Phân tích bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ siêu hay
Bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" là một tác phẩm văn chương tuyệt vời, mang đến
những cảm xúc sâu lắng và ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Tác giả đã miêu tả một hình ảnh đẹp và cảm động
về tình yêu thương của người mẹ và sự phấn khởi của những đứa trẻ được lớn lên dưới sự bảo vệ của mẹ.
1. Tìm hiểu về tác giả - tác phẩm
1.1 Tác giả Nguyễn Khoa Điềm
Nguyễn Khoa Điềm, tên thật là Nguyễn Hải Dương, sinh ngày năm 1943 tại làng An Cựu, Thủy An, thành
phố Huế, Thừa Thiên – Huế, là một nhà thơ nổi tiếng trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
Sau khi tốt nghiệp khoa Văn của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội vào năm 1964, Nguyễn Khoa Điềm trở
về miền Nam và bắt đầu công việc cách mạng, viết báo và sáng tác thơ cho đến năm 1975. Trong thời gian
đó, ông trở thành Ủy viên Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam và là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.
Từ năm 1975 đến 2001, Nguyễn Khoa Điềm đảm nhận nhiều vị trí quan trọng trong cơ quan Nhà nước. Sau
Đại hội Đảng lần thứ X, ông trở về quê hương Huế và tiếp tục sự nghiệp sáng tác thơ.
Văn chương của Nguyễn Khoa Điềm được biết đến rộng rãi, đặc biệt trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
Ông sống và làm việc trực tiếp trong thời kỳ đất nước đối mặt với cuộc chiến tranh, do đó thơ của ông mang
tính chiêm nghiệm cao. Ông có nhận thức rõ về vai trò và trách nhiệm của một công dân đối với đất nước.
Tác phẩm của ông luôn thể hiện tinh thần chiến đấu và tôn vinh bản chất anh hùng bất khuất của người chiến sĩ Việt Nam.
Nguyễn Khoa Điềm nhận được nhiều giải thưởng văn học và nghệ thuật trong sự nghiệp sáng tác của
mình. Trong số đó, tập thơ "Ngôi nhà có ngọn lửa ấm" đã được trao giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam.
Ông cũng nhận Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Cố đô với tập thơ "Cõi lặng" vào năm 2010.
Phong cách nghệ thuật chủ đạo trong thơ của Nguyễn Khoa Điềm dựa trên cảm hứng từ quê hương, đất
nước, con người và tinh thần chiến đấu anh dũng của người Việt Nam. Ông kết hợp cảm xúc nồng nàn, suy
tư sâu lắng và tâm tư trữ tình để tạo nên những tác phẩm độc đáo. Thơ của ông gợi mở và tạo ấn tượng
sâu sắc trong lòng người đọc.
Các tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Khoa Điềm bao gồm "Tập ký Cửa thép" (1972), "Tập thơ Đất ngoại ô"
(1973), "Trường ca Mặt đường khát vọng" (1974), "Tập thơ Ngôi nhà có ngọn lửa ấm" (1986), "Tập thơ Thơ
Nguyễn Khoa Điềm" (1990),....
1.2 Tác phẩm Khúc hát ru những em bé lớn lên trên lưng mẹ
"Bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" được Nguyễn Khoa Điềm viết vào năm 1971, một thời
điểm đặc biệt trong sự nghiệp của ông khi ông tham gia công tác tại chiến khu miền Tây của tỉnh Thừa
Thiên. Đó là giai đoạn nổi tiếng với cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước diễn ra với sự ác liệt nhất.
Bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" thuộc tập thơ "Đất và khát vọng", xuất bản vào năm
1984. Tập thơ này là một tuyển tập những tác phẩm sáng tác quan trọng của Nguyễn Khoa Điềm, thể hiện
tâm huyết và tình yêu dành cho quê hương và con người Việt Nam.
Trong bài thơ, Nguyễn Khoa Điềm mô tả cảnh đời của những em bé lớn lên trên lưng mẹ, trong bối cảnh
chiến tranh. Ông sử dụng hình ảnh tình yêu thương của mẹ, sự vững chắc và bền bỉ của người phụ nữ Việt
Nam, để diễn tả tình cảm sâu sắc và lòng hy sinh vô điều kiện của những người mẹ Việt Nam.
Bằng những từ ngữ tình cảm và lời ru êm đềm, Nguyễn Khoa Điềm khắc họa hình ảnh một thế hệ trẻ lớn
lên dưới bóng mặt trời chiến tranh. Những em bé vẫn tiếp tục sống và lớn lên dù trong bối cảnh khó khăn và
nguy hiểm. Họ mang trong mình khát vọng tự do và hy vọng vào một cuộc sống tươi đẹp hơn.
Bài thơ thể hiện tình yêu thương và sự tự hào về dân tộc của Nguyễn Khoa Điềm. Ông tôn vinh tinh thần
chiến đấu và sự kiên cường của người dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến, đồng thời khẳng định sự
đoàn kết và tình yêu thương trong gia đình và xã hội.
Với sự kết hợp giữa tình cảm, hình ảnh và thông điệp sâu sắc, bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên
lưng mẹ" đã trở thành một trong những tác phẩm nổi tiếng và được yêu thích nhất của Nguyễn Khoa Điềm.
Nó không chỉ mang lại những cảm xúc mạnh mẽ, mà còn gợi mở suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc sống và
tình yêu thương con người.
2. Ý nghĩa tiêu đề
Nhan đề "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" đã được sáng tạo một cách độc đáo và đầy ý nghĩa.
Nó không chỉ giúp người đọc cảm nhận được giá trị nhân văn mà tác giả muốn truyền tải qua hai hình ảnh
chính là "Khúc hát ru" và "những em bé lớn trên lưng mẹ", mà còn mở ra nhiều khía cạnh ý nghĩa.
Khúc hát ru là những giai điệu dân gian nhẹ nhàng, êm ái, giúp đưa em bé vào giấc ngủ một cách dễ dàng
hơn. Tuy nhiên, trong nhan đề bài thơ, hình ảnh "khúc hát ru" mang đến nhiều ý nghĩa sâu sắc hơn:
Nó gợi lên tấm lòng yêu thương của những người bà, người mẹ, những người phụ nữ mang trong
mình tình yêu vô bờ bến dành cho con cái.
Nó khơi gợi tình cảm, tâm tình một cách nhẹ nhàng, sâu lắng của những người hát ru, những người
mang trên mình trách nhiệm đem lại bình yên cho trẻ thơ.
Nó kích thích âm điệu của hồn dân tộc, đậm chất trữ tình, thiết tha, là một nguồn cảm hứng nuôi
dưỡng tình cảm trong lòng những đứa trẻ từ thuở ấu thơ.
Ý nghĩa từ hình ảnh "những em bé lớn trên lưng mẹ":
Nó gợi lên hình ảnh của những đứa trẻ được nuôi dưỡng trong hoàn cảnh đặc biệt, nơi mà tình yêu
thương của mẹ và sự chăm sóc của gia đình trở thành nguồn động lực cho sự phát triển của trẻ.
Nó đưa ta tưởng tượng đến những vùng cao, núi rừng, nơi mà những dân tộc thiểu số đang sinh sống và gắn bó.
Nó khơi gợi tình yêu thương và sức mạnh bất tận của những người mẹ miền cao, những người phụ
nữ dũng cảm, mạnh mẽ. Ở những vùng núi, phụ nữ không chỉ đồng hành cùng con cái mọi lúc mọi
nơi, mà còn đảm nhận trách nhiệm trong công việc làm ruộng.
Nhìn chung, thông qua nhan đề tác phẩm, tác giả đã ca ngợi hình ảnh người mẹ miền núi cụ thể và người
mẹ Việt Nam nói chung: những người phụ nữ bình dị nhưng vĩ đại, yêu thương con cái, yêu quý quân đội và
có trái tim rộng lớn dành cho dân làng và đất nước. Họ cũng đóng vai trò quan trọng là hậu phương vững
chắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc.
3. Phân tích bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ siêu hay
Trong lòng yêu nước của dân tộc Việt Nam, thơ ca hiện đại đã trở thành một kênh để thể hiện tình yêu và
tâm hồn cao cả đối với quê hương và đất nước. Mỗi bài thơ, với cảm hứng và sự sáng tạo riêng, đóng vai
trò như một nốt nhạc trong bản giao hưởng ca ngợi Tổ quốc và những anh hùng dân tộc. Trong số những
nhà thơ chiến sĩ đã trưởng thành trong những tháng ngày gian khổ và ác liệt của chiến khu tây Thừa Thiên,
Nguyễn Khoa Điềm là một tên tuổi nổi bật. Vào những ngày mưa bom và bão đạn, bài thơ "Khúc hát ru
những em bé lớn trên lưng mẹ" đã ra đời, mang trong mình một thông điệp sâu sắc về tình yêu quê hương và lòng yêu nước.
Bài thơ kể về một người mẹ thuộc dân tộc Tà-ôi, với sự đau đớn và hy sinh, đồng thời đầy hy vọng và lòng
yêu thương vô bờ bến, đang địu con trên lưng và vừa giã gạo để nuôi bộ đội. Bà cũng cắt bắp trên nương
như một phần công lao trong việc sản xuất lương thực phục vụ cho cuộc kháng chiến. Trong tâm trí bà, luôn
hiện hữu hình ảnh Bác Hồ yêu thương và ước ao rằng một ngày nào đó, con cái mình sẽ được sống trong
một đất nước tự do, tự hào. Điều này chứng tỏ tình yêu thương chân thành, sâu sắc của người mẹ Tà-ôi
không chỉ dành cho con mình mà còn dành cho quê hương và dân tộc.
Bài thơ được chia thành ba khúc ru, mỗi khúc đều bắt đầu bằng câu: "Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi". Và
kết thúc của mỗi khúc là lời ru của mẹ được lặp lại: "Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi. Mẹ thương
a-kay, mẹ thương... Con mơ cho mẹ... Mai sau con lớn...". Qua từng khúc ru, chúng ta thấy hình ảnh người
mẹ với công việc vất vả và tình cảm yêu thương, ước vọng đối với đứa con và quê hương đất nước. Bài
thơ bắt đầu với tiếng ru thân thương, vỗ về của nhà thơ, đưa em bé vào giấc ngủ say nồng, mang lại sự an
lành và sự ấm áp trong lòng người đọc.
Từng câu thơ, từng hình ảnh trong bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" đều truyền đạt tình
yêu thương chân thành và tình yêu quê hương sâu sắc của một người mẹ dân tộc. Đây không chỉ là một bài
thơ, mà còn là một tấm gương sáng, thể hiện tình yêu và lòng kiên cường của người phụ nữ trong cuộc
sống khắc nghiệt của chiến tranh. Đồng thời, bài thơ cũng là một lời kêu gọi đến tất cả mọi người, khuyến
khích họ yêu quê hương, sống và làm việc vì sự phồn vinh của đất nước.
Nhìn vào bài thơ, ta không thể không cảm nhận được sự mạnh mẽ và sâu sắc trong tình yêu của người mẹ
dân tộc Tà-ôi. Bằng cách địu con trên lưng và giã gạo, bà đã thể hiện trọn vẹn tình yêu thương và lòng hy
sinh vô điều kiện. Việc cắt bắp trên nương cũng là một hành động đầy ý nghĩa, góp phần vào cuộc kháng
chiến và sự phát triển của đất nước. Từng hình ảnh trong bài thơ đều tạo nên một bức tranh chân thực và
sâu lắng về cuộc sống của những người phụ nữ trong thời kỳ chiến tranh.
Khúc ru trong bài thơ mang đến một cảm giác êm dịu và an lành. Lời ru của mẹ là một lời nguyện cầu, một
lời chúc phúc cho đứa con yêu thương. Đồng thời, lời ru cũng là một lời hứa hẹn về tương lai, mong muốn
rằng con sẽ lớn lên trong một đất nước tự do và hạnh phúc. Từng câu chữ, từng âm điệu mang đến cho
người đọc sự ấm áp và hy vọng, khơi dậy trong lòng mỗi người những tình cảm cao cả và ý chí kiên cường.
"Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" không chỉ là một bài thơ đẹp về tình yêu mẹ con, mà còn là
một tác phẩm ca ngợi về tình yêu quê hương và lòng yêu nước sâu sắc của người Việt Nam. Bài thơ đã gợi
lên trong ta những tình cảm cao cả và lòng tự hào về dân tộc. Nó cũng là một lời nhắc nhở rằng tình yêu
quê hương và sự hy sinh vì đất nước là những giá trị vĩnh cửu, cần được trân trọng và thể hiện trong từng hành động của chúng ta.
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Trong lời ru đứa con chứa chan niềm thương mến sâu xa đối với người mẹ. Hai câu thơ sau miêu tả người
mẹ trong công việc giã gạo nuôi quân:
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Trong thơ ca hiện đại của dân tộc Việt Nam, bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" của
Nguyễn Khoa Điềm đã tạo nên một tác phẩm vô cùng tình cảm và sâu sắc về tình mẹ con và tình yêu quê
hương. Bài thơ không chỉ thể hiện tình yêu và lòng hy sinh vô điều kiện của người mẹ dân tộc Tà-ôi, mà còn
miêu tả một cảnh tượng đẹp và xúc động về công việc giã gạo của những người phụ nữ miền núi.
Khi nhìn thấy cảnh giã gạo bằng chày trong cối gỗ, ta mới thật sự cảm nhận được sự vất vả và công phu
của công việc này. Người mẹ Tà-ôi đã chọn lựa những động tác đặc trưng để miêu tả công việc giã gạo
nặng nhọc mà họ thường phải đối mặt. Những hình ảnh chân thực về những hạt gạo trắng ngần được tạo
ra từ những hạt thóc cứng nhắc, chúng ta cảm nhận được sự đẹp đẽ và ý nghĩa sâu sắc mà công việc này mang lại.
Bên cạnh đó, bài thơ còn miêu tả giấc ngủ chập chờn, giấc ngủ nghiêng của cu Tai trên lưng mẹ. Dường
như chú bé cũng nhận ra nỗi vất vả và ý nghĩa đẹp đó trong công việc của mẹ. Hơi thở của em hoà cùng
hơi thở của mẹ, tạo nên một tình cảm gắn bó sâu sắc giữa mẹ và con. Trên lưng mẹ, em cố gắng ngủ
ngoan để mẹ yên lòng và cả hai cùng chia sẻ những giây phút an lành và ấm áp trong cuộc sống khắc nghiệt.
Bài thơ của Nguyễn Khoa Điềm không chỉ là một tác phẩm văn chương, mà còn là một hình ảnh sống động
về cuộc sống và tình yêu thương của người dân miền núi. Nó tạo nên một cảm giác chân thực và xúc động
trong lòng người đọc, khơi dậy những tình cảm cao cả và lòng tự hào về dân tộc và quê hương. Bài thơ
cũng là một lời nhắc nhở về tình yêu quê hương và lòng hy sinh vì đất nước, khuyến khích mọi người sống
và làm việc vì sự phồn vinh của đất nước.
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời
Trong tác phẩm thơ "Khúc hát ru trên lưng mẹ" của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, chúng ta được chứng kiến
một bức tranh tình yêu thương chân thành và sự hy sinh không đáng kể của mẹ dành cho con. Trong những
giây phút mẹ giã gạo, cu Tai vẫn chìm vào giấc ngủ trên lưng mẹ. Trong giấc ngủ đó, em cảm nhận được
những giọt mồ hôi nóng của mẹ rơi trên khuôn mặt em, làm em hiểu được khối lượng vất vả và tình yêu tha
thiết mà mẹ dành cho con.
Tác giả đã sử dụng khéo léo tình huống so sánh để tạo ra những hình ảnh tượng trưng đầy ý nghĩa. Đôi vai
gầy còn làm gối cho cu Tai, lưng mẹ đung đưa như nôi ru con ngủ, và nhịp tim mẹ trở thành giai điệu yêu
thương chân thành. Trong giấc ngủ, Cu Tai luôn được ôm ấp trong hơi thở và tình thương của mẹ, được nghe mẹ hát ru êm đềm.
Bài thơ đã thành công trong việc thể hiện tình mẫu tử trân quý và tình yêu của mẹ thông qua hình ảnh công
việc vất vả của mẹ giã gạo để nuôi con, đồng thời còn đề cập đến vai trò của mẹ trong việc đấu tranh bảo
vệ đất nước. Cảm nhận được sự thiêng liêng và thiết tha trong tình mẫu tử, bài thơ đã tạo nên một khung
cảnh tình cảm sâu sắc và đáng quý.
Khúc hát ru trên lưng mẹ không chỉ là một tác phẩm văn chương, mà còn là một lời nhắc nhở về tình yêu
thương và sự hy sinh của người mẹ. Nó gợi lên trong lòng chúng ta những tình cảm cao cả và lòng biết ơn
đối với những người mẹ vĩ đại, cũng như khơi dậy trong ta lòng tự hào về dân tộc và quê hương. Bài thơ là
một lời chúc tụng và tri ân sâu sắc đến tất cả những người mẹ với tình yêu và sự hy sinh vô điều kiện của họ.
Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội
Câu thơ như lời ru êm ái chất chứa yêu thương. Tình cảm mẹ con vốn đã đẹp nay càng đẹp hơn bởi nó gắn
liền với tình cảm lớn lao là tình thương bộ đội, tình yêu nước. Mẹ mong trong giấc ngủ, Cu Tai sẽ mơ giấc
mơ của mẹ là có nhiều gạo thật ngon để nuôi bộ đội và Cu Tai sẽ lớn lên thật nhanh để giúp mẹ giã gạo nuôi quân:
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn vung chày lún sân...
Từ ước mơ có hạt gạo trắng ngần đến ước mơ mai sau con lớn vung chày lún sân đều chứa đựng niềm hi
vọng cháy bỏng của người mẹ về đứa con sau này sẽ trở thành một thanh niên cường tráng, có ích cho nước, cho dân.
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-Lưi
Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Trong tác phẩm thơ "Khúc hát ru trên lưng mẹ" của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, chúng ta được chứng kiến
một lời thảo trúc nhẹ nhàng và tình yêu thương sâu sắc của nhà thơ dành cho cu Tai, hy vọng rằng em sẽ
ngủ ngon để mẹ có thể yên tâm làm việc. Tuy nhiên, trong khổ thơ này, cảm xúc da diết hơn được thể hiện
thông qua những hình ảnh tương phản độc đáo. Lưng núi to lớn trong khi lưng mẹ bé nhỏ. Núi bao la, đồng
cỏ rộng lớn, nhưng sức lực của mẹ lại có hạn. Mẹ cúi gằm, lom khom tỉa bắp, nhưng trên lưng mẹ, con vẫn ngủ say.
Câu thơ này đã khắc sâu những khó khăn và vất vả mà những người mẹ ở vùng cao phải trải qua trong
công việc sản xuất, đặc biệt là trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Những bà mẹ từ sáng sớm đã bắt đầu
công việc vất vả để nuôi con. Tuy nhiên, dường như họ không biết đến mệt mỏi, vì đứa con là nguồn hy
vọng, là nguồn an ủi, động viên và cũng là nguồn sức mạnh và nghị lực để mẹ tiếp tục.
Bài thơ "Khúc hát ru trên lưng mẹ" không chỉ là một tác phẩm văn chương, mà còn là một lời tri ân sâu sắc
đến tất cả những người mẹ vĩ đại. Nó gợi lên trong lòng chúng ta những tình cảm cao cả và lòng biết ơn với
những người mẹ đã dành trọn tình yêu và sự hy sinh vô điều kiện của họ. Bài thơ cũng là một lời nhắc nhở
về sức mạnh và lòng kiên trì của người phụ nữ, và khơi dậy trong ta lòng tự hào và lòng kính trọng đối với dân tộc và quê hương.
Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng.
Câu thơ lấp lánh nét đẹp cuộc đời và tình mẹ con. Biện pháp ẩn dụ trong những câu thơ này có nhiều ý
nghĩa. Bắp trên nương tươi tốt nhờ ánh nắng mặt trời. Cu Tai cũng giống như mặt trời tỏa nắng sưởi ấm trái
tim mẹ để mẹ sống tốt hơn, đẹp hơn cho đời. Em là mặt trời bé bỏng, thân yêu của mẹ. Lời ru ở khúc ru này
vẫn là tiếng nói tâm tình của người mẹ nhưng đã chứa đựng ước mơ lớn hơn:
Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hát bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi...
Càng thương con, người mẹ lại càng thương bà con dân bản. Mẹ ước mơ về một ngày mai no ấm hạnh
phúc, về sự trưởng thành và sức mạnh kì diệu của đứa con thân yêu. Nếu ở hai đoạn thơ trước, tác giả
miêu tả cảnh mẹ địu con trên lưng giã gạo nuôi bộ đội, địu con lên nương tỉa bắp thì ở đoạn thơ này là cảnh
mẹ địu con cùng đi đánh giặc:
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng
Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối
Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông
Mẹ địu em đi để giành trận cuối
Sự lặp lại hai câu thơ Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi, Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ đã tạo nên âm
điệu ngân nga, thấm dần vào người đọc một cảm xúc thân thương. Con cùng mẹ băng suối, vượt ngàn, đạp
rừng xông tới. Cả nhà, cả làng, cả nước cùng đánh giặc. Nhịp thơ sôi nổi, thôi thúc như một hành khúc lên
đường. Câu kết vẽ lên hình ảnh thật xúc động:
Từ trên lưng mẹ, em đến chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.
Lời thơ khẳng định ý chí chiến đấu mãnh liệt của bà mẹ Tà-ôi nói riêng và đồng bào miền tây Thừa Thiên
Huế nói chung. Lúc này, mẹ và em cùng lên đường vào Trường Sơn đánh giặc, nơi có biết bao khó khăn
vất vả, nơi cái chết và sự sống chỉ cách nhau gang tấc. Kết thúc bài thơ vẫn là lời hát ru và ước nguyện của mẹ:
Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Mai sau con lớn làm người Tự do...
Điệp khúc: Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi, Mẹ thương a-kay..., Con mơ cho mẹ..., Mai sau con
lớn... đã thể hiện khát vọng cháy bỏng trong lòng người mẹ. Mẹ mong ước cho con những điều thật thiết
thực và cũng thật lớn lao, kì diệu:
Mai sau con lớn vung chày lún sân...,
Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi
Mai sau con lớn làm người Tự do...
Khi các cụ già giã gạo, lòng mẹ mong con mơ ước cho mẹ được trông thấy những hạt gạo trắng ngần. Khi
mẹ tỉa bắp trên nương, lòng mẹ mong con mơ ước cho mẹ nhìn thấy những hạt bắp đều đặn. Khi mẹ chiến
đấu, lòng mẹ mong con mơ ước cho mẹ được chứng kiến Bác Hồ trong những ngày đất nước tỏa sáng,
đánh bại kẻ thù, và miền Bắc - miền Nam thống nhất. Đúng là tình yêu thương, lòng hi sinh, lòng vị tha và
lòng nhân hậu cao cả của những người mẹ nghèo yêu nước đã góp phần tạo nên chiến thắng ngày hôm nay.
Bài thơ "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" ra đời vào năm 1971, trong giai đoạn khốc liệt nhất của
cuộc chiến chống Mỹ cứu nước, nhưng đến tận bây giờ, nó vẫn giữ nguyên giá trị đáng kính. Khúc hát ru đã
được phổ nhạc, trở thành một bài ca được nhiều người yêu thích. Tình yêu thương của những bà mẹ
nghèo miền núi liên kết chặt chẽ với tình yêu đối với quân đội, tình yêu cho làng bản, lòng kính yêu Bác Hồ
và tình yêu sâu sắc dành cho đất nước.
"Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" được xem là một trong những bài thơ hay nhất trong thơ ca
giai đoạn chống Mỹ cứu nước. Ngay cả khi đọc lại bài thơ ngày nay, lòng người vẫn bị rung động bởi tình
cảm chân thành, mộc mạc và cao đẹp của những người mẹ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ khổ ải và
oanh liệt của dân tộc. Chúng ta tự hào vì những người mẹ Việt Nam!
Sau cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước, quê hương chúng ta đã xây dựng nhiều tượng đài để kỷ niệm
công ơn và tôn vinh những người mẹ anh hùng của Việt Nam. Với "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng
mẹ", nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm cũng đã thành công xây dựng một tượng đài ngôn ngữ về những bà mẹ miền núi vô danh.