Phân tích bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh chọn lọc hay nhất
Bài thơ Ngắm trăng ra đời trong hoàn cảnh đặc biệt, giữa chốn lao tù tăm tối, hiện lên một tâm hồn lạc
quan, yêu thiên nhiên sáng ngời của Hồ Chí Minh. Cùng tham khảo mẫu văn phân tích bài thơ Ngắm trăng
của Hồ Chí Minh trong bài viết dưới đây.
Trăng là một hình ảnh quen thuộc trong thơ ca, khi đứng trước vẻ đẹp của trăng, không ai không động lòng.
"Ngắm trăng" của Hồ Chí Minh là bức tranh ngắm trăng của người chiến sĩ cách mạng, đồng thời thể hiện
một tinh thần khoáng đạt của thi nhân.
1. Dàn ý phân tích bài thơ Ngắm Trăng của Hồ Chí Minh 1.1 Mở bài
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm
- Khái quát nội dung tác phẩm 1.2 Thân bài
* Hoàn cảnh ngắm trăng của Bác
- Ngắm trăng được coi là thú vui tao nhã của nhiều thi nhân. - Hoàn cảnh ngắm trăng + Thời gian: nửa đêm
+ Không gian: trong tù chỉ có 4 bức tường tối tăm xiềng xích
+ Điều kiện: không rượu cũng không hoa
=> Hoàn cảnh đặc biệt thiếu thốn, gian khổ ở nơi mà người ta chỉ có thể nghĩ tới cái chết, sự hành hạ khổ
sai nhưng Bác đã quên đi hiện thực tàn khốc, thoải mái đứng ngắm trăng, làm thơ.
- Tâm trạng của thi nhân trước cảnh trăng "khó hững hờ"
+ Câu hỏi tu từ thể hiện tâm trạng bối rối, xao xuyến trước cảnh đẹp
+ Trước cảnh trăng đẹp như vậy mà Bác không có rượu để đáp lại sự tình tứ của ánh trăng.
* Tình yêu thiên nhiên say mê và phong thái tự tại của Bác
- Tình yêu thiên nhiên say mê
+ Bị ngăn cản bởi song sắt nhưng Bác vẫn cảm nhận được vẻ đẹp tuyệt vời của thiên nhiên, xiềng xích nhà
tù có thể trói buộc được thể xác nhưng không thể trói buộc được tâm hồn của nhà thơ.
+ Sự đối lập giữa bên ngoài và bên trong làm nổi bật lên đó là sự giao thoa, hoà quyện giữa thi nhân với
ánh trăng, với thiên nhiên trong mọi hoàn cảnh, thể hiện tình bạn tri âm tri kỉ đầy xúc động giữa nhà thơ với ánh trăng
- Phong thái ung dung, ý chí, nghị lực kiên cường của người chiến sĩ cách mạng.
+ Trong cảnh ngục tù tối tăm, Bắc vẫn thể hiện được ý chí, nghị lực phi thường cùng phong thái ung dung,
tự tại không vướng bận vật chất, người vẫn ngắm trăng, vẫn hoà mình vào thiên nhiên dù chân tay đang bị
kìm kẹp bởi xiềng xích.
+ Hình ảnh Bác ngắm trăng qua khung cửa sổ cho thấy tâm hồn lạc quan của Bác luôn luôn hiện hữu dù
trong bất kì hoàn cảnh nào. * Nghệ thuật:
+ Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt giản dị, ngắn gọn hàm súc
+ Nghệ thuật đối, nhân hóa trăng như một người bạn tri âm tri kỷ. 1.3 Kết bài
Khái quát lại giá trị của bài thơ.
2. Phân tích bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh
Hồ Chí Minh không chỉ là một vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc và cách mạng Việt Nam mà Người còn là một nhà
văn, nhà thơ lớn của dân tộc. Hồ Chí Minh được công nhận là Danh nhân văn hoá thế giới.
Hồ Chí Minh coi văn học là vũ khí chiến đấu lợi hại để phụng sự cho sự nghiệp cách mạng. Nhà văn cũng
phải có tinh thần xung phong như chiến sĩ ngoài mặt trận. Tên tuổi của Người được gắn với tập thơ Ngục
trung nhật ký hay được dịch là Nhật kí trong tù. Đặng Thai Mai nhận xét: "Thơ thiên nhiên trong tập Ngục
trung nhật ký thực sự có những bài viết rất hay. Có những phác hoạ sơ sài, chân thực và đậm đà, càng nhìn
càng thú vị, như một bức tranh thuỷ mặc cổ điển. Có những bài thơ làm cho người đọc nghĩ tới những bức
sơn mài thâm trầm, nhộn nhịp".
Tác phẩm Ngắm trăng được trích từ tập thơ Nhật kí trong tù. Tác phẩm là tình yêu thiên nhiên đến say mê
cùng phong thái ung dung của Bác ngay cả trong ngục tù cực khổ.
Hoàn cảnh ra đời của bài thơ rất đặc biệt. Tháng 8 năm 1942 Hồ Chí Minh từ Pác Pó bí mật lên đường
sang Trung Quốc để tranh thủ sự viện trợ của quốc tế cho cách mạng Việt Nam. Người bị chính quyền
Tưởng Giới Thạch bắt giam, trải qua 30 nhà giam của Quảng Tây trong suốt một năm trời. Người viết tập
thơ Nhật kí trong tù với mong muốn được giải khuây, ta thấy được trong đó vẫn có một tâm hồn yêu thiên
nhiên tha thiết. Tác phẩm Ngắm trăng được Bác viết trong hoàn cảnh ngục tù nhưng trước vẻ đẹp của ánh
trăng đêm, Bác đã thoát khỏi xiềng xích gông cùm mà vượt ngục bằng tinh thần yêu thiên nhiên. Bài thơ là minh chứng cho tâm thế:
" Thân thể ở trong lao
Tinh thần ở ngoài lao"
Câu thơ mở đầu miêu tả cảnh trốn ngục tù và nỗi niềm băn khoăn của thi nhân
"Ngục trung vô tửu diệc vô hoa
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?" Dịch thơ
"Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ"
Từ lâu, ngắm trăng được coi là thú vui tao nhã của các bậc thi nhân. Khi đứng trước vẻ đẹp của trăng,
không ai có thể kiềm lòng được. Khi ngắm trăng thường người ta sẽ uống rượu để thưởng trăng. Nhưng
trong câu mở đầu của Bác điệp từ "vô" được nhắc lại hai lần có tác dụng nhấn mạnh tới những cái không
có, những thứ cần thiết cho một buổi ngắm trăng đơn thuần lại không hề có: "không rượu, không hoa". Đối
lập với những cái thiếu thốn bên trên là sự hiện diện của cảnh vật khó hững hờ. Câu hỏi tu từ thể hiện sự
băn khoăn, bồn chồn, bối rối của người nghệ sĩ khi đứng trước "cảnh đẹp": không có rượu có hoa, lấy gì để
thưởng thức cảnh đẹp đêm nay. Sự tiếc nuối, băn khoăn chính là sự biểu hiện của một tấm lòng thành thực,
của một tâm hồn yêu thiên nhiên say đắm, ngất ngây, khát khao được hoà mình với ánh trăng. Câu thơ cho
ra thấy được tâm hồn nghệ sĩ của Hồ Chí Minh vừa cho thấy một bản lĩnh thép của người chiến sĩ cộng
sản. Cho dù có đối diện với khó khăn, với gông cùm xiềng xích nơi ngục tù tăm tối, thi nhân vẫn mở lòng
đón nhận tất cả những vẻ đẹp của thiên nhiên, của ánh trăng. Lời thơ cho thấy một tâm hồn thanh cao, yêu
cái đẹp vượt trên hoàn cảnh nghiệt ngã của người tù Hồ Chí Minh.
Lúng túng trước cảnh đẹp mà không biết phải làm sao, Bác đã tìm tới cách giải quyết hoàn cảnh đó thật
khéo léo, chân tình đó là lấy tấm lòng để báo đáp người bạn tri kỉ của mình:
"Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia" Bản dịch:
"Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ"
Vượt qua khỏi khung sắt nhà giam, vượt qua sự tăm tối chốn ngục tù, người và trăng cùng hướng về nhau
bằng một tấm lòng đối đãi người tri kỷ. Người thì hướng ra ngoài song để ngắm nhìn vẻ đẹp của trăng, còn
trăng vượt qua song sắt để đến bên người. Trong một không gian tĩnh mịch, tăm tối, người và trăng giao
hoà mãnh liệt. Nghệ thuật nhân hoá đã khiến vầng trăng trở nên có tâm hồn, có ánh mắt, có dáng hình cụ
thể và cũng có sự đồng cảm, sẻ chia để trở thành người bạn tri kỷ. Một khoảnh khắc lãng mạn, đậm chất
thơ, chất hoạ. Chính ánh trăng đã xoá tan đi cái tăm tối, khổ đau chốn ngục tù làm cho tâm hồn con người
trở nên trong sáng, thanh bạch. Câu thơ dựng lên một bức tranh đêm với hình ảnh người tù ngắm trăng thật
đẹp. Đồng thời cũng là mình chứng cho thấy, nhà tù có thể giam cầm thân xác thi nhân, nhưng không thể
giam cầm tâm hồn thi nhân.
"Ngắm trăng mang đậm màu sắc cổ điển và tinh thần hiện đại. Màu sắc cổ điển thể hiện qua các hình ảnh
có trong các tác phẩm thơ xưa như trăng, rượu, hoa, thể thơ tứ tuyệt. Vẻ đẹp hiện đại thể hiện ở chỗ tâm
hồn lạc quan luôn tràn ngập niềm tin và lẽ sống cùng bản lĩnh phi thường, luôn hướng về phía ánh sáng của
người chiến sĩ cộng sản.
Tác phẩm được viết theo thể thơ tứ tuyệt ngắn gọn, đặc sắc, khắc hoạ thành công bức chân dung tâm hồn
của người chiến sĩ cộng sản: yêu thiên nhiên với tinh thần lạc quan, mạnh mẽ, vượt lên trên hoàn cảnh tù
đày khắc nghiệt. Đó chính là chất thép trong thơ ca Hồ Chí Minh.
Ngắm trăng của Hồ Chí Minh mang vẻ đẹp giản dị mà khác lạ. Chỉ với bốn câu thơ ngắn gọn nhưng cũng
toát lên được tâm hồn cao cả của thi nhân trong mọi hoàn cảnh.