn cảnh đặc biệt, một gánh nặng quá lớn đặt lên đôi vai của
người mẹ. Trong cái bức tranh ảm đạm chung của xã hội lúc bấy giờ, ta thấy
được nhân vật bác Lê hiện lên có số phận bất hạnh nhất
- Tác giả không hề nhắc đến người chồng của bà Lê, chỉ biết bà hiện lên với
hình dáng là " một người đàn bà nhà quê thấp bé, da mặt và chân tay nhăn nheo như một quả trám khô ":
+ Dường như những khó nhọc của cuộc đời đã in hẳn lên khuôn mặt, trên dáng
vẻ, hút cạn sinh lực của người mẹ khiến cho da mặt và chân tay trở nên như vậy
+ Cách so sánh gợi sự lam lũng, đáng thương. Không biết người đàn bà này đã
phải chịu bao nhiêu vất vả mà lại có một bộ dạng như vậy. Sự bần cùng hóa của
xã hội dường như dồn hết vào bác Lê
- Đáng chú ý hơn là gia đình của bà " mười một đứa, mà đứa nhớn mới có
mười một tuổi! Đứa bé nhất hẵng còn bế trên tay ". Đặc điểm đói nghèo của xã
hội lúc bấy giờ đã xuất hiện. Đã nghèo lại đói khổ, nhưng mẹ Lê lại sinh đông
con khiến cái nghèo, cái khổ ấy còn gấp bội phần.
-> Người đàn bà nhà quê thấp bé nặng trĩu đôi vai gánh nặng mưu sinh nuôi đàn con dại LC2: Cuộc sống
- Sự đói nghèo và thiếu thốn còn được thể hiện qua hoàn cảnh sinh sống của nhà
bác " căn nhà cuối phố, cái nhà cũng lụp xụp ":
+ Căn nhà: ta thấy cái nhìn độ lượng, thương cảm của nhà văn khi miêu tả căn
nhà tồi tần của mẹ Lê " chừng ấy người chen chúc trong khoảng rộng độ bằng
hai chiếc chiếu, có mỗi một chiếc giường nan đã gãy nát"
+ Cuộc sống sinh hoạt: mùa rét phải rải ổ rơm đầy nhà, mẹ con cùng nằm và tác
giả so sánh cảnh tượng đó như "ổ chó". Đói nghèo và thiếu thốn cùng với đó là
lối miêu tả trào phúng về hai mẹ con bà Lê như “chó mẹ chó con” chỉ đành cay
đắng và đau khổ biết bao
-> Vậy mà người mẹ ấy luôn âm thầm chịu đựng những vất vả một mình, trong
lam lũ, không một lời than vãn, hối tiếc. Thậm chí còn lạc quan và coi sự nghèo
túng đó là " tươm tất "? Bởi ai nấy cũng đều biết mình nghèo khổ như nhau, đây
chính là nét đẹp điển hình của nhân vật trong các tác phẩm của Thạch Lam
- Hoàn cảnh như vậy rồi, công việc của bà Lê cũng không hề ổn định
+ Để đặc tả sự nghèo khổ của nhà mẹ Lê, tác giả cho ta thấy "cách kiếm ăn"
khổ cực và bấp bênh của bà mẹ này:" Từ buổi sáng tinh sương mùa nực cũng
như mùa rét bác ta phải trở dậy đi làm mướn cho những người có ruộng trong làng "
+ Mùa gặt may ra cuộc sống còn khấm khá hơn một chút, đợi mùa rét tới, bác
ta chỉ có thể chịu cảnh vô công dồi nghề, mình và những đứa con đều phải nhịn đói
-> Cái đói luôn rình rập người mẹ khổ và những đứa trẻ nghèo. Tội nghiệp, xót
xa cho thói đói rách, bần hàn
=> Những con người sống với nghề nghiệp bấp bênh ấy trở nên tội nghiệp hơn
khi những ngày mùa qua đi, cánh đồng chỉ còn trơ cuống rạ. Những khó khăn
ấy không chỉ đến với riêng mẹ Lê mà với tất cả những người dân trong xóm ngụ cư nghèo khổ ấy. L
iên Hệ: Gia đình nhà mẹ Lê còn gợi cho người đọc nhớ về gia đình nhà bà Tú
trong tác phẩm " Thương Vợ " của nhà thơ Tú Xương:
" Quanh năm buôn bán ở mon sông
Nuôi đủ năm con với một chồng "
Có thể nói, những người phụ nữ như họ trên vai là hai đầu đòn gánh trĩu nặng
cơ cực cuộc sống, tấm thân lại nặng trĩu những lo toán vất vả của người phụ nữ đảm đang tháo vắt
LĐ2: Tình yêu thương, phẩm chất tốt đẹp của bác Lê
LC1: Bác Lê là người phụ nữ chăm chỉ, cần cù, chịu thương chịu khó
- Bà là một người rất tận tâm và quan tâm đến con cái của mình, luôn hy vọng
các con có một cuộc sống tốt đẹp hơn:
+ Bà không có công việc cố định, mà chỉ làm các công việc tạm thời để kiếm
sống. Ai thuê gì thì làm đó, cốt là làm sao có đủ tiền để nuôi các con. Với thu
nhập thấp và không đủ để trang trải chi phí sống, bà Lê phải tìm cách tiết kiệm
và sống qua ngày. Có vất vả, mệt nhọc như thế nào thì chỉ cần nghĩ đến các con
có mấy bát gạo là bà lại chịu làm thêm mấy việc
+ Cho tới mùa rét, nhìn những đứa con tội nghiệp của mình " thịt chúng nó
thâm tím lại " mà chỉ đành ôm lấy chúng trong đống rơm, phần nào sưởi ấm cho chúng nó
-> Bà Lê hiểu rằng mình thiếu thốn về vất chất, không đủ để trang trải cho
những đứa con nhưng thể hiện rất rõ ở bà là một tình yêu con vô bờ bến. Sự cần
cù chịu thương chịu khó mong cho những đứa con ngây dại của mình không bị
chết đói. Để được như vậy thì tình mẫu tử cao đẹp thiêng liêng luôn là động lực
để bà cố gắng vì những đứa con
=> Những con người trong câu truyện của Thạch Lam luôn thiếu thốn về vật
chất nhưng không thiếu thốn về tinh thần. Họ không cô đơn trong cuộc sống,
cũng không cô độc trong cuộc đời bởi họ luôn mang tâm hồn tình người ấm áp
LC2: Tình yêu thương dành cho các con
- Tuy rằng cuộc sống của cả gia đình bác Lê còn nhiều khó khăn nhưng niềm
vui từ những điều nhỏ bé vẫn luôn xuất hiện để xóa tan sự tù túng đó:
+ Những ngày hạ vẫn còn mấy đứa trẻ con đang nô đùa với nhau
+ Quan tâm lo lắng cho các đứa con mắc bệnh " lở đầu "
->Bà là một người phụ nữ kham khổ nhưng lại là một người mẹ rất yêu thương
con. Chỉ cần thấy con được vui đùa, khỏe mạnh thì bao nhiêu mệt nhọc cũng qua đi hết.
- Hơn cả là cuộc trò chuyện với bác Đối:
+ Cách trả lời như thừa nhận cho nỗi vất vả khó khăn khi phải nuôi nấng không
xuể mười một đứa con
+ Vừa thể hiện một suy nghĩ tích cực, tình yêu thương dành cho đàn con
- Bà yêu thương nhất là đứa con thứ chín vì từ bé nó đã ốm yếu, xanh xao.
-> Tình yêu thương dành cho những đứa con luôn từ những điều nhỏ bé nhất mà
ra. Nó luôn hiện hữu trong chính cuộc sống của cái gia đình này và cũng chỉ
dành riêng cho những thân phận nhỏ bé cơ cực này
=> Tác phẩm vì thế được bao trùm bởi tình yêu thương. Đó không chỉ là tình
thương của những con người cùng cảnh ngộ trong truyện mà còn là tình thương
của độc giả dành cho nhân vật và của chính nhà văn với " đứa con tinh thần " 3. Khái quát cuối - NT:
+ Ngôn ngữ miêu tả hết sức gần gũi và quen thuộc
+ Bút pháp trữ tình xen lẫn hiện thực
+ Giọng điệu kể chuyện quen thuộc, cuốn hút
+ Biện pháp tu từ so sánh..
+ Truyện Thạch Lam có sự hòa quyện của hai yếu tố: hiện thực và lãng mạn.
Với “Nhà mẹ Lê”, chất lãng mạn dường như mất hẳn, thay vào đó là bức tranh
hiện thực cuộc đời đau nhói, xót xa.
- ND: Tác phẩm " Nhà bà Lê" được Thạch Lam khắc họa một người phụ nữ lam
lũ, kham khổ. Thế nhưng ẩn sâu trong trong lời văn, nhà văn muốn nhắc nhở và
khơi gợi tình thương trong mỗi con người
- Đánh giá: Tác phẩm của Thạch Lam cũng có nhiều yếu tố hiện thực, chỉ là
không dữ dỗi như của Nam Cao ( Lão Hạc ) hay của Ngô Tất Tố ( chị Dậu ).
Bởi chính lòng nhân ái, vẻ đẹp tâm hồn vẫn luôn hiện hữu trong mỗi tác phẩm
của ông -> Nét đặc trưng và nhân văn III. Kết bài
- Truyện ngắn "nhà mẹ Lê " của nhà văn Thạch Lam thật sự là một truyện ngắn
nhiều xúc động, qua những cảm nhận về nhân vật bác Lê ta thấy được cách nhìn
của tác giả Thạch Lam vô cùng tinh tế, một tâm hồn đẹp luôn đồng cảm với
những số phận nghèo khổ bất hạnh trong cuộc sống.
- Thạch Lam đã viết những dòng văn nhẹ nhàng và rất thơ về cuộc đời của
những con người bất hạnh, đau khổ. Thế nhưng, có lẽ, ẩn sâu trong lời văn, nhà
văn muốn nhắc nhở và khơi gợi tình thương trong mỗi con người.