Phân tích vai trò của Nguyễn Ánh và Quang Trung trong thống nhất đất nước | Môn Lịch sử Việt Nam - Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 61622985
Có người nói Quang Trung mới là người thống nhất đất nước, còn Nguyễn Ánh chỉ là kẻ “ngồi mát ăn bát
vàng“.Tuy nhiên, Nguyễn Ánh mới là người làm cho đất nước hoàn toàn thống nhất, còn Quang Trung chỉ
cơ bản thống nhất, qua các dẫn chứng sau: - Nguyễn Ánh (vua Gia Long):
+Nguyễn Phúc Ánh sinh năm 1762, là cháu nội của Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát – vị chúa
của Đàng Trong. Đất nước bị phân làm hai từ hơn 100 năm trước thành 2 xứ Đàng Ngoài của vua
Lê – chúa Trịnh và Đàng Trong của các chúa Nguyễn, chia cắt bởi Lũy Thầy ở Quảng Bình – một
công trình chiến lược xuất sắc của Đào Duy Từ đã góp phần giúp lực lượng non trẻ của Nguyễn
Hoàng và con cháu chống đỡ được những trận tiến quân từ Đàng Ngoài.
+Nội chiến Tây Sơn: Phía Nguyễn Ánh, ông phải bôn ba, trốn chui nhủi ở những vùng đồng
bằng ở Cà Mau. Sau đó, nhờ sự ủng hộ của cựu thần nhà Nguyễn, ông tập hợp quân đội,
kéo về chiếm lại Gia Định. Nguyễn Ánh mau chóng cải tổ lại thành này, cho lập sổ đất, định
thuế,… biến vùng Gia Định thành một kinh thành trù phú, và cũng là nơi để Nguyễn Ánh
luyện quân sĩ. Mỗi lần Tây Sơn tiến quân là Nguyễn Ánh đều phải chịu thất bại, phải trốn
chạy và lưu vong, sau đó lại tìm cách kêu gọi binh sĩ, dấy binh chiếm Gia Định và rồi lại bị
đánh đuổi. Tuy nhiên càng về sau khi đã có kinh nghiệm chinh chiến và có tổ chức binh
lính bài bản, học tập theo lối đánh trận của Tây phương, đặc biệt là lực lượng thủy quân
hùng mạnh. Tuy nhiên, năm đó Quang Trung mất, để lại thái tử Quang Toản mới 9 tuổi.
Thái Đức hoàng đế đến viếng em bị đuổi về. Nhân thời con rắn mất đầu, lại rối loạn nội
bộ, Nguyễn Ánh tiến quân tiêu diệt Tây Sơn. Trong vòng 10 năm, ông đã giành lại được đất
Đàng Trong của tổ tiên, và có lẽ ông cũng không hề có ý định tiến đất Bắc Hà. Đánh thắng
nhà Tây Sơn, Gia Long đặt tổng trấn Bắc Hà, cho bắt dòng họ Tây Sơn ra để tiêu diệt. Thắng
lợi này không thể bỏ qua vai trò to lớn của Nguyễn Ánh.
+Nguyễn Ánh xướng lên kế hoạch giặc mùa, hễ có gió mùa thì đưa thuyền ra đánh, sau
thì rút quân, là một chiến thuật phù hợp hơn cả khi đối chiếu tương quan lực lượng và
điều kiện tự nhiên. Điều đó cũng thể hiện ông là một vị vua có tài chiến lược, dẫu được
tôn làm đại nguyên soái lúc chỉ 17 tuổi.
+Đối với vùng đất Sài Gòn – Gia Định, chính việc xây dựng nơi đây thành căn cứ để nuôi
quân cho chiến tranh, Nguyễn Ánh đã biến vùng đất này trở thành một nơi buôn bán nhộn
nhịp, mà cho đến bây giờ, vùng đất này vẫn là nơi làm ăn kinh tế phát triển nhất cả nước.
Ông cũng là người đã cho xây Kinh thành Huế, kiến trúc cung đình nguyên vẹn nhất còn lại của dân tộc.
+Sự khôn khéo trong việc tiếp nhận và xây dựng vũ khí, tổ chức quân đội theo phong
cách Tây phương đã tạo nên lợi thế cho Nguyễn Ánh sau này, đặc biệt là trong trận thủy
chiến được xem là đẫm máu nhất lịch sử Việt Nam là trận Thị Nại, khi mà thủy quân của
ông đã trở thành một lực lượng có đội ngũ và có kinh nghiệm chiến đấu. lOMoAR cPSD| 61622985
+ Cuối cùng, Nguyễn Ánh đã làm được điều mà chưa tiền nhân nào làm được, đó là thống
nhất hai mảnh của đất nước làm một sau 175 năm phân cách (1627-1802). Dải đất hình
chữ S của nước ta lúc này được hình thành, kéo dài từ Lũng Cú đến mũi Cà
Mau, với diện tích lãnh thổ rộng lớn nhất của đất nước từ trước giờ. Những cuộc nội chiến
liên miên nay đã được chấm dứt. Vua Gia Long là một vị vua có tầm nhìn, với những chính
sách ngoại giao khôn khéo và mềm dẻo, lại có ý thức lớn về chủ quyền và độc lập dân tộc,
cái công thống nhất của ông lớn là vậy. - Quang Trung (Nguyễn Huệ):
+ Cùng Nguyễn Nhạc dựng cờ khởi nghĩa: Nguyễn Huệ và hai người anh em của ông là Nguyễn
Nhạc và Nguyễn Lữ được biết đến với tên gọi Tây Sơn tam kiệt, là những nhà lãnh đạo cuộc khởi
nghĩa Tây Sơn. Trong giai đoạn đầu, Nguyễn Nhạc là người khởi xướng, cầm đầu và là thủ lĩnh của
cuộc khởi nghĩa. Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ cùng anh tham gia công việc chuẩn bị khởi nghĩa, trước
hết là tập hợp lực lượng và xây dựng căn cứ trên Tây Sơn thượng đạo. Trong giai đoạn đầu này,
Nguyễn Huệ là một tướng lĩnh dưới trướng của Nguyễn Nhạc nhưng đã thể hiện rõ tài năng và
cống hiến của mình. Trong năm lần quân Tây Sơn tiến công vào Gia Định từ năm 1776 đến năm
1783, Nguyễn Huệ tham gia chỉ huy ba lần vào năm 1777, 1780, 1783.
+ Lãnh đạo thắng lợi hai cuộc kháng chiến chống Xiêm và chống Thanh: Phong trào Tây Sơn đã
thực hiện thành công sứ mạng bảo vệ độc lập dân tộc, đánh bại quân xâm lược từ hai phía Nam
và Bắc của đất nước mà người trực tiếp tổ chức và lãnh đạo kháng chiến thắng lợi là Nguyễn Huệ.
Dưới quyền chỉ huy của Nguyễn Huệ, trận quyết chiến Rạch Gầm - Xoài Mút chỉ diễn ra trong
khoảng một ngày. Đó là chiến thắng chống ngoại xâm quy mô lớn đầu tiên diễn ra trên vùng đất
cực nam của đất nước. Với thắng lợi này, khởi nghĩa Tây Sơn đã vươn lên làm nhiệm vụ dân tộc và
phong trào Tây Sơn đã phát triển thành phong trào dân tộc. Chuyển biến quan trọng đó có tác
động tăng cường và mở rộng ảnh hưởng của phong trào Tây Sơn, nâng cao uy danh của Nguyễn
Huệ. ngày 22/12/1788 (ngày 25 tháng 11 năm Mậu Thân), tại núi Bân lịch sử, danh tướng thiên
tài Nguyễn Huệ đã cho xây đàn tế cáo trời đất và làm lễ đăng quang lên ngôi Hoàng đế, lấy niên
hiệu là Quang Trung năm thứ nhất, rồi hạ lệnh xuất quân ra Bắc - một cuộc hành quân thần tốc,
mãi mãi được lịch sử ca ngợi như một sáng tạo đặc sắc của thiên tài quân sự Nguyễn Huệ - Quang
Trung. Với lối đánh chủ động, liên tục tấn công, thần tốc, bất ngờ, táo bạo và mãnh liệt, Hoàng đế
Quang Trung và đoàn quân Tây Sơn bắt đầu mở cuộc tiến công như vũ bão vào các vị trí cố thủ
của địch. Đến mờ sáng mồng 5 tết Kỷ Dậu (30/01/1789), đại quân Tây Sơn đã mở cuộc tổng công
kích vào đồn Ngọc Hồi - Đống Đa và giải phóng kinh thành Thăng Long; đánh tan cuộc chiến tranh
xâm lược của nhà Thanh, giữ vững nền độc lập và chủ quyền quốc gia; tạo nên chiến thắng hiển
hách, vang dội trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.
+Chấm dứt tình trạng phân liệt Đàng Trong - Đàng ngoài, đặt cơ sở khôi phục thống nhất quốc
gia: sau khi nắm chắc tình hình Bắc Hà và cân nhắc mọi nhẽ, Nguyễn Huệ đã tự quyết định đưa
quân ra Đàng Ngoài dưới danh nghĩa "phù Lê diệt Trịnh". Đó là một quyết đoán táo bạo chứng tỏ
tầm nhìn và ý chí của Nguyễn Huệ. Có thể khẳng định, phong trào Tây Sơn đã có một số cống hiến
đáng kể trên con đường lập lại nền thống nhất quốc gia: Thứ nhất là xóa bỏ tình trạng phân liệt
Đàng Trong - Đàng ngoài kéo dài trên hai thế kỷ; thứ hai là lật đổ chính quyền chúa Nguyễn và
chúa Trịnh. Trong hai cống hiến đó, lực lượng quyết định là phong trào Tây Sơn và người tổ chức,
lãnh đạo thành công là Nguyễn Huệ.
+Sáng lập một vương triều Tây Sơn tiến bộ: Trong thời gian ngắn ngủi 4 năm kể từ khi lên ngôi
hoàng đế sáng lập vương triều cho đến khi từ trần, công cuộc canh tân dựng nước cùng với những lOMoAR cPSD| 61622985
hoài bão lớn lao của Quang Trung chưa được thực hiện đầy đủ và chưa phát huy hết tác dụng
nhưng đã cho thấy tầm vóc, tài năng, ý chí của hoàng đế Quang Trung. Tài năng của Quang Trung
bao quát trên nhiều mặt nhưng lĩnh vực tỏa sáng nhất là quân sự. Ông đã đưa tư tưởng và nghệ
thuật quân sự Việt Nam phát triển lên một đỉnh cao mới. Tinh thần tiến công mãnh liệt, lối đánh
thần tốc, bất ngờ là nét nổi bật nhất trong tư tưởng và nghệ thuật quân sự của Quang Trung - Nguyễn Huệ.
 Cả Quang Trung và Nguyễn Ánh ai cũng đều có chí lớn, tầm nhìn xa trông rộng và góp công lớn vào
sự nghiệp thống nhất đất nước nhưng Nguyễn Ánh góp nhiều công lao nổi trội và sâu sắc hơn nên
đã dẫn tới con đường thống nhất hoàn toàn.