Phân tích những vấn đề pháp lý và thực tiễn hoạt động của tổ chức hìnhsự quốc tế (INTERPOL) môn Luật kinh tế | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 59908026
Đề số 12. Phân tích những vấn đề pháp lý và thực tiễn hoạt động của tổ chức hình sự quốc tế (INTERPOL) Làm
Mong ước thế giới hòa bình và hạnh phúc là điều mà ai cũng nguyện ước, tuy
nhiên phải nhìn nhận một thực tế cho rằng vẫn còn nhiều vấn đề trong xã hội đang đe dọa
đến an ninh, trật tự của toàn thế giới. Ngoài những thách thức an ninh truyền thống, thế
giới còn phải đối mặt với những thách thức an ninh phi truyền thống như tội phạm xuyên
quốc gia, khủng bố, ma túy, buôn bán phụ nữ và trẻ em, tội phạm kinh tế quốc tế, tội
phạm công nghệ cao... tạo ra sức ảnh hưởng vô cùng lớn đến tình hình an ninh, trật tự của
mỗi quốc gia. Xuất phát từ yêu cầu tất yếu của vấn đề hợp tác quốc tế trong đấu tranh
phòng chống tội phạm, Liên Hợp Quốc (LHQ) đã thành lập nhiều cơ quan, tổ chức và
viện nghiên cứu chuyên trách, phối hợp chặt chế với nhau và với các cơ quan, tổ chức tại
mỗi nước trong trao đổi thông tin, kinh nghiệm. Nổi bật lên trong đó là Tổ chức cảnh sát
hình sự quốc tế(Interpol), Cơ quan phòng chống ma túy và tội phạm của LHQ (UNODC),
Hiệp hội Tội phạm học quốc tế…
Để đi sâu hơn nghiên cứu vấn đề này, em xin được chọn đề tài: Phân tích những
vấn đề pháp lý và thực tiễn hoạt động của tổ chức hình sự quốc tế (Interpol).
I. Những vấn đề pháp lý và thực tiễn hoạt động của tổ chức hình sự quốc tế ( INTERPOL )
1. Khái quát về tổ chức hình sự quốc tế
Interpol là tên gọi chính thức của Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (tiếng Anh:
International Criminal Police Organization),là một tổ chức liên chính phủ được thành lập
vào ngày 7 tháng 9 năm 1923 tại thủ đô Viên, Áo, với mục tiêu nhằm củng cố, hỗ trợ
hoạt động phòng chống tội phạm của các cơ quan cảnh sát trên phạm vi toàn cầu. Đây là
Tô chức đảm trách nhiệm vụ phòng chống tội phạm bằng biện pháp, phương thức mở
rộng và tăng cường hợp tác quốc tế của các lực lượng cảnh sát các nước khác nhau. lOMoAR cPSD| 59908026
Là một tổ chức liên chính phủ chuyên về tội phạm hình sự, Interpol đóng vai trò
vô cùng quan trọng trong việc hỏ trợ và liên kết các quốc gia trong công cuộc phòng
chống và đấu tranh với tội phạm, đặc biệt là tội phạm xuyên quốc gia.
Với gần 200 thành viên, Interpol có mạng lưới các cơ sở trên khắp thế giới với
công việc chủ yếu là hỗ trợ lực lượng cảnh sát quốc gia trong lĩnh vực hình sự - tội phạm
xuyên quốc gia. Chính lực lượng này đã cung cấp rất nhiều thông tin tình báo quan trọng
cho các quốc gia nhằm triệt phá những đường dây buôn người, buôn ma túy hay kể cả khủng bố.
2. Mục đích và các nguyên tắc hoạt động của Interpol
Theo Điều 2 Quy chế, Tổ chức cảnh sát hình sự quốc tế có các mục đích hoạt động sau đây: -
Đảm bảo và phát triển sự hợp tác với quy mô lớn giữa tất cả các cơ quan hình sự
trong phạm vi khuôn khổ pháp luật hiện hành của các nước và theo tinh thần Tuyên bố
chung về quyền con người -
Thành lập và phát triển các cơ quan có khả năng nhanh chóng và hiệu quả trong
đấu tranh phòng chống tội phạm hình sự.
Bên cạnh đó, Quy chế của Interpol không cho phép tổ chức quốc tế này thực hiện
các hoạt động can thiệp bất kỳ hoặc có tính chất chính trị, quân sự, tôn giáo và chủng tộc
trong quá trình thực thi các chức năng và nhiệm vụ của mình theo Quy chế. Các mục đích
nêu trên cũng chính là nhiệm vụ, là sứ mệnh của Interpol trong hoạt động tác nghiệp của
mình. Chính vì thấm quyền hạn hẹp (chỉ hỗ trợ điều tra, cung cấp thông tin cho cảnh sát
quốc gia; không được phép bắt người;.) nên Interpol chưa thể thực sự phát huy hết tiềm
năng của mình. Mặc dù vậy, những sự hỗ trợ mà Interpol mang lại cho các quốc gia vẫn
vô cùng quý giá. Đặc biệt là khi mỗi quốc gia trên thế giới đều giấu kín tin tức tình báo
của bản thân và không phải lúc nào cũng sẵn sàng giúp đờ quốc gia khác.
3. Các lĩnh vực hoạt động chủ yếu của Interpol lOMoAR cPSD| 59908026
Thế giới đã và đang phải chứng kiến nhiều sự kiện đau lòng, nhiều mất mát đau
thương mà dân thường phải gánh chịu trước làn sóng bạo lực tội phạm diễn ra trên hầu
hết các châu lục, nhất là những thập niên cuối thế kỷ XX và đầu thế kỷ XXI, tội phạm gia
tăng với tốc độ chóng mặt với nhiều biến dạng cùng thủ đoạn phương tiện thực hiện ngày
càng tinh vi và hiện đại. Chính vì vậy, các định hướng hoạt động chủ yếu của Interpol
nhằm vào các lĩnh vực: Tiến hành truy nã quốc tế các cá nhân tội phạm và tìm kiếm
những người bị mất tích, truy tìm các tài sản bị đánh cắp; Thực hiện hoạt động đăng ký
và bảo quản các thông tin về “các cá nhân tội phạm quốc tế" và tội phạm có tính chất quốc tế.
Với tư cách là trung tâm phối hợp hành động, Interpol đã điều phối truy nã quốc tế
các cá nhân tội phạm. Mỗi khi nhận được yêu cầu của cơ quan cảnh sát quốc gia về tiến
hành truy nã các tội phạm chạy trốn khỏi nước mình, ngay lập tức Interpol trong phạh vi
thẩm quyền củaminh tiếh hành động điều phối cơ quan cảnh sát các nước truy nã tội
phạm theo yêu cầu. Trong loại hình hoạt động này, Interpol thực hiện 4 dạng tác nghiệp chuyên môn sau:
+ Truy nã tội phạm, tiến hành bắt giữ và trao trả tội phạm cho nước yêu cầu;
+ Theo dõi những nghi phạm và tội phạm, trường hợp này có thể bao gồm cả truy nã tội phạm;
+ Truy tìm những người bị mất tích;
+ Truy tìm tài sản có giá trị bị đánh cắp.
Tại tổng hành dinh của Interpol sử dụng các loại “thông báo quốc tế khác nhau" để
thông báo cho các quốc gia thành viên về các vấn để liên quan đến tội phạm nói chung
trên phạm vi toàn cầu. Tính chất và mức độ của vấn đề cần thông báo được biểu thị bằng
màu sắc được ký hiệu trên văn bản ở góc phải: “màu đỏ" lệnh cho quốc gia thành viên
phải phối hợp truy nã hình sự các cá nhân phạm tội, tiến hành bắt giữ và chuyển giao tội
phạm; “màu xanh" yêu cầu nước thành viên theo dõi nghi phạm; “màu đỏ và xanh" yêu
cầu một số quốc gia theo dõi nghi phạm, còn đối với một số nước khác là theo dõi và bắt giữ. lOMoAR cPSD| 59908026
Trong trường hợp truy nã, bắt giữ và chuyển giao tội phạm, Interpol sử dụng “lệnh
truy nã đỏ" được gửi cho tất cả các quốc gia thành viên của Tổ chức với yêu cầu bắt giữ
và dẫn độ cho quốc gia đưa ra yêu cầu truy nã.
Trường hợp truy nă tội phạm và theo dới nghi phạm, Interpol phát lệnh "truy nã
xanh" và “truy nã đỏ và xanh". Lệnh "truy nã xanh" được đưa ra đối với các quốc gia
thành viên yêu cầu họ theo dõi và thông báo cho cơ quan có thẩm quyền về hành vi của
những người bị tình nghi phạm tội, còn lệnh “truy nã đỏ và xanh" đưa ra hai yêu cầu đối
với hai nhóm quốc gia khác nhau, nhóm thứ nhất được yêu cầu từ Interpol tiến hành các
hoạt động theo dõi và giám sát nghi phạm, nhóm quốc gia thứ hai được quyền tiến hành
giám sát và bắt giữ sau khi nhận được lệnh truy nã của Interpol.
Đối với trường hợp truy tìm người bị mất tích, Interpol sử dụng 2 loại lệnh: truy nã
màu lam và truy nã màu đen. Lệnh truy nã màu lam được gửi cho các quốc gia thành viên
Interpol, khi người mất tích được biết đã vượt ra khỏi biên giới quốc gia đề nghị truy tìm.
Lệnh truy nã màu đen được gửi tới các quốc gia thành viên với yêu cầu nhận dạng xác
chết theo ảnh được gửi kèm theo cùng với bản dữ liệu nhận dạng về xác chết không rõ lai lịch.
Trong trường hợp truy tìm tài sản giá trị bị mất cắp, để đảm bảo thuận lợi cho việc
tìm kiếm, Interpol đề nghị các quốc gia thành viên lập danh mục các giá trị nghệ thuật và
các tác phẩm nghệ thuật khác cùng với ảnh của các giá trị này (nhằm mục đích tạo trở
ngại trong mua – bán và vận chuyển đồ ăn cắp ra nước ngoài). Ban thư ký Interpol sẽ lập
danh mục các vụ trộm cấp các tài sắn giả trị nghệ thuật cùng các Cá nhẩn thám gia vào
hành vi tội phạm này, đồng thời Interpol công bố lệnh truy tìim tài sản giá trị bị mất cắp.
Dễ đảm bảo kết quả trong việc truy tim Interpol phát hành bản tin ghi nhận danh sách các
tác phẩm, các giá trị nghệ thuật phải truy tìm và ảnh các đồ vật, tài sản này và sẽ gửi cho
các quốc gia thành viên. Các văn phòng Interpol quốc gia căn cứ theo kiến nghị của
Interpol sẽ tổ chức việc theo dõi các cá nhân chuyên mua và bán các tài sản truy tìm. Các
đơn vị đặc biệt được thành lập có trách nhiệm truy tìm các tài sản giá trị bị đánh cắp
trong cơ cấu tổ chức cảnh sát quốc gia cũng như hải quan quốc gia.
Bên cạnh các hoạt động điều phối truy nã quốc tế, Interpol còn là một trung tâm
quốc tế lưu trữ thông tin về bốn triệu tên tội phạm hình sự quốc tế, bao gồm tên tuổi, hình
dạng bên ngoài của cả nhân tội phạm, lưu trữ về các loại tội phạm, về vân tay, ảnh, phim, lOMoAR cPSD| 59908026
máy tính diện tử v.v. Interpol đã lưa trữ được thông tin về 600 tổ chức khủng bố quốc tế.
Các cơ quan Interpol quốc gia có nghĩa vụ thông báo cho Ban thư ký các dữ liệu, dữ kiện
thông tin về tội phạm để đưa vào tàng thư lưu trữ.
Lĩnh vực được xác dịnh là phạm vi hoạt động chức năng của Interpol còn là các
hoạt động trao đổi thông tin và trao đổi hoạt động kỹ thuật, trong đó bao gồm hoạt động
tổng hợp các số liệu thống kê về tội phạm, trợ giúp kỹ thuật theo yêu cầu, tổ chức triển
lãm cảnh sát quốc tế, tiến hành các hoạt động nghiên cứu khoa học.
Interpol chiếm vị trí hàng đầu trong các tổ chức quốc tế có chức năng và nhiệm vụ
chống tội phạm, như Liên doàn luật hình sự quốc tế, Liên đoàn quốc tế đấu tranh chống
nghiện rượu và nghiện ma túy, Hội đấu tranh chống tội phạm quốc tế.. Đồng thời Interpol
có vai trò quan trọng không thể phủ nhận trong hệ thống thiết chế quốc tế tham gia trong
lĩnh vực đấu tranh phòng chống tội phạm, như Ủy ban châu Âu về các vấn đề hình sự;
Hiệp hội cảnh sát các nước Đông Nam Á, Hội đồng kinh tế xã hội của Liên hợp quốc, Tổ
chức cảnh sát hình sự châu Âu ( EURPOL ). Ngoài ra Interpol còn thể hiện vai trò
chuyên môn của mình trong lĩnh vực soạn thảo các văn bản pháp lý quốc tế đấu tranh
chống tội phạm có tính chất quốc tế, các điều ước quốc tế liên quan đến các vấn đề hình
sự như dẫn độ tội phạm, chuyển giao phạm nhân v.v.."
Bên cạnh những thành quả đã đạt được của Interpol khẳng định vai trò cũng như
vị trí ngày càng tăng của Tổ chức, vẫn còn những hạn chế tồn tại đã ảnh hưởng không
nhỏ đến hiệu quả hoạt động chức năng của Interpol, làm giảm vai trò của nó trong đấu
tranh phòng chống tội phạm. Những hạn chế này phát sinh không phải từ phía Interpol,
mà chủ yếu từ các quốc gia, cũng như các nguyên nhân khách quan khác. Có thể đơn cử
một số hạn chế sau đây:
+ Sự tham gia thiếu tích cực, năng động của quốc gia trong một số các mặt hoạt động
chức năng của Interpol. Các quốc gia còn thể hiện tính bị động của mình vì các lý do
khác nhau, như trong việc bổ sung tàng thư lưu trữ về tội phạm, đa số các quốc gia không
mấy tích cực trong việc thi hành nghĩa vụ pháp lý này của thành viên Interpol.
+ Hạn chế tiếp theo là còn tôn tại sự khác biệt giữa hệ thống pháp luật của các quốc gia,
nhất là vấn đề định danh tội phạm và mức hình phạt đối với các tội phạm hình sự quốc tế
còn nhiều khác biệt. Điều đó đã hạn chế hiệu quả hoạt động của Interpol trong việc điều lOMoAR cPSD| 59908026
tra, truy nã và dẫn độ tội phạm. Ngoài ra, luật về thi hành án của các nước có sự bất đồng
rất lớn (nhất là án từ hình) đã làm vô hiệu hóa lệnh truy nã các đối tượng phạm tội trong
khuôn khổ quan hệ pháp lý quốc tế về hình sự.
+ Hạn chế tiếp theo là còn tôn tại sự khác biệt giữa hệ thống pháp luật của các quốc gia,
nhất là vấn đề định danh tội phạm và mức hình phạt đối với các tội phạm hình sự quốc tế
còn nhiều khác biệt. Điều đó đã hạn chế hiệu quả hoạt động của Interpol trong việc điều
tra, truy nã và dẫn độ tội phạm. Ngoài ra, luật về thi hành án của các nước có sự bất đồng
rất lớn (nhất là án từ hình) đã làm vô hiệu hóa lệnh truy nã các đối tượng phạm tội trong
khuôn khổ quan hệ pháp lý quốc tế về hình sự. II. Kết luận
Mặc dù những hạn chế đáng kể nói trên làm lu mờ phần nào vai trở tủa Interpol
trong hợp tác quốc tế đầu tranh chống tội phạm, nhưng quá trình phát triển và hoạt động
của Interpol đã chứng minh rằng đây là Tổ chức quốc tế liên chính phủ có vai trò và vị trí
đáng tin cậy trong đấu tranh chống tội phạm trên phạm vi toàn cầu. Interpol luôn có sự
đổi mới trong tổ chức và hoạt động của mình cho phù hợp với tình hình thực tế, chính vì
vậy nó hoạt động khá hiệu quả và góp phần vô cùng quan trọng trong việc củng cố và
duy trì an ninh quốc gia cũng như quốc tế.