Phân tích bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu chọn lọc hay nhất | Ngữ văn 8

Phân tích bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu chọn lọc hay nhất
Tố Hữu nổi tiếng là nhà thơ cách mạng. Thơ ông mang phong cách trữ tình chính trị có cảm hứng lãng
mạn ngọt ngào. "Khi con tu hú" là một bài thơ tiêu biểu của nhà thơ cách mạng này. Bài thơ thể hiện
niềm tin cuộc sống thiết tha và sự khát khao tự do mãnh liệt của người chiến sĩ trong cảnh tù đày. Mời
các bạn đọc tham khảo bài văn phân tích "Khi con tu hú" do Luật Minh Khuê tổng hợp để cảm nhận vẻ đẹp của bài thơ.
Mục lục bài viết I. Dàn ý phân tích 1. Mở bài
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm: Tố Hữu là một nhà thơ nổi tiếng của nước ta trong giai đoạn 1930 -
1945. Bài thơ “Khi con tu hú” là một trong những bài thơ nổi tiếng nhất của Tố Hữu.
- Khái quát nội dung tác phẩm: “Khi con tu hú” thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và khát
khao tự do mãnh liệt của người tù cách mạng. 2. Thân bài
Luận điểm 1: 6 câu thơ đầu là bức tranh mùa hè yên bình, tươi đẹp - Âm thanh:
+ Tiếng chim tu hú kêu + Tiếng ve ngân
+ Tiếng diều sáo vi vu trên trời
⇒ Âm thanh báo hiệu hè sang, như một bản nhạc sôi động đầu mùa. - Màu sắc:
+ Màu vàng của lúa chín, của bắp ngô
+ Màu vàng hồng của nắng mới
+ Màu xanh thẳm của bầu trời
⇒ Gam màu tươi sáng, màu của sức sống, đó còn là những màu tượng trưng cho sự tự do.
- Hình ảnh: cánh đồng lúa chín, trái cây bắt đầu chín
⇒ báo hiệu mùa hè, bước chuyển mình của thời gian từ xuân qua hạ.
- Đường nét: diều sáo “lộn nhào” giữa nền trời xanh thẳm
⇒ cảnh vật, đường nét có đôi có cặp, thể hiện sức sống.
⇒ Bức tranh mùa hè tươi mới, sinh động, tràn đầy sức sống qua con mắt của một tâm hồn trẻ trung,
yêu đời. Phải vô cùng tinh tế mới có thể cảm nhận được từng bước chuyển của không gian và thời gian như vậy!
Luận điểm 2: 4 câu thơ cuối là tâm trạng, cảm xúc của người tù
- Trước khung cảnh tràn đầy sức sống của mùa hè, tâm trạng người tù cách mạng dường như đang bí
bách, ngột ngạt hơn bao giờ hết.
+ Động từ mạnh: “đạp”, “ngột”, “chết uất”
+ Một loạt từ cảm thán: “ôi!”, “làm sao”, “thôi!”
+ Kết thúc bằng một câu cảm thán + Nhịp thơ thay đổi: 6/2, 3/3
⇒ Tâm trạng lên đến đỉnh điểm khiến nhà thơ phải liên tục thốt lên
- Tiếng chim tu hú được lặp lại 2 lần ở câu mở đầu và câu kết thúc: kết cấu đầu cuối tương ứng, tạo ra
sự logic. Tiếng chim tu hú hay chính là tiếng gọi của sự tự do, tiếng gọi của cuộc sống đang hối hả, dồn
dập, thúc giục niềm khao khát tự do, thoát khỏi chốn ngục tù, và sâu xa hơn là khao khát đất nước
được hòa bình độc lập đang cháy hừng hực trong lòng tác giả.
Luận điểm 3: Thành công về nghệ thuật
- Thể thơ lục bát giản dị, mềm mại, uyển chuyển
- Nhịp thơ thay đổi bất ngờ, diễn tả tâm trạng của tác giả
- Cảm xúc logic, giọng điệu thay đổi linh hoạt, khi vui tươi, hóm hỉnh, khi uất ức, dồn nén. 3. Kết bài
- Khái quát lại giá trị tác phẩm: Bài thơ chính là nỗi lòng sục sôi, khao khát tự do, độc lập của tất cả
người dân Việt Nam đang trong hoàn cảnh mất nước
- Liên hệ và đánh giá tác phẩm: Tố Hữu là một nhà thơ tài năng, tinh tế với một tấm lòng mộc mạc,
giản dị, luôn hướng đến cuộc sống của nhân dân và độc lập tự do dân tộc.
II. Bài văn phân tích Khi con tu hú của Tố Hữu chọn lọc hay nhất
Tố Hữu là nhà thơ có nhiều những tác phẩm hay viết về nhiều chủ đề khác nhau trong thời kỳ cách
mạng. Do đó, tên tuổi của ông trở thành một trong những nhà thơ có nhiều thành công nhất. Mỗi tác
phẩm văn học đều được các tác giả coi như đứa con yêu quý của mình để bộc lộ những dòng tâm sự
thầm kín. “ Khi con tu hú” được sáng tác trong thời gian nhà thơ bị bắt giam khi đang hoạt động. Bài
thơ đã thể hiện được khao khát cháy bỏng của người chiến sĩ muốn hướng tới cuộc sống tự do ở bên
ngoài. Với Tố Hữu cũng vậy, thông qua đứa con tinh thần "Khi con tu hú", nhà thơ đã vẽ lên bức tranh
thiên nhiên mùa hè rạo rực với khát vọng tự do, tình yêu quê hương, đất nước đến mãnh liệt
Nhan đề "Khi con tu hú" của bài thơ không chỉ nói đến thời gian mà còn ẩn ý là một thời điểm bừng
lên của thiên nhiên tạo vật bên cạnh đó chỉ khát khao hoạt động cách mạng của con người. Tiếng chim
tu hú có tác động mạnh mẽ đến nhà thơ bởi lẽ nó báo hiệu một mùa hè đến và là biểu tượng cho sự
bay nhảy được tự do, do đó có ảnh hưởng lớn đến nhà thơ khi đang bị giam cầm. Bài thơ "Khi con tu
hú" được sáng tác vào năm 1939 tại nhà lao Thừa Phủ Huế, in trong tập thơ "Từ ấy", là một trong
những bài thơ tiêu biểu cho hồn thơ Tố Hữu. Qua bài thơ, người đọc thấy được tình yêu cuộc sống
thiết tha và niềm khao khát tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cộng sản khi phải chịu cảnh tù đày
khắc nghiệt. Trước hết sáu câu thơ đầu là bức tranh thiên nhiên mùa hạ thanh bình, rực rỡ nơi đồng quê:
"Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiêm đương chín trái cây ngọt dần
Vườn râm dậy tiếng ve ngân
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào
Trời xanh càng rộng càng cao
Đôi con diều sáo lộn nhào tầng không"
Ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, hết sức tự nhiên, sống động, linh hoạt, nhà thơ đã dựng lên trước mắt
người đọc khung cảnh thiên nhiên mùa hạ đẹp như một bức tranh lụa. Âm thanh của tiếng chim tu hú
gọi bầy cứ ngân nga vang vọng như đánh thức cả thiên nhiên, dìu hồn người lạc vào thế giới của hoài
niệm xa xăm về một mùa hạ sáng tươi, rộn rã, ngập tràn sức sống. Cảnh vật hiện lên thật lung linh với
sự hòa trộn một cách hài hòa của âm thanh, màu sắc, hương vị. Đó là âm thanh rộn ràng của tiếng
chim tu hú, của tiếng ve gọi hè, của tiếng sáo diều vi vu trên tầng không; đó là màu sắc rực rỡ của màu
lúa chín, của bắp rây vàng hạt; của ánh nắng đào dịu nhẹ; đó là hương vị ngọt ngào của trái cây; là bầu
trời rộng lớn, tự do của trời cao, diều sáo...Tất cả như đang tấu lên khúc nhạc mùa hè với rộn rã âm
thanh, rực rỡ sắc màu, chan hòa ánh sáng, ngọt ngào hương vị.
Tu hú đến mang theo mùa hè với biết bao hương sắc, Tố Hữu cảm nhận được lúa chiêm đang chín
khiến cho hình ảnh những cánh đồng lúa chín vàng như hiện lên trước mắt chúng ta. Tiếng chim tu hú
đã làm bừng tỉnh một góc tăm tối trong tâm hồn thi nhân với khao khát được hòa hợp cùng thiên
nhiên đến mãnh liệt. Con chim tu hú đánh thức tâm hồn nhà thơ khi "lúa chiêm đang chín" còn trái
cây thì "ngọt dần". Ta thấy tác giả nói "đương chín" chứ không phải là đang chín trái cây ngọt dần chứ
không phải là đã ngọt. Dường như mùa hè đang đến dần, nhà thơ muốn nó đừng trôi qua nhanh mà
hãy chậm rãi nhà thơ muốn níu giữ từng chút một thời gian. Có lẽ, nhà thơ cảm nhận được thời gian
trôi đi thật nhanh và muốn níu giữ những hương thơm của đất trời nên đã viết rằng "đang chín" và
"ngọt dần" chứ không phải đã chín và đã ngọt. Chắc chắn Tố Hữu phải là nhà thơ có tâm hồn nhạy
cảm, tinh tế và có trí tưởng tượng phong phú thì mới có thể dựng lên một bức tranh thiên nhiên mùa
hạ đẹp, sinh động và giàu cảm xúc khi đang ở trong cảnh tù đày như vậy. Và qua đó chúng ta cũng thấy
được tâm hồn trẻ trung, yêu đời và niềm khát khao tự do mạnh mẽ của thi nhân. Bốn câu thơ cuối là
cảm xúc và niềm khát khao tự do cháy bỏng của người chiến sĩ:
"Ta nghe hè dậy bên lòng
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!
Ngột làm sao chết mất thôi
Khi con tu hú ngoài trời cứ kêu!"
Cách ngắt nhịp linh hoạt: 2/2/2; 6/2; 3/3; 4/4 kết hợp với các động từ tình thái mạnh như: "đập tan
phòng", "chết uất thôi"; cùng với những từ cảm thán như "ôi, làm sao, thôi" đã có tác dụng diễn tả
tâm trạng uất ức đến tột cùng muốn phá tan cả ngục tù tăm tối. Điều đó cho thấy niềm khát khao tự
do luôn thường trực, mạnh mẽ cháy bỏng trong lòng người chiến sĩ trẻ. Khao khát tự do của Tố Hữu
ngày càng trở nên mãnh liệt bởi ông muốn cống hiến cho cách mạng, muốn tiếp tục con đường cách
mạng của mình. Nhà thơ đã sử dụng các động từ mạnh "đạp", "ngột", "chết" và dấu chấm than cuối
câu thơ để bộc lộ những dòng cảm xúc phẫn uất đang trực trào. Biết làm sao khi ta đang bị giam cầm
mà con chim tu hú ở ngoài trời vẫn cứ kêu. Phải chăng nhà thơ cảm nhận được đó là tiếng gọi của
cách mạng đang giục giã nhà thơ lên đường kháng chiến cứu nước. Tiếng chim tu hú gọi bầy trước
không gian to lớn mênh mông đã tạo nên sự đối lập trong tâm hồn nhà thơ khi nhà thơ đang bị giam
cầm không thể ra ngoài để hoạt động cách mạng.
Bởi vậy, dù con đường cách mạng có khó khăn đến đâu thì nhà thơ cũng sẽ đương đầu và hoàn thành
tốt các nhiệm vụ. Tâm trạng đau khổ, uất ức bật thốt thành lời thơ thống thiết. Câu thơ chứa đựng
nỗi khắc khoải, vật vã, day dứt khôn nguôi cả về thể xác lẫn tâm hồn của nhà thơ trẻ. Trong hoàn cảnh
ấy, thời khắc ấy, người cộng sản phải tự đấu tranh với bản thân để làm chủ mình, vượt lên những
đắng cay nghiệt ngã của lao tù đế quốc, nuôi dưỡng ý chí, giữ vững khí tiết và tinh thần đấu tranh cách
mạng. Đó là một hình thức đấu tranh tích cực mà Bác Hồ rất tâm đắc khi Người rơi vào chốn lao tù
của Tưởng Giới Thạch: Thân thể ở trong lao, Tinh thần ở ngoài lao. Các chiến sĩ cách mạng tiền bối
trung kiên cũng đã khẳng định: Giam người khóa cả chân tay lại, Chẳng thể ngăn ta nghĩ tự do. Tiếng
chim tu hú cứ kêu hoài như nhắc nhở tới nghịch cảnh của nhà thơ, giục giã nhà thơ phá tung tù ngục
để dành lại tự do.
Bài thơ "Khi con tu hú" đã khép lại nhưng tiếng chim tu hú vẫn vang vọng mãi trong tâm hồn nhà thơ.
Qua bức tranh thiên nhiên tràn đầy hương sắc được cảm nhận bằng nhiều giác quan đã giúp Tố Hữu
giãi bày được những uất ức trong lòng mình. Với cách sử dụng ngôn từ giản dị nhưng có tính tạo hình
cao đã khẳng định tài năng nghệ thuật của nhà thơ. Người nghệ sĩ không chỉ cầm bút để đánh giặc mà
còn có thể cầm súng ra chiến trường. Họ có một niềm khao khát tự do đến cháy bỏng, khát khao được
đứng trong hàng ngũ của Đảng để mang sức mình phục vụ cách mạng.
Trên đây Luật Minh Khuê đã chia sẻ các bạn bài văn mẫu phân tích tác phẩm "Khi con tu hú" của Tố
Hữu. Có thể nói "Khi con tu hú" là khúc ca tâm tình, là tiếng gọi đàn hướng về đồng quê và bầu trời tự
do với tình yêu và niềm khao khát cháy bỏng. Hy vọng bài viết trên giúp các bạn hiểu rõ giá trị của tác
phẩm từ đó khai thác thêm nhiều ý tưởng triển khai cho bài văn của mình. Chúng tôi chân thành cảm
ơn các bạn đã theo dõi!