Phân tích “Thời gian” – Văn Cao | Văn mẫu 11 Kết nối tri thức

I. Dàn ý Phân tích “Thời gian” – Văn Cao
I. Mở bài: Giới thiệu khát quát về tác phẩm “Thời gian”. II. Thân bài: a. Tác giả:
- Văn Cao (1923 – 1995), sinh ra ở Nam Định nhưng lớn lên ở Hải
Phòng và bắt đầu sự nghiệp sáng tác ở đây.
- Ông là nhạc sĩ, nhà thơ và họa sĩ.
- Thơ của ông không nhiều về số lượng nhưng luôn thể hiện phong cách nghệ thuật độc đáo. b. Tác phẩm:
Bài thơ “Thời gian” được sáng tác vào mùa xuân năm Đinh Mão 1987. c. Phân tích: - Khổ 1:
+ “Thời gian qua kẽ tay”: Cảm nhận thời gian một cách đặc biệt bằng
xúc giác. Thời gian lặng lẽ nhưng trôi qua rất nhanh.
+ “Làm khô những chiếc lá”: Dấu ấn của thời gian thể hiện trên vạn vật và con người.
+ “Rơi”: Câu thơ được ngắt ra đột ngột, chỉ có một tiếng, nhấn mạnh
vào sự chuyển động của cảnh vật.
+ “như tiếng sỏi”: Lối so sánh đặc sắc, gợi tả âm thanh nặng nề và khô khốc.
+ “trong lòng giếng cạn”: Sự vật đều trơ trọi, bị thời gian tước đi sức
sống, trở nên tiêu điều. - Khổ 2:
+ “Riêng những”: Điệp ngữ thể hiện sự khẳng định, cho thấy cảm xúc
của nhân vật trữ tình có sự thay đổi.
+ “những câu thơ”, “những bài hát” là biểu tượng cho sáng tạo nghệ
thuật, sự rung động của trái tim con người.
+ “còn xanh”: Sức sống trường tồn của nghệ thuật và tình yêu.
+ “Và đôi mắt em”: Vẻ đẹp của con người, tình yêu.
+ “như hai giếng nước”: Vẻ lấp lánh, trong lành, dạt dào sức sống. - Tổng kết. III. Kết bài
II. Phân tích “Thời gian” – Văn Cao
1. Phân tích Thời gian mẫu 1
Người đời thường nhắc đến Văn Cao trong vai trò một nhạc sĩ nhưng
không phải ai cũng biết ông còn tạo cho mình những dấu ấn riêng trên
địa hạt thơ ca. “Thời gian” là một thi phẩm nổi bật, cho thấy những cách
tân táo bạo của người nghệ sĩ đa tài này.
Văn Cao (1923 – 1995), sinh ra ở Nam Định nhưng lớn lên ở Hải Phòng
và bắt đầu sự nghiệp sáng tác ở đây. Ông là nhạc sĩ kiêm nhà thơ và họa
sĩ. Thơ của ông tuy không nhiều về số lượng nhưng luôn gây ấn tượng
với người đọc bởi phong cách nghệ thuật độc đáo. Vì quan niệm “Sự
thất bại thường gặp trong một bài thơ là khép lại: Khép tất cả sự muốn
nghĩ và muốn nói” nên Văn Cao luôn chú trọng vào việc cách đổi mới
thơ ca cả về hình thức lẫn nội dung, tạo nên những bài thơ trùng phức
nhiều lớp nghĩa với các hình ảnh giàu tính biểu tượng. Bài thơ “Thời
gian” được Văn Cao sáng tác vào mùa xuân năm 1987.
Cả bài thơ là những chiêm nghiệm, suy tư về thời gian và cuộc sống con
người. Người ta thường đong đếm thì giờ bằng giây, bằng phút nhưng
Văn Cao lại thấy thời gian như một sinh thể hữu hình, có thể chạm vào được: “Thời gian qua kẽ tay Làm khô những chiếc lá Kỷ niệm trong tôi Rơi như tiếng sỏi trong lòng giếng cạn”
Văn Cao đã cảm nhận về thời gian bằng xúc giác: “Thời gian qua kẽ
tay”. Nó lặng lẽ chạm vào ta rồi lướt qua nhanh chóng đến không tưởng.
Con người trầm ngâm cảm nhận từng dấu ấn đi “qua kẽ tay” để rồi vấn
vương, nuối tiếc. Câu thơ năm chữ mở đầu đã đem đến một sự liên
tưởng thú vị cho người đọc. Thời gian quý giá nhưn mỏng manh vô cùng
nên con người lại càng khao khát được điều khiển thời gian trong bàn
tay của mình. Và trong khi len qua kẽ tay ta, thoát khỏi sự níu giữ của
con người, thời gian đã thật vô tình “Làm khô những chiếc lá”. Sự trôi
chảy của thời gian khiến con người và vạn vật phai tàn. Những chiếc lá
mới hôm nào còn mơn mởn, nay trở nên héo úa. Thanh xuân của con
người cũng vậy, tươi đẹp và ngắn ngủi, chẳng mấy chốc ta đã đặt một
chân vào ngưỡng cửa tuổi già.
Thật bất ngờ, một tiếng “Rơi” xuất hiện như mạch cảm xúc đột ngột ngã
xuống giữa dòng thơ vậy! Câu thơ chỉ có một tiếng, nhấn mạnh vào sự
chuyển động của cảnh vật. “Rơi” ở đây là lìa xa, quên lãng. Mải miết
chạy đua với cuộc sống, con người bỗng giật mình rồi buồn đau, hụt
hẫng khi mọi điều dấu yêu vụt khỏi tầm tay. “Như tiếng sỏi” là lối so
sánh đặc sắc, gợi tả âm thanh nặng nề và khô khốc. Sỏi rơi vào “trong
lòng giếng cạn”. Các sự vật vô hồn, đơn côi cứ lần lượt hiện ra. Từ
“cạn” thể hiện một sự trơ trọi, không có sức sống. Ý thơ càng về sau
càng trở nên nặng nề, những câu thơ bị chia cắt bởi lối xuống dòng bất
chợt cho thấy những xúc cảm tự nhiên của con người khi đối mặt dòng thời gian khắc nghiệt.
Ý thức sâu sắc về thời gian, khát khao níu giữ hạnh phúc không phải là
tâm trạng hiếm gặp ở những thi nhân. Trong số đó, có những nhà thơ đã
kết thúc tác phẩm của mình bằng khối sầu bi quan, cay đắng. Nhưng
Văn Cao thì khác. Khổ thơ tiếp theo sáng lên vẻ đẹp trữ tình nhẹ nhàng
nhờ sự xuất hiện của “những câu thơ”, “những bài hát” và “đôi mắt em”: “Riêng những câu thơ còn xanh Riêng những bài hát còn xanh Và đôi mắt em như hai giếng nước.”
“Những câu thơ”, “những bài hát” là biểu tượng cho sáng tạo nghệ thuật,
sự rung động của trái tim con người. Điệp ngữ “Riêng những” và “còn
xanh” được lặp lại hai lần như một lời khẳng định sự trường tồn của
nghệ thuật chân chính. Và đẹp nhất trên đời không gì khác chính là “đôi
mắt em”. Đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, đại diện cho tình yêu và sức trẻ
miên viễn. Đôi mắt sâu thẳm ấy lại trông “như hai giếng nước”, long
lanh và dạt dào sức sống. Nhà thơ không chỉ cảm khái trước những giá
trị cao cả bất diệt mà còn đề ra một phương cách sống ý nghĩa, cho ta
thấy giá trị của nghệ thuật và tình yêu. Nếu thấy mình già nua và cũ kĩ,
hãy ngân lên những vần thơ và những khúc ca, hãy soi mình vào đáy
mắt người yêu. Những điều bình dị nhất lại chính là cứu cánh có tâm
hồn. Cách ngắt nhịp, hình ảnh thơ ở khổ thơ hai có sự tương đồng với
khổ một tạo nên hiệu ứng vòng tròn nhưng không còn biểu lộ cảm xúc
hụt hẫng như ở trên mà cho thấy tâm trạng say mê, chìm đắm.
Bài thơ được viết theo thể thơ tự do với cách xuống dòng, ngắt nhịp sáng
tạo. Nhịp điệu của câu thơ linh hoạt tạo ra nhạc điệu đặc biệt. Bên cạnh
đó, Văn Cao đã sử dụng ngôn từ mang nhiều tầng nghĩa tượng trưng, các
biện pháp tương phản, đối lập, so sánh, điệp ngữ, ẩn dụ để thể hiện cái
nhìn của mình về cuộc sống.
Qua đó, bài thơ cho thấy những chiêm nghiệm sâu sắc về mối quan hệ
giữa thời gian, cuộc đời với con người và nghệ thuật. “Thời gian” của
Văn Cao chính là một “chiếc lá” tươi xanh vĩnh viễn của nghệ thuật.
2. Phân tích Thời gian mẫu 2
Văn Cao - một nhạc sĩ lớn của Việt Nam. Ông là tác giả của hai bài hát
nổi tiếng là Tiến quân ca và quốc ca, đồng thời cũng là một trong số
những gương mặt tiêu biểu, quan trọng nhất của tân nhạc. Không chỉ tài
năng trong lĩnh vực âm nhạc, Văn Cao còn được công chúng biết đến
với tư cách là một họa sĩ, một nhà thơ với rất nhiều tác phẩm giá trị.
Tiêu biểu trong sự nghiệp thơ ca của ông, không thể không nhắc đến bài
thơ “Thời gian”, qua những vần thơ mang đầy hàm súc, người đọc
dường như đã cảm nhận được rõ nét sự dồn nén cô đọng của tư tưởng, cảm xúc: “Thời gian qua kẽ tay Làm khô những chiếc lá Kỷ niệm trong tôi Rơi như tiếng sỏi trong lòng giếng cạn Riêng những câu thơ còn xanh Riêng những bài hát còn xanh Và đôi mắt em như hai giếng nước”
Văn Cao tên đầy đủ là Nguyễn Văn Cao, ông sinh ngày 15 tháng 11 năm
1923 tại tỉnh Hải Phòng. Quê gốc ở xã Liên Minh, huyện Vụ Bản thuộc
tỉnh Nam Định. Văn Cao xuất thân từ một gia đình viên chức, có cha là
giám đốc của nhà máy nước Hải Phòng. Sau khi lên trung học, ông lần
đầu được tiếp xúc với âm nhạc. Năm 1938, gia đình gặp nhiều biến cố,
Văn Cao đã bỏ học khi mới 15 tuổi. Ông được biết đến là một nhạc sĩ có
sức ảnh hưởng rất lớn trong nền Tân nhạc của Việt Nam. Không chỉ
dừng lại ở mảng âm nhạc, Văn Cao còn được nhận xét là hình mẫu thiên
tài, bởi tài năng nghệ thuật của ông rất đa dạng và phong phú mang tính
tổng hợp cao giữa hội họa- âm nhạc- văn chương. Ông đã để lại cho đời
rất nhiều các tác phẩm có giá trị, và được lưu truyền rộng rãi cho thế hệ con cháu sau này.
Bài thơ Thời gian được nhà văn sáng tác vào mùa xuân năm 1987. Lúc
này người thi sĩ Văn Cao đã bỏ lại sau lưng với biết bao trải nghiệm vui
buồn khác nhau. Dù tác phẩm chỉ vỏn vẹn có 7 câu, 12 dòng và 42 chữ,
nhưng sâu bên trong ẩn chứ tính chất triết luận và những thông điệp giàu
ý nghĩa nhân sinh cực kì sâu sắc. Qua đó đã gợi cho tâm hồn người đọc
biết bao suy ngẫm về cuộc đời, về con người trong cuộc sống này, mặc
cho thời gian vẫn không ngừng chảy trôi:
“Thời gian qua kẽ tay”
“Thời gian qua kẽ tay” là một hình ảnh thơ giàu hàm xúc, gợi liên tưởng
tới sự tương phản giữa cái vô hình và cái hữu hình, giữa cái vô hạn và
cái hữu hạn. Như một điều tất yếu, sự hiện diện của thời gian trên thế
giới này là hư ảo, nó rất mong manh và vô cùng ngắn ngủi vô cùng. Có
lẽ vì thế mà người thi nhân khi chứng kiến sự chảy trôi của thời gian
không khỏi ngậm ngùi xa xót trước sự vô nghĩa của đời người... Cũng
như Văn Cao, Nguyễn Gia Thiều đã từng có cảm nhận đầy chua chát
qua tác phẩm Cung oán ngâm khúc nổi tiếng:
“Trăm năm nào có gì đâu
Chẳng qua một nấm cỏ khâu xanh rì”
Thời gian là thứ quà tặng kì diệu mà tạo hóa ban cho con người, và
chẳng có một ai nắm giữ được thời gian. Thời gian đi qua lấy đi vô số
thứ, thanh xuân, tuổi trẻ, những tháng ngày hạnh phúc, những thứ chúng
ta trân trọng và thương yêu nhất… và một khi qua đi sẽ không bao giờ
trở lại. Đó là một quy luật tất yếu của thời gian, nhưng cũng là sự nghiệt
ngã, tàn nhẫn đối với con người
"Làm khô những chiếc lá Kỷ niệm trong tôi Rơi như tiếng sỏi trong lòng giếng cạn"
Theo thời gian những chiếc lá xanh tươi rồi cũng sẽ úa. Những được mất
trong cuộc đời rồi cũng phai nhạt theo năm tháng. Có chăng, cái ở lại
trong cuộc đời này chỉ là là những hồi ức nhớ hoài về kỷ niệm ngày xưa
ấy. Bài thơ đã giúp bạn đọc nhận thức được cái ý nghĩa nhân sinh tưởng
như rất bình thường nhưng không phải ai cũng nhận biết được bởi họ
vẫn con đang chìm đắm trong quá nhiều tham vọng, vinh hoa của cuộc
sống. Bài thơ mang giá trị nhân văn thật sâu sắc, đồng thời cũng gửi gắm
tới bạn đọc thông điệp: khi đã nhận thức được qui luật vận động của
dòng chay thời gian, con người chúng ta càng nên biết trân quý sự hiện
hữu của bản thân trên thế giớ này. Chúng ta phải làm hành động, phải
biết tận dụng thời gian một cách triệt để, có ích, để mỗi phút giây hiện
hữu trong đời người là những giây phút sống chứ không phải chỉ là tồn tại “Riêng những câu thơ còn xanh Riêng những bài hát còn xanh Và đôi mắt em như hai giếng nước"
Trong dòng chảy của thời gian, mọi sự vật, mọi hiện tượng trên thế giới
này đều có thể lụi tàn và tan biến mãi mãi vào hư không. Nhưng tất
nhiên có những giá trị sẽ chẳng thể mất mà mãi mãi mà qua hàng nghìn
đời nó sẽ vẫn “còn xanh”, đó chính là những giá trị đẹp đẽ được được
kết tinh từ những bài hát, vần thơ, và đặc biệt là từ đôi mắt em. Câu kết
của tác phẩm đã để lại trong lòng người đọc một dư âm tha thiết nhưng không hề bi lụy: “Và đôi mắt em như hai giếng nước”
… Phải chăng, đôi mắt em chính là nơi mà tình yêu đôi ta bắt đầu và hay
đó sẽ là nơi mà tình yêu ta mãi mãi lên ngôi…!
Dẫu sao, theo tháng năm, thời gian vẫn sẽ trôi “qua kẽ tay” nhưng tác
phẩm Thời gian của cố thi sĩ Văn Cao vẫn “nguyên xanh” như thủa nào
trong lòng mỗi bạn đọc. Sự giản dị, mộc mạc, ẩn chứa hàm súc trong
từng câu chữ đã cho thấy sự tinh tế, tài hoa của một thi sĩ thật tài năng.
3. Phân tích Thời gian mẫu 3
Bài thơ “Thời gian” ra đời vào mùa xuân năm 1987. Dù chỉ vỏn vẹn 7
câu, 12 dòng, 42 từ nhưng chất triết học và thông điệp nhân văn sâu sắc
của nó sẽ chạm tới tâm hồn người đọc. Nó gợi lên nhiều suy nghĩ về con
người và cuộc sống, dù thời gian có trôi đi không ngừng.
Mở đầu bài thơ, chúng ta bắt gặp một hình ảnh “lạ”, một hình ảnh thơ
gợi lên sự tương phản của thời gian trôi qua kẽ ngón tay, hữu hình và vô
hình, hữu hạn và vô hạn.
Một điều tất yếu, sự tồn tại của thời gian trong cuộc đời mỗi người là
hữu hạn. Bởi vì so với “khởi đầu và kết thúc” của vũ trụ, nó thật hư ảo,
mong manh và rất ngắn ngủi. Đó là lý do tại sao các nhà thơ bao thế hệ
đã than thở về sự trôi qua của thời gian và sự vô nghĩa của số phận con
người… Nguyễn Gia Thiều, trong bài đọc nổi tiếng ‘Cung oán ngân
khúc’, đã viết: điều đó một cách sâu sắc.
‘Trăm năm nào có gì đâu
Chẳng qua một nấm cỏ khâu xanh rì’
Như một quy luật tồn tại, thời gian trôi qua mãi mãi và không bao giờ
quay trở lại. Sự tàn ác này là bi kịch của số phận con người, con người
không thể nắm bắt hay điều khiển được thời gian. Triết gia Heraclitus
lập luận: “Không ai có thể tắm hai lần trên một dòng sông”, cuộc đời
mỗi người không thể sống hai lần… Với mỗi bước đi, thời gian thay đổi
không ngừng trong từng khoảnh khắc tồn tại, sức tàn phá của thời gian là vô cùng lớn.
Lá xanh sẽ héo theo thời gian. Những cái được và mất trong cuộc sống
sẽ mờ dần theo năm tháng. Tất cả những gì có thể còn lại trong cuộc đời
này là một giọt ký ức kết tinh…ký ức – một viên ngọc quý chìm sâu hơn
vào ý thức khi ngày càng có nhiều người chạm vào cõi vĩnh hằng.
Và những ký ức này đẩy con người từ cuộc đời sang bên kia của vĩnh
hằng… Tất cả tình yêu, tất cả hận thù, tất cả niềm vui, tất cả giận dữ
cũng phai nhạt theo thời gian… như thế này Bài thơ thừa nhận rằng có
một ý nghĩa nào đó trong đó. Cuộc sống thoạt nhìn có vẻ bình thường
nhưng ai luôn bận tâm với quá nhiều tham vọng trong cuộc sống lại
không nhận ra điều đó.
Vì vậy, khái niệm thời gian trong thơ Văn Cao thấm đẫm tư tưởng hiện
sinh tích cực. Những thông điệp toát ra từ sự thể hiện nghệ thuật của thơ
có giá trị nhân văn sâu sắc. Một khi con người nhận ra được quy luật
khắt khe của thời gian, họ cần biết cách đánh giá sự tồn tại của chính mình.
Chúng ta phải làm gì để mỗi khoảnh khắc của đời người đều là một
khoảnh khắc của cuộc đời chứ không chỉ là sự tồn tại đơn thuần, không
bao giờ bị lãng quên trong ý thức hiện sinh của nhân loại đang trên
đường khám phá giá trị vĩnh cửu của nó. Vậy giá trị vĩnh cửu là gì?
Văn Cao là một nghệ sĩ chân chính với sự cảm nhận nhạy bén về mọi
giai đoạn của thời gian, khẳng định những giá trị không hề mất đi bản
sắc trước sự tàn phá của thời gian. Đó là: ‘Riêng những câu thơ còn xanh Riêng những bài hát còn xanh Và đôi mắt em như hai giếng nước’
Trong dòng chảy tàn khốc của thời gian, vạn vật, hiện tượng đều có thể
tàn lụi và trở thành hư vô. Tuy nhiên, có một giá trị không thể mất đi và
mãi mãi “xanh”. Đó là những giá trị của thơ ca, ca khúc và hơn hết là
nghệ thuật, vẻ đẹp hiện lên trong mắt bạn.
Giọng điệu của bài thơ thay đổi bất ngờ. Từ buồn bã, chán nản đến thanh
thoát và thổn thức mộng mơ. Hình ảnh thơ có ý nghĩa biểu tượng cao.
Từ ‘riêng’ được lặp đi lặp lại như muốn bộc lộ và khẳng định một sự
thật vĩnh cửu không thể phủ nhận. Nghệ thuật và tình yêu luôn khác
nhau và bản thân chúng luôn vượt lên trên mọi điều nhỏ nhặt. Bởi chúng
là hiện thân của cái đẹp nên luôn mang trong mình một sức mạnh trường tồn và vĩnh cửu.
Thời gian vẫn “qua kẽ tay” nhưng bài thơ “Thời gian” của cố nhạc sĩ,
nhà thơ Văn Cao vẫn còn tươi mới trong tâm trí độc giả. Sự cô đọng,
giản dị, ngắn gọn của ngôn từ bài thơ thể hiện tài năng, sự tinh tế của
một nhà thơ tài hoa. Chính vì thế tôi tin rằng thông điệp nhân văn toát ra
từ bài thơ này sẽ luôn truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ độc giả trân
trọng tác giả và cùng sáng tạo với ông. Và đây cũng chính là giá trị giúp
thơ vượt qua những quy luật khắt khe của thời gian, vốn là vĩnh cửu,
cũng như nghệ thuật tình yêu và cái đẹp là vĩnh cửu.
4. Phân tích Thời gian mẫu 4
Văn Cao tuy nổi tiếng là một nhạc sĩ nhưng ít ai biết rằng ông còn tạo
dựng được tên tuổi trong lĩnh vực thơ ca. “Thời gian” là bài thơ nổi bật
thể hiện sự đổi mới táo bạo của người nghệ sĩ đa tài này.
Văn Cao (1923-1995) sinh ra ở Nam Định nhưng lớn lên ở Hải Phòng,
nơi ông bắt đầu sự nghiệp sáng tạo. Ông là một nhạc sĩ, nhà thơ và họa
sĩ. Tuy số lượng thơ không nhiều nhưng phong cách nghệ thuật độc đáo
của ông luôn để lại ấn tượng trong lòng người đọc. Với quan niệm“Sự
thất bại thường gặp trong một bài thơ là khép lại: Khép tất cả sự muốn
nghĩ và muốn nói”, Văn Cao luôn chú trọng làm sao đổi mới thơ cả về
hình thức lẫn nội dung, đồng thời phát triển nhiều cấp độ khác nhau để
tạo nên ý nghĩa thơ ca phong phú. Bài thơ “Thời gian” được Văn Cao
viết vào mùa xuân năm 1987.
Toàn bộ bài thơ là sự suy ngẫm, chiêm nghiệm về thời gian và cuộc
sống con người. Người ta thường đo thời gian bằng giây hoặc phút
nhưng Văn Cao lại coi thời gian là một sinh thể Hữu hình, có thể chạm vào được: “Thời gian qua kẽ tay Làm khô những chiếc lá Kỷ niệm trong tôi Rơi như tiếng sỏi trong lòng giếng cạn”
Văn Cao cảm nhận thời gian qua xúc giác: “Thời gian qua kẽ tay”. Thời
gian chạm vào chúng ta một cách âm thầm và trôi qua cực kỳ nhanh
chóng. Người ta cảm thấy trầm ngâm mỗi khi thời gian “đi qua kẽ tay”
rồi dừng lại mà ăn năn. Lời thơ mở đầu năm chữ tạo nên những liên
tưởng thú vị trong lòng người đọc. Thời gian rất quý giá nhưng lại rất
mong manh nên con người luôn khao khát có được nó trong tay. Và khi
thời gian trôi qua kẽ tay và thoát khỏi tầm tay con người, thời gian đã vô
tình “làm khô những chiếc lá”. Thời gian trôi qua, con người và vạn vật
đều biến mất. Những chiếc lá mới tươi một thời đã khô héo. Tuổi thanh
xuân của con người cũng vậy, đẹp đẽ và ngắn ngủi nhưng chẳng bao lâu
chúng ta đã đặt một chân trước ngưỡng cửa của tuổi già.
Không ngờ, một tiếng “rơi” xuất hiện, giống như một dòng cảm xúc
chợt rơi xuống giữa dòng thơ. Bài thơ chỉ dùng một từ để nhấn mạnh
diễn biến của cảnh. “Rơi” ở đây có nghĩa là bỏ đi, quên lãng. Trong cuộc
đấu tranh giành sự sống, con người bỗng trở nên sợ hãi, buồn bã và thất
vọng khi mọi thứ mình yêu quý đều tuột khỏi tầm tay. “Như tiếng sỏi” là
một sự tương tự độc đáo để mô tả một âm thanh nặng nề và khô khan.
Sỏi rơi “trong lòng giếng cạn”. Những thứ vô hồn và cô đơn lần lượt
xuất hiện. Từ “canh” ám chỉ sự cằn cỗi, thiếu sức sống. Càng về sau bài
thơ càng nặng nề, bài thơ bị ngắt dòng đột ngột, thể hiện những cảm xúc
tự nhiên của con người khi đứng trước sự khắc nghiệt của thời gian.
Nhận thức sâu sắc về thời gian và khao khát nắm bắt hạnh phúc không
phải là điều xa lạ đối với các nhà thơ. Cũng có những nhà thơ kết thúc
tác phẩm của mình bằng sự bi quan và cay đắng. Nhưng Văn Cao thì
khác. Những câu thơ tiếp theo lấp lánh vẻ đẹp trữ tình nhẹ nhàng với sự
xuất hiện của “những câu thơ”, “những bài hát” và “đôi mắt em”. “Riêng những câu thơ còn xanh Riêng những bài hát còn xanh Và đôi mắt em như hai giếng nước.”
Thơ ca là biểu tượng của sự sáng tạo nghệ thuật và những rung động của
trái tim con người. điệp khúc “Những câu thơ”, “những bài hát”” được
lặp lại hai lần, nhấn mạnh sự trường tồn của nghệ thuật chân chính. Và
điều đẹp nhất trên thế giới này không ai khác chính là “đôi mắt em”. Đôi
mắt là cửa sổ tâm hồn, tượng trưng cho tình yêu và tuổi trẻ vĩnh cửu.
Đôi mắt sâu thẳm của em sáng “như hai giếng nước” và tràn đầy sức
sống. Nhà thơ không chỉ lay động chúng ta bằng những giá trị cao đẹp,
vĩnh cửu mà còn gợi cho chúng ta một lối sống ý nghĩa, cho chúng ta
thấy giá trị của nghệ thuật và tình yêu. Nhịp điệu và hình ảnh thơ của
khổ thơ thứ hai tương tự như khổ thơ thứ nhất, tạo hiệu ứng vòng tròn
nhưng thay vì thể hiện cảm xúc thất vọng nói trên thì không khí lại nồng
nàn, đắm đuối hơn được thể hiện.
Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, có những xuống dòng và ngắt nhịp
đầy sáng tạo. Nhịp điệu uyển chuyển của bài thơ tạo nên một giai điệu
đặc biệt. Ngoài ra, Văn Cao còn sử dụng ngôn ngữ chứa đựng nhiều tầng
nghĩa biểu tượng, tương phản, đối lập, so sánh, ám chỉ, ẩn dụ để thể hiện
quan điểm sống của mình.
Bài thơ thể hiện sự suy ngẫm sâu sắc về mối quan hệ giữa thời gian,
cuộc sống, con người và nghệ thuật. “Thời gian” của Văn Cao là “chiếc
lá” của nghệ thuật xanh mãi.
5. Phân tích Thời gian mẫu 5
Bài thơ Thời gian của Văn Cao là một tác phẩm nhỏ gọn nhưng chứa
đựng những ý nghĩa sâu sắc về cuộc sống và thời gian. Từng câu chữ,
từng dòng thơ, tác giả đã truyền đạt cho người đọc những cảm nhận đầy tình cảm và triết lý.
Bài thơ khởi đầu với hình ảnh “Thời gian qua kẽ tay”, tưởng chừng như
chỉ là một hình thức tu từ đơn giản, nhưng nó thực sự đậm chất tượng
trưng. Thời gian là một yếu tố không thể nắm bắt được, nhưng tác giả đã
sử dụng biện pháp so sánh và tương phản để nhấn mạnh sự khắc nghiệt
của thời gian đối với cuộc sống con người. Những kỷ niệm, những điều
đẹp đẽ trong cuộc sống, dù có bị thời gian làm mờ dần như “chiếc lá
khô”, nhưng vẫn còn sống mãi trong tâm hồn như “câu thơ” và “bài hát”
vẫn còn xanh tươi. Bài thơ tiếp tục tạo ra sự tương phản khi so sánh “đôi
mắt em” với “hai giếng nước”. Đôi mắt em không chỉ là một hình ảnh
đẹp mà còn mang ý nghĩa sâu xa về sự sống và hy vọng. Giếng nước là
nguồn sống, là điểm tựa tinh thần của con người, và đôi mắt em như hai
giếng nước thể hiện sự tươi sáng, sự trong trẻo và sự đặc biệt của tình
yêu. Nhưng đồng thời, nó cũng ám chỉ đến tính chất vĩnh hằng, không
thể mất đi của nghệ thuật và cái đẹp.
Tuy nhiên, bài thơ cũng nhấn mạnh rằng không phải tất cả mọi thứ đều
chìm vào quên lãng. Nghệ thuật và cái đẹp vẫn còn sống sót, như những
“câu thơ còn xanh” và “bài hát còn xanh”. Đây là những yếu tố mang
tính vĩnh hằng, vượt lên trước thời gian và không thể bị mất đi. Nói cách
khác, bài thơ nhấn mạnh sức mạnh và ý nghĩa của nghệ thuật trong việc
tạo nên những giá trị vĩnh cửu và truyền cảm hứng cho con người.
Bài thơ “Thời gian” của Văn Cao khiến người đọc cảm nhận được sự
nghiệt ngã và vô tình của thời gian, nhưng đồng thời cũng khơi dậy niềm
tin và hy vọng về những giá trị vĩnh cửu. Nó nhắc nhở chúng ta về sự
quý giá của thời gian, cần trân trọng những điều xưa cũ và ghi nhớ
những điều đẹp đẽ trong cuộc sống. Bài thơ không chỉ đơn thuần là một
tác phẩm văn chương, mà còn là một thông điệp nhân văn, tác phẩm
mang đậm tinh thần triết lý và sâu sắc về sự sống. Nó khơi dậy trong
lòng người đọc những suy nghĩ về ý nghĩa cuộc sống và khát khao sống
một cách ý nghĩa. Bài thơ “Thời gian” của Văn Cao là một món quà tinh
thần, là một lời nhắn nhủ cho chúng ta trước sự trôi qua không thể ngăn cản của thời gian.
Thời gian của Văn Cao là một tác phẩm nghệ thuật tinh tế và sâu sắc, nó
không chỉ truyền tải cảm xúc và suy tư của tác giả mà còn đem đến
những suy nghĩ và cảm nhận sâu xa về thời gian và cuộc sống cho người
đọc. Bài thơ khơi gợi niềm tin và hy vọng rằng dù thời gian trôi qua với
tất cả những biến đổi và hao mòn, nhưng nghệ thuật và cái đẹp vẫn sẽ
mãi sống mãi trong tâm hồn con người.
6. Phân tích Thời gian mẫu 6
Bài thơ Thời gian ra đời vào mùa xuân năm 1987. Dù chỉ có 7 câu, 12
dòng, 42 chữ, nhưng chất triết luận cùng những thông điệp mang ý nghĩa
nhân sinh sâu sắc của bài thơ đã lắng lại trong tâm hồn người đọc, gợi
nhiều suy ngẫm về con người và cuộc sống, mặc cho dòng thời gian trôi chảy không ngừng.
Mở đầu bài thơ ta bắt gặp một hình ảnh được “lạ hóa”: Thời gian qua kẽ
tay – hình ảnh thơ gợi liên tưởng đến sự tương phản giữa cái hữu hình
và vô hình, cái hữu hạn và vô hạn.
Như một tất yếu, sự hiện hữu của thời gian trong cuộc đời mỗi người là
hữu hạn, bởi thời gian ấy so với cái “vô thủy vô chung” của vũ trụ thì hư
ảo, mong manh, ngắn ngủi vô cùng! Chính vì vậy, thi nhân tự bao đời đã
ngậm ngùi xa xót trước bước đi của thời gian và sự vô nghĩa của phận
người… nên Nguyễn Gia Thiều đã cảm nhận đầy chua chát trong Cung
oán ngâm khúc nổi tiếng của ông:
“Trăm năm nào có gì đâu
Chẳng qua một nấm cỏ khâu xanh rì”
Như một quy luật hiện sinh, thời gian qua đi là vĩnh viễn không bao giờ
trở lại. Sự nghiệt ngã ấy chính là bi kịch của phận người, con người
không thể nào nắm giữ, níu kéo được được thời gian. Triết gia Heraclite
đã xác quyết: “không ai có thể tắm hai lần trên cùng dòng sông”, cuộc
đời mỗi người không thể sống hai lần…Mỗi bước đi, thời gian luôn làm
biến đổi từng sát na hiện hữu, sức tàn phá của thời gian là khôn lường: Làm khô những chiếc lá Kỷ niệm trong tôi Rơi như tiếng sỏi trong lòng giếng cạn
Những chiếc lá xanh rồi cũng tàn tạ theo thời gian. Những được mất
trong cuộc đời rồi cũng nhạt nhòa theo năm tháng. Có chăng, cái còn lại
trong cuộc đời này là giọt giọt những kết tinh kỷ niệm…những kỷ niệm
– như hạt ngọc quý giá ngày càng lắng sâu trong tâm thức khi con người
ngày càng chạm đến cõi vĩnh hằng.
Và những kỷ niệm ấy rồi sẽ theo con người lìa xa cõi sống để sang phía
bên kia miền miên viễn…mọi ái, ố, hỉ, nộ rồi cũng sẽ tan biến theo dòng
chảy của thời gian… Bài thơ vì thế đã thức nhận cho chúng ta cái ý
nghĩa nhân sinh tưởng như bình thường mà không phải ai cũng nhận biết
được khi con người luôn đắm chìm trong quá nhiều tham vọng của cuộc sống…
Ý niệm về thời gian trong bài thơ của Văn Cao, vì thế mang tư tưởng
hiện sinh tích cực. Thông điệp toát lên từ hình tượng nghệ thuật của bài
thơ mang giá trị nhân văn sâu sắc: khi nhận thức được quy luật nghiệt
ngã của thời gian con người phải biết trân quý sự hiện hữu của mình.
Chúng ta phải làm thế nào để mỗi phút giây hiện hữu của đời người là
mỗi phút giây sống chứ không phải là tồn tại!? Câu hỏi đầy tính chất tự
vấn này sẽ không bao giờ là điều xưa cũ trong tâm thức hiện sinh của
nhân loại trên con đường khám phá những giá trị vĩnh hằng để vượt qua
sự khắc nghiệt của thời gian. Vậy những giá trị vĩnh hằng chỉ có thể là gì?
Văn Cao – người nghệ sĩ đích thực, với cảm thức tinh tế trên từng bước
đi của thời gian đã khẳng định một hệ giá trị mà ở đó sự tàn phá của thời
gian cũng không thể làm mất đi phẩm tính của nó. Đó là: Riêng những câu thơ còn xanh Riêng những bài hát còn xanh Và đôi mắt em như hai giếng nước
Trong dòng chảy nghiệt ngã của thời gian, mọi sự vật, hiện tượng có thể
lụi tàn và tan biến vào hư không. Nhưng có những giá trị không thể mất
mà mãi mãi “còn xanh”, đó là những giá trị thuộc về nghệ thuật và cái
đẹp được kết tinh từ những câu thơ, những bài hát và đặc biệt là từ đôi mắt em.
Âm hưởng bài thơ chuyển đổi bất ngờ: từ trầm buồn, u uẩn sang thanh
thoát, thổn thức, mơ màng; hình ảnh thơ mang ý nghĩa biểu tượng cao.
Từ “riêng” được lặp đi lặp lại vừa như muốn minh định, vừa như muốn
xác quyết một chân lý muôn đời không thể phủ định: Nghệ thuật và Tình
yêu luôn khác biệt và luôn vượt lên mọi thứ tầm thường, tự thân nó luôn
mang một sức mạnh trường tồn, vĩnh cửu bởi nó là hiện thân của cái Đẹp.
Điều này quả đúng như Cyprian Norwid đã nói: “Thế giới này rốt cuộc
chỉ còn lại hai thứ, chỉ hai thứ thôi: Thi ca và lòng nhân ái… không còn
gì khác”…Câu kết của bài thơ để lại một dư âm da diết nhưng không bi
lụy: Và đôi mắt em / như hai giếng nước… Đôi mắt em phải chăng là
nơi Tình yêu bắt đầu và cũng là nơi Tình yêu mãi mãi lên ngôi…!
Thời gian dẫu vẫn trôi “qua kẽ tay” nhưng bài thơ Thời gian của cố nhạc
sĩ / thi sĩ Văn Cao vẫn nguyên xanh trong lòng bạn đọc. Độ nén, sự giản
dị, hàm súc của câu chữ trong bài thơ cho thấy sự tài hoa và tinh tế của
một thi sĩ tài năng. Vì vậy, tôi tin, những thông điệp nhân văn vang lên
từ bài thơ vẫn luôn vẫy gọi các thế hệ bạn đọc tri âm, đồng sáng tạo
cùng tác giả. Và đây cũng là một hệ giá trị để bài thơ vượt lên qui luật
khắc nghiệt của thời gian, mãi mãi tồn sinh như sự vĩnh hằng của Nghệ
Thuật – Tình Yêu và Cái Đẹp….
--------------------------------------------------