Phân tích Nói với con - Tài liệu tổng hợp

Nói với con (2) I.M ở bài
Đề tài về tình cảm gia đình và tình yêu quê hương đã được nhiều nhà văn, nhà thơ lựa chọn để
sáng tác. Tuy nhiên, Y Phương đã tiếp cận đề tài này một cách hoàn toàn mới. Bài thơ "Nói với
con" được sáng tác năm 1980,là lời dặn dò của người cha dành cho con cái, mang đậm bản sắc
dân tộc, nhắc nhở con về những truyền thống tốt đẹp của dân tộc và khuyến khích con vững tin
bước tới tương lai. Đặc sắc nhất là khổ thơ hai nói về phẩm chất,đức tính tốt đẹp của người
đồng mình và lời nhắn nhủ,dặn dò của cha với con
Người đồng mình thương lắm con ơi ... Nghe con II.Thân bài
*Lđ 1:Người cha từ hào nói với con về những phẩm chất,đức tính tốt đẹp của
người đồng mình.Nhấn mạnh sự gắn bó của con với con người quê hương: Ngườ i đ ồ ng mình th ương lắm con ơi
V ẻ đ ẹ p c ủ a “ng ườ i đ ồ ng mình” không ch ỉ d
ừ ng l ạ i ở s ự khéo léo sáng t ạ o trong lao đ
ộ ng hay lòng yêu cu ộ c s ố ng, v ớ i nh ữ ng nét đ ẹ p t ậ p quán mà còn th ể hi ệ n ở ý chí v
à s ứ c m ạ nh trong tâm h ồ n.
Y Phương viết “Người đồng mình thương lắm con ơi” vừa thể hiện được tấm lòng yêu thương
gắn bó tha thiết với dân tộc mình, vừa thể hiện nỗi niềm cảm thông, thấu hiểu trước những vất
vả mà “người đồng mình” phải gánh chịu
- Điệp ngữ “người đồng mình" nhấn mạnh phẩm chất của quê hương do người đồng mình tạo ra
- Lời thơ chuyển đổi từ “yêu” sang “thương”, cùng với lời gọi tha thiết chân thành "con ơi" gợi
cảm giác thân thương, gây ấn tượng sâu sắc về những con người quê hương. Đó là lối diễn đạt
tình cảm của người dân miền núi với cách nói dân dã, mộc mạc thể hiện sự đồng cảm xen lẫn tình cảm tự hào.
Ngườ i cha l ần lượ t ca ng ợ i nh ữ ng ph ẩ m ch ấ t, đ ứ c tính t ố t đ ẹ p c ủa ngườ i đ ồ ng mình v
ớ i cách nói c ụ th ể :
Cao đo n ỗ i bu ồ n Xa nuôi chí l ớ n
Trong cuộc sống họ phải đối mặt với không ít gian nan, trắc trở nhưng họ luôn có ý
chí, nghị lực để vượt qua mọi thử thách ấy:
Sử dụng phép đối và cách nói ẩn dụ tượng trưng, dùng cái cụ thể “cao, xa” diễn tả khoảng
cách không gian để nói cái trừu tượng “nỗi buồn, chỉ lớn” là tâm hồn. Qua đó diễn tả họ là
những con người mạnh mẽ giàu ý chí, nghị lực luôn vượt lên mọi khó khăn thử thách. Và người
cha cũng mong muốn con bay cao, bay xa, luôn vững chí, biết nuôi dưỡng ước mơ và khát vọng,
thể hiện bản lĩnh sống đẹp của người dân tộc Tày.
Ph ẩ m ch ấ t c ủa ngườ i đ ồ ng mình còn ở t ấ m lòng th ủ y chung v ới quê hương mà con đã lớn lên:
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
S ống trên đá không chê đá gập ghềnh
S ống trong thung không chê thung nghèo đói
S ống như sông như suố i Lên thác x u ố ng gh ề nh Không lo cực nhọc
- Nhà thơ đã sử dụng rất nhiều những hình ảnh để nói tới cuộc sống của người miền núi như
"đá gập ghềnh", "thung nghèo đói", "lên thác xuống ghềnh", điều đó diễn tả sự khó khăn, vất
vả nghèo đói và nhọc nhằn. Họ đã phải đương đầu với những khó khăn ấy. Tuy nhiên việc sử
dụng điệp ngữ "sống không chê" kết hợp với nhịp thơ nhanh, dồn dập, có tác dụng diễn tả sức
sống mạnh mẽ, mãnh liệt, bền bỉ của những người con miền núi trước cuộc sống khó khăn, vất
vả khi chiến tranh lùi xa không được bao lâu
- Hình ảnh so sánh “như sông như suối" diễn tả tâm hồn phóng khoáng, giản dị nhưng mạnh
mẽ, giàu nghị lực. Thành ngữ “lên thác xuống ghềnh" diễn tả hoàn cảnh sống khó khăn, vất vả,
nghèo khổ nhưng họ không phủ nhận mà lấy đó làm động lực để phấn đấu.
=> Người cha muốn con nghĩa tình thủy chung với quê hương. Con phải biết chấp nhận và
vượt qua những khó khăn, thử thách bằng ý chí, nghị lực, bản lĩnh, niềm tin của mình để sống
sao cho xứng đáng với quê hương, xứ sở.
*Lđ 2: Câu thơ tiếp theo mạch tâm tình nhắn nhủ của người cha dành cho con
vẫn được tiếp nhưng đã chuyển sang giọng điệu triết lý sâu sắc. Phẩm chất cao
đẹp của người đồng mình còn được nhà thơ thể hiện bằng cách nói mộc mạc,
giàu ý chí và niềm tin:
Người đồng mình thô s ơ da thị t Ch
ẳ ng m ấ y ai nh ỏ bé đâu con
- Người đồng mình dù ngoại hình có thô sơ đến đâu thì tâm hồn vẫn rất đáng quý. Họ giàu
lòng tự trọng, ý chí và niềm tin, nhờ đó đã xây dựng quê hương trên cơ sở văn hóa của dân
tộc. Những phong tục truyền thống suốt hàng ngàn năm đều được đôi tay lao động miệt mài
của người đồng mình vun đắp lên. Việc lặp đi lặp lại cụm từ "người đồng mình" chắc hẳn là
mang ý nghĩa khơi gợi tình yêu quê hương, tình cảm với địa phương để từ đó khẳng định khát
vọng, ý chí của người đồng mình và mong muốn con giữ vững thái độ sống tích cực đó.
- Hình ảnh “chẳng mấy ai nhỏ bẻ" là hình ảnh ẩn dụ khẳng định tầm vóc, ý chí, nghị lực, tỉnh
thần vươn lên của người đồng mình. Họ không thua kém ai về nhân cách, phẩm chất và trí tuệ.
=> Người cha nhắn nhủ con phải có ý chí, nghị lực và biết gắn bó, quý trọng nơi mình sinh ra,
trân trọng yêu mến con người quê hương. - Chính vẻ đẹp ấy mà người đồng mình sống rất thủy chung, nhân hậu:
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
- Hình ảnh “tự đục đá kê cao quê hương” vừa tả thực vừa mang tính biểu tượng. Hành động
“đục đá” miêu tả quá trình những người dân miền ngược làm nhà, dựng bản. Ngôi nhà của
đồng bao vùng cao bao giờ cũng được kê trên những tảng đá lớn, xây cao lên để tránh mối
mọt. Từ hành động ấy, tác giả còn ngợi ca tinh thần tự lực cánh sinh của con người. Họ làm
lụng cần cù, tài hoa sáng tạo, hăng say ca hát yêu đời. Chính những con người ấy đã nâng tầm
quê hương, dệt nên muôn ngàn sắc màu văn hóa. “Người đồng mình” ngẩng cao đầu kiêu
hãnh về mảnh đất họ sinh ra và lớn lên. Điều ấy sẽ được gìn giữ và phát triển bởi những thế
hệ sau. Tinh thần của họ khiến ta nhớ tới tinh thần và lí tưởng sống của Nguyễn Công Trứ năm xưa:
Đã mang tiếng ở trong trời đất
Phải có danh gì với núi sông
Đã là người sinh ra trong trời đất thì phải có tiếng tốt với núi sông. Danh mà tác
giả đề cập ở đây là công danh, là tiếng thơm, tiếng tốt, tên tuổi của một con người
gắn liền với thời đại. Đó cũng thể hiện một quan niệm sống đẹp và tích cực để lại
công đức, danh tiếng cho quê hương, đất nước.
=> Có thể nói, người cha đã nói với con tất cả những gì tốt đẹp nhất của con người quê
hương - cái nôi đã sinh ra con, nuôi con khôn lớn, trưởng thành. Và cha mong con phải biết
trân trọng, tự hào với truyền thống của quê hương. Con phải học tập và phát triển những đức
tính tốt đẹp của người đồng mình. Lao động sáng tạo xây dựng, phát triển quê hương bằng
chính sức lực, trí tuệ của bản thân mình.
*Lđ 3: Kết thúc bài thơ là lời nhắn nhủ, dặn dò tha thiết chân thành của người
cha mong muốn con mình phải tự hào về truyền thống tốt đẹp của quê hương,
hãy lấy đó làm hành trang để con vững bước trên đường đời.
Con ơi tuy thô sơ da thịt Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được Nghe con
Lời dặn của cha đầy ý nghĩa, từng câu từng chữ đều thấm sâu trong tâm hồn
người đọc, người nghe. Cha mong muốn con sống trung thành với quê hương,
sống đúng tình nghĩa với quê hương
- Hình ảnh “thô sơ da thịt” được lặp lại như muốn con khắc cốt ghi tâm. “Người đồng mình"
tuy mộc mạc, chân chất nhưng có lẽ sống cao đẹp. Trên đường đời con phải biết sống cao
thượng, tự trọng, xứng đáng với “người đồng mình".
-Con "không bao giờ nhỏ bé", dù con đường phía trước còn có đầy chông gai, trắc trở. Con
hãy vững bước, tự tin, không “nhỏ bé” về tâm hồn, ý chí. Bởi sau lưng con còn có gia đình, quê
hương và hơn nữa trong tim con sẵn ẩn chứa những phẩm chất quý báu của “người đồng mình”.
- Hai tiếng "nghe con" chứa đựng tấm lòng yêu thương và niềm tin sâu nặng, kỳ vọng cha đặt
nơi con. Hai tiếng ấy khép lại bài thơ để lại một dư âm nhẹ nhàng mà âm vang xao xuyên.
=> Người cha muốn truyền cho con lòng tự hào về quê hương. Con hãy vũng bước, tự tin vào
đời. Lời dặn dò, nhắn nhủ, niềm tin yêu của cha là hành trang cho con tung cánh bay cao, bay xa vào đời.
Đọc Nói với con, ta bất chợt nhớ đến Thu Giang Vũ với những vần thơ trong bài: “Lời cha dặn dò”:
Rời tổ ấm chim tung bay xứ lạ
Gói hành trang chỉ vỏn vẹn “nhớ nguồn“
Mỗi nhà thơ là một tâm trạng, một góc nhìn, khác nhau nhưng đều là khát vọng con được bay
cao, bay xa trên con đường trưởng thành, chinh phục ước mơ của mình. Con luôn luôn phải
nhớ dù có đi đâu, đến bất kỳ chân trời mới nào thì con cũng không bao giờ được quên đi cội nguồn của chính mình.
* Nghệ thuật: Tác giả sử dụng thể thơ tự do, hình ảnh thơ mộc mạc, giản dị gần gũi, đặc
trưng của người miền núi. Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ điệp ngữ, ẩn dụ, so sánh có ý
nghĩa khái quát và giá trị biểu cảm cao, thể hiện trọn vẹn, xúc động lời tâm tình của người cha với con của mình. III. Kết b ài
Tóm lại, đoạn thơ giúp ta hiểu về phẩm chất, đức tính tốt đẹp của người đồng mình và lời
dặn dò nhắn nhủ của cha với con. Thể hiện tình yêu, niềm tự hào về cội nguồn của mình. Đó
là sức mạnh, là niềm tự hào của mỗi con người.
Qua đây, mỗi chúng ta càng thêm yêu quý, tự hào về cha mẹ, gia đình, quê hương của mình.
Là HS còn ngồi trên ghế nhà trường mỗi chúng ta phải chăm ngoan học giỏi, ra sức học tập.
Luôn tự tin, lạc quan, cóý chí vượt qua khó khăn, thử thách, phấn đấu xây dựng quê hương,
đất nước ngày càng tươi đẹp.