Phân tích cơ sở lý luận hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh môn Tư tưởng Hồ Chí Minh | Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 59994889
Phân tích cơ sở lý luận hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh. Theo Anh (chị), cơ sở lý luận
nào trong giá trị văn hóa phương Tây khi xây dựng bộ máy nhà nước mà Hồ Chí Minh tiếp
nhận đến nay vẫn còn nguyên giá trị? Tại sao? Cơ sở lý luận
1. Giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc
Lịch sử dụng nước, giữ nước hàng ngàn năm của dân tộc đã hình thành nên
những truyền thống quý báu như yêu nước, đoàn kết, nhân ái, bao dụng, tinh
thần vượt khỏ... đó là một trong những cơ sở lý luận hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh.
Trong đó, yêu nước là truyền thống quý báu nhất, là động lực tỉnh thần mạnh mẽ
giúp dân tộc ta chiến đấu và chiến thắng mọi thiên tại địch họa. đó cũng là xuất
phát điểm, là nền tảng tư tưởng, động lực thúc đẩy Hồ Chí Minh ra đi tìm đường cứu nước.
Người cũng chú ý kế thừa, phát triển chủ nghĩa yêu nước để bảo vệ chủ quyền
quốc gia và sự toàn vẹn lãnh thổ với chân lý “Không có gì quý hơn độc lập tự do".
Hồ Chí Minh cũng đã chủ ý kế thừa và phát triển một trong những nội dung cơ
bản trong chủ nghĩa yêu nước và truyền thống tốt đẹp của dân tộc là yêu nước
gắn liền với thương dân, đoàn kết, nhân ái và hòa hiểu với các nước láng giềng
Với Hồ Chí Minh yêu nước luôn gắn với lòng tự hào dân tộc nhưng không ngừng
tiếp thu những tỉnh hoa văn hóa nhân loại để làm giàu văn hóa dân tộc, chú ý
khơi dậy các truyền thống dân tộc trong việc hoạch định đường lối, phương pháp cách mạng Việt Nam.
2. Tinh hoa văn hóa nhân loại
Tinh hoa văn hóa Phương Đông
Nho giáo: Hồ Chí Minh cho rằng, ưu điểm lớn nhất là tu dưỡng đạo đức cá
nhân. Người chú ý kế thừa, phát triển:
Tư trong đức trị trong việc quản lý xã hội, quan điểm về xây dựng một xã
hội bình trị, công bằng để đi đến thế giới đại đồng, không có chiến tranh
Tinh thần trong đạo đức trong việc tu thân, dưỡng tính, rèn luyện đạo đức
cho con người, trong công tác xây dựng Đảng về đạo đức.
Phật giáo: Hồ Chí Minh chú ý kế thừa, phát triển: lOMoAR cPSD| 59994889
Tinh thần vị tha, yêu thương con người, khuyến thiện, chống ác, đề cao
bình đẳng, gắn bó với dân tộc.
Tư tưởng nhân bản, lối sống đạo đức, đề cao lao động của đạo Phật trong
việc xây dựng xã hội mới, con người mới. Đạo giáo: Hồ Chí Minh chú ý kế thừa, phát triển
Tư tưởng sống hòa đồng, gắn bó với thiên nhiên, thuận theo tự nhiên
Tinh thần không ham danh lợi, khuyên cán bộ, đảng viên ít lòng ham muốn
vật chất, thực hành cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư.
Hồ Chí Minh còn tiếp thu, kế thừa và phát huy tinh thần Pháp trị của Pháp
gia, tư tưởng quân sự của Tôn Tử, tương tưởng của Găng-đi (Ấn Độ), chủ
nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn, ... để giải quyết những vấn đề thực tiễn
của cách mạng Việt Nam.
Tinh hoa văn hóa Phương Tây.
Hồ Chí Minh đã kế thừa, phát triển những quan điểm về nhân quyền và dân
quyền trong Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ (1776) và Tuyên ngôn Nhân
quyền và dân quyền của cách mạng Pháp (1789), từ đó nâng lên thành quyền dân tộc.
Người tiếp thu tư tưởng nhân văn, dân chủ, tinh thần pháp quyền của các
nhà khai sáng Pháp như Vônte, Rútxô, Môngtétxkio...
Trên cơ sở hiểu biết sâu sắc về kho tàng tri thức cổ, kim, Đông, Tây của nhân loại
đã giúp Hồ Chí Minh có đủ điều kiện tiếp thu và hiểu biết đầy đủ về chủ nghĩa
Mác – Lênin, lựa chọn học thuyết này làm nền tảng tư tưởng cho mình.
3. Chủ nghĩa Mác – Lênin
Hồ Chí Minh khẳng định ngày nay học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều những chủ
nghìn chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mạng nhất là chủ nghĩa Mác Lênin.
Nó là thế giới quan, phương pháp luận trong nhận thức và hoạt động cách mạng,
là cơ sở lý luận quan trọng, quyết định bản chất cách mạng, khoa học của tư
tưởng Hồ Chí Minh, giúp Người vượt hẳn lên phía trước so với các nhà yêu nước đương thời.
Trên cơ sở lập trường, quan điểm, phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin,
Hồ Chí Minh đã kế thừa, đổi mới, phát triển những giá trị tốt đẹp của dân tộc và
tinh hoa văn hóa nhân loại, kết hợp với thực tiễn cách mạng để hình thành nên
hệ thống quan điểm toàn diện, sâu sắc về cách mạng Việt Nam. lOMoAR cPSD| 59994889
Nhờ vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, Hồ Chí Minh đã
giải quyết được cuộc khủng hoảng về đường lối cứu nước ở Việt Nam cuối thế
kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.
Người còn bổ sung, phát triển, làm phong phú thêm chủ nghĩa Mác - Lênin ở
một loạt các vấn đề: cách mạng giải phóng dân tộc; xây dựng chủ nghĩa xã hội
ở một nước chưa trải qua thời kỳ tư bản chủ nghĩa; xây dựng Đảng; Nhà nước;
đạo đức; văn hóa; con người...
Cơ sở lý luận trong giá trị văn hóa phương Tây khi xây dựng bộ máy nhà nước mà Hồ Chí
Minh tiếp nhận đến nay vẫn còn nguyên giá trị: 1. Nhân quyền: Thể hiện:
Tư tưởng của Người về độc lập dân tộc và chủ quyền quốc gia được xem là cơ
sở ý thức hệ quan trọng cho mọi hoạt động của cơ quan nhà nước, cho ý chí,
nguyện vọng của toàn thể nhân dân, là căn cứ, mục tiêu và động lực của hoạt
động lập pháp ngày nay. Có thể dễ dàng nhận thấy, trong tâm thức mỗi người
Việt Nam yêu nước vẫn còn vang vọng lời Bác dạy trong bản Tuyên ngôn
độc lập: "Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã
thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả
tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy"
Từ khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đến nay, Đảng và Nhà
nước ta luôn coi việc bảo đảm quyền con người là bản chất, mục đích của
chế độ xã hội chủ nghĩa và đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Văn kiện
Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con
người, quyền và nghĩa vụ của công dân theo Hiến pháp năm 2013…”. Quyền
con người luôn được Đảng và Nhà nước ta đề cao
Bình đẳng trước pháp luật không chỉ thể hiện trong Hiến pháp năm 2013 mà
còn được cụ thể hóa trong các lĩnh vực cụ thể của quan hệ pháp luật. Điều
16 Hiến pháp năm 2013 quy định “Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật.
Không ai bị phân biệt đối xử trong đời sống chính trị, dân sự, kinh tế, văn
hóa, xã hội.”. Khoản 3 Điều 5 Luật Bình đẳng giới năm 2006 quy định: “Bình
đẳng giới là việc nam, nữ có vị trí, vai trò ngang nhau, được tạo điều kiện và
cơ hội phát huy năng lực của mình cho sự phát triển của cộng đồng, của gia
đình và thụ hưởng như nhau về thành quả của sự phát triển đó.”. Hỗ trợ hoạt
động bình đẳng giới tại vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số
và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Trong tư tưởng của Hồ Chí Minh, quyền con người phải được thể chế hóa bằng
Hiến pháp, pháp luật và bảo đảm, bảo vệ bằng nhà nước pháp quyền của dân, lOMoAR cPSD| 59994889
do dân, vì dân. Quyền con người không chỉ giới hạn ở các quyền tự nhiên
vốn có, quyền sống, quyền tồn tại mà được thể hiện trên tất cả các lĩnh vực
dân sự, chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Đặc biệt, Hiến pháp năm 2013 trên
cơ sở kế thừa, phát triển các bản Hiến pháp trước đó tiếp tục đề cao việc thể
chế hóa tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước, phù hợp
với yêu cầu bảo đảm quyền con người, quyền cơ bản của công dân trong tình
hình mới, công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền
công dân là trách nhiệm của Nhà nước. 2. Dân chủ:
Dân chủ là một khái niệm dùng để chỉ quyền làm chủ của nhân dân, phản ánh
mối quan hệ giữa nhân dân và quyền lực nhà nước, trong đó quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.
Trong tác phẩm Thường thức chính trị viết năm 1953, Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Ở
nước ta chính quyền là của nhân dân, do nhân dân làm chủ…Nhân dân là ông
chủ nắm chính quyền. Nhân dân bầu ra đại biểu thay mặt mình thi hành chính
chính quyền ấy. Thế là dân chủ”. Thể hiện:
Điều này được thể hiện rõ tại các văn kiện trọng tâm của Đảng như Cương lĩnh
xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (năm 1991 và
bổ sung, phát triển năm 2011), nghị quyết các Đại hội toàn quốc của Đảng
lần thứ IX, X, XI, XII; các Chỉ thị của Bộ Chính trị cũng như các văn kiện khác của Đảng.
Tất cả quyền lực đều thuộc về nhân dân, Nhà nước của nhân dân, do nhân dân
và vì nhân dân: Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: "Nhân dân có quyền bãi miễn
đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân nếu những đại biểu ấy tỏ
ra không xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân. Nguyên tắc ấy bảo đảm
quyền kiểm soát của nhân dân đối với đại biểu của mình". Bộ máy nhà nước
được thiết lập là bộ máy thừa hành ý chí, nguyện vọng của nhân dân, đội ngũ
cán bộ, công chức nhà nước không thể là các ông quan cách mạng mà là công
bộc của nhân dân. Tư tưởng Hồ Chí Minh về một nhà nước vì dân, tất cả vì
hạnh phúc của nhân dân là tư tưởng nhất quán trong suốt cuộc đời của Người.
Đặt con người vào vị trí trung tâm, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của mọi chính
sách, hành động, Đảng khẳng định chế độ xã hội chủ nghĩamà Nhà nước ta đang
hướng tới xây dựng là một xã hội “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng,
văn minh; do nhân dân làm chủ”. Vì sao: lOMoAR cPSD| 59994889