Nội dung thuyết trình về Quy luật Phủ định của Phủ định | Môn Triết học Mác - Lênin - Đại học Cần Thơ

lOMoAR cPSD| 58137911
Nội dung thuyết trình triết học Mác Lênin
*Khái niệm quy luật PDCPD, lấy ví dụ đồng thời chỉ rõ các nội dung bên trong.
Quy luật phủ định của phủ định là một trong ba quy luật của phép biện chứng
duy vật. Quy luật này chỉ ra:
-Khuynh hướng: Sự phát triển mang tính tiến bộ (đi lên), từ thấp đến cao,
từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn.
-Hình thức: Sự phát triển diễn ra theo đường xoáy ốc, lặp lại cái cũ ở một trình độ cao hơn.
-Kết quả: Sự vật, hiện tượng mới ra đời từ cái cũ, thông qua việc kế thừa các
yếu tố tích cực và loại bỏ các yếu tố lỗi thời.
Quy luật này nhấn mạnh sự thống nhất giữa thay đổi và kế thừa trong sự phát triển.
Ví dụ hãy tưởng tượng quá trình gieo hạt giống:
Giai đoạn 1: Hạt giống (sự vật cũ ban đầu) được gieo vào đất. Nó trải qua
quá trình thay đổi khi nảy mầm, hạt giống bị "phủ định".
Giai đoạn 2: Từ hạt giống, cây non phát triển. Cây non lớn lên, trưởng thành
và tiếp tục bị "phủ định" khi ra hoa, kết trái.
Giai đoạn 3: Quả chín, tạo ra hạt giống mới, bắt đầu một vòng đời mới. Hạt
giống mới tuy giống hạt ban đầu, nhưng ở mức độ cao hơn về số lượng và
chất lượng (vì cây đã phát triển và tạo ra hạt mới tốt hơn).
=> Quá trình này thể hiện khuynh hướng phát triển đi lên, theo hình thức xoáy
ốc, và kết quả là cái mới ra đời từ cái cũ, hoàn thiện hơn.
*Phủ định biện chứng: khái niệm, tính chất, đặc điểm cơ bản, lấy ví dụ. Khái niệm:
-Phủ định biện chứng là quá trình tự vận động, tự thay đổi của sự vật, hiện
tượng để tạo ra cái mới tiến bộ hơn. Đây là sự phủ định có tính kế thừa, nghĩa là
giữ lại những yếu tố tích cực, hợp lý của cái cũ, đồng thời loại bỏ những yếu tố lỗi thời, lạc hậu.
-Phủ định biện chứng là mắt xích trong chuỗi phát triển liên tục, giúp kết nối cái
cũ với cái mới. Nó đảm bảo sự vận động và phát triển không ngừng, theo hướng
tiến bộ và hoàn thiện hơn. lOMoAR cPSD| 58137911 Tính chất:
- Tính khách quan (sự vật, hiện tượng tự phủ định mình do mâu thuẫn bên trong nó gây ra).
- Tính kế thừa ( loại bỏ các yếu tổ không phù hợp và cải tạo các yếu tổ của sự
vật, hiện tượng cũ còn phù hợp để đưa vào sự vật, hiện tượng mới).
- Tính phổ biến( diễn ra trong mọi lĩnh vực tự nhiên, xã hội và tư duy).
- Tính đa dạng, phong phú (Phủ định biện chứng không diễn ra theo một
khuônmẫu cố định mà rất phong phú, đa dạng, tùy thuộc vào từng lĩnh vực,
từng sự vật, hiện tượng cụ thể).
Đặc điểm cơ bản của phủ định biện chứng:
-Sự vật và hiện tượng phát triển theo chu kỳ đường xoáy ốc, qua ít nhất hai lần
phủ định. Quá trình này là sự biến đổi, trong đó giai đoạn sau kế thừa và bảo tồn
những yếu tố tích cực của giai đoạn trước.
-Phủ định biện chứng không chỉ khắc phục hạn chế của cái cũ mà còn kết nối cái
cũ với cái mới, tạo nên sự liên hệ và phát triển liên tục giữa các sự vật, hiện tượng.
-Do đó, phủ định biện chứng là một mắt xích tất yếu trong quá trình vận động và phát triển.
Ví dụ cho phủ định biện chứng:
Trong tự nhiên hạt giống → Cây → Hạt giống mới:
-Hạt giống nảy mầm, phá vỡ vỏ hạt (phủ định hạt giống ban đầu) để phát triển thành cây.
-Cây trưởng thành tạo ra hoa và hạt giống mới (phủ định cây ban đầu).
-Hạt giống mới tiếp tục chu kỳ, nhưng ở mức độ tiến hóa cao hơn nhờ các yếu tố
tích cực được bảo tồn.
Chuyển từ xe đạp sang ô tô:
-Ban đầu, xe đạp là phương tiện chính giúp con người di chuyển (giai đoạn đầu).
-Sau đó, xe đạp bị phủ định bởi xe máy và ô tô, vì chúng nhanh hơn, tiện lợi hơn. lOMoAR cPSD| 58137911
-Tuy nhiên, xe đạp vẫn được giữ lại và phát triển thành xe đạp thể thao hoặc
xe đạp điện, đáp ứng nhu cầu của một nhóm người.
*Kế thừa biện chứng: khái niệm, tính chất, đặc điểm, sự đối lập với kế thừa
siêu hình, ý nghĩa của kế thừa biện chứng.
Khái niệm: Là khái niệm dùng để chỉ sự vật, hiện tượng mới ra đời vẫn giữ lại
có chọn lọc và cải tạo yếu tổ còn thích hợp để chuyển sang chúng; loại bỏ các
yếu tổ không còn thích hợp của sự vật, hiện tượng cũ đang gây cản trở cho sự
phát triển của sự vật, hiện tượng mới.
Đặc điểm của kế thừa biện chứng: là duy trì các yếu tổ tích cực của sự vật, hiện
tượng bị phủ định dưới dạng vượt bỏ, các yếu tố chọn giữ lại sẽ được cải tạo,
biến đổi để phù hợp với sự vật hiện tượng mới.
Sự đối lập của kế thừa biện chứng và kế thừa siêu hình:
-Kế thừa biện chứng là sự chọn lọc, giữ lại các yếu tố tích cực từ cái cũ, loại
bỏ những yếu tố lạc hậu, không phù hợp, để phát triển cái mới ở mức cao hơn.
-Khác với kế thừa siêu hình, kế thừa biện chứng không chấp nhận bảo thủ,
giữ nguyên mọi thứ từ cái cũ mà luôn đổi mới để thúc đẩy sự phát triển.
*Đường xoắn ốc: khái niệm, hình thức, kết luận, giá trị được rút ra thông
qua câu nói của Lenin.
-Đường xoáy ốc biểu thị quá trình phát triển có tính kế thừa, không đi theo đường
thẳng mà theo vòng tròn. Nó thể hiện sự lặp lại nhưng không quay lại, luôn tiến
lên và phát triển ở mức độ cao hơn, phản ánh tính biện chứng trong sự phát triển.
-V.I Lê nin khẳng định: “Sự phát triển hình như diễn lại những giai đoạn đã qua,
nhưng dưới một hình thức khác, ở một trình độ cao hơn (“ phủ định của phủ
định”); sự phát triển có thể nói là theo đường trôn ốc chứ không theo đường
thẳng”.Câu nói của V.I. Lê-nin nhấn mạnh rằng sự phát triển không phải là một
quá trình tuyến tính, mà giống như đường xoáy ốc: những giai đoạn cũ có thể lặp
lại nhưng với hình thức mới, ở mức độ cao hơn. Điều này thể hiện bản chất biện
chứng của sự phát triển: mặc dù có sự lặp lại, nhưng mỗi lần sẽ tiến lên, không
quay lại điểm ban đầu, mà nâng cao và hoàn thiện hơn.
*Rút ra ý nghĩa của phương pháp luận phủ định của phủ định.
-Thứ nhất: quy luật này chỉ ra khuynh hướng tiến lên của sự vận động của sự vật, hiện tượng. lOMoAR cPSD| 58137911
-Thứ hai: quy luật này giúp nhận thức đúng về xu hướng của sự phát triển.
-Thứ ba: quy luật này giúp nhận thức đầy đủ hơn về sự vật, hiện tượng mới ra
đời phù hợp với quy luật phát triển, biểu hiện giai đoạn cao về chất trong sự phát triển.
-Thứ tư: cần ủng hộ sự vật, hiện tượng mới, tạo điều kiện cho nó phát triển hợp
quy luật, biết kế thừa có chọn lộc những yếu tổ tích cực và hợp lí của sự vật, hiện
tượng cũ làm cho nó phù hợp với xu thế vận động và phát triển của sự vật, hiện tượng mới.
*Rút ra ý nghĩa của phương pháp luận trên, chốt lại nội dung bài học, thông
qua đó có thể rút ra ý nghĩa thực tiễn trong đời sống.
Quy luật "phủ định của phủ định" có những ý nghĩa thực tiễn sau:
1. Tiến bộ không ngừng: Sự phát triển luôn tiến lên, không quay lại, khuyến
khích ta phải luôn học hỏi và cải tiến.
2. Hiểu rõ xu hướng phát triển: Nhận thức đúng về sự phát triển giúp ta ra
quyết định phù hợp và thích nghi với thay đổi.
3. Hiểu sâu về cái mới: Cập nhật và hiểu biết rõ về cái mới giúp ta sáng tạo
và thích ứng hiệu quả.
4. Kế thừa có chọn lọc: Ủng hộ cái mới nhưng cũng kế thừa những giá trị
tốt của cái cũ để phát triển bền vững.
Những điều này giúp ta sống linh hoạt, sáng tạo và tiến bộ trong công việc cũng như cuộc sống.