Nội dung cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả? Cho ví dụ và phân tích ý nghĩa

Nội dung cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả?
Cho ví dụ và phân tích ý nghĩa
1. Quan hệ nhân quả là gì?
Quan hệ nhân quả là quan hệ giữa hành vi và hậu quả mà trong đó hành vi
phải xảy ra trước và có mối quan hệ nội tại, tất yếu với hậu quả.
Quan hệ nhân quả tiếng Anh là: "Causality".
2. Nội dung cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả
2.1 Nguyên nhân và kết quả là gì?
Trước khi đi làm rõ Nội dung cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả, cùng tìm
hiểu về các khái niệm nguyên nhân, kết quả.
Nguyên nhân là sự tác động lẫn nhau giữa các mặt trong cùng một sự vật
hoặc giữa các sự vật với nhau gây ra một hoặc hơn sự biến đổi nhất định.
Kết quả là sự biến đổi xuất hiện do sự tác động lẫn nhau của các mặt trong
một sự vật hoặc giữa các sự vật với nhau.
Trong hai khái niệm này, chúng ta cần lưu ý đối với khái niệm nguyên nhân
và nguyên cơ, để không có sự nhầm lẫn về khái niệm.
Nguyên cớ là một sự kiện xảy ra ngay trước kết quả nhưng không sinh ra kết
quả. Nguyên cớ có liên hệ nhất định với kết quả nhưng đó là mối liên hệ bên ngoài, không bản chất.
Điều kiện là tổng hợp những hiện tượng không phụ thuộc và nguyên nhân
nhưng có tác động đối với việc sinh ra kết quả.
Các điều kiện này cùng với những hiện tượng khác có mặt khi nguyên nhân
gây ra kết quả được gọi là hoàn cảnh.
2.2 Nội dung cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả
Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, nguyên nhân và kết quả
có mối liên hệ qua lại, cụ thể:
Thứ nhất: Nguyên nhân sản sinh ra kết quả
- Nguyên nhân là cái sinh ra kết quả, nên nguyên nhân luôn có trước kết quả.
Còn kết quả chỉ xuất hiện sau khi nguyên nhân xuất hiện và bắt đầu tác động.
Tuy nhiên, không phải sự nối tiếp nào trong thời gian của các hiện tượng
cũng đều biển hiểu hiện mối liên hệ nhân quả.
- Cùng một nguyên nhân có thể gây ra nhiều kết quả khác nhau tùy thuộc vào
hoàn cảnh cụ thể. Ngược lại, cùng một kết quả có thể được gây nên bởi
những nguyên nhân khác nhau tác động lên sự vật theo các hướng khác
nhau thì sẽ làm suy yếu, thậm trí triệt tiêu các tác dụng của nhau.
- Căn cứ vào tính chất, vai trò của nguyên nhân đối với sự hình thành kết quả,
có thể phân loại nguyên nhân thành:
+ Nguyên nhân chủ yếu và nguyên nhân thứ yếu.
+ Nguyên nhân bên trong và nguyên nhân chủ quan
Thứ hai: Sự tác động trở lại của kết quả đối với nguyên nhân.
- Nguyên nhân sản sinh ra kết quả. Nhưng sau khi xuất hiện, kết quả không
giữ vai trò thụ động đối với nguyên nhân, mà sẽ có ảnh hưởng tích cực trở lại đối với nguyên nhân.
Thứ ba: Sự thay đổi vị trí giữa nguyên nhân và kết quả
- Điều này xảy ra khi ta xem xét sự vật, hiện tượng trong các mối quan hệ
khác nhau. Một hiện tượng nào đó trong mối quan hệ này là nguyên nhân thì
trong mối quan hệ khác là kết quả và ngược lại.
- Một hiện tượng nào đó là kết quả do một nguyên nhân nào đó sinh ra, đến
lượt mình sẽ trở thành nguyên nhân sinh ra hiện tượng thứ ba. . Và quá trình
này tiếp tục mãi không bao giờ kết thúc, tạo nên một chuỗi nhân quả vô cùng
tận. Trong chuỗi đó không có khâu nào là bắt đầu hay cuối cùng.
3. Ví dụ về cặp phạm trù nguyên nhân - kết quả trong thực tiễn
Đối với những mối liên hệ nhân - quả trong tự nhiên, con người càng nghiên
cứu được càng nhiều càng tốt. Nhờ biết được những hậu quả do các tác
động lẫn nhau giữa các sự vật hiện tượng trong tự nhiên, con người ta có thể
lợi dụng được những nguồn năng lượng lớn đề phục vụ ngày càng tốt hơn nhu cầu con người.
Ví dụ: Biết được về hiện tượng của thủy triều là sức hút của mặt trăng tạo
nên làm cho nước biển bị cuốn theo gây nên những đợt thủy triều tràn vào
đất liền, người ta có thể lợi dụng nó để tạo ra nguồn điện.
Đồng thời người ta sử dụng mối quan hệ nhân - quả của các hiện tượng tự
nhiên để thấy được những tác hại mà các hiện tượng đó gây ra.
Mối liên hệ nhân - quả ở trong lĩnh vực xã hội, tức là lĩnh vực hoạt động của
con người phức tạp hơn rất nhiều. Mối quan hệ nhân - quả này có đặc điểm
trước hết là nó chỉ xuất hiện khi có hoạt động của con người. Đặc điểm này
có thể đúng, không đúng ở trong những lĩnh vực khác nhau. Có những hoạt
động được coi là hoạt động có ý thức của cá nhân, nhưng lại là hoạt động vô
ý thức đối với cộng đồng. Chủ thể hoạt động bao giờ cũng xuất phát từ lợi ích
của chính bản thân mình, nhưng tác động của nó tới đời sống xã hội còn tùy
thuộc vào những mối liên hệ và những hậu quả xã hội mà nó gây ra.
Ví dụ, lợi nhuận buôn bán ma túy là rất cao, cho nên những người buôn bán
ma túy không từ bỏ một hành vi nào thúc giục việc buôn bán ma túy để kiếm
lợi. Xét từ phía cộng đồng, đó là hành động rất có hại, hành động đó có thể
nói là một hành động tự sát. Tuy nhiên, những tác động đó người ta không
thể ngăn chặn một sớm một chiều, nếu không nghiên cứu những quan hệ lợi
ích tác động vào quan hệ nhân - quả.
Do đó nghiên cứu mối quan hệ nhân - quả ở trong đời sống xã hội cũng chính
là nghiên cứu mối quan hệ tác ddoonhj về mặt lợi ích. Những lợi ích nào
được sinh ra từ những tác động nào, nó đưa lại những hậu quả nào, đó chính
là mục tiêu để nghiên cứu mối quan hệ nhân - quả trong đời sống cộng đồng.
Tóm lại, mối quan hệ nhân - quả dược thể hiện ở rất nhiều lĩnh vực. Nhưng
dù ở lĩnh vực nào thì con người cũng phải luôn tìm hiểu, nghiên cứu khắc
phục, tránh những hậu quả xấu do các tác động gây ra. Ngược lại, cũng có
thể lợi dụng mối quan hệ nhân - quả này để phục vụ cho cuộc sống của mình.
4. Ý nghĩa phương pháp luận của cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả
- Mối liên hệ nhân quả có tính chất khách quan và tính phổ biên, nghĩa là
không có sự vật, hiện tượng nào trong thế giới vật chất lại không có nguyên
nhân. Nhưng không phải con người có thể nhận thức ngay được nguyên
nhân. Nhiệm vụ của nhận thức khoa học là phải tìm ra nguyên nhân của
những hiện tượng trong tự nhiên, xã hội và tư duy để giải thích được những
hiện tượng đó. Muốn tìm nguyên nhân phải tìm trong thế giới hiện thực, trong
bản thân các sự vật, hiện tượng tồn tại trong thế giới vật chất chứ không
được tưởng tượng ra từ đầu óc con người, tách rời với thế giới hiện thực.
- Vì nguyên nhân luôn có trước kết quả nên muốn tìm nguyên nhân của một
hiện tượng nào đấy cần tìm trong những sự kiện những mối liên hệ xảy ra
trước khi hiện tượng đó xuất hiện. Một kết quả có thể do nhiều nguyên nhân
sinh ra. Những nguyên nhân này có vai trò khác nhau đối với việc hình thành
kết quả. Vì vậy trong hoạt động thực tiễn của chúng ta cần phân loại nguyên
nhân, tìm ra nguyên nhân cơ bản, nguyên nhân khách quan,... Đồng thời phải
nắm bắt được chiều hướng tác động của các nguyên nhân, từ đó có biện
pháp thích hợp tạo điều kiện cho nguyên nhân có tác động tích cực đến hoạt
động và hạn chế sự hoạt động của nguyên nhân có tác động tiêu cực.
- Kết quả tác động trở lại nguyên nhân. Vì vậy, trong hoạt động thực tiến
chúng ta cần phải khai thác, tận dụng các kết quả đã đạt được để tạo điều
kiện thúc đẩy nguyên nhân phát huy tác dụng, nhằm đạt mục đích.
Document Outline

• Nội dung cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả? Cho
  • 1. Quan hệ nhân quả là gì?
  • 2. Nội dung cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả
    • 2.1 Nguyên nhân và kết quả là gì?
    • 2.2 Nội dung cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả
  • 3. Ví dụ về cặp phạm trù nguyên nhân - kết quả tro
  • 4. Ý nghĩa phương pháp luận của cặp phạm trù nguyê