Phân tích các hành vi cạnh tranh không lành mạnh – Tài liệu môn Luật cạnh tranh 2018 | Trường Đại học Kinh Doanh và Công Nghệ Hà Nội

lOMoAR cPSD| 59114765
Để đảm bảo cho các hoạt đông cạnh tranh diễn ra một cách trung thực chân chính theo nguyên
tắc hiệu quả pháp luật canh tranh không lành mạnh cấm các hành động quy định tại Luật Cạnh
tranh 2018: “Cung cấp thông tin không trung thực về doanh nghiệp khác bằng cách trực tiếp
hoặc gián tiếp đưa thông tin không trung thực về doanh nghiệp gây ảnh hưởng xấu đến uy tín,
tình trạng tài chính hoặc hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đó”. Hiện nay, nhiều doanh
nghiệp sử dụng các thủ thuật dưới hình thức tinh vi và không lành mạnh để cung cấp thông tin
không chính xác về đối thủ nhằm gây tổn hại đến lợi ích. Đối tượng mà đối thủ cạnh tranh
hướng đến như: chất lượng sản phẩm, cách thức bán hàng, tiềm lực kinh tế - tài chính, lực
lượng lao động hoặc ban lãnh đạo,… Theo đó, việc doanh nghiệp sử dụng báo chí như là công
cụ để thực hiện hành vi cung cấp thông tin không trung thực của đối thủ cạnh tranh là một ví
dụ điển hình về hành vi cạnh tranh không lành mạnh. 1.2.4 Gây rối hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp khác
Theo quy định tại Khoản 4 Điều 45 Luật Cạnh tranh 2018 quy định: “Gây rối hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp khác bằng cách trực tiếp hoặc gián tiếp cản trở, làm gián đoạn hoạt
động kinh doanh hợp pháp của doanh nghiệp đó”. Hành vi gây rối dù trực tiếp hay gián tiếp
làm cản trở hay gián đoạn hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp khác được gọi là hành vi
gây rối loạn hoạt động kinh doanh. Cũng như các loại hành vi không lành mạnh khác, chỉ khi
xuất hiện các hoạt động gây cản trở kinh doanh của doanh nghiệp khác mới được coi là biểu
hiện của hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Và để đánh giá hành vi là không lành mạnh thì
phải xem xét đến các nguyên tắc đạo đức kinh doanh. 1.2.5 Lôi kéo khách hàng bất chính
“Lôi kéo khách hàng bất chính là hành vi của doanh nghiệp đã tác động đến khách hàng thông
qua việc đưa những thông tin trái chiều về doanh nghiệp khác để khách hàng lựa chọn sản
phẩm của mình. Tại Điều 45 Luật Cạnh tranh 2018 quy định hai hình thức:
“a) Đưa thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn cho khách hàng về doanh nghiệp hoặc hàng hóa,
dịch vụ, khuyến mại, điều kiện giao dịch liên quan đến hàng hóa, dịch vụ mà doanh nghiệp
cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác;
b) So sánh hàng hóa, dịch vụ của mình với hàng hóa, dịch vụ cùng loại của doanh nghiệp khác
nhưng không chứng minh được nội dung”. Theo đó, pháp luật quy định đối tượng đưa thông
tin trong quy định này chỉ áp dụng trong trường hợp doanh nghiệp đưa thông tin về chính
doanh nghiệp mình liên quan đến hàng hóa, dịch vụ, về khuyến mại, điều kiện giao dịch đối
với hàng hóa, dịch vụ. Và đối tượng thực hiện có thể chính doanh nghiệp đấy hoặc bên trung
gian như truyền hình, báo chí, đơn vị truyền thông, sàn giao dịch thương mại điện tử. Hoặc có
thể sử dụng thông tin trên bao bì sản phẩm hoặc sử dụng trực tiếp bao bì dễ gây nhầm lẫn, ví
dụ như sử dụng bao bì sản phẩm giống hoặc tương tự bao bì của doanh nghiệp khác để khiến
khách hàng nhầm tưởng sản phẩm đó.
1.2.6 Bán hàng hóa cung ứng dịch vụ dưới giá thành toàn bộ
Luật Cạnh tranh 2018 quy định: “Bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ dưới giá thành toàn bộ dẫn
đến hoặc có khả năng dẫn đến loại bỏ doanh nghiệp khác cùng kinh doanh loại hàng hóa, dịch
vụ đó”. Đối với nhóm hành vi này, pháp luật cạnh tranh cấm tuyệt đối và không có miễn trừ
như đối với hành vi hạn chế cạnh tranh. Hành vi bán dưới giá thành toàn bộ ảnh hưởng tới lOMoAR cPSD| 59114765
nhiều doanh nghiệp sản xuất, tác động tới môi trường kinh doanh. Khi giá của một sản phẩm
giảm xuống sẽ làm cho giá của sản phẩm cạnh tranh khác trở thành cao tương đối trước nhu
cầu của khách hàng. Doanh nghiệp kinh doanh có sản phẩm có mức giá thấp có được lợi thế
cạnh tranh về giá hoặc chấp nhận mất dần khách hàng với mức giá không ổn.
1.2.7 Các hành vi cạnh tranh không lành mạnh khác
“Các hành vi cạnh tranh không lành mạnh khác bị cấm theo quy định của luật khác”. Luật
Canh trạnh 2018 cũng đã quy định tương đối cụ thể về các hành vi cạnh tranh không lành
mạnh. Ngoài ra, các văn bản quy phạm pháp luật khác như Luật Sở hữu trí tuệ,Luật Chuyển
giao công nghệ, Bộ luật Dân sự… cũng quy định về hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Bởi
tại các lĩnh vực kinh doanh khác nhau luôn có trang thái cạnh tranh nên xuất hiện những hành
vi không lành mạnh khác nhau nên được quy định pháp luật lĩnh vực đấy quy định.
2. Thực trạng thực thi pháp luật cạnh tranh không lành mạnh ở Việt Nam
Do nền kinh tế thị trường nước ta mới hình thành chưa lâu, các quan hệ kinh doanh chưa đủ
thời gian để trở thành tập quán và được chấp nhận rộng rãi. Pháp luật Việt Nam không thừa
nhận án lệ, các cơ quan tài phán của nước ta thường có vai trò hạn chế trong việc vận dụng
pháp luật, các cơ quan công quyền cũng không đủ hiểu biết thực tế để thay cho thương nhân
đặt ra các quy tắc đạo đức trong một ngành kinh doanh cụ thể. Do đó gây rất nhiều khó khăn
cho việc thực thi pháp luật. Thực tiễn phát triển kinh tế ở nước ta thời gian qua cho thấy thực
trạng cạnh tranh diễn ra ngày càng gay gắt ở những mức độ và hình thức khác nhau giữa các
chủ thể kinh doanh thuộc mọi thành phần kinh tế, đặc biệt là vấn đề cạnh tranh không lành
mạnh đang là một vấn đề nhức nhối, thu hút sự quan tâm của toàn xã hội. Thực tế, đã xuất hiện
các hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức kinh doanh, cạnh tranh không lành mạnh, xâm
nhập vào trong lĩnh vực đời sống như các hành vi buôn bán hàng giả, nhái kiểu dáng sản phẩm,
quảng cáo mang tính chất rem pha, đưa ra những tin tức sai sự thật làm mất uy tín của các đối
thủ cạnh tranh… Để chống lại đối thủ cạnh tranh, duy trì sự tồn tại, mở rộng thị trường, thu
nhiều lợi nhuận, không phải lúc nào doanh nghiệp cũng sử dụng phương pháp cạnh tranh công
bằng, lành mạnh. Thay vào đó, nhiều trường hợp, doanh nghiệp sẵn sàng sử dụng cả các thủ
đoạn cạnh. Thậm chí tình trạng làm hàng giả cũng diễn ra một cách hết sức phức tạp. Theo
khảo sát, các hình thức vi phạm cạnh tranh tại Việt Nam phổ biến nhất kể đến như: Xâm phạm
thông tin bí mật trong kinh doanh, Cung cấp thông tin sai lệch về doanh nghiệp khác, ép buộc
trong kinh doanh, hành vi lôi kéo khách hàng bất chính, hành vi ép buộc trong kinh doanh, bán
hàng hóa, cung ứng dịch vụ dưới giá thành toàn bô, gây rối hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp khác…̣
Kể từ khi chuyển sang kinh tế thị trường, nhất là khi áp lực cạnh tranh trên thị trường ngày
một lớn, nền kinh tế Việt Nam cũng chứng kiến sự tồn tại của nhiều loại hành vi cạnh tranh
được coi là không lành mạnh. Hành vi gièm pha doanh nghiệp và gây rối hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp khác là hành vi cạnh tranh không lành mạnh thường được các doanh nghiệp
“không lành mạnh” sử dụng nhằm "hạ gục" đối thủ trên thương trường điển hình như tin đồn
rằng ăn bột ngọt- mì chính của hãng bột ngọt Ajinomoto là “gây ung thư”. Ăn nước mắm lOMoAR cPSD| 59114765
Chinsu“gây ung thư”, trong bia BIGI (Tiền Giang) có ruồi, trong chai bia Tiger có gián, băng
vệ sinh P&G có chất amiăng gây hại cho người sử dụng ...Hay xuất hiện nhiều hành vi gian
dối khác nhau về phần thưởng đã được các nghiệp thực hiện trong hoạt động khuyến mại.
Quảng cáo, khuyến mại nhằm cạnh tranh không lành mạnh như vụ dây cáp điện CADIVI và CADISUN.
Hành vi như: “gây nhầm lẫn cho khách hàng” bằng cách nhái nhãn mác, ăn theo các thương
hiệu nổi tiếng: chẳng hạn Lavie và La Ville, Lavier, Lavige v.v; xe máy WAVE và WAKE UP,
DREAM và DEALIM, DLEAM. Hiện nay trên thị trường còn rất nhiều vụ việc cạnh tranh
không lành mạnh diễn ra nhưng vẫn chưa bị phát hiện, điều tra xử lý. Hiện tại việc xử lý các
hành vi cạnh tranh không lành mạnh kể trên nói chung còn hết sức khiêm tốn. Điều này có
nguyên nhân cả từ trong sự chưa hoàn thiện của hệ thống pháp luật cũng như sự thiếu kinh
nghiệm trong công tác đấu tranh chống các hành vi cạnh tranh không lành mạnh. 3.
Đánh giá về pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh theo pháp luật Việt
NamLuật cạnh tranh 2018 đã hoàn thiện quy định về kiểm soát hành vi cạnh tranh không lành
mạnh. Để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật, luật không tiếp tục quy định một
số hành vi cạnh tranh không lành mạnh đã được quy định trong một số luật khác và khẳng
định nguyên tắc các hành vi cạnh tranh không lành mạnh đã được quy định tại các luật khác
được thực hiện theo pháp luật từng ngành đó. Bên cạnh những điểm tích cực đó thì Luật cạnh
tranh 2018 vẫn còn chưa cụ thể hóa hết các hành vi cạnh tranh không lành mạnh xảy ra trên
thị trường. Ngoài ra, việc xử lý các hành vi cạnh tranh không lành mạnh bằng các chế tài khác
nhau đã được nếu rõ ràng với từng hành vi cụ thể nhưng tính răn đe là còn thấp. Nhìn chung,
các hành vi cạnh tranh không lành mạnh theo quy định của pháp luật Việt Nam chưa có hệ
thống đầy đủ cũng như chưa thể hiện triết lý lập pháp rõ ràng. Một số hành vi được tiếp thu từ
kinh nghiệm xây dựng pháp luật cạnh tranh của các quốc gia phát triển tại các giai đoạn lịch
sử khác nhau, một số khác xuất phát từ yêu cầu thực tiễn quản lý hoạt động thương mại trong
nước. Ngoài nội dung các điều luật tại Chương VI - luật cạnh tranh năm 2018 thì chưa có
hướng dẫn cụ thể hơn về cạnh tranh không lành mạnh tại các văn bản dưới Luật. Trong đó
quan trọng nhất là nghị định của Chính phủ số 116/2005/NĐ – CP chỉ có hướng dẫn về kiểm
soát hành vi hạn chế cạnh tranh và tố tụng cạnh tranh và Chính phủ đã ban hành Nghị định số
75/2019/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực cạnh tranh.
Ngoài ra, thẩm quyền thực thi pháp luật về cạnh tranh không lành mạnh tại Việt Nam thuộc về
cơ quan hành chính là Cục quản lý cạnh tranh thuộc Bộ Công Thương mà không phải là tòa
án, cũng hạn chế đáng kể khả năng các các điều luật được giải thích, cụ thể hóa thông qua các
án lệ, vốn đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của lĩnh vực pháp luật này. 4.
Những phương hướng - giải pháp hạn chế hành vi cạnh tranh không lành mạnhVề
phía Nhà nước: Hoàn thiện hệ thống pháp luật chống cạnh tranh không lành mạnh, hệ thống
chế tài trong phòng chống hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Mạnh tay xử lý những chủ
thể sai phạm để có hiệu quả răng đe cao đối với các doanh nghiệp trên thị trường. Đẩy mạnh lOMoAR cPSD| 59114765
công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về cạnh tranh không lành mạnh.Triển khai
nghiêm túc các quy định về xử phạt hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Tăng cường các hoạt
động thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp, đặc biệt với các hành vi liên quan đến cạnh tranh
không lành mạnh. Đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, nghiệp vụ cho các cán bộ nhằm nâng cao
hiệu quả công tác quản lý, xử lý các hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
Về phía các doanh nghiệp khác: Tuân thủ các quy định của Nhà nước trong kinh doanh. Việc
cạnh tranh lành mạnh tuân thủ pháp luật cũng là một hình thức PR cho doanh nghiệp, tại ấn
tượng tốt trong mắt người tiêu dùng và nhận được niềm tin của khách hàng. Bên cạnh đó các
doanh nghiệp phải đặc biệt quan tâm đến đăng ký bảo hộ trí tuệ sản phẩm tránh bị ăn cắp ý
tưởng từ các đối thủ. Doanh nghiệp cần nhận thức đầy đủ việc tuân thủ các quy định của pháp
luật về kinh doanh nói chung, các chính sách về cạnh tranh nói riêng, chủ động xây dựng cho
mình một chiến lược cạnh tranh chuyên nghiệp và dài hạn
Về phía người tiêu dùng: Người tiêu dùng hiện nay cần thường xuyên cập nhập các tin tức,
thông tin từ đó hiểu rõ hơn về sản phẩm mình đang sử dụng để trở thành “người tiêu dùng
thông minh”. Có cái nhìn khách quan về sản phẩm, không sử dụng hàng kém chất lượng, tẩy
chay những sản phẩm có dấu hiệu vi phạm luật cạnh tranh không lành mạnh. Bên cạnh đó, nếu
phát hiện những sản phẩm, hàng hóa là sản phẩm của hành vi cạnh tranh không lành mạnh có
thể lên án và vận động người tiêu dùng khác không sử dụng, tạo sức ép cho doanh nghiệp vi
phạm, từ đó đẩy lùi các hành vi cạnh tranh không lành mạnh... lOMoAR cPSD| 59114765 KẾT LUẬN
Hành vi cạnh tranh không lành mạnh được pháp luật quy định ngày càng được hoàn thiện,
phù hợp với pháp luật quốc tế, nền kinh tế. Những quy định pháp luật về cạnh tranh đã tạo
điều kiện cho cơ quan có thẩm quyền xác định phạm vi, đối tượng vi phạm để xử lý. Song,
trong quá trình áp dụng vẫn còn tồn tại một vài bất cập, hạn chế trong các quy định này, gây
lúng túng cho cơ quan có thẩm quyền và bộ phận doanh nghiệp. Nhằm tạo ra môi trường
cạnh tranh lành mạnh, cần phải hoàn thiện, bổ sung các quy định pháp luật hướng dẫn chi
tiết. Bên cạnh đó, cần khắc phục những hạn chế bất cập của hành vi cạnh tranh không lành
mạnh bằng cách tuyên truyền, phổ biến quy định pháp luật; doanh nghiệp cần có những giải
pháp kiểm soát hành vi cạnh tranh,…