Nội dung ôn thi môn Tư tưởng Hồ Chí Minh | Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 59994889
Gạch chân, (...) là ý chính
Đỏ là ý quan trọng
II. Tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. 1. Nhà nước dân chủ:
a. Bản chất giai cấp của nhà nước:
Bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước Viêjt Nam thể hiện trên mấy phương dện sau:
-Một là, Đảng Cộng sản Việt Nam giữ vị trí và vai trò cầm quyền.
-Hai là, bản chất của giai cấp của Nhà nước Việt Nam thể hiện ở tính định
hướng xã hội chủ nghĩa.
- Ba là, bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước thể hiện ở nguyên tắc
tổ chức và hoạt động của nó là nguyên tắc tập trung dân chủ.
Bản chất giai cấp công nhân thống nhất với tính nhân dân và tính dân tộc
được thể hiện như sau:
-Một là, Nhà nước Việt Nam ra đời là kết quả của cuộc đấu tranh lâu dài,
gian khổ của rất nhiều thế hệ người Việt Nam, của toàn thể dân tôc.
- Hai là, Nhà nước Việt Nam ngay từ khi ra đời đã xác định rõ và luôn
kiên tri, nhất quán mục tiêu vì quyền lợi nhân dân, lấy quyền lợi của dân tộc làm nền tảng.
-Ba là, trong thực tế, Nhà nước mới ở Việt Nam đã đảm đương nhiệm vụ
mà toàn thể dân tộc giao phó là tổ chức nhân dân tiến hành các cuộc kháng
chiến để bảo vệ nền độc lập, tự do của Tổ quốc, xây dựng một nhà nước
Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, góp phần
tích cực vào sự phát triển tiến bộ của thế giới. (tổ chức nhân dân tiến hành
kháng chiến và đi lên CNXH)
b. Nhà nước của nhân dân: lOMoAR cPSD| 59994889
Người khẳng định:” Trong Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa của
chúng ta, tất cả mọi quyền lực đều là của nhân dân”. - Quyền lực nhà nước
là “thừa ủy quyền” của nhân dân
“Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dan là chủ. Trong bộ
phận máy cách mạng, từ người quét nhà, nấu ăn cho đến Chủ tịch một
nước đều là phân công làm đày tớ cho dân”
-Nhân dân có quyền kiểm soát, phê bình nhà nước, có quyền bãi miễn
những đại biểu mà họ đã lựa chọn bầu ra và có quyền giải tán những thiết
chế quyền lực mà họ đã lập nên.
-Luật pháp dân chủ và công cụ quyền lực của nhân dân.
c. Nhà nước do nhân dân:
Nhà nước do nhân dân là nhà nước do nhân dân lập nên sau thắng lợi của
sự nghiệp cách mạng của toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam. (Nn do nhân dân lập nên qua đấu tranh CM) Nhà nước do
nhân dân còn có nghĩa “dân làm chủ”.
Nhà nước do nhân dân làm chủ, nhà nước phải tạo mọi điều kiện để nhân
dân được thự hiện những quyền mà Hiến pháp và pháp luật đã quy định,
hưởng dụng dầy đủ quyền lợi và làm tròn nghĩa vụ làm chủ của mình.
(dân là chủ,dân làm chủ)
Nhà nước do nhân dân cần coi trọng việc giáo dục nhân dân, đồng thời
nhân dân cũng phải tự giác phấn đấu để có đủ nặng lực thực hiện quyền dân chủ của mình.
d. Nhà nước vì nhân dân:
Người nói: “ Các công việc của Chính phủ làm nhằm vào một mục đích
duy nhất là mưu tự do hạnh phúc cho mọi người. Cho nên Chính phủ nhân
dân bao giờ cũng phải đặt quyền lợi dân lên trên hết thảy. Việc gì có lợi
cho dân thì làm. Việc gì có hại cho dân thì tránh”. (bao nhiêu lợi ích đều vì dân) lOMoAR cPSD| 59994889
Nhà nước vì nhân dân là nhà nước phục vụ lợi ích và nguyện vọng của
nhân dân, không có đặc quyền lợi, thực sự trong sạch, cần kiệm liêm
chính. (phục vụ lợi ích và nguyện vọng của nhân dân; cán bộ có đức, có tài; dân tin, dân yêu)
2 .Nhà nước pháp quyền :
a. Nhà nước hợp hiến, hợp pháp: Trước CMT8:
- Tổ chức quốc dân đại hội Tân Trào.
- Thành lập chính phủ lâm thời. Sau CMT8:
- Tuyên bố vị thế hợp pháp của Chính phủ.
- Tổng tuyển cử bầu Quốc hội (6/1/1946).
Kết quả: Có 89% cử tri ở 71 tỉnh thành đã đi bỏ phiếu, có 333 đại
biểu trúng cử. Trong đó: +10 đại biểu nữ;
+34 đại biểu dân tộc thiểu số;
+87 % là công nhân, nông dân, chiến sĩ cách mạng; +43 % là người đảng phái.
+36 % là thuộc mặt trận Việt Minh
+14% là Đảng Dân chủ Việt Nam
+7% là Đảng Xã hội Việt Nam.
- Vận hành theo hiến pháp.
b. Nhà nước thượng tôn pháp luật:
Quản lý bằng Hiến pháp và pháp luật: lOMoAR cPSD| 59994889
- Cần làm tốt công tác lập pháp.
- Trực tiếp tham gian soạn thảo HP 1946. 1959.
- Kỷ 16 đạo luật, 613 Sắc lệnh và nhiều văn bản dưới luật.
Chú trọng đưa pháp luật vào đời sống:
- Đảm bảo cho pháp luật được thi hành.
- nâng cao dân trí, tuyên truyền, giáo dục ý thức pháp luật của nhân dân -
nêu cao tính nghiêm minh của pháp luật.
- cán bộ phải gương mẫu tuân thủ pháp luật.
c. Pháp quyền nhân nghĩa:
Tôn trọng, bảo đảm thực hiện đầy đủ các quyền con người.
Pháp luật có tính nhân văn, khuyến thiện.
Đi đôi với đẩy mạn giáo dục đạo đức.
3 .Nhà nước trong sạch, vững mạnh
a) Kiểm soát quyền lực nhà nước
Để giữ vững bản chất của Nhà nước, bảo đảm cho Nhà nước hoạt
động có hiệu quả, phòng chống thoái hoá, biến chất trong đội ngũ
cán bộ nhà nước, Hồ Chí Minh rất chú trọng vấn đề kiểm soát quyền lực nhà nước.
Theo quan điểm Hồ Chí Minh, kiểm soát quyền lực nhà nước là tất
yếu. Các cơ quan nhà nước, cán bộ nhà nước, dù ít hay nhiều đều
nắm giữ quyền lực trong tay. Quyền lực này là do nhân dân uỷ thác
cho.Tuy nhiên, một khi đã nắm giữ quyền lực, cơ quan nhà nước
hay cán bộ có thể trở nên lạm quyền. Người chỉ rõ:” dân ghét các
ông chủ tịch, các ông uỷ viên vì cái tật ngông nghênh, cậy thế, cậy
quyền. Những ông này không hiểu nhiệm vụ và chính sách của Việt lOMoAR cPSD| 59994889
Minh, nên khi nắm được chút quyền lực trong tay vẫn hay lạm dụng”.
Đảng có quyền và kiểm soát quyền lực Nhà nước. Về hình thức kiểm
soát quyền lực nhà nước, theo Hồ Chí Minh cần phát huy vai trò,
trách nhiệm của Đảng Cộng sản VN. Đảng là đội tiên phong của giai
cấp công nhân, của nhân dân lao động và của dân tộc, là Đảng cầm
quyền, lãnh đạo nhà nước và xã hội, chính vì vậy Đảng có quyền và
có trách nhiệm kiểm soát quyền lực nhà nước. Để kiểm soát tốt, theo
HCM cần có 2 điều kiện là việc kiểm soát phải có hệ thống và người
đi kiểm soát phải là những người rất có uy tính.
Vấn đề kiểm soát nhà nước dựa trên cách thức tổ chức bộ máy nhà
nước và việc phân công. Hiến pháp năm 1946 ghi rõ một số hình
thức kiểm soát Nhà nước trong đó nổi bật là kiểm soát của Nghị viện
nhân dân đối với Chính phủ, chẳng hạn Nghị viện nhân dân có quyền
“ Kiểm soát và phê bình chính phủ”, “ Bộ trưởng nào không được
Nghị viện tín nhiệm thì phải từ chức”.
Nhân dân là chủ thể tối cao của quyền lực nhà nước, vì vậy nhân
dân có quyền kiểm soát quyền lực nhà nước. Đây là hình thức được
HCM đề cập rất cụ thể. Người nhấn mạnh:” Phải tổ chức sự kiểm
soát, mà muốn kiểm soát đúng thì cũng phải có quần chúng giúp
mới được”. Đảng cầm quyền cần chú ý phát huy vai trò kiểm soát
quyền lực của nhân dân, bởi so với số nhân dân thì số Dảng chỉ là
tối thiểu. Nếu không có nhân dân giúp thì Dảng không làm được
việc gì hết. Đối với nhà nước, là công bộc của dân, “ mọi công tác
phải dựa hẳn vào quần chúng, hoan nghênh quần chúng đôn đốc và kiểm tra”.
b) Phòng, chống tiêu cực trong nhà nước
Một là đặc quyền, đặc lợi. Xây dựng nhà nước trong sạch, vững
mạnh đòi hỏi phải tẩy trừ những thói cậy mình là người trong cơ
quan chính quyền để cửa quyền, hách dịch với dân, lạm quyền,
vơ vét tiền của, lợi dụng chức quyền để làm lợi cho cá nhân mình.
Làm như thế là sa vào chủ nghĩa cá nhân. lOMoAR cPSD| 59994889
Hai là tham ô, lãng phí, quan liêu. HCM coi tham ô, lãng phí,
quan liêu là “ giặc nội xâm”, “ giặc ở trong lòng”, thứ giặc nguy
hiểm hơn giặc ngoại xâm. Quan điểm của HCM là :” Tham ô,
lãng phí và bệnh quan liêu, dù cố ý hay không, cũng là bạn đồng
minh của thực dân và phong kiến.. Tội lỗi ấy cũng nặng như tội
lỗi của Việt gian, mật thám.”
Ba là “ tư túng”, “ chia rẻ”, “kiêu ngạo” là những căn bệnh gây
mất đoàn kết, gây rối cho công tác. HCM kịch liệt lên án kéo bè,
kéo cánh bà con, bạn hữu mình không có tài năng gì cũng kéo
vào chức này, chức nọ. Người có tài có đức không vừa lòng mình
thì đẩy ra ngoài. Trong chính quyền thì gây mất đoàn kết, không
làm cho mọi người hoà thuận còn có người “ bênh vực lớp này,
chống lại lớp khác”. Ngoài bệnh cậy thế còn có người kiêu ngạo
tưởng mình ở trong cơ quan Chính phủ là thần thành rồi cử chỉ
lúc nào cũng vác mặt “ quan cách mạng”, làm mất uy tính Chính phủ.
Một số biện pháp phòng, chống tiêu cực nhà nước:
1. Nâng cao trình độ dân chủ trong xã hội, thực hành dân chủ
rộng rãi, phát huy quyền làm chủ của nhân dân là giải pháp cơ
bản và có ý nghĩa lâu dài.
2. Pháp luật của nhà nước, kỷ luật của Đảng phải nghiêm minh.
3. Phạt nghiêm minh, nghiêm khắc, đúng người, đúng tội là cần
thiết, song việc gì cũng xử phạt thì lại không đúng.
III. Vận dụng tư tưởng HCM vào công tác xây dựng Đảng,
Nhà nước. Trách nhiệm của đoàn viên thanh niên hiện nay
trong công cuộc xây dựng nhà nước.
1 .Xây dựng nhà nước thật sự trong sạch, vững mạnh -
Phải đề ra đường lối, chủ trương đúng đắn.
- Phải tổ chức thực hiện thật tốt đường lối, chủ trương của Đảng.
- Phải chú trọng hơn nữa công tác chỉnh đốn Đảng. lOMoAR cPSD| 59994889 2 .Xây dựng nhà nước
- Phải xây dựng nhà nước thật sự trong sạch, vững mạnh.
- Đổi mới, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước.
Trách nhiệm của đoàn viên thanh nhiên trong công cuộc xây
dựng nhà nước hiện nay:
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là thành viên trong hệ thống chính trị,
hoạt động trong khuôn khổ Hiến phát và Pháp luật của nước Cộng
hoà XHCN Việt Nam. Trong hệ thống này Đảng là người lãnh
đạo, Đoàn là một trong các tổ chức thành viên. Khi nhắc đến đoàn
viên thanh niên, ai cũng biết rằng đây là lực lượng xung kích,
năng động, sáng tạo. Đoàn viên thanh niên được thừa hưởng
nhiều giá trị tốt đẹp của các thế hệ cha anh đi trước, đó là truyền
thống yêu nước nồng nàn, cần cù, anh hùng, sáng tạo, lạc quan,
thương người, vì nghĩa, …. Chính vì thế vai trò và trách nhiệm
của đoàn viên thanh niên trong mọi thời đại đặc biệt trong thời
đại mới là vô cùng lớn lao và quan trọng.
Trong công cuộc xây dừng nhà nước hiện nay, đoàn viên thanh
niên có trách nhiệm nhận thức rằng việc học tập là vô cùng quan
trọng, không ngừng học tập, tu dưỡng, rèn luyện để trở thành con
người mới xã hội chủ nghĩa, còn phải thực hiện các nội dung
chương trình rèn luyện đoàn viên trong thời kỳ mới theo 5 tiêu
chí rèn luyện và 10 tiêu chí hành động. Đoàn viên thanh niên phải
có trách nhiệm và phải đi đầu trong học tập, để đóng góp trí tuệ
của mình vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Ngoài việc
hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, đoàn viên phải tham gia xây
dựng môi trường văn hoá học đường, trung thực và đấu tranh
chống các hành vi tiêu cực trong học tập, chấp hành và tuyên
truyền, vận động người khác thực hiện tốt các chủ trương, chính
sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước.
Trong thời kỳ đổi mới đất nước, vai trò và trách nhiệm của đoàn
viên thanh niên trong việc xây dựng vào bảo vệ Tổ quốc càng lOMoAR cPSD| 59994889
nặng nề hơn. Đoàn viên phải tích cực học tập và rèn luyện, nâng
cao tinh thần cảnh giác, ý thức bảo vệ Tổ quốc, tham gia xung
kích, đi đầu trong mọi lĩnh vực. Tham gia công tác giáo dục thanh
niên phải thông qua những phong trào, những hành động Cách
mạng cụ thể. Đoàn không thể chỉ nói suông, giáo dục mang tính
kinh viện,giáo điều mà phải tổ chức, đưa thanh niên vào các
phong trào hành động cách mạng, qua các công việc và phong
trào thiết thực đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng của tuổi trẻ. Kết
hợp chặt chẽ nguyên lý giáo dục: Học đi đôi với hành, lý luận
gắng liền với thực tiễn.
Nói tóm lại, trong mọi thời đại đặc biệt là trong thời đại mới thì
vai trò và trách nhiệm của đoàn viên thanh niên là vô cùng quan
trọng. Đoàn thanh niên phải là lực lượng nòng cốt trong việc tham
gia xây dựng, bảo vệ Đảng, tích cực hưởng ứng cuộc vận động,
xây dựng chỉnh đốn Đảng và là lực lượng tiên phong trong quá
trình đi lên công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước.