Con người không thể tồn tại trong một môi trường không có không khí,
một đất nước không thể tồn tại nếu không có pháp luật kỷ cương. Pháp
luật có vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống xã hội. Vì đó không chỉ
là công cụ để nhà nước quản lý xã hội mà còn là phương tiện để công dân
thực hiện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Hiện nay, có rất
nhiều cá nhân, tập thể coi pháp luật như một gánh nặng để tuân theo. Văn
bản “Phải coi pháp luật như khí trời để thở” được trích trong “Người Việt:
phẩm chất và thói hư tật xấu” sẽ lý giải cho chúng ta về những thực trạng xã hội.
Mở đầu văn bản, Lê Quang Dũng đã đưa người đọc vào cảm giác tò mò
và căng thẳng qua một câu chuyện về sự cố đã xảy ra trên giàn khoan
ÊKHABI ở mỏ Bạch Hổ. Đó là vào năm 1996, ông làm đốc công kiêm
phiên dịch cho một công ty sửa chữa tàu biển và giàn khoan ở Vũng Tàu.
Một sự cố hú hồn làm khiến ông nhớ mãi.
Từ câu chuyện mở đầu, tác giả dẫn dắt người đọc đến sự bàn luận về vấn
đề an toàn trong lao động. Ông đã đưa ra hai tình huống về an toàn lao
động trên giàn khoan tại mỏ Bạch Hổ.
Đó là vào giờ giải lao, một nhóm công nhân vào phòng ở của họ hút thuốc.
Hết giờ nghỉ, cả nhóm tiếp tục công việc. Mươi phút sau, hai thợ sơn vào
phòng sửa lại cái súng phun sơn. Vừa mở cửa, khói trong phòng mù mịt,
lửa cháy mấy bộ quần áo bảo hộ lao động để dưới sàn nhà và leo lên cả
chăn nệm của cái giường tầng dưới. Phút chốc, cả phòng tràn ngập nước,
ngọn lửa bị khống chế. Lúc bấy giờ, thuỷ thủ Nga cũng đổ xô đến. Hai
công nhân Việt Nam áo quần ướt sũng, mặt xanh như tàu lá. Vấn đề này
xảy ra nằm ở ý thức kỷ luật chưa cao của công nhân Việt Nam, tác giả
cũng đưa ra một số thông tin về nguyên nhân của sự cố, đó là do mẩu
thuốc lá chưa dụi tắt đã gây ra cháy và lan sang các bộ quần áo bảo hộ lao động gần đó.
Tình huống thứ hai ông đưa vào đoạn văn là một trường hợp tai nạn lao
động nghiêm trọng, khi một công nhân ta nổi hứng xuống chân đế câu cá
và rơi xuống biển, và phải mất nhiều ngày mới tìm được xác. Điều này
cho thấy rằng, không chỉ việc tuân thủ các quy định về an toàn lao động
trong quá trình làm việc trên giàn khoan, mà cả việc tuân thủ các quy định
về an toàn khi không làm việc cũng vô cùng quan trọng.
Tổng thể, Lê Quang Dũng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ
các quy định về an toàn lao động trong môi trường làm việc mạo hiểm
như giàn khoan, dầu khí và cả việc nâng cao ý thức kỷ luật của các công
nhân và nhân viên trong các ngành nghề khác nói chung.
Tiếp đến, vấn đề an toàn giao thông được tác giả bàn bạc qua một vụ tai
nạn giao thông gây ra bởi việc lái xe trong tình trạng say rượu của cậu con
trai của một người bạn tác giả. Tai nạn đã gây ra cái chết đau lòng của cậu
con trai và một người khác, và làm đau lòng cả gia đình và bạn bè của họ.
Bên cạnh đó, đoạn văn cũng đưa ra những con số về tai nạn giao thông tại
Việt Nam. Số vụ tai nạn giao thông và số người chết và bị thương tật trong
15 năm gần đây là rất đáng lo ngại. Việt Nam là một trong những nước có
số vụ tai nạn giao thông nhiều nhất thế giới. Từ đó, ông đã đưa ra một
nhận định rằng, ý thức pháp luật của người điều khiển phương tiện giao
thông kém là một trong những nguyên nhân chính gây ra tai nạn giao thông ở Việt Nam.
Một điều quan trọng và đáng lo ngại được đề cập đến là những trò đùa tai
hại trong xã hội. Tác giả đã kể lại trường hợp trên chuyến bay từ Hà Nội
vào Thành phố Hồ Chí Minh, một hành khách nổi hứng dọa trên máy bay
có lựu đạn, gây ra sự lo lắng và hỗn loạn trên máy bay và làm ngành hàng
không lỡ chuyến bay. Đây không phải là lần đầu tiên điều này xảy ra, và
tác giả cho rằng những người thực hiện hành động này không hiểu biết về
luật pháp và không có ý thức văn hoá. Trong số họ, có người là hoạ sĩ, có
người làm du lịch. Đồng thời, ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của ý
thức luật pháp trong hành vi của mỗi công dân. Những hành động đùa
giỡn tai hại như vậy không chỉ gây ra sự lo lắng và bất ổn trong xã hội,
mà còn làm ảnh hưởng đến ngành công nghiệp hàng không và kinh tế đất
nước. Hơn nữa, tác giả nhấn mạnh về việc những người thực hiện hành
động này không hiểu biết về luật pháp và không có ý thức văn hoá, mà
nếu họ có kiến thức đầy đủ về luật pháp và nhận thức rõ về hậu quả của
hành động của mình, họ sẽ không dại dột đùa giỡn tai hại như vậy.
Cuối cùng, đó là khoảnh khắc mà Giáo sư Phan Ngọc kể lại một mẩu
chuyện nhỏ về vấn đề pháp luật. Ông đã cho thấy pháp luật trong việc xây
dựng văn minh, tiến bộ của một quốc gia qua một khẩu hiệu được dịch
sang tiếng Pháp với một khách du lịch Pháp, người không hiểu tầm quan
trọng của việc sống và làm việc theo pháp luật. Tác giả cũng đưa ra một
dẫn chứng về công viên văn hoá Đầm Sen, nơi mà sự sạch sẽ được duy trì
thông qua việc áp dụng các biện pháp xử phạt nghiêm ngặt đối với những
người xả rác bừa bãi. Lê Quang Dũng cho rằng pháp luật là một thành
phần không thể thiếu trong văn minh của một quốc gia và mọi công dân
cần phải hiểu rõ tầm quan trọng của việc tuân thủ luật pháp.
Qua đó, ta thấy được pháp luật là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự tiến bộ
và phát triển của xã hội. Dưới sự kiểm soát của pháp luật, những yếu tố
mới tích cực sẽ được đề cao, và sự tồn tại của chúng sẽ trở nên chính thức
và bền vững. Bởi pháp luật như khí trời, rất cần thiết và quan trọng cho
cuộc sống của con người.