Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên. | Văn mẫu lớp 9

Bài thơ Con cò nhắc lại hình ảnh con cò quen thuộc trong ca dao, nhưng nhà thơ không dừng ở những ý tứ có sẵn mà mở rộng, nâng cao thành biểu hiện cao quý của tình mẹ, lòng mẹ lớn lao, sâu nặng, lâu dài đối với cuộc đời của mỗi đứa con. Tài liệu được sưu tầm giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!

Chủ đề:

Văn mẫu 9 444 tài liệu

Môn:

Ngữ Văn 9 0.9 K tài liệu

Thông tin:
10 trang 4 tháng trước

Bình luận

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để gửi bình luận.

Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên. | Văn mẫu lớp 9

Bài thơ Con cò nhắc lại hình ảnh con cò quen thuộc trong ca dao, nhưng nhà thơ không dừng ở những ý tứ có sẵn mà mở rộng, nâng cao thành biểu hiện cao quý của tình mẹ, lòng mẹ lớn lao, sâu nặng, lâu dài đối với cuộc đời của mỗi đứa con. Tài liệu được sưu tầm giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!

54 27 lượt tải Tải xuống
Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên
Phân tích bài thơ Con cò mẫu 1
Chế Lan Viên (1920 – 1989), tên thật là Phan Ngọc Hoan, quê gốc Quảng Trị, lớn lên ở Bình
Định. Ông là nhà thơ xuất sắc đã có những đóng góp quan trọng cho nền văn học dân tộc
thế kỉ XX. Nhà nước đã truy tặng ông Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thut.
Phong cách thơ Chế Lan Viên rt độc đáo, vừa sắc sảo tính trí tuệ, triết lí, vừa đậm đà chất
trữ tình. Hình ảnh trong thơ ông phong phú, đa dạng, kết hợp giữa các yếu tố thực o,
được ng tạo bằng trí tưởng tượng phong phú, do đó mà chứa đựng nhiều bất ngờ, thú vị.
Bài thơ Con cò nhắc lại hình ảnh con cò quen thuộc trong ca dao, nhưng nhà thơ không
dừng ở những ý tứ sẵn mà mở rộng, nâng cao thành biểu hiện cao quý của tình mẹ, lòng
mẹ lớn lao, sâu nặng, lâu dài đối với cuộc đời của mỗi đứa con.
Bài thơ Con cò được viết theo thể tự do, các câu tdài ngắn không đều, nhiều câu t
được lặp lại, nhịp điệu biến đổi linh hoạt. Mỗi đoạn đều bắt đu bằng vài câu thơ ngn, sau
đó là những câu thơ i mở ra sự liên tưởng phong phú hoặc suy ngẫm có tính triết lí sâu xa.
Khai thác hình ảnh con cò trong những lời hát ru đã có tự ngàn năm, bài thơ Con cò của
Chế Lan Viên ngợi ca tình mẹ thiêng liêng và khẳng định ý nghĩa to lớn của lời ru đối với đời
sống tâm hồn của mỗi con người.
Bố cục bài thơ gồm 3 phần, được sắp xếp theo quá tnh phát trin ý nghĩa của hình tượng
trung tâm.
Phần 1: Hình ảnh con cò đến với tui u thơ qua lời ru của mẹ.
Phần 2: Hình ảnh con cò đi vào tiềm thức của tuổi t, trn gần gũi và s gắn bó với con
người suốt cả cuộc đời.
Phần 3: Từ hình ảnh con cò, tác gi suy ngẫm v ý nghĩa của lời ru và lòng mẹ bao la.
Hình ảnh con cò quen thuộc trong ca dao được Chế Lan Vn lấy làm hình tượng chủ Đạo
của bài t. Con cò ẩn dụ về người nông dân, Đặc biệt là người phụ nữ trong cuộc sống
lam lũ, nhọc nhằn nhưng gu lòng nhân ái và đức hi sinh. Chế Lan Viên khai thác hình ảnh
con cò ở ý nghĩa biểu trưng cho tấm lòng người mẹ:
Con còn bế trên tay
Con chưa biết con
Nhưng trong lời mẹt
Có cánh cò đang bay:
“Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ,
Con cò Đồng Đăng…"
Những câu ttrên gợi cho chúng ta nhớ tới câu ca dao đã trthành lời ru quen thuộc ca
bà, của mẹ;
Con cò bay lả, bay la,
Bay từ cửa phủ bay ra cánh đồng…
Con cò bay lả, bay la
Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng…
Tác giả chỉ lấy ra vài chữ trong mỗi câu ca dao để góp phần thể hin sự phong phú về ý
nghĩa biểu tượng của hình ảnh con cò.
Không gì bằng hạnh phúc của người mẹ ru con ngủ trong khung cảnh thanh bình. Sung
ớng thay những đứa tr được lời ru ngọt ngào của mẹ đưa vào giấc ngủ say nồng:
Cò một nh cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.
“Con cò ăn đêm,
Con cò xa tổ,
Cò gặp cành mềm,
Cò sợ xáo măng
Ngày xưa, cò phải vất vả kiếm ăn nơi đồng sâu, đồng cn. Còn ngày nay, con đã có mẹ nuôi
ỡng, bế bồng nên chơi rồi lại ngủ. Thấp thoáng trong lời ru của mẹ là những nỗi cực nhọc
của cuộc mưu sinh. Nhưng con không phải sợ vì đã có mẹ luôn ở kề bên. Mẹ là chỗ da
đáng tin cậy, là lá chắn che c suốt đời cho con:
Ngủ yên! Ngủ yên!
Cò ơi, chớ sợ!
nh có mềm, mẹ đã sn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thm hơi xuân,
Con chưa biết con , con vạc.
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,
Sữa mẹ nhiu, con ngủ chng phân vân.
Qua lời ru thắm thiết nghĩa tình của mẹ, hình ảnh con cò đã đến với tâm hồn tuổi âu thơ một
cách nhẹ nhàng mà thấm thía. Lời ru của mẹ chính là skhởi đầu con đường đi vào thế gii
tâm hồn của mỗi con người, ở tuổi nằm nôi, đứa tr chưa thể hiu nội dung, ý nghĩa của
những lời ru nhưng chúng cảm nhận được sự vỗ về, âu yếm trong âm điệu ngọt ngào, êm
dịu. Chúng đón nhận tình yêu thương, che chở của người mẹ bằng trực giác.
Đoạn thơ thứ nhất khép lại bằng hình ảnh rt đáng yêu: Sữa mẹ nhiều, con ngchng phân
vân.
đoạn thơ thứ hai, cánh cò từ trong lời ru đã in sâu vào tim thức của tuổi t, trn gn
gũi, thân thiết và s theo con suốt c cuộc đời. Hình ảnh con cò trong ca dao tiếp tục sự
sống của nó trong tâm hồn của mỗi chúng ta bởi nó đã đượcy dựng bằng sự chiêm
nghim và trí tưởng tượng phong phú của nhà t. Hình ảnh con cò mang ý nghĩa tượng
trưng cho lòng mẹ, cho sự dìu dắt, nâng đỡ dịu dàng và bền bỉ của mẹ đối với con.
Với trái tim chan chứa u thương, người mẹ hin ru con, đưa con vào gic ngủ êm đềm:
Ngủ yên ! Ngủ yên! Ngủ yên !
Cho cò trng đến làm quen,
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò o trong tổ.
Con ngủ yên thì cò cũng ng
nh của cò, hai đứa đắp chung đôi.
nh cò trthành bạn đồng hành của con từ tui u thơ cho đến lúc trưởng thành:
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
nh trắng cò bay theo gót đôi cn.
Lớn lên, lớn lên, lớn lên…
Con làm gì ?
Con làm thi sĩ!
nh cò trng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn.
Đến đoạn thơ thứ ba thì hình ảnh con cò lại được khai thác ở ý nghĩa tượng trưng cho tấm
lòng người mẹ lúco cũng theo sát bên con. Lời ru của mẹ sao mà thiết tha, xúc động:
Dù ở gần con,
Dù ở xa con
n rừng xuống bể,
Cò sẽ tìm con,
Cò mãi yêu con.
Từ sthấu hiểu tấm lòng người mẹ, nhà thơ đã khái quát tnh một quy luật tình cảm có
tính chất vĩnh hằng:
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
u thơ trên là skhẳng định: Con dù lớn vẫn là con của mẹ. Câu thơ dưới: Đi hết đời, lòng
mẹ vẫn theo con nhấn mạnh tình mẹ bao la, không bao giờ vơi cạn.
Từ xúc cảm chân thành, tác giả đã mở rộng, nâng cao ý nghĩa của hình tượng thơ và khái
quát thành triết lí. Đó là đặc điểm thường thấy và cũng là ưu thế của thơ Chế Lan Viên.
Phần cuối bài ttrlại với âm hưởng nhịp nhàng, chậm rãi của lời ru và tác giả đã đúc kết ý
nghĩa phong phú của hình tượng con cò trong những lời ru ấy :
À ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Ngủ đi ! Ngủ đi !
Cho cánh cò, cánh vạc,
Cho c sắc trời
Đến hát quanh nôi
Bài thơ Con cò đượcy dựng bằng bút pháp nghệ thuật độc đáo. Trước hết, về th t, tác
giả sử dụng thể thơ tự do bởi nó có thể biu hiện nhiều cung bậc của cảm xúc một cách tự
nhiên, linh hoạt. Tuy tác giả không sử dụng thể lụct quen thuộc nhưng bài thơ vẫn mang
âm hưởng nhẹ nhàng, tha thiết của lời ru. Bài thơ không đơn thuần là một lời hát ru mà còn
là những triết lí về cuộc đời. Nó hướng tâm trí người đọco sự suy ngẫm về tình mẫu tử
thiêng liêng, bất dit.
Bài thơ còn th hin sự vận dụng ca dao một cách sáng tạo của Chế Lan Viên. Hình ảnh con
cò trong ca dao chỉ là điểm xuất phát, khơi nguồn cho cảm xúc những liên tưởng phong
phú của tác gi. Hình ảnh con cò trong bài thơ này thiên về ý nghĩa biểu tượng mà ý nghĩa
biểu tượng không phải lúco cũng rành mạch, rõ ràng. Tuy hình ảnh con cò trong bài t
gần gũi, quen thuộc nhưng nó vẫn hàm chứa những ý nghĩa mới mẻ và có giá trị biu cảm
cao.
nh mẫu tử là đề tài có từ xa xưa và là nguồn thi hứng không bao giờ vơi cạn của các nhà
t. Người ta cũng đã nói nhiều về ý nghĩa và vai trò của hát ru đối với tuổi t với ccuc
đời con người. Hát ru vốn rt quen thuộc tự nhiên đối với các bà mẹ ngày xưa, nhưng
ngày nay, nó đã trở thành một việc khó khăn đối với không ít những người mẹ tr. Không
được nghe lời mẹ ru, đó là điều thit thòi đáng kể đối với tuổi ấu t. Bài thơ Con cò của
Chế Lan Viên được viết tgiữa thế kỉ XX nhưng giờ đây, nó vẫn là lời nhắc nhở nhẹ nhàng
mà thấm thía về tình mẹ con và khẳng định vai trò to dựng nhân cách, nâng đỡ tâm hồn
của hát ru đối với đời sống tinh thần của con người. Đúng như nhà thơ Nguyễn Duy đã viết:
Ta đi trọn kiếp con người
Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru.
Phân tích bài thơ Con cò mẫu 2
Từ lâu tình mẫu tđã trthành nguồn cảm hứng của biết bao thi gia. Tình cảm thiêng liêng,
cao quý y đã đem đến không chỉ cho tác giả mà còn cho cả người đọc biết bao cm xúc
đặc bit. Nhiều tác phẩm đã viết rt hay, rt tình th loi này và một trong số đó ta không
thể không k đến “Con cò” của Chế Lan Vn.
“Con cò” được Chế Lan Vn sáng tác vào năm 1962 và được in trong tập t“Hoa, ngày
thường – Chim báo bão”. Bài thơ sử dụng hình ảnh cánh cò quen thuộc trong ca dao để biu
hin tình thương cao quý và tấm lòng lớn lao, sâu nặng của người mẹ. Trước hết, tác giả đã
mở đầu bài tbằng những lời thơ nhẹ nhàng, êm ái:
“Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ ru
Có cánh cò đang bay
Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con cò Đồng Đăng
Những câu tgợi cho chúng ta nhớ đến hình ảnh mẹ bồng bế đứa con của mình trên tay
quen thuộc ấm áp. Nó khiến chúng ta nhớ lại lời ru “ầu ơ của bà, của mẹ - đó là những
món ăn tinh thần không thể thiếu tthuở tấm còn thơ. Trong câu hát của mình mẹ đã
nhc đến quê hương, nhắc đến cánh đồng lúa cn, đến những danh lam thắng cảnh của
đất nước.
Nó vừa là tình yêu dành cho quê hương vừa là tấm lòng thương cảm đến những cuộc đời
lam lũ, vất vả. Nhưng mẹ không chỉ thương con cò ln đận trong ca dao, mà mẹ còn gửi vào
đó bao yêu thương trìu mến dành cho con của mình:
“Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ng”.
Từ lâu, hình ảnh con cò vốn là biểu tượng cho những người nông dân lam lũ, tần tảo sm
hôm. Ở trong bài thơ này Chế Lan Viên đã gợi nhắc li một lần nữa sự lam lũ, vất vả của con
cò qua các hình ảnh như “con cò ăn đêm, con cò xa tổ, gặp cành mềm, phải xáo măng….
Từ đó tác giả khéo léo liên hệ đến hình ảnh đứa con thơ ny được sống trong vòng tay bảo
bọc của cha mẹ. M đã dành cho con tất cả những điều tốt đẹp nhất để con luôn được sống
trong n bình, hạnh phúc,m no:
“Ngyên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân.
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiu, con ngchẳng phân vân
Đip ngữ “ngủ yên”, “con chưa biết”, “con cò” được láy đi láy lại nhiu ln mang đến cho
người đọc cm giác thân quen, thắm thiết. Giúp người đọc thấy được tình u nồng ấm mà
mẹ dành cho con.
Từ lời ru của mẹ, con dần lớn khôn:
“Con khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trng cò bay theo gót đôi chân.
Có thể thấy dù là khi còn nhỏ hay lúc trưởng thành, người mẹ luôn đồng hành cùng con,
theo bước con đi học. Chế Lan Vn đã thật khéo léo trong việc mượn hình ảnh con cò để
nói về sự ấp iu, đùm bọc mà mẹ dành cho đứa con của mình. Rồi cánh cò cũng nâng đỡ
ớc chân con.
Lời ru của mẹ cùng hình ảnh con cò đã nuôi con khôn lớn, theo bước con trên mọi nẻo
đường để rồi nó trở thành cái nôi nuôi dưỡng tâm hồn con, chắp cánh cho những ước mơ
của con:
“Lớn lên! Lớn lên! Lớn lên!
Con làm gì?Con làm thi sĩ!
Cánh cò trng lại bay hoài không ngh
Trước hiên nhà và trongi mát câu văn.
Đip ngữ “ln lên”, “con” khiến nhịp thơ nhanh hơn, dồn dập hơn thể hin niềm háo hức,
mong chờ của người mẹ vào tương lai tươi sáng của đứa con. Từ cảm xúc đó, bài thơ
chuyển sang những suy nghĩ, chiêm nghim sâu xa:
“Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con
Những câu tnhư một lời khẳng định rng có biết bao nhiêu vất vả, có trải qua bao nỗi
cực khổ thì người mẹ vẫn mãi luôn bên cạnh đứa con của mình. Luôn dõi theo từng bước
chân của con, luôn nâng đỡ, bảo vệ con. Xuyên suốt cả bài thơ ta có th thy hình tượng
trung tâm là hình ảnh con cò trng lam lũ, vất vả nhưngn sâu bên trong đó là hình ảnh của
người mẹ luôn hết mựcu thương con của mình.
“Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời lòng mẹ mãi theo con.
Bao nhiêu tình cảm, bao nhiêu thiêng liêng được gửi gm hết ở hai câu thơ trên. Ý thơ rõ
ràng nhưng cảm xúc trong đó thì lại vô cùng, vô tận. Câu thơ không chỉ đơn thuần muốn nói
về tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý mà nó còn m ý cả sbiết ơn của người con nh cho
mẹ.
Đọc “Con cò” của Chế Lan Vn ta vừa như được sống lại trong không gian ca dao dân ca
quen thuộc, vừa như được thấy lại tuổi thơ đặc bit là có thcảm nhận được từng cử ch
yêu thương của mẹ hin lên trong từng câu, từng chữ.
Phân tích bài thơ Con cò mẫu 3
nh mẫu tử - tình cảm vô cùng thiêng liêng, cao cả đã trở thành nguồn cm hứng bất tận
cho bao thế hệ thi sĩ. Lòng mẹm áp bao la dẫn lối con đi trên cuộc đời, những khi con vấp
ngã đã có vòng tay mẹ đỡ ly, tình yêu mẹ là hành trang cho con vững tin bướco đời. Lời
ru mẹ in sâu trong tim thức những đứa trẻ, bài thơ Con cò của Chế Lan Viên nhắc lại hình
ảnh con cò thân thuộc trong ca dao nhưng nhà thơ đã khéo léo mở rộng thành biểu tượng
tình mẹ bao la,u nặng đối với đứa con của mình.
Chế Lan Viên (1920 – 1989), tên thật là Phan Ngọc Hoan, quê gốc của ông ở Quảng Trị
nhưng lớn lên ở Bình Định. Ông là một trong những nhà thơ xuất sắc của nền văn học Việt
Nam thế kỉ XX. Phong cách tChế Lan Vn rất độc đáo và đầy sáng tạo, vừa sắc sảo tinh
tế lại mang đầy màu sắc triết lí, đậm đà chất trữ tình lãng mạn. Thơ ông giàu hình ảnh
phong phú, đa dạng kết hợp các yếu tthc o đầy sáng tạo. Con cò được sáng tác năm
1962 in trong tập Hoa ngày thường - Chim báo bão (1967).
Đoạn đầu bài thơ, lời ru mẹ hin cất lên ngọt no, êm ái như đưa con vào giấc ngủ diu kỳ.
Mẹ thương con cò trong ca dao lận đận ngược xuôi, mẹ dành cho con bao yêu thương, săn
sóc. Con được sống yên vui hạnh phúc trong lòng mẹ:
“Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn
Hình ảnh con cò lặn lội đêm khuya kiếm ăn thật đáng thương, nó chỉ có một mình đơn đc
giữa màn đêm vắng lặng, không che chở không ai vỗ về. Những hình ảnh "Con cò ăn đêm,
con cò xa tổ, cò gp cành mềm, cò sợ xáo măng,…" là biểu tượng cho những người nông
dân, những người phụ nữ vất vả sớm hôm, nhọc nhằn kiếm sống nhưng rt giàu tình
thương, đức hy sinh cao cả.
Đứa con tbé bỏng chẳng phải lo lắng nghĩ suy bởi vì đã có vòng tay mẹ bảo bọc, nâng đỡ.
nh mẹ lớn lao vô cùng, mẹ hy sinh những gic ngủ êm ái đểt ru cho con ngủ ngon, ngi
quanh nôi ngắm nhìn khuôn mặt đứa con say gic lòng mẹ hạnh phúc biết bao. Cánh tay vỗ
về của mẹ, câu hát dịu êm của mẹ, dòng sữa ngọt ngào của mẹ, tất cả đều thể hin tình
mẫu tử bao la của người mẹ hin:
“Ngyên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân.
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiu, con ngchẳng phân vân.
Đip t“Ngủ yên”, “con chưa biết” được Chế Lan Vn lặp lại nhiều lần làm nhịp thơ trở nên
tht sống động và mang hơi ấm thiết tha dịu dàng. Nhịp thơ cũng là nhịp nôi đung đưa ru
con o gic ngdiu kỳ. Những câu thơ tiếp theo là ước mơ, sự tin tưởng mà người mẹ
dành cho con. Rồi mai đây khi con lớn khôn xa vòng tay mẹ để đến với những chân trời mới,
mẹ vẫn hy vọng con trthành người có ích cho cuộc đời:
“Con khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trng cò bay theo gót đôi chân.
Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gì? Con làm thi sĩ!
Cánh cò trng lại bay hoài không ngh
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn...
Nhìn con thơ say ngủ mà lòng mẹ chứa đầy niềm hy vọng, khi con khôn lớn con đi học rồi
mai này con trthành thi sĩ chỉ nghĩ đến thôi người mẹ đã dạt dào hạnh phúc. Tác giả dùng
nghệ thut điệp ngữ “lớn lên”, “con”,… làm nhịp thơ thêm dồn dập như niềm háo hức mong
chcủa mẹo một tương lai tươi sáng của đứa con. Hình ảnh “cánh cò trng” theo bước
con trong suốt chặng đường lớn khôn, trthành người bạn đồng hành thân thiết, gắn bó với
con vượt qua những khó khăn, thử tch của cuộc đời.
Mạch ttươi vui bỗng chuyển sang màu sắc đy triết, suy ngẫm v cuộc đời. Đoạn cuối
bài thơ là những câu tmang tính khái quát với những hình ảnh đầy chiêm nghiệm, tình
yêu của người mẹ lúc nào cũng dõi theo con trong suốt cuộc đời:
“Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con
“Cò” là biểu tượng cho người mẹ vất vả, lam lũ nhưng chẳng bao giờ mẹ thôi nghĩ về đứa
con nh. Dù phải tri qua muôn vàn khó khăn, cách trở, phải “lên rừng xuống bể t mẹ
vẫn luôn yêu thương, bảo vệ cho con. Nghệ thuật điệp cu trúc kết hợp với nghệ thuật đối
lập gn – xa, “lên – xuống”m cho ý thơ thêm phần sâu lắng, khắc sâu vào tâm t ngưi
đọc những cm xúc dạt dào, tha thiết.
nh mẫu tử quả là thiêng liêng biết nhường nào, tình cm ấy bao la rộng lớn hơn bin c,
bất chấp cả những khó khăn, rào cản lòng mẹ vẫn hướng theo con cả cuộc đi.
“Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời lòng mẹ mãi theo con
quá yêu, vì quá thương mà trong trái tim mẹ hin t đứa con dù lớn khôn vẫn là con ca
mẹ, vẫn bé bỏng ngây thơ như ngày nào. Con lớn khôn cũng là khi mẹ đã g, sức mẹ ngày
một yếu đi chỉ có lòng mẹ vẫn luôn hướng về đứa con mình. Cảm động biết bao! Có lẽ tình
yêu mẹ là vô tận chẳng có gì đo lường được, núi có cao sông có dài vn chẳng thể đo hết
tấm lòng người mẹ.
Lời ru là mở đầu cũng kết thúc cho bài thơ, Chế Lan Viên đã vận dụng ý thơ rấtng tạo
để khắc hoạ n hình tượng cánh cò mộc mạc, giản dị mà rt gn gũi với đời sống mỗi người
Vit ta:
À ơi! Một con cò thôi,
Con cò mẹt
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi.
Những con cò cô đơn lẻ bóng trong đêm khuya, những con cò trong ca dao xưa gợi cho
người mẹ bao suy nghĩ trăn tr. Mẹ nghĩ về cuộc đời đứa con sau này, trên đường đời khi
không có mẹ ở bên con sẽ một mình đối mặt bao khó khăn thử thách, những gian nan vấp
ngã liệu con có vững tin để ớc tiếp? Mẹng nghĩ về cnhng cánh cò nhỏ bé, chúng
tht đáng thương và đáng trân trọng.
Con cò của Chế Lan Viên là bài thơ rất thành công trong vic vận dụng sáng tạo hình tượng
con , đúc kết những suy tư sâu sắc, ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng cao cả và ý nghĩa của
lời ru đối với cuộc đời mỗi con người. Nhà thơ muốn nhắc nhở mỗi chúng ta hãy biết yêu
thương, quý trọng những tình cm gia đình đừng vì những nông nổi của tuổi trẻ mà đánh
mất đi những giá trị tốt đẹp của cuộc sống.
| 1/10

Preview text:

Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên
Phân tích bài thơ Con cò mẫu 1
Chế Lan Viên (1920 – 1989), tên thật là Phan Ngọc Hoan, quê gốc Quảng Trị, lớn lên ở Bình
Định. Ông là nhà thơ xuất sắc đã có những đóng góp quan trọng cho nền văn học dân tộc ở
thế kỉ XX. Nhà nước đã truy tặng ông Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật.
Phong cách thơ Chế Lan Viên rất độc đáo, vừa sắc sảo tính trí tuệ, triết lí, vừa đậm đà chất
trữ tình. Hình ảnh trong thơ ông phong phú, đa dạng, kết hợp giữa các yếu tố thực và ảo,
được sáng tạo bằng trí tưởng tượng phong phú, do đó mà chứa đựng nhiều bất ngờ, thú vị.
Bài thơ Con cò nhắc lại hình ảnh con cò quen thuộc trong ca dao, nhưng nhà thơ không
dừng ở những ý tứ có sẵn mà mở rộng, nâng cao thành biểu hiện cao quý của tình mẹ, lòng
mẹ lớn lao, sâu nặng, lâu dài đối với cuộc đời của mỗi đứa con.
Bài thơ Con cò được viết theo thể tự do, các câu thơ dài ngắn không đều, nhiều câu thơ
được lặp lại, nhịp điệu biến đổi linh hoạt. Mỗi đoạn đều bắt đầu bằng vài câu thơ ngắn, sau
đó là những câu thơ dài mở ra sự liên tưởng phong phú hoặc suy ngẫm có tính triết lí sâu xa.
Khai thác hình ảnh con cò trong những lời hát ru đã có tự ngàn năm, bài thơ Con cò của
Chế Lan Viên ngợi ca tình mẹ thiêng liêng và khẳng định ý nghĩa to lớn của lời ru đối với đời
sống tâm hồn của mỗi con người.
Bố cục bài thơ gồm 3 phần, được sắp xếp theo quá trình phát triển ý nghĩa của hình tượng trung tâm.
Phần 1: Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ qua lời ru của mẹ.
Phần 2: Hình ảnh con cò đi vào tiềm thức của tuổi thơ, trở nên gần gũi và sẽ gắn bó với con
người suốt cả cuộc đời.
Phần 3: Từ hình ảnh con cò, tác giả suy ngẫm về ý nghĩa của lời ru và lòng mẹ bao la.
Hình ảnh con cò quen thuộc trong ca dao được Chế Lan Viên lấy làm hình tượng chủ Đạo
của bài thơ. Con cò là ẩn dụ về người nông dân, Đặc biệt là người phụ nữ trong cuộc sống
lam lũ, nhọc nhằn nhưng giàu lòng nhân ái và đức hi sinh. Chế Lan Viên khai thác hình ảnh
con cò ở ý nghĩa biểu trưng cho tấm lòng người mẹ: Con còn bế trên tay Con chưa biết con cò Nhưng trong lời mẹ hát Có cánh cò đang bay: “Con cò bay la Con cò bay lả Con cò cổng phủ, Con cò Đồng Đăng…"
Những câu thơ trên gợi cho chúng ta nhớ tới câu ca dao đã trở thành lời ru quen thuộc của bà, của mẹ; Con cò bay lả, bay la,
Bay từ cửa phủ bay ra cánh đồng… Con cò bay lả, bay la
Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng…
Tác giả chỉ lấy ra vài chữ trong mỗi câu ca dao để góp phần thể hiện sự phong phú về ý
nghĩa biểu tượng của hình ảnh con cò.
Không gì bằng hạnh phúc của người mẹ ru con ngủ trong khung cảnh thanh bình. Sung
sướng thay những đứa trẻ được lời ru ngọt ngào của mẹ đưa vào giấc ngủ say nồng:
Cò một mình cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ. “Con cò ăn đêm, Con cò xa tổ, Cò gặp cành mềm, Cò sợ xáo măng…”
Ngày xưa, cò phải vất vả kiếm ăn nơi đồng sâu, đồng cạn. Còn ngày nay, con đã có mẹ nuôi
dưỡng, bế bồng nên chơi rồi lại ngủ. Thấp thoáng trong lời ru của mẹ là những nỗi cực nhọc
của cuộc mưu sinh. Nhưng con không phải sợ vì đã có mẹ luôn ở kề bên. Mẹ là chỗ dựa
đáng tin cậy, là lá chắn che chà suốt đời cho con: Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân,
Con chưa biết con cò, con vạc.
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.
Qua lời ru thắm thiết nghĩa tình của mẹ, hình ảnh con cò đã đến với tâm hồn tuổi âu thơ một
cách nhẹ nhàng mà thấm thía. Lời ru của mẹ chính là sự khởi đầu con đường đi vào thế giới
tâm hồn của mỗi con người, ở tuổi nằm nôi, đứa trẻ chưa thể hiểu nội dung, ý nghĩa của
những lời ru nhưng chúng cảm nhận được sự vỗ về, âu yếm trong âm điệu ngọt ngào, êm
dịu. Chúng đón nhận tình yêu thương, che chở của người mẹ bằng trực giác.
Đoạn thơ thứ nhất khép lại bằng hình ảnh rất đáng yêu: Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.
Ở đoạn thơ thứ hai, cánh cò từ trong lời ru đã in sâu vào tiềm thức của tuổi thơ, trở nên gần
gũi, thân thiết và sẽ theo con suốt cả cuộc đời. Hình ảnh con cò trong ca dao tiếp tục sự
sống của nó trong tâm hồn của mỗi chúng ta bởi nó đã được xây dựng bằng sự chiêm
nghiệm và trí tưởng tượng phong phú của nhà thơ. Hình ảnh con cò mang ý nghĩa tượng
trưng cho lòng mẹ, cho sự dìu dắt, nâng đỡ dịu dàng và bền bỉ của mẹ đối với con.
Với trái tim chan chứa yêu thương, người mẹ hiền ru con, đưa con vào giấc ngủ êm đềm:
Ngủ yên ! Ngủ yên! Ngủ yên !
Cho cò trắng đến làm quen, Cò đứng ở quanh nôi Rồi cò vào trong tổ.
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi.
Cánh cò trở thành bạn đồng hành của con từ tuổi ấu thơ cho đến lúc trưởng thành:
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
Lớn lên, lớn lên, lớn lên… Con làm gì ? Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn.
Đến đoạn thơ thứ ba thì hình ảnh con cò lại được khai thác ở ý nghĩa tượng trưng cho tấm
lòng người mẹ lúc nào cũng theo sát bên con. Lời ru của mẹ sao mà thiết tha, xúc động: Dù ở gần con, Dù ở xa con Lên rừng xuống bể, Cò sẽ tìm con, Cò mãi yêu con.
Từ sự thấu hiểu tấm lòng người mẹ, nhà thơ đã khái quát thành một quy luật tình cảm có tính chất vĩnh hằng:
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
Câu thơ trên là sự khẳng định: Con dù lớn vẫn là con của mẹ. Câu thơ dưới: Đi hết đời, lòng
mẹ vẫn theo con nhấn mạnh tình mẹ bao la, không bao giờ vơi cạn.
Từ xúc cảm chân thành, tác giả đã mở rộng, nâng cao ý nghĩa của hình tượng thơ và khái
quát thành triết lí. Đó là đặc điểm thường thấy và cũng là ưu thế của thơ Chế Lan Viên.
Phần cuối bài thơ trở lại với âm hưởng nhịp nhàng, chậm rãi của lời ru và tác giả đã đúc kết ý
nghĩa phong phú của hình tượng con cò trong những lời ru ấy : À ơi! Một con cò thôi, Con cò mẹ hát Cũng là cuộc đời Ngủ đi ! Ngủ đi ! Cho cánh cò, cánh vạc, Cho cả sắc trời Đến hát quanh nôi
Bài thơ Con cò được xây dựng bằng bút pháp nghệ thuật độc đáo. Trước hết, về thể thơ, tác
giả sử dụng thể thơ tự do bởi nó có thể biểu hiện nhiều cung bậc của cảm xúc một cách tự
nhiên, linh hoạt. Tuy tác giả không sử dụng thể lục bát quen thuộc nhưng bài thơ vẫn mang
âm hưởng nhẹ nhàng, tha thiết của lời ru. Bài thơ không đơn thuần là một lời hát ru mà còn
là những triết lí về cuộc đời. Nó hướng tâm trí người đọc vào sự suy ngẫm về tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.
Bài thơ còn thể hiện sự vận dụng ca dao một cách sáng tạo của Chế Lan Viên. Hình ảnh con
cò trong ca dao chỉ là điểm xuất phát, khơi nguồn cho cảm xúc và những liên tưởng phong
phú của tác giả. Hình ảnh con cò trong bài thơ này thiên về ý nghĩa biểu tượng mà ý nghĩa
biểu tượng không phải lúc nào cũng rành mạch, rõ ràng. Tuy hình ảnh con cò trong bài thơ
gần gũi, quen thuộc nhưng nó vẫn hàm chứa những ý nghĩa mới mẻ và có giá trị biểu cảm cao.
Tình mẫu tử là đề tài có từ xa xưa và là nguồn thi hứng không bao giờ vơi cạn của các nhà
thơ. Người ta cũng đã nói nhiều về ý nghĩa và vai trò của hát ru đối với tuổi thơ và với cả cuộc
đời con người. Hát ru vốn rất quen thuộc và tự nhiên đối với các bà mẹ ngày xưa, nhưng
ngày nay, nó đã trở thành một việc khó khăn đối với không ít những người mẹ trẻ. Không
được nghe lời mẹ ru, đó là điều thiệt thòi đáng kể đối với tuổi ấu thơ. Bài thơ Con cò của
Chế Lan Viên được viết từ giữa thế kỉ XX nhưng giờ đây, nó vẫn là lời nhắc nhở nhẹ nhàng
mà thấm thía về tình mẹ con và khẳng định vai trò tạo dựng nhân cách, nâng đỡ tâm hồn
của hát ru đối với đời sống tinh thần của con người. Đúng như nhà thơ Nguyễn Duy đã viết:
Ta đi trọn kiếp con người
Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru.
Phân tích bài thơ Con cò mẫu 2
Từ lâu tình mẫu tử đã trở thành nguồn cảm hứng của biết bao thi gia. Tình cảm thiêng liêng,
cao quý ấy đã đem đến không chỉ cho tác giả mà còn cho cả người đọc biết bao cảm xúc
đặc biệt. Nhiều tác phẩm đã viết rất hay, rất tình ở thể loại này và một trong số đó ta không
thể không kể đến “Con cò” của Chế Lan Viên.
“Con cò” được Chế Lan Viên sáng tác vào năm 1962 và được in trong tập thơ “Hoa, ngày
thường – Chim báo bão”. Bài thơ sử dụng hình ảnh cánh cò quen thuộc trong ca dao để biểu
hiện tình thương cao quý và tấm lòng lớn lao, sâu nặng của người mẹ. Trước hết, tác giả đã
mở đầu bài thơ bằng những lời thơ nhẹ nhàng, êm ái:
“Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ ru
Có cánh cò đang bay Con cò bay la Con cò bay lả Con cò cổng phủ
Con cò Đồng Đăng”
Những câu thơ gợi cho chúng ta nhớ đến hình ảnh mẹ bồng bế đứa con của mình trên tay
quen thuộc và ấm áp. Nó khiến chúng ta nhớ lại lời ru “ầu ơ” của bà, của mẹ - đó là những
món ăn tinh thần không thể thiếu từ thuở tấm bé còn thơ. Trong câu hát của mình mẹ đã
nhắc đến quê hương, nhắc đến cánh đồng lúa chín, đến những danh lam thắng cảnh của đất nước.
Nó vừa là tình yêu dành cho quê hương vừa là tấm lòng thương cảm đến những cuộc đời
lam lũ, vất vả. Nhưng mẹ không chỉ thương con cò lận đận trong ca dao, mà mẹ còn gửi vào
đó bao yêu thương trìu mến dành cho con của mình:
“Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ”.
Từ lâu, hình ảnh con cò vốn là biểu tượng cho những người nông dân lam lũ, tần tảo sớm
hôm. Ở trong bài thơ này Chế Lan Viên đã gợi nhắc lại một lần nữa sự lam lũ, vất vả của con
cò qua các hình ảnh như “con cò ăn đêm, con cò xa tổ, gặp cành mềm, phải xáo măng…”.
Từ đó tác giả khéo léo liên hệ đến hình ảnh đứa con thơ ngây được sống trong vòng tay bảo
bọc của cha mẹ. Mẹ đã dành cho con tất cả những điều tốt đẹp nhất để con luôn được sống
trong yên bình, hạnh phúc, ấm no:
“Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân.
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân”
Điệp ngữ “ngủ yên”, “con chưa biết”, “con cò” được láy đi láy lại nhiều lần mang đến cho
người đọc cảm giác thân quen, thắm thiết. Giúp người đọc thấy được tình yêu nồng ấm mà mẹ dành cho con.
Từ lời ru của mẹ, con dần lớn khôn:
“Con khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân”.
Có thể thấy dù là khi còn nhỏ hay lúc trưởng thành, người mẹ luôn đồng hành cùng con,
theo bước con đi học. Chế Lan Viên đã thật khéo léo trong việc mượn hình ảnh con cò để
nói về sự ấp iu, đùm bọc mà mẹ dành cho đứa con của mình. Rồi cánh cò cũng nâng đỡ bước chân con.
Lời ru của mẹ cùng hình ảnh con cò đã nuôi con khôn lớn, theo bước con trên mọi nẻo
đường để rồi nó trở thành cái nôi nuôi dưỡng tâm hồn con, chắp cánh cho những ước mơ của con:
“Lớn lên! Lớn lên! Lớn lên!
Con làm gì?Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà và trong hơi mát câu văn”.
Điệp ngữ “lớn lên”, “con” khiến nhịp thơ nhanh hơn, dồn dập hơn thể hiện niềm háo hức,
mong chờ của người mẹ vào tương lai tươi sáng của đứa con. Từ cảm xúc đó, bài thơ
chuyển sang những suy nghĩ, chiêm nghiệm sâu xa: “Dù ở gần con Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể Cò sẽ tìm con Cò mãi yêu con”
Những câu thơ như một lời khẳng định rằng dù có biết bao nhiêu vất vả, có trải qua bao nỗi
cực khổ thì người mẹ vẫn mãi luôn bên cạnh đứa con của mình. Luôn dõi theo từng bước
chân của con, luôn nâng đỡ, bảo vệ con. Xuyên suốt cả bài thơ ta có thể thấy hình tượng
trung tâm là hình ảnh con cò trắng lam lũ, vất vả nhưng ẩn sâu bên trong đó là hình ảnh của
người mẹ luôn hết mực yêu thương con của mình.
“Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời lòng mẹ mãi theo con”.
Bao nhiêu tình cảm, bao nhiêu thiêng liêng được gửi gắm hết ở hai câu thơ trên. Ý thơ rõ
ràng nhưng cảm xúc trong đó thì lại vô cùng, vô tận. Câu thơ không chỉ đơn thuần muốn nói
về tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý mà nó còn hàm ý cả sự biết ơn của người con dành cho mẹ.
Đọc “Con cò” của Chế Lan Viên ta vừa như được sống lại trong không gian ca dao dân ca
quen thuộc, vừa như được thấy lại tuổi thơ và đặc biệt là có thể cảm nhận được từng cử chỉ
yêu thương của mẹ hiện lên trong từng câu, từng chữ.
Phân tích bài thơ Con cò mẫu 3
Tình mẫu tử - tình cảm vô cùng thiêng liêng, cao cả đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận
cho bao thế hệ thi sĩ. Lòng mẹ ấm áp bao la dẫn lối con đi trên cuộc đời, những khi con vấp
ngã đã có vòng tay mẹ đỡ lấy, tình yêu mẹ là hành trang cho con vững tin bước vào đời. Lời
ru mẹ in sâu trong tiềm thức những đứa trẻ, bài thơ Con cò của Chế Lan Viên nhắc lại hình
ảnh con cò thân thuộc trong ca dao nhưng nhà thơ đã khéo léo mở rộng thành biểu tượng
tình mẹ bao la, sâu nặng đối với đứa con của mình.
Chế Lan Viên (1920 – 1989), tên thật là Phan Ngọc Hoan, quê gốc của ông ở Quảng Trị
nhưng lớn lên ở Bình Định. Ông là một trong những nhà thơ xuất sắc của nền văn học Việt
Nam thế kỉ XX. Phong cách thơ Chế Lan Viên rất độc đáo và đầy sáng tạo, vừa sắc sảo tinh
tế lại mang đầy màu sắc triết lí, đậm đà chất trữ tình lãng mạn. Thơ ông giàu hình ảnh
phong phú, đa dạng kết hợp các yếu tố thực ảo đầy sáng tạo. Con cò được sáng tác năm
1962 in trong tập Hoa ngày thường - Chim báo bão (1967).
Đoạn đầu bài thơ, lời ru mẹ hiền cất lên ngọt ngào, êm ái như đưa con vào giấc ngủ diệu kỳ.
Mẹ thương con cò trong ca dao lận đận ngược xuôi, mẹ dành cho con bao yêu thương, săn
sóc. Con được sống yên vui hạnh phúc trong lòng mẹ:
“Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn”
Hình ảnh con cò lặn lội đêm khuya kiếm ăn thật đáng thương, nó chỉ có một mình đơn độc
giữa màn đêm vắng lặng, không che chở không ai vỗ về. Những hình ảnh "Con cò ăn đêm,
con cò xa tổ, cò gặp cành mềm, cò sợ xáo măng,…" là biểu tượng cho những người nông
dân, những người phụ nữ vất vả sớm hôm, nhọc nhằn kiếm sống nhưng rất giàu tình
thương, đức hy sinh cao cả.
Đứa con thơ bé bỏng chẳng phải lo lắng nghĩ suy bởi vì đã có vòng tay mẹ bảo bọc, nâng đỡ.
Tình mẹ lớn lao vô cùng, mẹ hy sinh những giấc ngủ êm ái để hát ru cho con ngủ ngon, ngồi
quanh nôi ngắm nhìn khuôn mặt đứa con say giấc lòng mẹ hạnh phúc biết bao. Cánh tay vỗ
về của mẹ, câu hát dịu êm của mẹ, dòng sữa ngọt ngào của mẹ, tất cả đều thể hiện tình
mẫu tử bao la của người mẹ hiền:
“Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân.
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.”
Điệp từ “Ngủ yên”, “con chưa biết” được Chế Lan Viên lặp lại nhiều lần làm nhịp thơ trở nên
thật sống động và mang hơi ấm thiết tha dịu dàng. Nhịp thơ cũng là nhịp nôi đung đưa ru
con vào giấc ngủ diệu kỳ. Những câu thơ tiếp theo là ước mơ, sự tin tưởng mà người mẹ
dành cho con. Rồi mai đây khi con lớn khôn xa vòng tay mẹ để đến với những chân trời mới,
mẹ vẫn hy vọng con trở thành người có ích cho cuộc đời:
“Con khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
Lớn lên, lớn lên, lớn lên...
Con làm gì? Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn...”
Nhìn con thơ say ngủ mà lòng mẹ chứa đầy niềm hy vọng, khi con khôn lớn con đi học rồi
mai này con trở thành thi sĩ chỉ nghĩ đến thôi người mẹ đã dạt dào hạnh phúc. Tác giả dùng
nghệ thuật điệp ngữ “lớn lên”, “con”,… làm nhịp thơ thêm dồn dập như niềm háo hức mong
chờ của mẹ vào một tương lai tươi sáng của đứa con. Hình ảnh “cánh cò trắng” theo bước
con trong suốt chặng đường lớn khôn, trở thành người bạn đồng hành thân thiết, gắn bó với
con vượt qua những khó khăn, thử thách của cuộc đời.
Mạch thơ tươi vui bỗng chuyển sang màu sắc đầy triết lý, suy ngẫm về cuộc đời. Đoạn cuối
bài thơ là những câu thơ mang tính khái quát với những hình ảnh đầy chiêm nghiệm, tình
yêu của người mẹ lúc nào cũng dõi theo con trong suốt cuộc đời: “Dù ở gần con Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể Cò sẽ tìm con Cò mãi yêu con”
“Cò” là biểu tượng cho người mẹ vất vả, lam lũ nhưng chẳng bao giờ mẹ thôi nghĩ về đứa
con mình. Dù phải trải qua muôn vàn khó khăn, cách trở, phải “lên rừng xuống bể” thì mẹ
vẫn luôn yêu thương, bảo vệ cho con. Nghệ thuật điệp cấu trúc kết hợp với nghệ thuật đối
lập “gần – xa”, “lên – xuống” làm cho ý thơ thêm phần sâu lắng, khắc sâu vào tâm trí người
đọc những cảm xúc dạt dào, tha thiết.
Tình mẫu tử quả là thiêng liêng biết nhường nào, tình cảm ấy bao la rộng lớn hơn biển cả,
bất chấp cả những khó khăn, rào cản lòng mẹ vẫn hướng theo con cả cuộc đời.
“Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời lòng mẹ mãi theo con”
Vì quá yêu, vì quá thương mà trong trái tim mẹ hiền thì đứa con dù lớn khôn vẫn là con của
mẹ, vẫn bé bỏng ngây thơ như ngày nào. Con lớn khôn cũng là khi mẹ đã già, sức mẹ ngày
một yếu đi chỉ có lòng mẹ vẫn luôn hướng về đứa con mình. Cảm động biết bao! Có lẽ tình
yêu mẹ là vô tận chẳng có gì đo lường được, núi có cao sông có dài vẫn chẳng thể đo hết tấm lòng người mẹ.
Lời ru là mở đầu cũng là kết thúc cho bài thơ, Chế Lan Viên đã vận dụng ý thơ rất sáng tạo
để khắc hoạ nên hình tượng cánh cò mộc mạc, giản dị mà rất gần gũi với đời sống mỗi người Việt ta:
“À ơi! Một con cò thôi, Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi.”
Những con cò cô đơn lẻ bóng trong đêm khuya, những con cò trong ca dao xưa gợi cho
người mẹ bao suy nghĩ trăn trở. Mẹ nghĩ về cuộc đời đứa con sau này, trên đường đời khi
không có mẹ ở bên con sẽ một mình đối mặt bao khó khăn thử thách, những gian nan vấp
ngã liệu con có vững tin để bước tiếp? Mẹ cũng nghĩ về cả những cánh cò nhỏ bé, chúng
thật đáng thương và đáng trân trọng.
Con cò của Chế Lan Viên là bài thơ rất thành công trong việc vận dụng sáng tạo hình tượng
con cò, đúc kết những suy tư sâu sắc, ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng cao cả và ý nghĩa của
lời ru đối với cuộc đời mỗi con người. Nhà thơ muốn nhắc nhở mỗi chúng ta hãy biết yêu
thương, quý trọng những tình cảm gia đình đừng vì những nông nổi của tuổi trẻ mà đánh
mất đi những giá trị tốt đẹp của cuộc sống.