Phân tích bài thơ Hành quân giữa rừng xuân của Lê Anh Xuân | Ngữ văn 9 Chân Trời

Phân tích tác phẩm Hành quân giữa rừng xuân
1. Bài thơ Hành quân giữa rừng xuân
Rừng xa vọng tiếng chim gù,
Ngân nga tiếng suối, vi vu gió ngàn.
Mùa xuân đẫm lá nguỵ trang,
Đường ra tiền tuyến nở vàng hoa mai.
Ba lô nặng, súng cầm tay,
Đường xa biết mấy dặm dài nhớ thương.
Giờ này mẹ ở quê hương,
Cũng chừng đang dõi theo đường ta đi.
Đêm mưa, ngày nắng sá gì,
Quân thù còn đó, ta đi chưa về.
Chim rừng thánh thót bên khe,
Nhìn lên xanh biếc bốn bề rừng xuân.
(Trích tuyển tập “Thơ Lê Anh Xuân”, NXB Giáo dục, 1981)
Lê Anh Xuân (1940 - 1968) tên thật là Ca Lê Hiến, sinh ngày 5 tháng 6 năm 1940 tại
quê hương Đồng Khởi - Bến Tre. Ông cũng là một chiến sĩ, hy sinh ngày 21 tháng 5
năm 1968 tại ấp Phước Quảng, xã Phước Lợi, huyện Cần Đước, tỉnh Long An trong
một trận càn của quân đội Mỹ và đã được Nhà nước Việt Nam truy tặng Giải thưởng
Nhà nước và danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân vì những đóng góp
to lớn của mình cho dân tộc. Các tác phẩm nổi tiếng: “Nhớ mưa quê hương” (1961),
“Trở về quê nội” (1965), “Nguyễn Văn Trỗi” (Trường ca -1968) …
2. Dàn ý phân tích Hành quân giữa rừng xuân * Mở bài
Giới thiệu tên bài thơ, tác giả và nếu cảm nghĩ chung của em về bài thơ. * Thân bài
Tập trung phân tích những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ. - Nội dung:
*Phân tích nội dung của bài thơ:
Bài thơ “Hành quân giữa rừng xuân” đã trở tiếng lòng, tâm hồn, là những cảm nhận
sâu sắc của ông về cuộc đời người lính.
a. Hình ảnh người lính hành quân giữa rừng xanh.
- Âm thanh: Tiếng chim gù, tiếng suối: Rộn rã, tươi vui
- Hình ảnh: Đẫm lá ngụy trang, vàng hoa mai: Màu sắc tươi sáng, thắp lên hi vọng về ngày toàn thắng.
- Biện pháp nhân hóa “ngân nga tiếng suối”, ẩn dụ “mùa xuân”: chỉ mùa xuân của
tuổi trẻ, mùa xuân của đát trời, mùa xuân của non sông, “tiền tuyến nở vàng hoa
mai”: tin vui thắng lợi, sao vàng tung bay.
-> Thiên nhiên tươi đẹp, con người lạc quan, cùng hòa tấu tạo nên bức tranh tươi
vui, rạng rỡ, tràn đầy hi vọng. Hiện ra trên trang thơ, trong lòng người đọc hôm nay
vẫn còn mãi bức tranh thiên nhiên góp nhặt, nâng niu từng chi tiết với đầy đủ âm
thanh, màu sắc vô cùng thi vị, quyện vào nhau làm nền cho con người trên con
đường hướng về tương lai đầy rạng rỡ, thắm thiết. b. Tâm tình người lính
- Hình ảnh: Ba lô trên vai, tay súng: Ý chí và tấm lòng vác cả non sông trên lưng để
chiến đấu chống giặc, cứu nước.
- Tâm tư: Nhớ thương, mẹ ở quê nhà: Tình yêu thăm thẳm, chất chưa nỗi nhớ, lo
lắng về mẹ già của người lính => Đáng quý, đáng trân trọng.
-> Biện pháp ẩn dụ, so sánh (nhớ thương dài như mấy dặm đường xa xôi) nhấn
mạnh tâm hồn cao đẹp của anh bộ đội cụ Hồ.
c. Ý chí của người lính
- Hình ảnh: Đêm mưa, ngày nắng: ẩm dụ những khó khăn, vất vả của người lính
trên đường đánh giặc.
- Lòng quyết tâm: Quân thù còn đó, ta đi chưa về: mạnh mẽ, ý chí sắt đá, lời thề sắt
son với non sông, Tổ quốc.
- Hình ảnh: Chim rừng thánh thót, bốn bề rừng xuân: Niềm hân hoan nối tiếp lên
đường và hi vọng thắng lợi nối liền hành trình các anh đi.
+ Liên hệ với hình ảnh người lính trong các bài thơ như “Đồng chí” của Chính Hữu,
“Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật…
-> Khắc họa rõ nét tinh thần của những người lính trẻ đối với tổ quốc, non sông.
* Luận điểm 3: Dấu ấn rõ nét, độc đáo, sáng tạo vẻ đẹp hình thức nghệ thuật bài thơ.
-Thể thơ lục bát đã giúp cho nhà thơ diễn tả hiện thực và bộc lộ cảm xúc một cách linh hoạt.
- Bút pháp hiện thực - bi tráng nhưng không kém phần lãng mạn. Lê Anh Xuân thật
tài tình khi sử dụng những hình ảnh về núi rừng, thiên nhiên tuyệt đẹp để nói lên
khát vọng mãnh liệt của lính hành quân.
- Những những chi tiết, hình ảnh tuy giản đơn, mộc mạc nhưng chứa đựng tấm
lòng, tình yêu thương to lớn của tác giả dành cho người lính, quê hương, đất nước và con người Việt Nam.
- Hình ảnh thơ cô đọng, mộc mạc, giản dị, chân thực song rất lãng mạn.
- Ngôn ngữ thơ hàm súc, súc tích, có khi dồn nén, giàu sức biểu cảm.
-> Những sáng tạo độc đáo của bài thơ tạo nên nét riêng cho phong cách thơ Lê Anh Xuân. * Kết bài
- Khẳng định lại giá trị của đoạn thơ.
- Cảm xúc hoặc lời nhắn gửi tới mọi người.
3. Phân tích Hành quân giữa rừng xuân của Lê Anh Xuân
Trong văn học Việt Nam, những tác phẩm mang chủ đề về chiến tranh luôn là những
tấm gương sáng, kể lại câu chuyện của những người lính dũng cảm, những người
đã hy sinh tất cả cho sự tự do của quê hương và “Hành quân giữa rừng xuân”
không phải là một ngoại lệ. Qua từng câu thơ, tác giả đã khắc họa một bức tranh
chân thực về sự cô đơn, lo sợ, nhớ nhà, nhưng cũng đầy hy vọng và tình yêu quê hương.
“Rừng xa vọng tiếng chim gù,...
….Nhìn lên xanh biếc bốn bề rừng xuân.”
Lê Anh Xuân, sinh tại tại Châu Thành, tỉnh Bến Tre trong một gia đình nhà giáo yêu
nước. Lê Anh Xuân đã sáng tác khá nhiều bài thơ chủ yếu thể hiện tình yêu đối với
quê hương đất nước, có lẽ vì vậy mà tạo cho ông nên một cảm hứng mãnh liệt để
tạo nên “Hành quân giữa rừng xuân”. Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh của một cánh
rừng xa xăm, nơi tiếng chim gù vọng lên, tiếng suối reo rắt và gió ngàn vi vu:
Rừng xa vọng tiếng chim gù,
Ngân nga tiếng suối, vi vu gió ngàn.
Mùa xuân đẫm lá nguỵ trang,
Đường ra tiền tuyến nở vàng hoa mai.
Ba lô nặng, súng cầm tay,
Đường xa biết mấy dặm dài nhớ thương
Tiếng suối ngân nga và gió ngàn vi vu làm cho bức tranh về thiên nhiên trở nên sống
động và hấp dẫn hơn. Sự diệu kỳ của thiên nhiên được tôn vinh thông qua những
âm thanh tinh tế này. Một mùa xuân đẫm lá, với cây mai nở vàng khắp nơi, tạo nên
một bức tranh tươi đẹp nhưng cũng lạnh lùng. Lá ở đây không chỉ là lá của cây cối
xung quanh, mà còn là một lớp ngụy trang để quân đội ta ẩn mình trong thiên nhiên
và mai phục. Qua việc lấy lá cây để đắp lên mình, quân và dân ta đã tạo ra sự ngụy
trang với cây cỏ và môi trường xung quanh, giúp họ trở nên khó phân biệt và bảo vệ
an toàn trong môi trường chiến đấu. Hành động này cũng thể hiện sự sẵn sàng hy
sinh và tinh thần đoàn kết của quân và dân ta trong cuộc chiến tranh. Tác giả sử
dụng các hình ảnh thiên nhiên này để tạo ra một bối cảnh yên bình, hòa mình vào
sự tĩnh lặng của tự nhiên, nhưng đồng thời cũng phản ánh sự dã man và khắc
nghiệt của chiến tranh. Ở đó, những người lính đi qua, mang trên vai gánh nặng của
ba lô, cầm súng trong tay, bước chân trên con đường dẫn đến cuộc chiến. Họ không
chỉ mang theo vũ khí mà còn mang theo những nỗi lo sợ và nhớ nhà, nhớ về mẹ ở
quê hương. Tác giả miêu tả mùa xuân đẫm lá, với cây mai nở vàng khắp nơi. Mùa
xuân thường được coi là biểu tượng của sự tái sinh và hy vọng, nhưng ở đây, nó lại
làm nổi bật sự phân biệt giữa vẻ đẹp tự nhiên và cuộc chiến tranh đang diễn ra. Bài
thơ không chỉ tập trung vào hình ảnh thiên nhiên mà còn đề cập đến mặt trận chiến
tranh, với sự xuất hiện của quân thù và nỗi lo sợ về sự sống còn. Tác giả sử dụng
hình ảnh chim rừng thánh thót để nhấn mạnh sự cô đơn và lo lắng của người lính
giữa vùng đất hoang sơ và khắc nghiệt. Bức tranh chiến tranh được vẽ nên qua
hình ảnh của người lính giữa vùng đất hoang sơ và khắc nghiệt. Những người lính
này không chỉ phải đối mặt với nguy hiểm từ quân thù mà còn phải đối mặt với sự cô
đơn và lo lắng. Hình ảnh của những cành hoa mai nở vàng trên đường ra tiền tuyến
tạo ra một bức tranh rất mùa xuân và rất Việt Nam. Hoa mai được coi là biểu tượng
của sự may mắn và thịnh vượng, và việc miêu tả chúng nở rộ trên con đường ra tiền
tuyến gợi lên hình ảnh một tương lai tươi sáng, hy vọng. Tuy nhiên, dù đối diện với
những thử thách và nguy hiểm, họ vẫn không ngừng hành quân trên con đường đầy
gian nan, với hy vọng một ngày nào đó, họ sẽ trở về với gia đình và quê hương yêu dấu.
“...Giờ này mẹ ở quê hương,
Cũng chừng đang dõi theo đường ta đi.
Đêm mưa, ngày nắng sá gì,
Quân thù còn đó, ta đi chưa về.
Qua những dòng thơ, chúng ta bắt gặp những hình ảnh sống động và cảm xúc sâu
lắng về cuộc sống của người lính trên chiến trường. Mỗi câu thơ như một cửa sổ
mở ra không gian tưởng tượng, nơi mà người đọc được đưa vào những cảm xúc,
suy tư và tâm trạng của những người lính dũng cảm. tác giả không chỉ mô tả một
hình ảnh nhẹ nhàng về tình mẫu tử mà còn khơi gợi sự kết nối tinh thần sâu sắc
giữa người lính và gia đình. Từ "dõi theo" đánh thức những cảm xúc xúc động và hy
vọng trong lòng người đọc, làm cho họ cảm nhận được rằng dù ở cách xa, tình yêu
và sự lo lắng của gia đình vẫn luôn ấm áp và bền vững. Tác giả tạo nên một khung
cảnh khắc nghiệt và căng thẳng của chiến trường thông qua từ "đêm mưa" và "ngày
nắng", nó không chỉ mô tả về thời tiết khắc nghiệt mà còn là biểu tượng cho sự khắc
nghiệt của cuộc sống trên chiến trường. Sự hiện diện của quân thù nhấn mạnh lên
nguy hiểm và rủi ro mà người lính phải đối mặt mỗi ngày, trong khi "ta đi chưa về"
nhấn mạnh vào sự dũng cảm và quyết tâm vượt qua mọi khó khăn để bảo vệ quê
hương. Mặc cho nguy hiểm, những người lính vẫn coi thường nguy hiểm, ta cảm
thấy một thái độ rất ngông và tự tin, bất chấp. Những người lính không quản nắng
mưa, quyết tâm chiến đấu đến cùng kể cả là một sống một còn để bảo vệ quê
hương tổ quốc, quyết không bỏ cuộc khi kẻ thù vẫn đang xâm lược dân tộc ta.
“...Chim rừng thánh thót bên khe,
Nhìn lên xanh biếc bốn bề rừng xuân.”
Ở hai câu thơ cuối, tác giả tạo ra một bức tranh yên bình và lạc quan giữa cơn hỗn
loạn của cuộc chiến. Hình ảnh này làm dịu đi cảm xúc và mang lại một chút bình yên
cho tâm hồn của người lính, như một lời nhắc nhở về sự tinh thần và vẻ đẹp của
thiên nhiên giữa những thời điểm khó khăn nhất. Hình ảnh của rừng xuân xanh biếc
là biểu tượng cho sự hy vọng và niềm tin vào một tương lai hòa bình. Cảnh vật thiên
nhiên sống động này làm dịu đi cảm xúc và đem lại một chút bình yên cho tâm hồn
của người đọc, đồng thời làm nổi bật sự kiên nhẫn và sự hy vọng của người lính
giữa những khó khăn của cuộc sống trên chiến trường. Những dòng thơ không chỉ
là những cảnh vật sống động mà còn là những dấu ấn sâu sắc về tâm trạng và suy
tư của người lính và gia đình trong thời gian chiến tranh. Chúng tạo nên một tác
phẩm văn chương đầy ý nghĩa và cảm động về cuộc sống trên chiến trường và lòng
dũng cảm của những người lính.
Bài thơ "Hành Quân Giữa Rừng Xuân" không chỉ là một tác phẩm văn chương mà
còn là một thông điệp về tình yêu quê hương, lòng dũng cảm và sự hy sinh của
những người lính. Qua từng câu thơ, tác giả đã tạo ra một bức tranh chân thực và
đầy cảm xúc về cuộc sống trên chiến trường, nơi mà người lính phải đối mặt với
cảnh vật thiên nhiên khắc nghiệt và những mối lo lắng về gia đình ở nhà. Bài thơ
này là một lời tri ân sâu sắc đến những người lính dũng cảm và là một tín hiệu hy
vọng về một tương lai hòa bình.
Document Outline

• Phân tích tác phẩm Hành quân giữa rừng xuân
• 1. Bài thơ Hành quân giữa rừng xuân
• 2. Dàn ý phân tích Hành quân giữa rừng xuân
• 3. Phân tích Hành quân giữa rừng xuân của Lê Anh Xuân