Phân tích vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng | Văn mẫu 11 Cánh diều
Phân tích vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng | Văn mẫu 11 Cánh diều được trình bày khoa học, chi tiết qua đó giúp các bạn có thể tham khảo để nâng cao trình học văn học của mình với những bài văn mẫu hay và sáng tạo. Các bạn xem và tải về ở bên dưới.
Preview text:
Dàn ý phân tích vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ đầy đủ
Dàn ý chi tiết số 1 1. Mở bài
- Giới thiệu về tác giả, tác phẩm: Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ nữ tiêu biểu
nhất thời chống Mĩ cứu nước. Thơ Xuân Quỳnh là tiếng nói đầy cảm xúc, có sắc thái
rất riêng, đậm chất nữ tính của một tâm hồn phụ nữ rất thông minh, sắc sảo, giàu yêu
thương. “Sóng” được sáng tác năm 1967, là bài thơ đặc sắc viết về tình yêu, rất tiêu
biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh.
- Giới thiệu về luận đề: Bài thơ “Sóng” là tiếng lòng chân thành, bộc lộ vẻ đẹp tâm
hồn của người phụ nữ trong tình yêu. 2. Thân bài
- Giới thiệu hình tượng sóng: Là một sáng tạo độc đáo của Xuân Quỳnh. “Sóng” là sự
ẩn thân, hóa thân của nhân vật trữ tình “em”. Qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh diễn
tả cụ thể, sinh động những trạng thái, cung bậc tình cảm, tâm hồn của người phụ nữ
trong tình yêu: nhân hậu, khao khát yêu thương và luôn hướng tới một tình yêu cao thượng, lớn lao.
- Cảm nhận về vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu:
● Thể hiện tiếng nói của trái tim tuổi trẻ mang khát vọng tình yêu muôn thuở (Ôi
con sóng ngày xưa/ Và ngày sau vẫn thế/ Nỗi khát vọng tình yêu/ Bồi hồi trong ngực trẻ).
● Khao khát khám phá sự bí ẩn của quy luật tình yêu nhưng không tìm thấy câu
trả lời (Em cũng không biết nữa/ Khi nào ta yêu nhau).
● Bộc lộ một tình yêu sôi nổi, đắm say, nồng nàn, mãnh liệt, một nỗi nhớ cồn
cào, da diết, chiếm lĩnh cả thời gian và không gian (Con sóng dưới lòng
sâu/Con sóng trên mặt nước… Lòng em nhớ đến anh/ Cả trong mơ còn thức…).
● Luôn hướng tới một tình yêu thủy chung, son sắt (Nơi nào em cũng nghĩ/
Hướng về anh – một phương).
● Ước vọng có một tình yêu vĩnh hằng, bất tử để làm đẹp cho cuộc đời (Làm sao
được tan ra/ Thành trăm con sóng nhỏ/ Giữa biển lớn tình yêu/ Để ngàn năm còn vỗ).
- Đặc sắc nghệ thuật: ẩn dụ (mượn hình tượng sóng để thể hiện tình yêu một cách sinh
động, gợi cảm); thể thơ năm chữ với nhịp điệu linh hoạt, nhịp nhàng gợi âm vang của
sóng; ngôn từ giản dị, trong sáng, hình ảnh thơ giàu sức gợi.
- Bàn luận chung: Bài thơ đã thể hiện nổi bật vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình
yêu: chân thành, say đắm, nồng nàn, mãnh liệt, thủy chung, trong sáng, cao thượng.
Nó vừa mang nét đẹp tình yêu của người phụ nữ Việt Nam truyền thống, vừa có nét
táo bạo, chủ động đến với tình yêu của người phụ nữ Việt Nam hiện đại. 3. Kết bài
- Đánh giá chung: “Sóng” là bài thơ tiêu biểu của Xuân Quỳnh và của thơ ca Việt
Nam hiện đại viết về đề tài tình yêu.
- Khẳng định: Giá trị nhân văn của bài thơ chính là sự khắc họa vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu.
Dàn ý chi tiết số 2 1. Mở bài
Giới thiệu khái quát về bài thơ Sóng: Bài thơ "Sóng" là một thi phẩm đặc sắc của hồn
thơ Xuân Quỳnh, chỉ với những dòng thơ ngắn nhưng đầy đặn, ta thấy được những
tình cảm lớn lao, mọi vẻ đẹp trong tâm hồn của người phụ nữ đang yêu được bộc lộ
thật tinh tế, ý nhị mà đầy duyên dáng. 2. Thân bài
- Người phụ nữ đang yêu ví mình là sóng biển, những cảm xúc đầy dạt dào và mãnh
liệt trong tình yêu cho thấy được nỗi khát khao yêu và được yêu trong trái tim "em".
- Trong tình yêu, người phụ nữ luôn nhớ những và khắc khoải, luôn hướng về người
mình thương → Sự trân trọng của người phụ nữ dành cho người yêu.
- Tình yêu vượt cả không gian, thời gian.
- Luôn cố gắng lý giải cội nguồn của tình yêu "anh" và "em" → Trái tim luôn thổn
thức, thường trực một tình yêu.
- Người phụ nữ khi yêu rất mực chung thủy.
- Sự trăn trở, nỗi lắng lo những khó khăn, trắc trở khi yêu của người phụ nữ → Hiểu
biết, có tầm nhìn xa, càng yêu càng sợ đánh mất.
- Khao khát được tan thành đợt sống để hòa trong biển lớn của tình yêu. 3. Kết Bài
Yêu thương mãi mãi như những con sóng vỗ về, ngàn năm tấu lên khúc nhạc dịu êm,
dữ dội và bất tử của tình yêu đôi lứa đẹp đẽ, đặc biệt là đặc biệt tình yêu trong tuổi trẻ.
Dàn ý vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ ngắn gọn a. Mở bài:
– Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.
– Giới thiệu luận đề: Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu thể hiện qua bài thơ. b. Thân bài:
– Giới thiệu hình tượng sóng.
– Cảm nhận về bài thơ để thấy được vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu
(hệ thống luận điểm, dẫn chứng thơ và phân tích để làm rõ từng luận điểm).
– Bàn luận chung về vấn đề nghị luận. c. Kết bài:
– Đánh giá chung về giá trị của bài thơ Sóng.
– Khẳng định giá trị nhân văn của bài thơ, cảm nghĩ về vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu.
Vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ qua bài Sóng - Mẫu 1
Không biết tự bao giờ những con sóng ào ạt từ sông, từ biển đã tròn lăn, vỗ về trái tim
người nghệ sĩ. Nếu Nguyễn Khuyến thổi vào “Sóng biếc theo làn hơi gợn tí” của một
mùa thu trong veo nơi đồng bằng Bắc Bộ, Huy Cận vẽ sóng “Tràng Giang” bằng bằng
những dòng thơ hiu hắt của một kẻ sĩ bất lực trước thời đại trong nỗi sầu vạn kỉ thì nữ
sĩ Xuân Quỳnh đã nhuộm lên những con sóng bạc đầu màu yêu nồng nàn, vĩnh cửu
bằng một hồn thơ tha thiết, nóng bỏng, đầy nữ tính. Giữa lúc cuộc kháng chiến chống
Mỹ đang nước sôi lửa bỏng, vẻ đẹp dịu dàng, thủy chung trong tình yêu của người con
gái được Xuân Quỳnh thể hiện trong “Sóng” ngời sáng như “nốt nhạc xanh của thời
kỳ lửa cháy”, như hòn ngọc quý của văn chương. “Sóng” để lại cho người đọc cảm
nhận xanh non, tươi mới về tâm hồn rạo rực của người phụ nữ đang yêu, một trái tim
nồng nàn, đong đầy xúc cảm qua đoạn thơ:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Là một nhà thơ viết thơ tình hấp dẫn nhất trong thơ Việt Nam, Xuân Quỳnh chinh
phục bạn đọc bằng tiếng thơ dung dị, chân thành và lắng sâu trải nghiệm. Thơ Xuân
Quỳnh là tiếng lòng của người phụ nữ nhiều trắc ẩn, vừa hồn nhiên, tươi tắn, vừa chân
tình, đằm thắm và luôn da diết, khát vọng về hạnh phúc đời thường nhưng cũng đầy
nỗi sợ hãi lo âu. Tình yêu trong thơ chị in đậm dấu ấn một cái tôi phụ nữ nồng nàn,
táo bạo mà tha thiết: “Không sĩ diện đâu nếu tôi được yêu một người – Tôi sẽ yêu anh
ta hơn anh ta yêu tôi nhiều lắm – Tôi yêu anh ta dẫu ngàn lần cay đắng” (Thơ viết cho
mình và cho những người con gái khác). “Sóng” được xem là là bài thơ tình hay nhất
của tác giả, được viết năm 1967, rút trong tập “Hoa dọc chiến hào”. Bài thơ là kết quả
của chuyến đi thực tế đến vùng biển Diêm Điền, Thái Bình.Lúc này, nhà thơ vừa trải
qua những đổ vỡ trong hôn nhân. Cùng với một số bài thơ của Xuân Diệu, Lưu Quang
Vũ, Chế Lan Viên,… trở thành mạch chảy ngọt ngào trong thơ ca kháng chiến hừng hực lửa chiến đấu.
Triết gia – thi sỹ Chế Lan Viên từng khẳng định: “Thơ hay như người con gái đẹp, ở
đâu, đi đâu cũng lấy được chồng”. Chính chữ nghĩa là nhan sắc của thơ, để thơ làm
duyên với những mỹ cảm trong tâm hồn người đọc. Nữ sĩ Xuân Quỳnh đã khắc họa
cho “Sóng” một nhan sắc thật duyên dáng, lung linh từ những dòng thơ đầu tiễn.
Chẳng biết là sóng vỗ hay cơn sóng lòng người con gái đang yêu:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ”
Xuân Quỳnh đã rất tinh tế khi quan sát các tính chất thực thể của sóng: “dữ dội, dịu
êm, ồn ào, lặng lẽ”.Nhịp thơ 2/1/2 đều đặn tả nhịp con sóng khi trào lên lúc lắng
xuống nhịp nhàng. Hai từ láy “dữ dội”, “ồn ào” miêu tả cảnh sóng lúc phong ba bão
tố. Hình ảnh sóng dữ dằn, uốn lượn, phóng lên cao, liên tục gầm gào tung bọt trắng
xóa trong phong ba bão táp. Còn “dịu êm” và “lặng lẽ” là “sóng” lúc trời trong, gió
thoảng. “Sóng” nhấp nhô dịu dàng, êm ả vỗ vào bờ, thì thầm với cát nỗi niềm của biển
khơi. Dường như, “sóng” và “em” đã hòa hợp thành một, đã quấn quýt, để hình ảnh
của “sóng” là hiện thân cho bản chất, cho những xúc cảm chân thành, tinh khôi và
cũng thật thất thường của người con gái khi yêu. Trong tình yêu, người con gái và
“em” cũng có lúc khát khao cháy bỏng hay hờn ghen, giận dỗi mà bộc lộ ra bên ngoài
bằng sự cuồng nhiệt, sôi nổi, “dữ dội” và “ồn ào”. Nhưng cũng có lúc, “em” dịu dàng,
nữ tính, thanh thuần trong “dịu êm”, “lặng lẽ”, nồng nàn nhớ thương. Nàng thơ của
thơ tình Việt Nam đã khéo léo sử dụng quan hệ từ “và” trong mỗi quan hệ cộng hưởng
tưởng như là sự tương phản, đối lập để khẳng định sự thống nhất, hợp lý trong tâm
trạng của một trái tim con gái khi yêu. Bởi lẽ: “Vì tình yêu muôn thuở/Có bao giờ
đứng yên”. Trái tim người phụ nữ mong manh, nhạy cảm, luôn đòi hỏi sự tinh tế trong
tình yêu, luôn khao khát yêu và chiều chuộng. Phụ nữ đôi khi thật khó hiểu. Chỉ một
chút vô tâm, những điều nhỏ bé cũng làm họ suy nghĩ vẩn vơ:
“Em bảo anh: “Đi đi”
Sao anh không đứng lại?
Em bảo anh: “Đừng đợi”
Sao anh lại vội về!
Lời nói thoáng gió bay
Đôi mắt huyền đẫm lệ
Sao mà anh ngốc thế!
Không nhìn vào mắt em”.
(“Em bảo anh đi đi” – Kaputikian)
Tình yêu của người con gái nào bao giờ yên định bởi họ yêu mãnh liệt, yêu chân thành
và tha thiết nhất với những nhớ nhung “đến cả trong mơ còn thức” với những hờn ghen vô cớ:
“Nếu phải cách xa nhau
Biển chỉ còn sóng gió
Nếu phải cách xa anh
Em chỉ còn bão tố”
(“Thuyền và biển” – Xuân Quỳnh)
Nhưng cũng có lúc người con gái thu mình về với chất nữ tính dịu dàng, họ lặng lẽ,
dịu êm, duyên dáng soi mình vào những trải nghiệm:
“Có những tình yêu không thể nói bằng lời
Chỉ hiểu nhau qua từng ánh mắt
Nhưng đó là tình yêu bền vững nhất
Bởi thứ ồn ào là thứ dễ lãng quên.” (Đinh Thu Hiền)
Tình yêu là thế, muôn đời là thế. Nếu một mối tình luôn cảm thấy sự yên ổn, cân bằng
thì đó không phải là tình yêu. Khi yêu người phụ nữ luôn như sóng, thất thường như
sóng, và im lặng, biết đâu là bến bờ như sóng.
Trong “Sóng”, Xuân Quỳnh không chỉ là tiếng nói của một tâm hồn thiếu nữ yêu chân
thành và tha thiết với những cảm xúc rất thật, rất mới mà mượn hình tượng con sóng,
nữ sĩ còn thể hiện những khát vọng đẹp đẽ của người con gái với tình cảm nồng nhiệt của mình:
“Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Hình ảnh “sông”, “sóng”, “bể” miêu tả hành trình, quy luật của sóng đi từ sông ra biển
cả. ”Sóng” ở “sông” tìm ra tận “bể” là con sóng muốn đi tìm để tri ân nguồn cội của
mình. “Sông” và “bể” làm nên đời “sóng”, “sóng” chỉ thực sự được vùng vẫy khi hòa
mình với biển khơi. “Sông” và “bể’ là ẩn dụ cho cái nhỏ bé và cái lớn lao. Phép nhân
hóa “sông tìm ra”, ‘sóng không hiểu” càng khẳng định ý thức, khát khao được vẫy
vùng, được là chính mình của “sóng”. Hành trình tìm ra tận bể tiềm tàng sức sống bền
bỉ để vươn tới giá trị tuyệt đích của mình. Đó cũng là hành trình của người con gái khi
yêu từ bỏ những cái nhỏ bé, tầm thường để vươn tới cái lớn lao, để tìm sự đồng cảm,
để hướng tới một tình yêu bao dung, thiết thực. Xuân Quỳnh đã chứng minh cho
chúng ta một quan niệm yêu, một cách yêu thật sâu sắc. Khi yêu, người phụ nữ yêu
hết mình, mãnh liệt, gạt bỏ những nhỏ nhen, ràng buộc, ích kỉ để vươn đến, dể hoàn
thiện và tìm về với biển. Đây là một quan niệm tình yêu tiến bộ và mạnh mẽ của
người phụ nữ hiện đại. Khác với ngày xưa, ngày của những quan điểm tình yêu cổ hủ
“cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” đã cắt ngang bao mối tình duyên đẹp đẽ:
“Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai” (Ca dao) Hay:
“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son”
(“Bánh trôi nước” – Hồ Xuân Hương)
Người con gái trong tình yêu đã không còn cam chịu, nhẫn nhục nữa mà minh bạch,
quyết liệt rời xa tình yêu vị kỉ, vụ lợi, dũng cảm đi theo tiếng gọi trái tim, đến với tình
yêu cao thượng, vị tha, bao dung mà Puskin năm xưa và Xuân Quỳnh ngày này đều
cảm nhận: “Tình yêu nâng con người thoát khỏi sự tầm thường.”
Tâm hồn con người là một cõi mênh mông vô tận. Làm sao ta có thể đi xuyên suốt hết
cõi mông lung, vô tận ấy. Và ngay chính trong lúc cõi lòng đang bùng lên ngọn lửa
yêu thương, thì “em’ càng trắc trở, băn khoăn, khắc khoải. Phải vượt khỏi cái giới hạn
chật hẹp này, phải lao mình vào chân trời bao la, những miền sâu thẳm để hiểu rõ lòng
mình. Tình yêu là gì? Hỏi thế gian tình ái là chi mà để con sóng cứ đi tìm hoài, tìm
mãi cái quy luật của tình yêu:
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế”
Nếu trong khổ thơ đầu tiên, sóng được đặt vào trong không gian của “sông”, của “bể”
thì đến khổ thơ này, sóng lại nằm trong phạm trù của thời gian. Tình yêu mãi mãi là
khát vọng tuổi trẻ, nó làm bồi hồi, xao xuyến rung động trái tim lứa đôi, mối tình bất
tử của thuyền, của biển, của em, của anh. Thán từ “ôi” như tiếng reo thầm khe khẽ
chan chứa sự ngạc nhiên, thích thú cùng những từ ngữ chỉ thời gian “ngày xưa”, “
ngày sau’, “vẫn thế” đã thể hiện niềm sung sướng của nữ sĩ khi phát hiện quy luật của
“sóng” là quy luật của sự vĩnh hằng: Con sóng từ ngàn đời, dẫu là hôm nay hay mai
sau vẫn luôn vỗ vào bờ trong niềm khát khao, trong mối tình thủy chung, mãnh liệt.
Để từ đó, Xuân Quỳnh bỏ ngỏ chúng ta trong cuộc giải mã của tình yêu:
“Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Sóng muôn đời chẳng đổi thay thì tình yêu ngàn đời vẫn thế. Từ láy “bồi hồi” khéo
léo đặt ở đầu câu thơ càng nhấn mạnh cảm giác đắm chìm, si mê, rạo rực trong tình
yêu. Những từ “khát vọng”, “bồi hồi” và hình ảnh “trong ngực trẻ” đã diễn tả thật
mãnh liệt một trái tim với những nhịp đập dồn dập vì khát khao, một tâm hồn đang rạo
rực vì đam mê tuổi trẻ. Giống như nhà thơ Tố Hữu từng ví von:
“Đời có gì đẹp hơn thế
Người với người sống để yêu nhau”
Với Xuân Quỳnh, tình yêu đem đến sự trẻ trung, nhiệt huyết và chính tình yêu làm
con người tươi trẻ với khát khao muôn đời của nhân loại. Người con gái trong thơ chị
man dại, quyết liệt vươn đến biển tình mênh mông.. Sống là phải yêu để tận hưởng
cuộc sống. Xuân Diệu đã từng nói:
“Hãy để con trẻ nói cái ngon của kẹo
Hãy để tuổi trẻ nói hộ tình yêu” Và:
“Làm sao sống được mà không yêu
Không nhớ không thương một kẻ nào”
(“Bài ca tuổi nhỏ” – Xuân Diệu)
“Chẳng có gì ngọt ngào bằng nửa sự ngọt ngào của tình yêu thời tuổi trẻ”. Tình yêu
gắn liền với tuổi trẻ. Tuổi trẻ là trái tim đa cảm, dào dạt và rạo rực niềm yêu thương
chất sống. Chính vì thế mà cái khát vọng tình yêu cứ “bồi hồi trong ngực trẻ”, nó thúc
đẩy tuổi trẻ đi tìm chân lý yêu thương, cũng như con sóng “ngày xưa và ngày sau vẫn
thế”. Quả đúng là đến với Xuân Quỳnh, thơ Việt Nam mới có tiếng nói bày tỏ những
khát khao yêu thương vừa hồn nhiên, chân thành, vừa mãnh liệt sôi nổi của một trái tim phụ nữ.
Những khát khao mãnh liệt ấy, những rung cảm rất chân thành của hồn thơ nữ sĩ được
tô đậm bằng các giá trị nghệ thuật đặc sắc. Với kết cấu đặc biệt, sự song hành sóng đôi
giữa hai hình tượng “sóng” và “em”, hình ảnh thơ giản dị, ngôn ngữ trong sáng, tinh
tế, sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ, đặc biệt là sự khéo léo trong việc vận dụng
các từ láy giàu sức biểu cảm, giọng thơ nhẹ nhàng, sâu lắng và nhất là tài năng, trái
tim yêu chân thành, mãnh liệt của chính tác giả…Tất cả đã tạo cho đoạn thơ sức
quyến rũ không tài nào nói hết, chở cánh diều nội dung sâu sắc, những thông điệp nhà
thơ gửi gắm bay cao trong luồng gió nghệ thuật.
Hai đoạn thơ trên đã khái quát được trạng thái tâm lí của người con gái khi yêu cũng
như những quy luật của tình yêu qua hình tượng “sóng”. Người phụ nữ hiện lên trong
thơ Xuân Quỳnh với những tính cách rất đặc trưng, rất chân thành. Khi yêu hết mình,
người phụ nữ có thể hờn ghen, dữ dội, muốn được trào lên, bùng cháy khát vọng, cảm
xúc của chính mình như sóng biển “ồn ào”, hung dữ tấp vào bờ. Nhưng cũng có khi,
họ thật nhẹ nhàng, duyên dáng trong nét dịu dàng, êm dịu hay lặng im đầy chiêm
nghiệm, sâu sắc của người phụ nữ. Không chỉ vậy, nữ sĩ còn tài tình khắc họa, tô đậm
những khao khát muốn vùng vẫy, muốn tìm đến tình yêu đích thực, vượt mọi rào cản,
sự táo bạo trong tư duy, dũng cảm, man dại mà mãnh liệt để tìm về với biển khơi – nơi
có thể dung túng cho tính khí thất thường của “sóng”. Và hơn hết, đó là khát vọng
hạnh phúc bình dị, muốn yêu, muốn sống cho thỏa những đam mê tuổi trẻ của nữ thi
sĩ. Hình ảnh người phụ nữ mới mẻ, chân thật, người phụ nữ của tình yêu, của thời đại
mới đang hiện hữu sống động trong từng vần thơ.
Vẻ đẹp tâm hồn, tính cách người phụ nữ như bông hoa nở rỗ, tươi thắm trên khói lửa
chiến tranh, làm rạo rực và đánh thức ở mọi người sự trân trọng, ngợi ca hơn nữa một nửa của thế giới:
“Chị em tôi tỏa nắng vàng lịch sử
Nắng cho đời nên cũng nắng cho thơ”
Khánh Ly trong quyển sách duy nhất của mình – Đằng sau những nụ cười – đã tâm sự
rất mực chân thành về những người phụ nữ làm nghệ thuật : là ca sĩ hay là thi sĩ. Bà
nói rằng bất cứ người phụ nữ nào, dù có kiêu sa với ánh đèn ,tiếng hát hay vinh quang
tột bậc với những con chữ, thì sau tất cả, ai cũng giữ cho mình một đóa hoa hồng nhỏ
bé trong trái tim. Đó là những ước vọng đời thường, những khát khao bình dị, những
niềm yêu chân. Xuân Quỳnh cũng là người phụ nữ như thế. Chị ngay từ những buổi
đầu của thơ ca đã chạm vào thơ ca bằng đôi bàn tay kì diệu của một trái tim hồn hậu
yêu thương . Ơ đôi bàn tay ấy có một đóa hoa ngâu vàng đang nở rộ trong tiếng đàn
của anh. Đong đầy nơi ấy là tiếng “À ơi …cái ngủ đang về cùng con.” Nhưng đi giữa
tình yêu người ta vẫn thấy thấp thoáng đâu đó một nỗi nhớ, lo sợ và phấp phỏng. “Lời
yêu mỏng manh như màu khói? Ai biết tình ai có đổi thay ?” (“Hoa cỏ may”). Để các
dòng thơ của chị lại tạo thành dòng mạch ngầm êm đềm len lỏi trong tâm hồn . Chúng
âm ỉ nỗi đau của một người phụ nữ đã từng trải qua mất mát đau thương của cuộc đời.
Nhưng vẫn thường trực đâu đó trong mạch ngầm ấy là một niềm tin mãnh liệt vào tình yêu.
Khẽ gấp lại trang thơ, ta như nghe rì rào đâu đây tiếng sóng biển vỗ về bờ cát trắng và
tiếng sóng lòng bồi hồi, rạo rực của người phụ nữ khi yêu. Nhà thơ Xuân Quỳnh đã
thổi vào nền thơ ca nước nhà một làn gió mới của chất duyên dáng, cá tính rất riêng
của người phụ nữ. Trong kháng chiến chống Mỹ ác liệt, trong những cuộc chia ly mà
đỏ nơi sân ga, bến nước, sân đình, nữ thi sĩ đã làm dịu mát đi cái không khí căng thẳng
ấy, đồng thời thổi bùng vẻ đẹp thủy chung, những tính cách riêng và khát khao được
yêu mãnh liệt của người phụ nữ Việt Nam:
“Khi ta còn trẻ, thơ là người mẹ
Ta lớn lên rồi, thơ là người bạn, người yêu
Chăm sóc tuổi già, thơ là con cái
Lúc chết đi rồi, kỉ niệm hóa thơ lưu…
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 2
Xuân Quỳnh từng viết “Thơ với cuộc sống cũng như người con gái đối với gia đình,
cái để làm quen là nhan sắc nhưng cái để sống với nhau lâu dài là đức hạnh.”. Đó là
quan niệm về thơ ca, và cũng là quan niệm về con người mà nữ sĩ thể hiện trong các
tác phẩm của mình. Nữ sĩ không tả dáng mày hàng mi mà đi vào thế giới nội tâm của
người phụ nữ để khám phá. Đó cũng là những điều mà nhà thơ muốn gửi gắm thông
qua bài thơ “Sóng”. Mượn hình tượng sóng, nhà thơ đã nói lên những suy nghĩ, chiêm
nghiệm về vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu.
Xuân Quỳnh là nhà thơ nổi bật trong phong trào thơ thời chống Mĩ cứu nước. Các tác
phẩm của Xuân Quỳnh là tiếng nói đậm đà của cảm xúc, mang thiên tính nữ của một
tâm hồn phụ nữ luôn khát khao yêu thương. “Sóng” được sáng tác năm 1967 nhân
chuyến đi vào Diêm Điền, Thái Bình của nữ sĩ. Hình tượng sóng là hình tượng trung
tâm của tác phẩm, là hóa thân của nhân vật trữ tình “em”. Thông qua hình tượng sóng,
nhà thơ bộc lộ những khám phá của mình về tình yêu và còn để thể hiện, khắc họa nét
đẹp của tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu.
Người phụ nữ hiểu được trái tim mình cũng là hiểu được những quy luật trong tình yêu:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ”
Sóng mang trong mình những đối cực “dữ dội” – “dịu êm”, “ồn ào” – “lặng lẽ”. Đó
cũng là những cung bậc cảm xúc của người phụ nữ trong tình yêu. Con sóng thiên
nhiên lúc dữ dội lúc dịu êm thì tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu cũng có lúc êm
đềm khi lại giông tố. Giữa những đối cực, nhà thơ đặt một liên từ “và”. Từ “và” đã thể
hiện sự song song giữa các đối cực. Sự tinh tế còn nằm ở trật tự sắp xếp từ. Con sóng
tự nhiên bao giờ cũng đổ về phía dịu êm, cũng như người phụ nữ trong tình yêu bao
giờ cũng mang nhiều hơn những nét dịu dàng, mang đậm tính nữ. Người phụ nữ đã
khám phá ra một quy luật trong tình yêu: tình yêu cũng giống như sóng, đó không
phải là một trạng thái tâm lý thuần nhất mà là sự hòa kết của những trạng thái đối lập
giống như nốt trầm bổng của một bản nhạc.
Sự chảy trôi, hành trình của mỗi cơn sóng còn là khám phá về một quy luật nữa của
tình yêu mà người phụ nữ đã nhận ra khi đứng trước muôn trùng bể:
“Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Những con sóng luôn có xu hướng tìm ra biển lớn. “Sông” chính là những giới hạn
con sóng phải vượt qua để đến biển. Người phụ nữ ở đây đã thấm nhuần một chân lý:
hành trình sóng ra biển cũng là hành trình con người tìm đến với tình yêu. Muốn đến
được bến bờ hạnh phúc, mỗi chúng ta đều cần vượt qua những giới hạn cá nhân chật
hẹp để hòa nhập vào biển đời rộng lớn. Đó là hành trình dấn thân tự nguyện và được
sống trọn vẹn là mình.
Khám phá sóng trong những chiều kích không gian, người phụ nữ còn đứng ở hiện tại
để nhìn sóng trong những chiều thời gian khác nhau để khám phá ra một quy luật:
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Từ ngày xưa cho đến ngày sau, sóng vẫn mãi vỗ nhịp ngoài đại dương, làm nên sức
sống cho biển cả. Tình yêu cũng thế, tình yêu muôn đời vẫn mãi rạo rực trong trái tim,
làm nên sự sống, làm nên sức trẻ cho con người. Người phụ nữ đã nhận ra: tình yêu
không có tuổi, và một trái tim luôn yêu là một trái tim trẻ mãi bất kể sự chảy trôi của
thời gian. Chính vì thấu hiểu trái tim yêu nên người phụ nữ, bằng cảm xúc chứ không
phải bằng lý trí, đã khám phá ra những quy luật muôn thuở trong tình yêu như thế.
Đã hiểu thì muốn hiểu cho đến tận cùng. Người phụ nữ với trái tim yêu luôn mang
trong mình khát khao khám phá cội nguồn của tình yêu:
“Trước muôn trùng sóng bể Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?”
Những con sóng trong “muôn trùng sóng bể” lúc ẩn lúc lại trào lên cũng như những
băn khoăn, trăn trở trong lòng người phụ nữ. Nương theo những con sóng, “em” bắt
đầu hành trình tìm kiếm nơi khởi nguồn của tình yêu, phân tích, lý giải bản chất của
tình yêu. Đó cũng là mong muốn luôn đời của biết bao đôi lứa. Băn khoăn là thế, tìm
về câu trả lời thì người phụ nữ lại chăng thể lý giải nổi:
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”
Đoạn thơ vừa là sự thú nhận về sự bất lực của người phụ nữ trên hành trình tìm kiếm
cội nguồn tình yêu vừa là sự thức nhận sâu sắc về một chân lý: tình yêu là điều huyền
diệu của cuộc sống, con người chỉ có thể cảm nhận chứ không thể truy tìm được nơi
khởi nguồn và cũng không thể bao giờ cắt nghĩa được tình yêu.
Người phụ nữ hiện lên tựa như con sóng ngày đêm không thôi tiếng hát của một tâm
trạng luôn tràn ngập nhớ nhung:
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được”
Điệp từ “sóng” gợi hình những con sóng nhớ thương cứ dâng lên dào dạt, hết lớp này
đến lớp khác trong trái tim của người phụ nữ, vừa gợi ra nhịp dạt dào sôi trào trong
lòng của người phụ nữ lắng sâu với nỗi nhớ thương. Sự tương phản “ngày” – “đêm”,
“trong lòng sâu” – “trên mặt nước” khiến nỗi nhớ bao trùm các chiều thời gian, chiếm
lĩnh các chiều không gian. Người đọc như hình dung trái tim người con gái đáng yêu
giống như một đại dương mênh mông không lúc nào yên lặng với những con sóng của
nhung nhớ. Tình yêu sôi nổi, nỗi nhớ nhung đậm sâu khiến “em” phải thốt lên:
“Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Nỗi nhớ không chỉ hiện diện trong ý thức của người phụ nữ mà còn lắng sâu vào tâm
thức để hiện ra trong những giấc mơ. Cái dạt dào, sôi trào, cái da diết, sâu lắng của nỗi
nhớ thương đã khiến những con sóng tràn bờ. Dung lượng câu thơ từ bốn thành sáu
câu để biểu đạt đến tận cùng của nỗi nhớ. Tâm hồn người phụ nữ sôi nổi, đắm say,
nồng nàn và mãnh liệt với một nỗi nhớ cồn cào, da diết.
Yêu sâu đậm, nên người phụ nữ còn mang vẻ đẹp của một tấm lòng son sắt, thủy chung:
“Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương”
Nhà thơ đã đặt khái niệm “phương anh” bên cạnh “phương bắc”, “phương nam” để
phân biệt hai chiều không gian: không gian địa lý và không gian tình yêu. Nếu trong
không gian địa lý của bốn phương tám hướng và bước chân con người có thể lạc lối
thì trong không gian tình yêu, “em” chỉ biết đến một phương duy nhất là anh. Các chữ
“ngược”, “xuôi” vừa thể hiện một tình yêu bền vững được thử thách qua hình thành
chính lên thác xuống ghềnh vừa thấp thoáng bóng dáng người phụ nữ lấy điểm tựa là
tình yêu để lo toan ngược xuôi trong hành trình khác nhau của cuộc sống. Đoạn thơ là
hình ảnh của một trái tim yêu chân thành.
Người phụ nữ yêu chân thành, luôn khát vọng nên trái tim cũng giàu niềm tin:
“Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”
“Em” đứng trước hình ảnh sóng xô bờ, lặng ngắm những lớp sóng vượt qua mọi sự
rộng dài của không gian và thời gian để chính mình nắm giữ niềm tin vào đích đến
cuối cùng của bản thân. Tựa như con sóng ấy, người phụ nữ cũng có thể vượt qua lên
tất cả, chinh phục chặng đường dài để tìm kiếm và nắm giữ tình yêu, để đến với điểm
cuối là bến bờ hạnh phúc.
Dù tin tưởng vào trái tim mình nhưng người phụ nữ vẫn mang những nét lo âu về sự
chảy trôi của thời gian:
“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa”
“Em” lo rằng biển rộng nhưng mây vẫn khuất lấp theo cơ gió đưa đi xa, như tình yêu
cũng không mãi là vĩnh viễn, cũng có thể phai nhạt trong dòng chảy của thời gian. Đó
là nét đẹp của một tâm hồn đa sầu đa cảm, của một trái tim nhạy cảm trước tình yêu.
Dù có lúc trầm lúc bổng nhưng trái tim người phụ nữ luôn ước vọng có một tình yêu vĩnh hằng:
“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Những con sóng nhỏ mãi tồn tại trong cái vô tận của và vĩnh hằng của biển cả. Người
phụ nữ mong muốn được hóa thân thành những con sóng ấy, để cũng được sống mãi
trong “biển lớn tình yêu”, để trái tim mãi rạo rực nhịp đập yêu thương. Yêu không chỉ
là khát vọng mà nó dường như đã trở thành tín ngưỡng của người phụ nữ, đủ lớn và
đủ thiêng liêng để họ sẵn sàng hóa thân, hy sinh và cống hiến.
Nhà thơ đã mượn hình ảnh sóng, cho sóng một tâm hồn, biến sóng thành một chủ thể
tâm trạng để thể hiện trái tim yêu của người phụ nữ. Thể thơ năm chữ, nhịp điệu câu
thơ linh hoạt, biến chuyển, đặc biệt là sự phá cách từ bốn chữ sang năm chữ ở khổ thơ
thứ năm đã khắc họa sâu hơn, thể hiện rõ ràng sự chảy tràn của những nhịp yêu trong
trái tim người phụ nữ. Ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng, hình ảnh thơ giàu sức gợi.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu thể hiện qua hình tượng sóng vừa mang
những nét truyền thống vừa mang những nét hiện đại. Sự gắn kết hài hòa chuyển
thành sự hòa kết trong một tâm hồn đã tạo ra nét rất riêng cho vẻ đẹp người phụ nữ
trong thơ Xuân Quỳnh. Đó cũng là nét nghĩ suy, nét thương nét nhớ của chính Xuân
Quỳnh, là sự gửi gắm chính mình của tác giả cho câu thơ.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 3
Xuân Quỳnh được biết đến là một trong những số ít nhà thơ thời kỳ kháng chiến
chống Mĩ viết về đề tài tình yêu. Thơ Xuân Quỳnh đặc trưng bởi tâm hồn của người
phụ nữ lúc tươi tắn lúc đằm thắm và khao khát hạnh phúc bình dị đời thường. Tiêu
biểu nhất trong đời thơ Xuân Quỳnh là bài thơ “Sóng”. “Sóng” được Xuân Quỳnh
sáng tác trong chuyến đi thực tế đến vùng biển Diêm Điền năm 1967, được in trong
tâp “Hoa dọc chiến hào”, bài thơ viết về tình yêu rất tiêu biểu cho phong cách thơ
Xuân Quỳnh. “Sóng” để lại nhiều ấn tượng trong lòng người đọc bởi vẻ đẹp tâm hồn
người phụ nữ trong tình yêu. Và từ đó, ta có thể cảm nhận được tình yêu của giới trẻ
hiện nay cũng rất đẹp và trong sáng.
Mở đầu bài thơ, Xuân Quỳnh đã diễn tả trạng thái của sóng và đồng hành theo đó là
tâm trạng người phụ nữ đang yêu với nghệ thuật ẩn dụ đầy độc đáo:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Với nghệ thuật đối lập: “dữ dội – dịu êm”, “ồn ào – lặng lẽ”, Xuân Quỳnh đã thể hiện
một cách chân thực tâm trạng người phụ nữ đối với tình yêu, lúc thì dịu dàng, đằm
thắm, khi thì khao khát, mãnh liệt. Điều đó cho thấy trong tận sâu thẳm tâm hồn,
người phụ nữ trong tình yêu luôn có những mâu thuẫn, thể hiện nội tâm phong phú và
là điều thường tình đối với người con gái đang yêu. Vậy mới thấy họ đáng yêu như thế nào.
Xuân Quỳnh rất tài tình khi sử dụng nghệ thuật nhân hoá: “Sông không hiểu nổi
mình/Sóng tìm ra tận bể”. Nếu sông không hiểu được bản thân mình như thế nào thì
sóng sẽ không do dự, sẵn sàng từ bỏ sông để tìm ra bể lớn, đến nơi rộng mênh mông,
cũng giống như người phụ nữ trong tình yêu, họ sẵn sàng bỏ tất cả những điều nhỏ
nhen, ích kỷ, tìm đến với tình yêu lớn lao. Đây là một quan niệm độc đáo, mới mẻ của
Xuân Quỳnh về tình yêu.
Khổ thơ thứ hai được Xuân Quỳnh viết nên với niềm bồi hồi đầy sâu lắng:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Từ “Ôi” cảm thán được thốt lên như đi sâu vào lòng người đọc. Một từ “Ôi” làm trái
tim bao người xốn xang, rộn ràng vì tình yêu, nhất là tuổi trẻ. Lại thêm các từ “ngày
xưa”, “ngày sau” và “vẫn thế” như đinh ninh rằng tình yêu vẫn luôn và sẽ tồn tại mãi
mãi cả trong quá khứ, hiện tại và tương lai. Câu thơ “Nỗi khát vọng tình yêu” thể hiện
khao khát mãnh liệt về tình yêu làm bao người trẻ phải “bồi hồi” nơi lòng ngực. Xuân
Quỳnh rất thấu hiểu điều ấy, nó như chắc chắn thêm nữa tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu đẹp biết bao.
Tiếp đến nhà thơ thắc mắc nghĩ đến nguồn gốc đầy bí ẩn của tình yêu mà không ai có
thể lý giải một cách tường tận:
Trước muôn trùng sóng bể Em nghĩ về anh, em Em nghĩ về biển lớn Từ nơi nào sóng lên
Đứng trước sóng bể bao la, rộn lớn mênh mông, em nghĩ đến anh đầu tiên, rồi nghĩ
đến em, sau cùng em nghĩ về biển lớn. Chỉ như vậy thôi cũng đủ thấy sự trân trọng
của em đối với anh, đối với tình yêu giữa anh và em như thế nào. Đọc những câu thơ
ấy, ta không thể phủ nhận vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu, thật trong sáng
biết bao. Câu hỏi tu từ cuối khổ “Từ nơi nào sóng lên?” như một nỗi niềm bâng
khuâng về ngưồn gốc tình yêu.
Và không chờ đợi lâu hơn nữa, Xuân Quỳnh đã tự mình lý giải về nguồn gốc của tình yêu:
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa Khi nào ta yêu nhau?
Xuân Quỳnh đã tìm được nguồn gốc của sóng “Sóng bắt đầu từ gió”, nhưng lại tiếp
tục boăn khoăn khi không thể lý giải được gió bắt đầu từ đâu, em đã “chịu thua” mà
thốt nên câu “Em cũng không biết nữa”. Lại tiếp câu thơ “Khi nào ta yêu nhau?” là
một câu hỏi không có câu trả lời. Tình yêu thật dịu kỳ biết bao, nó đến mà không biết
lúc nào nó đến. Vâng! Có yêu tha thiết thì mới nghĩ nhiều về tình yêu, về nguồn gốc
của tình yêu đến thế. Càng tôn nên vẻ đẹp nơi tâm hồn của người con gái khi yêu.
Có thể nói khổ thơ thứ năm rất đặc sắc, đó chính là nỗi nhớ nhung da diết em dành cho anh:
Con sóng trên mặt nước
Con sóng dưới lòng sâu
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Nghệ thuật nhân hoá vô cùng độc đáo, Xuân Quỳnh đã tinh tế khi khắc họa nỗi nhớ
của sóng đối với bờ “Con sóng dưới lòng sâu/Con sóng trên mặt nước/Ôi con sóng
nhớ bờ/Ngày đêm không ngủ được”, “dưới lòng sâu” rồi lại “trên mặt nước”. Từ nỗi
nhớ không thể nhìn thấy cho đến nỗi nhớ thấy rõ mồn một, Xuân Quỳnh đã rất thành
công về việc thể hiện nỗi nhớ của sóng, nỗi nhớ ấy rất mãnh liệt và lâu dài tồn tại cả
ngày lẫn đêm. Từ nỗi nhớ của sóng đối với bờ, Xuân Quỳnh liên hệ đến nỗi nhớ em
dành cho anh, nỗi nhớ ấy cũng không kém phần mãnh liệt so với nỗi nhớ của sóng.
Nỗi nhớ của em tồn tại trong ý thức, xen lẫn cả vào tiềm thức. Có ai đó đã nói rằng
nhớ chính là nhắc nhở mình đang yêu. Phải có yêu thì mới có nhớ, có yêu sâu đậm thì
mới nhớ mãnh liệt. Một lần nữa, ta không thể phủ nhận nét đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu.
Truyền thống làm nên nét đẹp của người phụ nữ Việt Nam chính là lòng thủy chung.
Và Xuân Quỳnh đã khẳng định lòng thủy chung son sắt và sẵn sàng vượt qua mọi khó
khăn để đến với tình yêu qua khổ thơ thứ sáu và bảy:
Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫn ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dẫu muôn vời cách trở
Nghệ thuật điệp cấu trúc rất độc đáo: “Dẫu… Dẫu” đã giúp Xuân Quỳng thể hiện lòng
thủy chung của em đối với anh. Hai câu thơ đầu khổ sáu vô cùng đặc biệt “Dẫu xuôi
về phương Bắc/Dẫu ngược về phương Nam”, đáng lẽ phải là “xuôi Nam, ngược Bắc”,
nhưng điều đó có gì quan trọng? Khi yêu, dù cho mọi trật tự đều đảo lộn thì em vẫn
một mực thủy chung, dù cho em ở bất kỳ nơi nào thì em vẫn luôn hướng về một
phương, đó là phương anh. Chính tình yêu mặn nồng tha thiết mà cả trăm ngàn con
sóng dù ở xa rất xa bờ nhưng chúng vượt qua tất cả khoảng cách địa lý để tìm đến bờ,
đó là lẽ tự nhiên. Ẩn ý đằng sau ấy chính là nói lên em cũng sẽ như sóng kia, dù cho
có bao chông gai, trở ngại em sẽ vượt qua tất cả để đến với anh, với tình yêu của đôi
ta. Như ca dao có câu: “Thương nhau mấy núi cũng trèo/Mấy sông cũng lội, vạn đèo cũng qua”
Người phụ nữ vốn rất nhạy cảm, trong tình yêu lại càng nhạy cảm hơn. Nếu ở hai khổ
thơ trước, em rất lạc quan, tự tin vào tình yêu thì ở khổ thơ tiếp theo, em lại lo lăng,
trăn trở về cuộc đời:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng Mây vẫn bay về xa
Xuân Quỳnh ý thức rất rõ về cái hữu hạn của cuộc sống, dẫn cuộc đới có dài đến đâu
thì thời gian vẫn trôi đi mà không chờ đợi ai bao giờ, cũng giống như biển dẫu rộng
lớn, vô tận thì mây vẫn bay về nơi xa.
Chính vì ý thức được sự hữu hạn của cuộc đời nên Xuân Quỳnh khao khát được như
sóng, tan vỡ rồi lại “tái sinh”, tồn tại mãi mãi giữa đại dương mênh mông, điều đó thật
giống với tình yêu của em, sống mãi với tình yêu rộng lớn của cộng đồng:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàm năm còn vỗ.
Xuân Quỳnh đã rất thành công trong việc sử dụng thể thơ năm chữ, dễ đi vào lòng
người, lấy hình tượng sóng để diễn tả tâm trạng người phụ nữ, bên cạnh đó còn có các
nghệ thuật nhân hoá, đối lập, ẩn dụ… thể hiện vẻ đẹp tinh tế của người phụ nữ trong
tình yêu, một tâm hồn nhạy cảm, sâu lắng mà cũng mãnh liệt đầy ý nhị.
“Sóng” là bài thơ rất hay về tình yêu của Xuân Quỳnh, thể hiện vẻ đẹp tâm hồn Xuân
Quỳnh cũng như vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 4
“Sóng” được in trong tập “Hoa dọc chiến hào”, xuất bản năm 1968 của nữ nhà thơ
tình nổi tiếng Xuân Quỳnh. Bài thơ nói về tâm trạng, tình yêu mãnh liệt của người con
gái khi yêu. Hãy đến với bài thơ bằng nhạc điệu, bài thơ là âm điệu của một cõi lòng
bị sóng khuấy động, đang rung lên đồng điệu đồng nhịp với sóng biển. Rạo rực đến
xôn xao, khát khao đến khắc khoải, có một hình tượng sóng được vẽ lên bằng âm
điệu, một âm điệu dập dồn, chìm nổi, miên man như hơi thở chạy suốt cả bài.
Sắc điệu trữ tình của bài thơ được gợi lên từ hình tượng sóng. Cả bài thơ là những con
sóng tâm tình xôn xao trong lòng người con gái đang yêu khi đứng trước biển ngắm
nhìn những con sóng vô hồi, bất tận. Sóng là một hình tượng ẩn dụ, đó là sự hóa thân
của cái tôi trữ tình của nữ sĩ, lúc thì hòa nhập, lúc sự phân thân của “em” – người con
gái đang yêu một cách say đắm. Sóng đã khơi gợi một hồn thơ phong phú, hồn nhiên,
sôi nổi. Thông qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã có một cách nói rất hay để diễn
tả tâm trạng của người con gái.
Thật tự nhiên và thơ mộng, con sóng nhớ bờ nên ngày đêm sóng vỗ, sóng thao thức
với thời gian và đại dương. Cũng giống như bến đợi thuyền, thuyền nhớ bến, lúc nào
lòng người con gái cũng bồi hồi nhớ thương:
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
“Còn thức” tức là lúc nào em cũng nhìn thấy rõ hình bóng anh, ánh mắt anh … Một
tình yêu cuồng nhiệt, say mê. Con sóng khao khát được đến bờ để được vỗ về, ve vuốt:
Hôn thật khẽ thật êm
Hôn êm đềm mãi mãi (Xuân Diệu)
Cũng như “em” muốn được gần bên anh, được hòa nhịp vào trong tình yêu với anh.
Tình yêu của người con gái thật mãnh liệt, nồng nàn. Sóng xa vời cách trở vẫn tìm
được tới bờ, cũng như anh và em sẽ vượt qua mọi khó khăn để đến với nhau, để sống
trong hạnh phúc trọn vẹn của lứa đôi.
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng nhỏ
Con nào cũng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Người con gái đã bày tỏ lòng mình một cách chân thành, say đắm, thắm thiết. Chân
thật và thủy chung là đặc tính của tình yêu:
Dẫu xuôi về phương Bắc …
Hướng về anh - một phương
Sóng đã bày tỏ nỗi lòng của người con gái với khát vọng được sống hết mình trong
một tình yêu đẹp, sắt son thủy chung. Người ta thường nói xuôi vào Nam, ngược ra
Bắc; nhưng ở đây, trong nỗi nhớ chất đầy nhà thơ lại dùng ngược lại. Từ đó Xuân
Quỳnh đã nói đến nỗi nhớ bất chấp vạn vật, khoảng cách, tình yêu là sự gặp gỡ giữa
hai tâm hồn không có giới hạn.
Cuối cùng sóng đã nói hộ nhà thơ nỗi khát vọng được sống trọn vẹn trong tình yêu.
Tình yêu lứa đôi đẹp đẽ, nồng nàn như trăm ngàn con sóng nhỏ giữa đại dương mênh
mông, muốn được hòa nhịp vào biển lớn của tình yêu cộng đồng:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Cả bài thơ, nếu kể đến nhan đề, thì tác giả đã mười một lần nhắc đến từ “sóng”. Sóng
vỗ như tâm tình xôn xao. Sóng cho ta nhiều ấn tượng về âm điệu của sóng, cũng như
giọng điệu tâm tình, nhịp điệu của bài thơ. Thơ hồn nhiên, liền mạch về cảm xúc,
trong sáng trong cách diễn đạt của tác giả. Sóng vỗ trên đại dương mênh mông cũng
chính là sóng vỗ trong lòng người con gái.
Từ hình tượng “sóng”, Xuân Quỳnh cho ta thấy rõ vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong
tình yêu. Với tình yêu chân thành, thắm thiết, người phụ nữ muốn sống hết mình, sống
trọn vẹn trong tình yêu đẹp. Yêu là nhớ ngày mong đêm, người phụ nữ khát khao
được hòa nhập gần gũi trong tình yêu ấy. Họ yêu thật nồng nàn, say đắm, thủy chung.
Xuân Quỳnh viết bài thơ này vào những năm 1967, khi cuộc kháng chiến của nhân
dân miền Nam ở vào giai đoạn ác liệt, khi thanh niên trai gái ào ào ra trận “xẻ dọc
Trường Sơn đi cứu nước”, khi sân ga, bến nước, gốc đa, sân trường diễn ra những
cuộc chia ly màu đỏ. Cho nên có đặt bài thơ vào trong hoàn cảnh ấy ta mới càng thấy
rõ nỗi khát khao của người con gái trong tình yêu.
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Đọc xong bài thơ “Sóng” ta càng ngưỡng mộ hơn những con người phụ nữ Việt Nam,
những con người luôn thủy chung, luôn sống hết mình vì một tình yêu. Xuân Quỳnh
xứng đáng là một nhà thơ nữ của tình yêu lứa đôi, bà đã làm phong phú hơn cho nền thơ nước nhà.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 5
Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ nữ tiêu biểu của văn học Việt Nam thời kỳ
chống Mỹ. Và chắc có lẽ khi nhắc đến thơ Xuân Quỳnh ta không thể không nhớ đến
một hồn thơ đầy rạo rực, tuổi trẻ và dạt dào những cung bậc cảm xúc. Đến với mảnh
đất màu mỡ của tình yêu, hồn thơ ấy thật vô cùng đẹp đẽ, bao bài thơ là tiếng lòng
thổn thức, là niềm hạnh phúc, khát khao yêu và được yêu. Bài thơ "Sóng" là một thi
phẩm như thế, chỉ với những dòng thơ ngắn mà thấy được những tình cảm lớn lao,
mọi vẻ đẹp trong tâm hồn của người phụ nữ đang yêu được bộc lộ thật tinh tế, ý nhị mà đầy duyên dáng.
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Sóng biển hay cũng chính là em, người con gái trong tình yêu thật quá đỗi lạ kỳ. Hình
ảnh “sóng biển” ở đây hay cũng chính là “sóng lòng”. Khi yêu, bao cảm xúc cứ tự
nhiên dâng trào trong trái tim, khi dịu dàng, chân tình, êm dịu, ru con người sống
trong những nỗi nhớ nhung và cũng có khi thật dữ dội, mãnh liệt. Không chỉ có thể,
trái tim em lúc này cũng có bao nỗi bộn bề cũng có lúc không hiểu nổi chính mình,
nhưng không vì thế mà ngừng hy vọng, ngừng khát khao yêu, vẫn muốn tự mình rẽ
sóng để vươn ra biển lớn. Phải chăng, lúc này đây, em đang cố vùng vẫy khỏi những
chật hẹp, lắng lo, ích kỷ tầm thường, nhỏ bé để tìm tới biển lớn của tình yêu, của tiếng
nói sâu thẳm nơi trái tim mình:
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Đó là một sự chủ động của người con gái trong tình yêu hiện đại. Không chờ đợi tình
yêu đến cũng chẳng chần chừ nghĩ suy phân vân mà tự mình tìm đến với người mình
yêu để sống trọn vẹn của cảm xúc chính mình.
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trống ngực trẻ
Tình yêu mãi mãi là nỗi khát khao không của riêng ai và nhân vật trữ tình trong bài
thơ cũng vậy. Dẫu bao năm tháng qua đi, dẫu hiện tại hay tương lai có thay đổi thì
luôn vẫn mong muốn được sống, được yêu thương rạo rực. Đặc biệt là với tuổi trẻ -
lứa tuổi đẹp nhất. Khi tình yêu trở thành một món gia vị quan trọng trong cuộc sống
thì khi gặp được người thương, con tim lại bồi hồi, xuyến xao lạ thường. Tâm hồn của
người phụ nữ cũng thật mãnh liệt trong tình yêu.
Trước muốn trùng sóng bể Anh nghĩ về anh, em Em nghĩ về biển lớn Từ nơi nào sóng lên
Giữa biển khơi bao la vô tận, giữa dòng đời đầy rẫy những nỗi khó khăn, lắng lo và cả
những sự hấp dẫn khác thì lòng em vẫn vững vàng, vẫn hướng trái tim mình về anh,
về em và về tình yêu của chúng ta. Dường như chưa mỗi phút giây nào là không nhớ
nhung về "anh" cả. Tâm hồn trong sáng của người phụ nữ khi yêu càng thêm cao đẹp.
Họ luôn trân trọng người mình yêu, luôn dành cho người mình yêu những tình cảm
thiêng liêng nhất. Câu thơ "từ nơi nào sóng lên" như một sự bâng khuâng trong nỗi
niềm khi nghĩ về cội nguồn của tình yêu chúng ta, về cội nguồn của tình yêu trong
cuộc sống. Để rồi, "em" đã tự mình lý giải tất cả:
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa Khi nào ta yêu nhau?
Dường như trong đáy sâu tâm hồn của người phụ nữ, tình yêu luôn bùng cháy những
cảm xúc thật tha thiết. Em luôn luôn nghĩ về tình yêu, mong muốn lý giải nơi bắt đầu
“sóng, gió” chỉ để tìm được lời giải đáp tình yêu em dành cho anh, tình yêu chúng ta
dành cho nhau là tự khi nào, từ bao giờ? Câu hỏi tu từ cất lên nghe sao da diết nỗi
thương yêu đến vậy "Khi nào ta yêu nhau?".
Có nhớ, có thương mới gọi là yêu. Có ai yêu mà không nhớ, không thương được? Và
người phụ nữ trong bài thơ cũng không nằm ngoài những cảm xúc tự nhiên ấy. “Em”
nhớ “anh” đến mãnh liệt, nỗi nhớ khôn nguôi và hạnh phúc trong chính nỗi nhớ nhung ấy:
Con sóng trên mặt nước
Con sóng dưới lòng sâu
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Nỗi nhớ ngập tràn cả không gian "dưới lòng sâu","trên mặt nước" và thường trực qua
bao thời gian" "ngày đêm - không ngủ". Càng yêu càng nhớ da diết, ngày đêm không
nguôi nỗi nhớ người thương. Dẫu trong mơ vẫn hướng về anh, trong tâm tưởng luôn
thiết tha bóng hình anh. Tình yêu và nỗi nhớ của "em " thật sâu đậm.
Tiếp đến, Xuân Quỳnh đã khẳng định điều cần nhất là sự thủy chung, là lòng không
đổi dời trước những cám dỗ, đam mê. Thủy chung trở thành một thước đo chứng minh
cho một tình yêu bền chặt. Ở đây, tâm hồn người phụ nữ cũng chứa chan đức tính cao
đẹp đó, em vẫn luôn thủy chung, son sắt với anh:
Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - một phương
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dẫu muôn vời cách trở
Dẫu cho bao bao khoảng cách thì lòng em vẫn gửi trọn cho anh, vẫn mong ngóng và
đợi chờ anh. Trái tim ấy vẫn vẹn nguyên một bóng hình, vẫn giữ trọn một tình yêu.
Nơi đáy lòng, người con gái ấy hiểu được rằng, tình yêu chỉ cần lòng chúng thủy và có
thời gian thì rồi một ngày sẽ gặp gỡ trong niềm vui, niềm hạnh phúc lớn của đôi ta.
Càng cách trở càng thử thách được tình yêu mãi mãi chẳng thể nào vơi được.
Tuy nhiên, đời người thì hữu hạn mà tình yêu dành cho người thì vô hạn, nên có khi
nghĩ về cuộc đời lại có chút ngậm ngùi, xót xa:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng Mây vẫn bay về xa
Ai có thể cưỡng được những quy luật của tự nhiên, chỉ biết được rằng phải cố gắng
thật nhiều để vượt lên thực tại, sống với những khát khao để sống thật ý nghĩa với tình yêu lớn lao của mình:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.
Người phụ nữ khao khát được tan ra thành từng con sóng nhỏ để lên lỏi vào từng ngõ
ngách của tình yêu trong tâm hồn rồi tan hòa trong biển lớn. Yêu thương mãi mãi như
những con sóng vỗ về, ngàn năm tấu lên khúc nhạc dịu êm, dữ dội và bất tử của tình
yêu đôi lứa đẹp đẽ.
"Sóng" là biểu hiện đầy đẹp đẽ, tinh tế của tâm hồn người phụ nữ khi yêu. Bài thơ đã
đem đến cho người đọc những thấu hiểu sâu sắc về tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 6
Xuân Quỳnh (1942 - 1988) nổi tiếng với nhiều bài thơ tình như "Thuyền và biển", "Tự
hát”... Bài thơ "Sóng" được viết vào cuối năm 1967, in trong tập "Hoa dọc chiến
hào", xuất bản năm 1968. Bài thơ nói lên một tình yêu đẹp của người con gái: yêu
chân thành tha thiết, nồng nhiệt và thủy chung. Tình yêu trẻ trung ấy là khát vọng một
hạnh phúc trọn vẹn của đôi lứa.
Sắc điệu trữ tình được dệt nên bằng hình tượng "sóng". Cả bài thơ là những con sóng
tâm tình xôn xao trong lòng người con gái đang yêu khi đứng trước biển ngắm nhìn
những con sóng bất tận, vô hồi. Sóng là một hình tượng ẩn dụ, là sự hóa thân của cái
"tôi" trữ tình của nữ sĩ, lúc thì hòa nhập, lúc lại là sự phân thân của "em", của người
con gái đang yêu một cách say đắm. Sóng đã khơi gợi một hồn thơ phong phú, hồn
nhiên, tươi mới và sôi nổi, khát vọng. Với hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã có một
cách nói rất hay để diễn tả tâm trạng và tình yêu nồng nhiệt của người con gái.
Sóng biến hóa. Sóng vỗ liên hồi. Triền miên và bất tận: "Dữ dội và dịu êm/Ồn ào và
lặng lẽ/Sông không hiểu nổi mình/Sóng tìm ra tận bể". Trạng thái của sóng cũng là
những biến thái tâm tình, những khát khao to lớn, mạnh mẽ về một tình yêu chân
thành. Hành trình của sóng từ sông ra đại dương: "Sông không hiểu nổi mình/Sóng
tìm ra tận bể" nơi mênh mông dạt dào. Có đến nơi biển rộng trời cao, sóng mới được
vẫy vùng, mới thực sự tìm thấy mình trong sức sống mạnh mẽ với bao khát khao to lớn.
Sóng được nữ sĩ làm biểu tượng cho tình yêu. Miêu tả sóng biến hóa cũng là để nói
lên cái phức tạp, đa dạng, khó giải thích của tình yêu. Giống như sóng biển, tình yêu
cũng là một hiện tượng kì diệu của con người, rất khó lý giải tường tận. Con sóng
"ngày xưa" và con sóng "ngày sau" vẫn thế, trường tồn, bất biến. Thì tình yêu của con
người, mãi mãi là "khát vọng" của tuổi trẻ, của lứa đôi, của "em" và "anh":
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nơi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Sóng tìm đến bể, đến đại dương để tự hiểu mình, cũng như em đến với anh, tìm đến
một tình yêu đẹp là để hiểu sâu hơn tâm hồn em, con người đích thực của em. Người
con gái hỏi sóng, hay để tự hỏi mình: "Sóng bắt đầu từ gió/Gió bắt đầu đâu/ Em cũng
không biết nữa/Khi nào ta yêu nhau". Sóng là sự thức nhận về cái "quy luật" không
thể cắt nghĩa được của tình yêu. Cái giây phút giao duyên của lứa đôi "khi nào ta yêu
nhau", tìm được câu trả lời đâu dễ? Chính vì thế mà trong bài thơ tình số 21 (tập thơ
"Người làm vườn") thi hào Tagore đã viết:
Trái tim anh cũng ở gần em như chính đời em vậy
Nhưng chẳng bao giờ em biết trọn nó đâu (Đào Xuân Quý dịch)
Câu thơ "Khi nào ta yêu nhau" đã diễn tả đúng nỗi niềm điển hình của những gái, trai
đang sống trong một tình yêu đẹp. Sóng vỗ "dữ dội… dịu êm... ồn ào... lặng lẽ", sóng
"dưới lòng sâu" và "trên mặt nước" hay sóng "nhớ bờ" - tất cả đều tượng trưng cho
tình yêu và nỗi nhớ. Yêu tha thiết, mãnh liệt, nhớ bồi hồi, triền miên. Nỗi nhớ ấy da
diết, giày vò, choán đầy cả không gian, nó chiếm cả tầng sâu và bề rộng, nó trải dài trong mọi thời gian:
Con sóng dưới lòng sâu,
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm ngủ không ngủ được
Thật là tự nhiên và thơ mộng "con sóng nhớ bờ" nên ngày đêm sóng vỗ, sóng thao
thức với thời gian và đại dương. Cũng như bến nhớ thuyền, thuyền nhớ bến, lúc nào
người con gái cũng bồi hồi thương nhớ:
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
"Còn thức" nghĩa là lúc nào em cũng thấy rõ hình dáng anh, ánh mắt anh, nụ cười
anh... một tình yêu nồng nhiệt, say mê!
Con sóng khao khát tới bờ để vỗ về, ve vuốt "Hôn thật khẽ thật êm/Hôn êm đềm mãi
mãi...." (Xuân Diệu). Em cũng khao khát mong được đến với anh, hòa nhịp trong tình
yêu anh. Tình yêu của người con gái thật trong sáng nồng nàn và mãnh liệt. Sóng xa
vời cách trở vẫn tìm được "tới bờ", cũng như em và anh sẽ vượt qua mọi khó khăn, đi
tới một tình yêu đẹp, được sống trong hạnh phúc trọn vẹn lứa đôi:
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Điều mong ước ấy nói lên một tấm lòng, một trái tim nồng hậu chan chứa yêu thương.
Người con gái ấy đã bày tỏ lòng mình một cách chân thành và say mê. Thắm thiết,
chân tình và thủy chung là phẩm chất của tình yêu. "Sóng" đã bày tỏ nỗi lòng của
người con gái mong được sống hết mình với "anh" trong một tình yêu sắt son chung thủy:
Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - một phương
Cuối cùng, sóng cũng nói giúp nhà thơ nỗi khát vọng được sống trọn vẹn, sống hết
mình trong tình yêu. Trong tình yêu lứa đôi đằm thắm, đẹp và bền vững như "trăm con
sóng nhỏ" tan ra trên đại dương mênh mông, được hòa nhập trong "biển lớn tình yêu"
của cộng đồng. Lời nguyện cầu của người con gái cho thấy một tâm hồn rất cao cả trong tình yêu:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Cả bài thơ, nếu kể thêm nhan đề, tác giả mười một lần nhắc đến từ "sóng". Sóng vỗ
biến hóa như tâm tình xôn xao. Hình tượng sóng cho ta nhiều ấn tượng về âm điệu,
nhịp điệu của sóng, cũng là giọng điệu tâm tình, nhạc điệu của bài thơ. Thơ liền mạch,
phong phú về vần điệu, trong sáng trong biểu cảm, lúc bồi hồi tha thiết, lúc day dứt
bồn chồn, lúc mạnh mẽ ồn ào. Sóng trên đại dương cũng là sóng vỗ trong lòng người
con gái. Cái hay của bài thơ là ở âm điệu ấy.
Qua hình tượng sóng và cả bài thơ, chúng ta cảm nhận được vẻ đẹp trẻ trung, tâm hồn
trong sáng, đa tình của người con gái. Người con gái ấy chủ động bày tỏ những khát
khao, những rung động rạo rực của lòng mình trong tình yêu. Đã có một nàng Vọng
Phu, một hòn Trống Mái. Cũng đã có những thiên tình sử diễm lệ, những vần ca dao
nói về tình yêu trai gái làng quê. Ở đây cũng vậy, Xuân Quỳnh nói lên một tình yêu
đẹp của người phụ nữ: quyết tâm vượt qua mọi cách trở, khó khăn để xây đắp một tình
yêu son sắt thủy chung, trọn vẹn trong hạnh phúc như trăm ngàn con sóng kia "ngàn
năm còn vỗ" giữa đại dương, "Giữa biển lớn tình yêu" bao la. Người con gái được nói
đến trong bài thơ "Sóng" đã có một tâm hồn đẹp, một khát vọng về hạnh phúc nên đã
có một tình yêu trong sáng bền đẹp.
Xuân Quỳnh viết bài thơ tình này vào những ngày cuối năm 1967, khi mà cuộc kháng
chiến chống Mĩ cứu nước đang diễn ra vô cùng khốc liệt. Trai tráng ào ào ra trận "Xẻ
dọc Trường Sơn đi cứu nước". Sân đình, bến nước, gốc đa, sân ga, sân trường... diễn
ra những "cuộc chia ly màu đỏ". Có đặt bài "Sóng" vào trong bối cảnh lịch sử hào
hùng ấy, mới cảm nhận hết nỗi nhớ và khao khát về hạnh phúc của người con gái đang yêu:
Ôi con con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được...
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 7
Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ viết về tình yêu hay nhất của nền văn học
Việt Nam hiện đại. Chị đã để lại nhiều bài thơ tình đặc sắc: Thuyền và biển, Dẫu em
biết rằng anh trở lại, Tự hát, Hoa cỏ may, Thơ tình cuối mùa thu... trong đó bài thơ
“Sóng” ngay từ khi ra đời đã được nhiều thế hệ thanh niên ưa thích. Sóng là hình
tượng trung tâm của bài thơ đã góp phần diễn tả sức sống, niềm khát khao mãnh liệt
của tâm hồn nhà thơ về tình yêu, về cuộc sống.
Sóng hiện lên như một hình tượng hai nghĩa: vừa là con sóng thật ngoài biển cả, vừa
là hình ảnh tượng trưng cho nỗi khát khao hạnh phúc, khát vọng tình yêu của người
phụ nữ trong bài: “em”.
Nét đặc sắc đầu tiên của bài thơ là âm điệu, tự nó tạo thành một hình tượng sóng. Thể
thơ năm chữ của bài thơ rất phù hợp với nhịp điệu tâm trạng của người con gái đang
yêu. Bài thơ gồm mười khổ, chỉ có một khổ hai câu, các khổ còn lại: mỗi khổ bốn câu.
Âm điệu của bài thơ chủ yếu được thể hiện bằng thanh bằng, các thanh trắc chiếm một
tỉ lệ rất thấp. Chính đặc điểm này đã tạo nên sự nhịp nhàng cho âm điệu, nó vừa mô
phỏng được nhịp điệu của sóng biển vừa mô phỏng nhịp điệu của tâm hồn. Mà xét đến
cùng cái chính ở đây là nhịp của tâm hồn, nhịp của một tâm trạng tha thiết yêu
thương. Nhịp điệu vào - ra. đều đều, vô tận của con sóng còn được tạo nên bằng
những đối sánh liên tiếp phân thành hai cực: dữ dội - dịu êm, ồn ào - lặng lẽ, sông -
bể, ngày xưa - ngày nay; lòng sông - mặt nước, ngày - đêm, xuôi - ngược, phương Bắc
- phương Nam, đại dương - bờ, dài - rộng, sóng nhỏ - biển lớn.
Sóng là biểu tượng của hình ảnh người con gái, đam mê và khao khát tình yêu, là biểu
tượng của sự sống mãnh liệt, của một tình yêu muôn đời, một tình yêu vĩnh cửu.
Tại sao nhà thơ dùng hình tượng sóng để bộc lộ lòng mình? Đó là do sự trùng hợp đến
lạ lùng giữa những trạng thái tâm hồn với những đặc tính của sóng sự tương đồng giữa
nhịp điệu của tự nhiên, của đời sống với nhịp điệu của tình cảm, của thế giới khát
khao con người. Cũng không phải ngẫu nhiên mà nhiều nhà thơ đã dùng hình tượng
biển, sóng để nói lên sự mãnh liệt, nỗi khát khao, sự dâng đầy, niềm sôi sục, mê đắm
của sự sống, của tình yêu (Xuân Diệu - Biển; Xuân Quỳnh - Thuyền và biển). Con
sóng “dữ dội và dịu êm”, “ồn ào và lặng lẽ” cũng là tâm tình của người phụ nữ đang
yêu. Đó là trạng thái đối nghịch nhưng lại là sự thật của những bí ẩn tâm hồn. vẻ ngoài
bình lặng chứa đựng những sức mạnh ẩn tàng, những khát khao mạnh mẽ. Vẻ ngoài
sôi sục, dữ dội che phủ một trái tim đằm thắm, nhân hậu, yêu mến và chở che. Chính
cái bí ẩn kì lạ đó, nó khơi dậy những khát vọng lớn lao: Sóng tìm ra tận bể, vượt
những giới hạn chật chội, con sóng như thực sự tìm thấy minh, tự nhận thức được sức
mạnh, nỗi khát khao, niềm sôi sục của mình, cũng như người con gái, khi đối diện với
tình yêu mới hiểu nổi mình, hiểu được giá trị mình nhận thức được mình, cảm nhận
hết được sức mạnh cùng khát vọng tình yêu của mình.
Và cũng chẳng khác gì với sóng, khát vọng tình yêu của loài người mãi mãi tồn tại,
mãi mãi là chuyện của muôn đời:
Ôi con sóng ngày xưa.
Và ngày sau vẫn thế,
Nỗi khát vọng tình yêu,
Bồi hồi trong ngực trẻ
Sóng và sức mạnh của sóng là nỗi bí ẩn muôn đời, cũng như quy luật của tình yêu,
một quy luật không thế nào cắt nghĩa, quy luật của muôn đời: Tình yêu là gì? Bắt đầu
từ đâu? Và vì sao ta yêu nhau:
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa, Khi nào ta yêu nhau
Sóng tượng trưng cho nỗi nhớ. Sóng nhớ bờ. Một nỗi nhớ chiếm kín cả không gian,
choán đầy tâm hồn: “Lòng em nhớ đến anh. Cả trong mơ còn thức”. Sóng còn là
tượng trưng của lòng chung thủy “Con nào chẳng tới bờ/Dù muôn vàn cách trở”.
Cũng như lòng em: “Nơi nào em cũng nghĩ/Hướng về anh một phương”.
Con sóng, hình tượng trung tâm của bài thơ đã thể hiện nỗi khát khao, niềm đam mê
tình yêu, cái vĩnh hằng, vô biên, nỗi bí ẩn, sự mãnh liệt và lòng chung thủy đối với
tình yêu cùng niềm mong muốn sống chân thật, hết mình toàn vẹn vì tình yêu:
Làm sao được tan ra,
Thành trăm con sóng nhỏ.
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
“Sóng” trong bài thơ không chỉ là “sóng” theo nghĩa đen, mà còn là sự vận động của
tâm hồn con người. Người con gái trong bài thơ cũng như con sóng họ khao khát tình
yêu, một tình yêu mạnh mẽ rộng lớn đằm thắm, thiết tha. Một tình yêu tự nhiên, rất
bình thường, rất đời vậy. Tình yêu ấy cũng rất rõ ràng và giản dị: con sóng khát khao
tới bờ, như em mong có anh. Và tình yêu mãnh liệt và giản dị ấy lại là dấu hiệu của
một tình yêu vĩnh hằng muôn thuở của những trái tim đầy mong muốn yêu thương.
Xuân Quỳnh là nhà thơ của tình yêu. Hồn thơ của Xuân Quỳnh luôn tự bộc lộ những
khát vọng, những say đắm rạo rực, những suy tư day dứt, trăn trở của lòng mình trong
tình yêu. Có thể thấy rõ đặc điểm của thơ Xuân Quỳnh trong bài thơ “Sóng”. Người
đọc yêu và thuộc thơ chị có lẽ vì họ tìm thấy nhiều nỗi niềm tha thiết, nhiều ước vọng
trong sáng, nhiều niềm vui và khổ đau của tình yêu trong thơ chị. Mà điều đó chỉ có ở
những nhà thơ biết và dám giữ lấy cái riêng của mình và bằng cách đó tạo nên sự cách
tân, sự phong phú cho thơ, nhất là thơ tình yêu.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 8
Xuân Quỳnh là một gương mặt tiêu biểu trong lớp các nhà thơ thời chống Mỹ và cũng
là gương mặt tiêu biểu trong các nhà thơ nữ của văn học Việt Nam hiện đại. Xuân
Quỳnh là nhà thơ nữ viết nhiều và viết hay về phụ nữ.
Sóng là bài thơ tiêu biểu cho tâm hồn, giọng thơ Xuân Quỳnh. Bài thơ này được viết
năm 1967 và được in trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968). Bài thơ được viết trong
thời điểm gay go ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Vậy mà bài Sóng
của Xuân Quỳnh ta không hề thấy tiếng bom gào đạn réo mà chỉ thấy tiếng đập bồi
hồi rạo rực của trái tim trong tình yêu. Bản lĩnh con người Việt Nam, vẻ đẹp con
người Việt Nam được thể hiện ngay trong những giờ phút căng thẳng nóng bỏng nhất.
Bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh như đóa hoa tình yêu vẫn nở dọc chiến hào trong những năm đánh Mỹ.
Trong thơ ca đã có nhiều tác giả mượn hình tượng sóng để nói về tình yêu. Với bài thơ
Sóng Xuân Quỳnh đã đi vào một đề tài muôn thuở đề tài tình yêu, đã sử dụng một
hình tượng quen thuộc – hình tượng sóng nhưng thi sĩ vẫn có những sáng tạo riêng
độc đáo. Lần đầu tiên người phụ nữ mạnh dạn chủ động nói lên khát vọng tình yêu
chân thành và cháy bỏng. Sóng chính là trái tim “dữ dội và dịu êm” của Xuân Quỳnh.
Cũng qua hình tượng sóng người đọc thấy được tâm hồn người phụ nữ Việt Nam nói chung.
Hình tượng sóng là hình tượng trung tâm xuyên suốt bài thơ.
Sóng là hình tượng mang ý nghĩa ẩn dụ gắn với hình tượng sóng là “em”. Sóng là sự
hoá thân của “em” và ngược lại em tìm thấy sự thể hiện của mình qua sóng. Từ – sóng
đến “em” tác phẩm đã tạo được ra hai hình tượng song hành xoắn xuýt đi suốt chiều dài bài thơ.
Trước hết hình tượng sóng được gọi lên từ nhịp điệu, nhạc điệu của câu thơ, bài thơ.
Bài thơ được viết bằng những câu thơ 5 chữ mỗi khổ 4 câu nhịp điệu những câu thơ 5
chữ đều đặn như gợi lên những bước sóng tiếp nối nhau.
Thêm vào đó là sự chuyển đổi thanh điệu bằng trắc. Câu trên kết thúc là vần bằng nối
tiếp với câu dưới là vần trắc:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Nhịp điệu câu thơ tạo âm hưởng lên bổng xuống trầm khi thanh khi giáng gợi lên âm
điệu của sóng lúc ồn ào lúc lặng lẽ. Nhịp điệu câu thơ còn có tác dụng tạo hình những
con sóng nhấp nhô liên tiếp. Cặp thơ trên vừa lướt qua thì cặp thơ sau lại xuất hiện
như con sóng này vừa chìm xuống thì con sóng khác lại ào ạt xô lên.
Tác giả đã khéo léo đưa nhịp điệu của sóng biển thành nhịp điệu của sóng thơ. Sóng
thơ lại diễn tả sóng lòng. Con sóng tâm trạng trào dâng thành, sóng chữ, sóng chữ lại
gợi lên nhịp điệu của sóng biển cứ như vậy những con sóng gối lên nhau vỗ suốt bài thơ.
Trước khi ta cảm nhận được hình ảnh của sóng thì ta đã bị chinh phục bởi nhịp điệu,
nhạc điệu của bài thơ.
Sóng là sự thể hiện những trạng thái của cảm xúc tâm trạng. Mỗi biểu hiện tâm trạng
tìm thấy những biểu hiện ở sóng.
Trước hết đó là tâm trạng khát khao một lý tưởng thuỷ chung trong sáng của người phụ nữ.
Mở đầu bài thơ sóng được miêu tả ở trạng thái ngược đối cực nhưng vẫn gợi lên sự
dịu dàng đằm thắm: “Dữ dội/dịu êm”, “ồn ào/lặng lẽ”. Những trạng thái đối cực của
sóng đã diễn tả rất đúng tâm tình tính khí của người phụ nữ trong tình yêu. Người phụ
nữ sống chung tám trạng trái ngược ấy vì họ khao khát vượt ra ngoài những giới hạn
chật chội cái tầm thường để đến với những chân trời rộng mở “Sông không hiểu nổi
mình, Sóng tìm ra tận bể”. Hành trình từ sông ra bể của sóng chính là sự đoạn tuyệt
cái giới hạn chật chội để tìm tới khoảng chân trời bao la vô tận với những chân trời
rộng mở của mơ ước khát vọng. Nhà thơ không viết “Dịu êm và dữ dội, Lặng lẽ và ồn
ào” bởi vì viết như thế sẽ không làm toát lên được vẻ đẹp dịu dàng đáng yêu của
người phụ nữ. Cách viết “Dữ dội và dịu êm, Ồn ào và lặng lẽ” đã nói lên được bản
chất của người phụ nữ, bản chất của tình yêu. Tình yêu có khi dữ dội nhưng nó luôn
tìm đến sự dịu êm, tình yêu cũng có lúc ồn ào nhưng nó luôn, hướng tới sự lặng lẽ có
chiều sâu. Bản chất của người phụ nữ là đằm thắm yêu thương.
Tấm lòng thuỷ chung trong sáng được thể ‘hiện qua nỗi nhớ, nỗi nhớ choán đầy không
gian, thời gian. Nỗi nhớ trong không gian như con sóng dưới lòng sâu con sóng trên
mặt nước lúc nào cũng nhớ tới bờ. Nỗi nhớ trong thời gian cả khi thức và khi ngủ có
trong ý thức và cả trong tiềm thức:
Con sóng dưới lòng sâu .
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Khổ thơ có cặp hình ảnh sóng đôi rất đặc sắc: con sóng ngày đêm vỗ bờ cũng như
lòng em nhớ đến anh bất kể đêm ngày “cả trong mơ còn tiềm thức”.
Nỗi nhớ trong tình yêu chung thuỷ là nỗi nhớ đau đáu hướng về một phương duy nhất.
Nhà thơ đã mượn hình tượng sóng để nói lên tâm trạng này. Con sóng dù xuôi về
phương bắc dù ngược về phương nam dù qua muôn trùng cách trở thì con sóng nào
cũng hướng tới bờ. Nỗi nhớ tấm lòng chung thuỷ của em cũng thế dù em ở nơi đâu thì
lòng em cũng hướng tới anh. Anh chính là tiềm thức của lòng em.
Qua hình tượng sóng, người phụ nữ còn thể hiện sự chủ động trong tình yêu. Khát
vọng sống hết mình cho tình yêu.
Sự chủ động tự ti của người phụ nữ trong tình yêu thể hiện qua hình tượng sóng là để
nói về người con gái còn bờ cát để nói về người con trai. Người phụ nữ giờ đây không
còn là bến đợi con thuyền như trong ca dao xưa: “Thuyền về có nhớ bến chăng
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền”.
Người phụ nữ xưa thường ở vị thế bị động họ là tấm vải lụa đào phất phơ giữa chợ
phụ thuộc người mưa, họ là hạt mưa rào, hạt mưa sa mà may rủi phụ thuộc vào số phận:
Thân em như hạt mưa rào
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa
Họ không chủ động trước tình yêu vì họ không làm chủ cuộc đời. Trong bài Biển của
Xuân Diệu hình tượng sóng là nói về người con trai và bờ cát để nói về người con gái:
Bờ lặng lẽ mơ màng
Suốt ngàn năm bên sóng
Anh xin làm sóng biếc
Hôn mãi cát vàng em
Tình yêu trong bài thơ Biển là tình yêu của người con trai, là tình yêu nam tính nên dữ
dội mạnh mẽ cuồng nhiệt, hình tượng sóng là nói lên sự nồng thắm ấy. Còn hình
tượng sóng trong thơ Xuân Quỳnh là sự thể hiện chủ động tự tin. Người phụ nữ chủ
động trong tình yêu vì họ làm chủ cuộc đời.
Tuy nhiên mạnh bạo chủ động mà vẫn đầy nữ tính, vẫn dịu dàng đằm thắm, vẫn chân thành hồn nhiên:
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em củng không biết nữa Khi nào ta yêu nhau
Câu thơ như gợi cái bắt đầu nhẹ nhàng rất ý tứ rất nữ tính. Sự hồn nhiên đến như trẻ
thơ mà sâu sắc như một triết gia. Xuân Quỳnh đã đề cập tới câu hỏi của muôn đời
muôn người trong tình yêu. Có những câu hỏi thuộc quy luật tình cảm thì không dễ có
lời giải đáp. Cái giây phút khởi đầu của tình yêu cũng thế ai dễ truy tìm nguyên nhân,
ai dễ nhớ tình yêu bắt đầu như thế nào. Xuân Diệu cũng có lần định cắt nghĩa tình yêu:
Làm sao cắt nghĩa được tình yêu
Có khó gì đâu một buổi chiều
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt
Bằng mây nhè nhẹ gió đìu hiu.
Thi sĩ tưởng như cắt nghĩa được tình yêu nhưng hoá ra tất cả đều mông lung mơ hồ
như nắng nhạt, như làn mây, mong manh như gió hiu hiu. Chính vì làm sao cắt nghĩa
được tình yêu mà tình yêu càng trở nên kỳ diệu huyền ảo. Có thể nói Xuân Quỳnh
cũng như Xuân Diệu trước đó đã nói lên được một cách tinh tế tâm trạng của bao đôi lứa trong tình yêu.
Mạnh bạo, chủ động muốn sống hết mình cho tình yêu nhưng vẫn hướng tới mềm
khao khát thuỷ chung duy nhất:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau cũng thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Niềm khao khát thuỷ chung từ ngày xưa đến ngày sau, câu thơ chạm tới cái muôn đời:
Ngày xưa, ngày sau vẫn thế, vẫn tấm lòng thuỷ chung duy nhất.
Khát vọng của người phụ nữ trong tình yêu là khát vọng đạt tới sự vĩnh hằng. Người
phụ nữ muốn vĩnh viền hoá tình yêu của mình để nó sống mãi với thời gian.
Cuộc đời là hữu hạn, còn khát vọng hạnh phúc khát vọng tình yêu là vô hạn, nhận
thức được điều này thơ Xuân Quỳnh thoáng chút âu lo:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng Mây vẫn bay về xa
Nhưng không phải âu lo để chìm trong tuyệt vọng. Nhận thức được nghịch cảnh, éo le
là khao khát vươn lên và Xuân Quỳnh đã hướng tới một giải pháp đầy tinh thần nhân bản.
Với Xuân Quỳnh bằng tình yêu con người có thể đạt tới sự vĩnh hằng. Cái để con
người có thể tồn tại mãi bằng thời gian chính là tình yêu:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Khát vọng ở đây thật mãnh liệt: “tan ra” sự hoá thân tuyệt đối, “ngàn năm” khát vọng
đạt tới sự vĩnh hằng. Con người hoá thân trong tình yêu, tình yêu riêng hoà trong tình
yêu chung, con người có thể đạt tới sự vĩnh hằng như con sóng nhỏ hòa vào biển lớn
thì không bao giờ khô cạn mà ngàn năm sau còn vỗ.
Tình yêu mà Xuân Quỳnh nói tôi là một tình yêu lớn nó không mang màu sắc vị kỷ.
Câu thơ của Xuân Quỳnh gọi ta nhớ đến hai câu thơ của một nhà thơ Nga:
Một giọt nước hòa vào biển cả
Mãi mãi là sức sống thanh xuân
Có thể nói với bài thơ Sóng Xuân Quỳnh đã đề cập tới một chân lý muôn đời, một
chân lý mà nhiều người cũng từng nói tới: không có gì vĩnh viễn nếu thiếu tình yêu.
Qua hình tượng sóng người đọc không chỉ thấy những trạng thái cảm xúc mà còn thấy
vẻ đẹp tâm hồn trong tình yêu. Đó là vẻ đẹp có sự kết hợp hài hoà giữa yếu tố truyền
thống và yếu tố thời đại, giữa dân tộc và hiện đại.
Lần đầu tiên trong thơ ca hiện đại ta thấy người phụ nữ mạnh bạo nói lên những khát
vọng mãnh liệt và chân thành của một trái tim trong tình yêu. Họ chủ động tự tin trong
tình yêu. đây không chỉ là nét mới trong thơ mà còn là nét mới trong đời. Họ khao
khát được sống hết mình cho tình yêu. Với Xuân Quỳnh tình yêu đâu chỉ là hưởng thụ
mà hạnh phúc còn là sự dâng hiến. Sự hi sinh, sự dâng hiến trong tình yêu làm nên vẻ
đẹp thánh thiện của người phụ nữ. Biết hi sinh vì người khác, biết hóa thân cho một
tình yêu cao đẹp. Người phụ nữ không chỉ khao khát mà họ còn thật sự đạt tới sự vĩnh
hằng. Đó là nét mới hiện đại ở người phụ nữ. Tuy nhiên hiện đại mà vẫn dân tộc,
người phụ nữ đang yêu trong thơ Xuân Quỳnh mang một vẻ đẹp truyền thống như bao
người phụ nữ khác. Họ chân thành đằm thắm trong tình yêu, họ hướng tới sự thuỷ
chung trong sáng, họ khao khát hạnh phúc đời thường bình dị. Trong bài thơ Tự hát
Xuân Quỳnh không muốn trái tim mình hoá thành vàng với những người coi thường
của cải thường khi cần có thể bán đi ngay. Xuân Quỳnh cũng không muốn trái tim
mình thành mặt trời vì mặt trời sẽ tắt: khi bóng chiều đổ xuống sẽ còn mình anh với
đêm dài thăm thẳm. Xuân Quỳnh khao khát được sống trọn vẹn với trái tim con người,
với trái tim người phụ nữ:
Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Là máu thịt đời thường ai chẳng có
Cùng ngừng đập khi cuộc đời không còn nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi
Đó là vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam.
‘Sóng’ là bài thơ thật sự tiêu biểu cho hồn thơ, giọng thơ Xuân Quỳnh, Sóng làm toát
lên vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam, một vẻ đẹp bình thản giàu tình yêu
thương giữa giông bão của cuộc đời và giông bão của đất nước, cần nhắc lại giữa đạn
bom ác liệt giữa đấu tranh huỷ diệt thì bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh giàu sức sống
như đóa hoa tình yêu vẫn nở dọc chiến hào những năm đánh Mỹ.
Sóng của Xuân Quỳnh chắc sẽ còn dào dạt mãi trong tâm hồn những người biết sống
cho tình yêu và nhất là biết sống cho một tình yêu lớn.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 9
Bài thơ "Sóng"của Xuân Quỳnh sáng tác năm 1967, in lần đầu trong tập "Hoa dọc
chiến hào", xuất bản năm 1968.
Bài thơ là lời tác giả nói với mình, nói với người về tình yêu trẻ trung, nồng nhiệt gắn
với khát vọng hạnh phúc muôn thuở của con người.
Đầu để bài thơ là "Sóng", toàn bài được dệt bằng hình tượng trung tâm ấy. Xuân
Quỳnh đã nối tiếp một truyền thống trong văn học ta là lấy đế hình dung tình yêu:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Bắt đầu là sóng nước. Đúng là như vậy, không kể ở sông hay ở bể, có lúc sóng dữ dội,
ồn ào, có lúc lại dịu êm, lặng lẽ. Sóng luôn luôn biến đổi muôn hình muôn vẻ. Quan
sát những biểu hiện đa dạng của sóng, Xuân Quỳnh tìm thấy sự tương hợp với từng
trạng thái tâm hồn của con người khi yêu. Đó là những trạng thái nhiều khi trái ngược,
nó chứa đựng những khát khao to lớn về một tình yêu chân chính.
Từ sông, "Sóng tìm ra tận bể" nơi mênh mông rộng, vô cùng sâu, trời nước bao la, có
nồm nam êm nhẹ, có bão tố dữ dội... Ở nơi như thế, may ra sóng mới hiểu nối mình.
Mượn sóng để làm biểu tượng cho tình yêu, miêu tả sóng với những đặc điểm kì lạ
cũng là để nói tới cái phức tạp, đa dạng, khó giải thích của tình yêu. Giống như sóng,
tình yêu cũng là một hiện tượng khó lí giải cho rõ ràng, minh bạch. Tình yêu là vậy,
nhưng khát vọng tình yêu của con người thì muôn đời khổng thay đổi. "Con sóng xưa"
thế nào thì con sóng "Ngày sau vẫn thế". Đó là quy luật bất di bất dịch của tự nhiên và quy luật tình yêu.
Nếu "Sóng tìm ra tận bể" để tự hiểu mình thì em cũng sẽ tìm đến tình yêu anh để hiểu
sâu hơn về con người đích thực của em. Giữa đại đương mênh mông ấy, nơi nào là nơi
bắt đầu của sóng? "Sóng bắt đầu từ gió". Có gió mới có sóng, tất nhiên là vậy. Thế
"Gió bắt đầu từ đâu"! Câu trả lời không phải dễ dàng. Thế là "ra tận bể" mà sóng cũng
vẫn chưa hiểu nổi mình. Em cũng hòa nhập vào biển lớn của tình yêu anh mà nào em
đã hiểu em? Em yêu anh từ đâu? Giọng nói? Nụ cười? Ánh mắt? "Em cũng không biết
nữa" và chỉ cần hiểu rằng "ta yêu nhau" là đủ. Tâm trạng ấy có lẽ là điển hình của người đang yêu chăng?
Như vậy sóng là biểu tượng của tình yêu. Và sóng cũng là nỗi nhớ da diết, cháy bỏng.
Nó choán đầy không gian, thời gian, nó hiển hiện mọi nơi, mọi lúc:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được.
Vẫn mượn chuyện sóng để nói chuyện người. Tình yêu của em chính là sóng đó. Chỉ
có sóng đại dương mênh mông mới có thể sánh được với khát vọng tình yêu của em,
"Con sóng dưới lòng sâu, con sóng trên mặt nước" là những cung bậc khác nhau của
nỗi em nhớ anh. Nỗi nhớ có cái biểu hiện trên bề mặt mà cũng có cái ẩn chứa tận
"dưới lòng sâu". Thức mà nhớ, không nói làm gì; trong mơ mà nhớ là cái nhớ đến dày
vò, thao thức. Tình yêu là vậy: "Lòng em nhớ đến anh, Cả trong mơ còn thức".
Ở trên đang còn che giấu ít nhiều nhờ lời sóng thì đến đây bỗng nhiên vứt bỏ cái vỏ
vay mượn ấy đi, để trái tim tự thốt lên lời. Trái tim đòi nói thật bởi nó đầy ắp tình yêu
và tình yêu ấy cũng đã chín muồi.
Con sóng khao khát tới bờ được vỗ về, ve vuốt; em cũng khao khát mong được đến
với anh, hoà nhập trong tình yêu anh. Tình yêu và khát vọng của người phụ nữ thật trong sáng và mãnh liệt.
Xuân Quỳnh còn mượn sóng để nói lên lòng chung thuỷ và niềm tin son sắt:
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở.
Hãy nhìn những con sóng đại dương. Dù gió xô tới phương nào đi nữa, cuối cùng
sóng vẫn trở về với bờ. Em cũng vậy. Cho dù gặp bao khó khăn, em cũng sẽ vượt qua
hết để đến với anh, bởi tình yêu đã cho em sức mạnh. Niềm tin và nghị lực, em tìm
thấy ở thiên nhiên và ở chính mình. Khi đã yêu thật lòng, "Dù muôn vời cách trở",
chúng ta vẫn đến được với nhau. An ủi động viên mình và cũng là an ủi, động viên
người yêu để có thêm ý chí trên đường đi tìm hạnh phúc.
Cuối cùng, khát vọng tình yêu và hạnh phúc vĩnh cửu cung được gửi gắm vào hình
tượng sóng. Người phụ nữ mong muốn được sống trọn vẹn cho tình yêu và được hòa
nhập với thiên nhiên vĩnh hằng bằng tình yêu của mình. Nỗi trăn trở đã thành bức xúc:
"Làm sao được tan ra, Thành trăm con sóng nhỏ" trong đại dương bao la, vô tận kia để
được sống mãi và yêu mãi: "Giữa biển lớn tình yêu, Để ngàn năm còn vỗ".
Tình yêu bùng lên thành khát vọng. Khát vọng sôi sục mà vẫn khiêm nhường, đầy nữ
tính. Mỗi câu, mỗi chữ trong đoạn thơ đều được chọn lựa, sắp xếp khéo léo nên giá trị biểu cảm rất cao.
Qua hình tượng Sóng, Xuân Quỳnh đã làm nổi bật tâm trạng người con gái Việt Nam
khi yêu: dịu dàng, thủ thỉ, đằm thắm mà không kém phần sôi nổi, mãnh liệt. Nét đẹp
ấy được thể hiện bằng một hình thức tưởng như cũ mà lại rất mới. Hình tượng sóng
nhiều nhà thơ lớp trước đã sử dụng nhưng vào thơ Xuân Quỳnh nó lại mang một vẻ
đẹp lấp lánh, khác lạ.
Người đọc yêu mến bài thơ "Sóng" vì nó đã biểu hiện những gì tinh tế nhất, huyền
diệu nhất của một tâm hồn phụ nữ khi yêu và một trái tim nhạy cảm luôn khao khát yêu thương.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 10
Qua hình tượng “sóng" và cả bài thơ, chúng ta cảm nhận được sức sống và vẻ đẹp của
một tâm hồn phụ nữ trong tình yêu. Người phụ nữ ấy mạnh bạo, chủ động bày tỏ
những khát khao và rung động rạo rực của lòng mình trong tình yêu.
Sóng là bài thơ tình đặc sắc của Xuân Quỳnh. Sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ
cũng như những sáng tạo nghệ thuật trong bài thơ đều gắn liền với hình tượng trung
tâm - hình tượng “sóng", cả bài thơ là những con sóng tâm linh của tác giả được khơi
dậy khi đứng trước biển cả, đối diện với những con sóng vô hạn vô hồi. Sóng là một
hình tượng ẩn dụ, nó là sự hóa thân của cái tôi trữ tình của nhà thơ, lúc thì hòa nhập,
lúc là sự phân thân của “em". Người phụ nữ trong bài thơ soi vào sóng để thấy rõ lòng
mình, nhờ sóng để thể hiện tâm trạng của mình. Với hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã
tìm được một cách diễn tả và biểu hiện tâm trạng của mình một cách chân thành, trong sáng.
Cả bài thơ, hình tượng “sóng” được gợi ra bằng âm điệu. Bài thơ có một âm điệu nhịp
nhàng, lúc dạt dào sôi nổi, lúc thầm thì lắng sâu, gợi lên âm hưởng những đợt sóng
liên tiếp. Nhịp sóng đó cũng là nhịp lòng của tác giả, một tâm hồn không thể yên định,
đầy biến động, chảy trôi và chất chứa những khát khao rạo rực.
Mỗi đặc tính của sóng đều tương hợp với một khía cạnh trạng thái của tâm hồn. Sóng
“dữ dội và dịu êm, ồn ào và lặng lẽ", những trạng thái tương phản, cũng như tâm tính,
tính khí của người con gái đang yêu: họ sống với những trạng thái trái ngược trong
lòng, nó chứa đựng những khát khao và sức mạnh tiềm ẩn. Với khát vọng lớn lao như
thế, sóng không chịu dừng lại ở sông, vì “không hiểu mình", sóng phải “tìm ra tận bể",
hành trình ra bể rộng, từ bỏ những giới hạn chật hẹp tìm đến chân trời bao la của tâm
hồn. Ra đến bể rộng, con sóng mới thật sự tìm thấy mình, nhận thức được mọi sức
mạnh và khát khao của nó.
Sóng là vĩnh hằng với thời gian, cũng như nỗi khát vọng tình yêu của loài người - nỗi
khát vọng bồi hồi trong tim tuổi trẻ:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ.
Sóng là sự nhận thức về cái (quy luật) không thể cắt nghĩa được của tình yêu.
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa Khi nào ta yêu nhau
Sóng là nỗi nhớ da diết, giày vò. Nó lấp đầy cả không gian, nó chiếm cả tầng sâu và
bể rộng, nó trải dài trong mọi thời gian:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Như nỗi lòng người con gái:
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Nếu như ở trên, sóng thể hiện sự vô biên và những bí ẩn của tình yêu, thì ở đoạn này
những khát khao của sóng lại thật rõ ràng và giản dị: sóng khát khao tới bờ như em
mong có anh. Tình yêu của người phụ nữ ở đây thật mãnh liệt, nhưng cũng thật trong
sáng, dung dị, một tình yêu chung thủy và trọn vẹn.
Cuối cùng, sóng cũng nói giúp cho nhà thơ nỗi khát vọng được sống trọn vẹn, hết
mình trong tình yêu, cho tình yêu và được hòa nhập với cái vĩnh hằng bằng chính tình yêu của mình:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Qua hình tượng “sóng" và cả bài thơ, chúng ta cảm nhận được sức sống và vẻ đẹp của
một tâm hồn phụ nữ trong tình yêu. Người phụ nữ ấy mạnh bạo, chủ động bày tỏ
những khát khao và rung động rạo rực của lòng mình trong tình yêu. Đó thật là một
nét mới mẻ, thậm chí hiện đại trong thơ ca. Tâm hồn ấy giàu khát khao, không chút
nào yên định mà luôn sôi nổi, rạo rực “vì tình yêu muôn thuở, có bao giờ đứng yên”
(Thuyền và biển). Nhưng đó cũng lại là một tâm hồn trong sáng, tha thiết và đắm say,
một tình yêu thủy chung, tuyệt đối dâng hiến trọn vẹn đến quên mình. Nó rất gần gũi
với mọi người và có gốc rễ trong những quan niệm bền vững của dân tộc.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 11
Xuân Quỳnh là một trong những nữ thi sĩ nổi tiếng của Việt Nam. Nhắc đến thơ Xuân
Quỳnh, ta không thể không nhắc đến “Sóng” - một trong những bài thơ tình rất nổi
tiếng. Với tác phẩm này, Xuân Quỳnh đã khắc họa cho người đọc thấy được vẻ đẹp
tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Những con sóng tiếp nỗi không chỉ là những con sóng thiên nhiên mà còn là những
con sóng tình dâng lên mạnh mẽ nhưng lại có lúc cũng êm đềm và sâu thẳm. Sóng
mềm mại hiền hòa nhưng cũng ồ ạt mạnh mẽ, con sóng đó là con sóng của thiên
nhiên, nhưng khi đưa vào tình yêu con sóng đó là một hình ảnh ẩn dụ. Sắc điệu trữ
tình của bài thơ "Sóng" được gợi lên từ hình tượng sóng.
Hình tượng “sóng” đã khơi gợi một hồn thơ phong phú, hồn nhiên, sôi nổi và thông
qua đó, Xuân Quỳnh đã có một cách nói rất hay để diễn tả tâm trạng của người con gái
khi đang yêu hay đang mong chờ tình yêu. Trạng thái của con sóng cũng là tâm trạng
khi yêu, là khát vọng to lớn, mạnh mẽ về một tình yêu chân thành. Hành trình của
sóng từ sông ra đại dương, nó cũng dâng trào và cuồn cuộn như chính tình cảm của
những cô gái đang yêu cũng nồng nàn với những nỗi nhớ, nhưng cũng có lúc nỗi nhớ
nỗi khát khao ấy lại biến thành một con sóng tình, cuộn xô trong lòng họ:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Sóng thật mạnh mẽ, chủ động. Sóng muốn tìm tới một nơi mênh mông dạt dào, có đến
nơi biển rộng trời cao sóng mới được vẫy vùng, mới thực sự tìm thấy mình trong sức
sống mạnh mẽ với những khát khao to lớn. Nó sẵn sàng bỏ đi những thứ không thuộc
về nó để đến với những nơi mà tiếng gọi của tình yêu ập tới. Sóng - biểu tượng của
tình yêu, chính vì vậy miêu tả sóng biến hoá là cũng để nói lên cái phức tạp, đa dạng,
khó hiểu của tình yêu. Cũng giống như sóng biển, tình yêu là một hiện tượng kỳ diệu của con người:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Để tìm đến với tình yêu đích thực, sóng tìm đến với biển lớn, sóng tìm đến với những
nơi thuộc về nó. Con sóng tìm đến biển, đến đại dương là để tự hiểu mình. Em "khát
khao" được đến bên anh, đến với một tình yêu đẹp để hiểu rõ hơn về tâm hồn em về
con người đích thực của em. Những câu hỏi của "Em" dường như chỉ để nhấn mạnh
"khi nào ta yêu nhau" mà thôi.
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa Khi nào ta yêu nhau
Đặc biệt, câu thơ "Khi nào ta yêu nhau" đã diễn tả đúng nỗi niềm của những con
người đang sống trong tình yêu đẹp. Tình yêu chân thành tha thiết, nhớ bồi hồi triền
miên và nó không bao giờ mất đi trong những con tim đang thổn thức. Nỗi nhớ ấy day
dứt, choán đầy cả không gian, thấm trong chiều sâu, bề rộng, trải trong chiều dài thời gian:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Thật tự nhiên và thơ mộng, con sóng nhớ bờ nên ngày đêm sóng vỗ, sóng thao thức
với thời gian và đại dương. Cũng giống như bến đợi thuyền, thuyền nhớ bến, lúc nào
lòng người con gái cũng bồi hồi nhớ thương:
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Tới đây tác giả không mượn hình tượng sóng nữa mà nói luôn là "Lòng em nhớ tới
anh/Cả trong mơ còn thức". Tình yêu là thế, sức mạnh tình yêu lại có một ma lực tới
vậy. "Còn thức" tức là lúc nào em cũng nhìn thấy rõ hình bóng anh, ánh mắt anh. Tình
yêu của người con gái thật mãnh liệt, nồng nàn. Sóng xa vời cách trở vẫn tìm được tới
bờ, cũng như anh và em sẽ vượt qua mọi khó khăn để đến với nhau, để sống trong
hạnh phúc trọn vẹn của lứa đôi:
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng nhỏ
Con nào cũng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Người con gái đã bày tỏ lòng mình một cách chân thành, say đắm, thắm thiết. Chân
thật và thuỷ chung là đặc tính của tình yêu:
Dẫu xuôi về phương Bắc …
Hướng về anh một phương
Không những thế hình ảnh sóng còn cho ta thấy "lòng hướng về một phương" của
người con gái" chỉ hướng về “phương anh”. Sự thủy chung son sắt của người con gái,
khát vọng được sống hết mình trong một tình yêu đẹp, sắt son thuỷ chung. Con sóng
đó cuối cùng lại nói hộ tác giả nỗi khát khao được sống trọn vẹn trong tình yêu mãi
mãi không cách rời. Sóng muốn hòa mình vào biển lớn cũng giống như em muốn hòa
vào anh để thành một. Tình yêu lứa đôi đẹp đẽ, nồng nàn như trăm ngàn con sóng nhỏ
giữa đại dương mênh mông, muốn được hòa nhịp vào biển lớn của tình yêu:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Qua hình tượng “sóng” cùng với những hình ảnh đặc trưng của nó, Xuân Quỳnh cho
ta thấy rõ vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu. Người phụ nữ luôn muốn sống
với tình yêu chân thành, thắm thiết, người phụ nữ muốn sống hết mình, sống trọn vẹn
trong tình yêu đẹp. Tình yêu ấy thật nồng nàn, cuộn trào.
Tóm lại, bài thơ “Sóng” giúp người đọc hiểu rõ hơn tâm hồn của những người người
phụ nữ đang yêu. Đọc xong bài thơ "Sóng", chúng ta càng ngưỡng mộ hơn người phụ
nữ Việt Nam - những con người luôn thuỷ chung, luôn sống hết mình vì một tình yêu.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 12
Xuân Quỳnh được mệnh danh là “nữ hoàng thơ tình yêu Việt Nam”. Các bài thơ của
Xuân Quỳnh khi viết về tình yêu đều thể hiện được những nét đẹp trong tâm hồn của
người phụ nữ. Đặc biệt nhất phải kể đến bài thơ “Sóng”.
Đến với bài thơ này, Xuân Quỳnh đã khắc họa hình tượng “sóng” chính là sự hóa thân
của nhân vật trữ tình “em”. Qua hình tượng trên, nhà thơ đã diễn tả một cách cụ thể và
sinh động những nét tính cách, trạng thái và cung bậc cảm xúc của người phụ nữ trong tình yêu.
Mở đầu bài thơ, Xuân Quỳnh đã nói về tình cách của sóng để nói về tính cách và tâm
hồn của người phụ nữ đang yêu:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Việc sử dụng nghệ thuật đối “dữ dội - dịu êm” và “ồn ào - lặng lẽ” của sóng, Xuân
Quỳnh đã khắc họa chân thực những trạng thái cảm xúc của người con gái khi đang
yêu. Có khi đầy dữ dội ồn ào, cũng có khi đầy yên bình, lặng lẽ. Trái tim người con
gái khi yêu quả thật đầy khó hiểu. Để rồi “sông không hiểu nổi mình” khiến “sóng
phải tìm ra tận bể” - hình ảnh nhân hóa với ý nghĩa em cũng giống như sóng kia - sẵn
sàng chủ động tìm đến với người mình yêu, người có thể thấy hiểu được mình. Điều
đó cho thấy một quan điểm thật mới mẻ trong tình yêu của Xuân Quỳnh.
Tiếp đến, nhà thơ đã khẳng định một chân lý, nếu sóng tồn tại bất diệt với đại dương
thì tình yêu tồn tại bất diệt với con người:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Nếu con sóng tồn tại bất diệt với thời gian dù là “ngày xưa” hay “ngày sau” thì “vẫn
thế” - không thay đổi. Thì tình yêu cũng vậy, nó luôn tồn tại vĩnh cửu vượt qua mọi
thời gian, không gian. Nhưng đặc biệt nhất là ở “ngực trẻ”. Bởi có lứa tuổi nào mà
tràn đầy rạo rực yêu đương như ở tuổi trẻ?
Để rồi Xuân Quỳnh tiếp tục lí giải về nguồn gốc của tình yêu:
Trước muôn trùng sóng bể Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa Khi nào ta yêu nhau
Đứng trước đại dương mênh mông, em nghĩ đến anh đầu tiên rồi mới nghĩ về biển lớn.
Em tự hỏi lòng mình rằng sóng bắt nguồn từ nơi nào. Để rồi em tự có được câu trả lời
của mình: sóng bắt đầu từ những cơn gió - một cách lý giải rất thực tế. Nhưng nỗi băn
khoăn vẫn không dừng lại: “Gió bắt đầu từ đâu?” thì lại không có câu trả lời. Cũng
giống giống như thật khó để biết được từ khi nào tình yêu bắt đầu. Dường như khi đọc
đến đây, ta có thể hình dung được cái lắc đầu đầy nũng nịu của em khi trả lời câu hỏi
về nguồn gốc của tình yêu. Thế mới thấy trong tình yêu, người con gái trở nên dịu
dàng và đáng yêu biết chừng nào.
Và có tình yêu nào mà không phải trải qua nỗi nhớ:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Dù ở không gian “dưới lòng sâu” hay “trên mặt nước”, dù “ngày” hay “đêm” thì con
sóng vẫn nhớ “đến bờ” mà thao thức bồn chồn đến nỗi “không ngủ được”. Xuân
Quỳnh đã lấy không gian và thời gian để đo đếm nỗi nhớ trong tình yêu. Nhưng nào ai
có thể đong đếm hết được nỗi nhớ? Nếu con sóng nhớ đến bờ có thể bị giới hạn bởi
không gian và thời gian. Thì nỗi nhớ của “em” lại vượt qua mọi khoảng cách về
không gian, thời gian. Nếu sóng nhớ đến bờ thì em cũng nhớ đến anh. Nỗi nhớ ấy luôn
thường trực trong tâm trí của “em”. Ngay đến trong giấc mơ cũng chẳng thể nào ngừng được.
Trong tình yêu, người phụ nữ luôn giữ gìn được tấm lòng thủy chung son sắc:
Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu xuôi về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh một phương
Hình ảnh thơ đối lập “xuôi” - “ngược”, “phương Bắc”’ và “phương Nam” được nhà
thơ sử dụng trái với quy luật thông thường (ngược về phương Bắc, xuôi về phương
Nam) với dụng ý nghệ thuật sâu sắc. Dù cuộc đời có luôn biến chuyển không ngừng,
đôi ta phải trả qua nhiều sóng gió, vạn vật có luôn đổi thay. Thì em vẫn luôn hướng về
“phương anh”. Trái tim của em vẫn giữ được tình yêu nguyên vẹn dành cho anh dù có
trải qua biết bao nhiêu khó khăn, sóng gió trong cuộc đời. Em vẫn hướng về “phương
anh” - một phương duy nhất, không hề thay đổi. Tấm lòng thủy chung, son sắc của em thật đáng trân trọng.
Người phụ nữ vốn rất nhạy cảm, đặc biệt là trong tình yêu, họ luôn mang trong mình những dự cảm lo âu:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng Mây vẫn bay về xa
Nhà thơ đã ý thức được thời gian thì vĩnh cửu nhưng cuộc đời lại hữu hạn. Chính vì
vậy mà “em” khao khát được dâng hiến, hy sinh cho tình yêu:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàm năm còn vỗ.
Như vậy, Xuân Quỳnh đã khắc họa vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam qua
bài thơ “Sóng” với những nét đẹp vừa hiện đại vừa truyền thống. Sóng đã trở thành
một biểu tượng đẹp đẽ và tinh tế của người phụ nữ trong tình yêu.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 13
Xuân Quỳnh thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.
Xuân Quỳnh là nhà thơ của hạnh phúc đời thường. Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của
người phụ nữ giàu yêu thương, luôn khao khát tình yêu, trân trọng, nâng niu hạnh
phúc bình dị, đời thường, nhiều trăn trở, lo âu. Sóng” được sáng tác năm 1967, trong
chuyến đi thực tế tại vùng biển Diêm Điền, đây là một trong những bài thơ đặc sắc
viết về tình yêu, rất tiêu biểu cho phong cách thơ của Xuân Quỳnh. Bài thơ được in
trong tập “Hoa dọc chiến hào”. Bài thơ tiêu biểu cho phong cách Xuân Quỳnh, tìm
hiểu bài thơ ta bắt gặp vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu với những
biểu hiện thật tinh tế.
Với sự sáng tạo hình tượng độc đáo – hình tượng “sóng”, Xuân Quỳnh đã có cách độc
đáo để khám phá vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu. Mượn hình tượng sóng
để diễn tả khát vọng tình yêu là tứ thơ quen thuộc của thơ ca từ xưa đến nay:“Tình anh
như sóng dâng cao – Tình em như dãy lụa đào tẩm hương” (Ca dao); “Anh xin làm
sóng biếc – Hôn mãi cát vàng em” (Xuân Diệu). Nét riêng của bài thơ “Sóng” là kết
cấu trên cơ sở tương đồng giữa sóng (biểu tượng cho tâm hồn người con gái đang yêu)
và em (cái tôi trữ tình của nhà thơ). Hai hình tượng này có lúc phân đôi ra để soi chiếu
vào nhau, có lúc lại đan cài, quấn quýt vào nhau, bổ sung cho nhau, nhằm diễn tả một
cách mãnh liệt, sâu sắc khát vọng tình yêu đang cuộn trào trong trái tim người phụ nữ.
Qua hình tượng “sóng”, Xuân Quỳnh đã khám phá vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong
tình yêu với những cung bậc tâm trạng, cảm xúc thật đặc biệt.
Ở khổ đầu, Xuân Quỳnh nhờ sóng để nhận thức tình yêu trong lòng mình.
Dữ dội …………..tận bể
Sóng được biểu hiện ở những trạng thái trái ngược nhau: “Dữ dội” – “Dịu êm”; “Ồn
ào” – “Lặng lẽ”. Đây là biểu hiện thường thấy của những con sóng ngoài biển khơi,
lúc biển động phong ba, sóng “ồn ào”, “dữ dội”; khi trời yên biển lặng, sóng “lặng lẽ”,
“dịu êm”. Những đối cực ấy đôi khi thật rõ ràng, có thể dự báo trước, nhưng nhiều lúc
cũng khó đoán, thất thường và hết sức bất ngờ. Tâm hồn người con gái đang yêu cũng
như sóng vậy, lúc hờn ghen, giận dữ, lúc nhẹ nhàng, dịu dàng, lắng sâu. Tình yêu là
vậy nó vốn mang trong mình những đối cực, mâu thuẫn nhưng đó là những mâu thuẫn
thống nhất, biểu hiện của một trái tim chân thành, mãnh liệt.
Hành trình tìm về biển lớn của con sóng cũng giống như trái tim người con gái đang
yêu không chấp nhận sự ràng buộc nhỏ hẹp, tầm thường. Trái tim ấy luôn hướng tới
cái cao cả, lớn lao, vươn tới một tình yêu đích thực, có sự đồng điệu trong tâm hồn.
Người phụ nữ trong thơ Xuân Quỳnh tìm đến tình yêu thật chủ động và tự tin, thật
mạnh mẽ, vượt qua mọi rào cản để đến với một tình yêu đích thực.
Từ nhận thức tình yêu trong lòng mình, nhận thức giá trị đích thực của tình yêu, Xuân
Quỳnh mượn hình tượng sóng để khám phá quy luật vĩnh hằng của tình yêu.
Ôi con sóng……………ngực trẻ
Sóng vĩnh hằng với thời gian, con sóng ngày xưa và ngày sau vẫn thế; từ ngàn xưa,
sóng đã xôn xao vỗ vào bờ đá, cho đến ngàn sau, sóng vẫn vậy, muôn đời vẫn thế.
Cũng như sóng, khát vọng tình yêu là khát vọng muôn thuở của nhân loại, khát vọng
mãnh liệt nhất của tuổi trẻ. Khát vọng tình yêu là khát vọng vĩnh viễn của con người,
con người sống không thể thiếu tình yêu, còn tồn tại là còn yêu.
Từ những con sóng biển, tác giả đã liên tưởng đến khát vọng tình yêu, và “khi tình
yêu đến”, như một lẽ thường tình, con người có nhu cầu tìm hiểu, cắt nghĩa tình yêu
trong lòng mình. Người con gái đang yêu trong bài thơ “Sóng” cũng thế:
Trước muôn trùng ………………..yêu nhau?
Xuân Quỳnh đã mượn sóng để cắt nghĩa tình yêu, nhưng chỉ có thể lí giải “Sóng bắt
đầu từ gió”, vậy còn “Gió bắt đầu từ đâu?”, Xuân Quỳnh không trả lời được nên chỉ
còn tự thú sự bất lực của mình một cách dễ thương, như cái lắc đầu đáng yêu: “Em
cũng không biết nữa – Khi nào ta yêu nhau?. Ca dao xưa có câu: “Gió sao gió mát sau
lưng – Dạ sao dạ nhớ người dưng thế này”, Đến cả “ông hoàng thơ tình” Xuân Diệu
cũng phải thốt lên : “Làm sao cắt nghĩa được tình yêu?” thì chúng ta mới thấy rằng
tình yêu còn một bí ẩn đầy sức mời gọi. Nay Xuân Quỳnh đã bộc lộ một cách dễ
thương, hồn nhiên, ý nhị mà sâu xa. Tình yêu cũng như sóng biển và gió trời, làm sao
mà hiểu hết, nó cũng hồn nhiên, tự nhiên như thiên nhiên và cũng bất ngờ, khó hiểu như thiên nhiên.
Sóng luôn vận động như tình yêu gắn liền với những khát khao, trăn trở không yên.
Người phụ nữ đang yêu da diết nhớ nhung, Xuân Quỳnh đã thể hiện nỗi nhớ trong tình
yêu bằng những lời nồng nàn, tha thiết:
Con sóng …………còn thức
Tình yêu thường gắn với nỗi nhớ, nhất là khi xa cách. Nhưng đó không phải là nỗi
nhớ nhẹ nhàng mà là nỗi nhớ mãnh liệt, cồn cào, khắc khoải như những đợt sóng biển
triền miên vô hồi, vô hạn, bao trùm không gian, chiếm trọn mọi thời gian: “Ôi con
sóng nhớ bờ – Ngày đêm không ngủ được”. Mượn sóng vẫn chưa đủ, chưa thỏa, nhà
thơ còn trực tiếp bộc lộ nỗi lòng: “Lòng em nhớ đến anh- Cả trong mơ còn thức”. Nhớ
đến cả trong mơ, quả là một nỗi nhớ thường trực, choán đầy cõi lòng, không chỉ ở
trong ý thức mà nhớ cả trong tiềm thức, “cái thức trong mơ” là sự thật của cõi lòng.
Tương lai, hạnh phúc đang ở phía trước nhưng với trái tim nhạy cảm của người phụ
nữ, nhà thơ sớm nhận ra sự hữu hạn của thời gian, đời người, sự mong manh, khó bền
chặt của tình yêu. Biển dẫu rộng, thoáng chốc mây đã bay về tận chân trời:
Cuộc đời …………bay về xa
Chính ý thức lo âu về sự phai tàn trong tình yêu, Xuân Quỳnh đã đưa ra lối ứng xử
tích cực và “sóng” cũng giúp cho nhà thơ nói lên khát vọng được sống trọn vẹn, hết mình trong tình yêu:
Làm sao ………….còn vỗ
Thông thường, những lo âu về sự hữu hạn, nhỏ bé của đời người dễ dẫn đến những
hành động tiêu cực, thất vọng, chán chường. Nhưng với Xuân Quỳnh, nhà thơ không
chán nản, tuyệt vọng mà trái lại càng khao khát được sống hết mình trong tình yêu,
muốn hóa thân thành “trăm con sóng nhỏ” để vĩnh viễn hóa tình yêu của mình, để nó
sống mãi với thời gian, nhịp bước cùng năm tháng.
Bài thơ thể hiện rõ sức sống tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu. Tình yêu mà
Xuân Quỳnh thể hiện trong bài thơ là một tình yêu thiết tha, nồng nàn, đầy khát vọng
và son sắt, chung thủy, muốn vượt lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của thời gian đời người.
Người phụ nữ đang yêu trong thơ Xuân Quỳnh rất mạnh dạn, chủ động, dám vượt qua
mọi trở ngại, gian lao; lo âu trước sự hữu hạn của thời gian nhưng tin vào sức mạnh
của tình yêu; hướng tới một tình yêu bất diệt. Khát vọng ấy lại đi liền với khát khao về
mái ấm gia đình, sự gắn bó lâu bền, thủy chung, duy nhất. Đó là quan niệm tình yêu
vừa thấm đẫm chất hiện đại, vừa phảng phất nét truyền thống của người phụ nữ phương Đông.
Sóng là bài thơ tình hay nhất của Xuân Quỳnh nói riêng và thơ VN nói chung. Mặc dù
sử dụng “sóng” làm hình tượng ẩn dụ thì không mới, nhưng những tâm sự về tình yêu
cùng cách khai thác sức chứa của ẩn dụ này lại có những nét thực sự mới mẻ. Xuân
Quỳnh quả đã tìm được một hình tượng thơ đẹp đẽ để giãi bày tình yêu dịu dàng mà
mãnh liệt, gần gũi, riêng tư mà mở rộng, phóng khoáng của người phụ nữ.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 14
Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ nữ nổi tiếng, xuất hiện trong thời kỳ chống
Mỹ cứu nước, cũng là gương mặt đáng chú ý của nền thơ Việt Nam hiện đại. Bản sắc
thơ Xuân Quỳnh tươi tắn, hồn hậu và nồng nhiệt. Nó là tiếng lòng của một tâm hồn
gắn bó thiết tha với cuộc đời, con người, khao khát tình yêu và hạnh phúc bình dị đời
thường. Vì thế, thơ tình yêu là một mảng đặc sắc của Xuân Quỳnh. Sinh thời Xuân
Quỳnh đã có một số bài thơ tình xuất sắc như: Thơ tình cuối mùa thu, Tự hát, Thuyền
và biển... Trong đó, bài thơ “Sóng” được xem là nổi bật hơn cả. Bài thơ này là tiếng
thơ bày tỏ trực tiếp những khát khao sôi nổi, mãnh liệt mà chân thành, tự nhiên của
một trái tim phụ nữ trong tình yêu. Hình tượng “sóng” trong bài thơ đã thể hiện thật
sinh động và hấp dẫn tâm trạng của người con gái đang yêu, bộc lộ vẻ đẹp tâm hồn
của người phụ nữ trong tình yêu.
Bài thơ “Sóng” được sáng tác năm 1967 trong chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm
Điền (Thái Bình), lúc đó Xuân Quỳnh mới 25 tuổi trẻ trung, yêu đời. Đây là một bài
thơ đặc sắc viết rất hay về tình yêu, rất tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh. Ta
gặp Xuân Diệu trong thi đàn với chất men say tình yêu mãnh liệt, nồng nàn của người
tự cho là “kẻ uống tình yêu đến dập môi”. Ta gặp Nguyễn Bính “người nhà quê” chân
thật, da diết… và thật bất ngờ khi ta gặp nữ sĩ với tâm hồn dạt dào và say đắm trong
tình yêu. Bài thơ in trong tập thơ “Hoa dọc chiến hào”.
Hình tượng trung tâm của bài thơ là “Sóng”. Xuân Quỳnh đã nối tiếp truyền thống
trong thơ ca là lấy sóng để hình dung tình yêu, đem sóng nước so sánh với sóng tình.
Dù tiếp nối truyền thống văn học nhưng “sóng” của Xuân Quỳnh vẫn có những nét
độc đáo riêng. Cả bài thơ là những con sóng tâm tình của một người phụ nữ được khơi
dậy khi đứng trước biển cả, đối diện với những con sóng muôn trùng. Tác giả nói với
mình, nói với người về tình yêu trẻ trung nồng nhiệt gắn với khát vọng hạnh phúc
muôn thuở của con người.
Trong bài thơ còn có một hình tượng trữ tình nữa, đó là “em”. “Em” cũng là “sóng”
mà “sóng” cũng là “em”. “Sóng” là một hình tượng ẩn dụ, là sự hóa thân của cái tôi
trữ tình của nhà thơ. “Sóng” và “em” vừa hòa nhập làm một, lại vừa phân đôi ra để soi
chiếu vào nhau. Tâm hồn của người phụ nữ đang yêu soi vào sóng để thấy rõ lòng
mình, nhờ sóng biểu hiện những trạng thái của lòng mình. Với hình tượng “sóng”,
Xuân Quỳnh đã tìm được một cách thể hiện xác đáng vẻ đẹp tâm hồn của người phụ
nữ trong tình yêu. Với cấu trúc song hành này tạo thành chiều sâu nhận thức và nét
độc đáo riêng cho bài thơ.
Mở đầu bài thơ, Xuân Quỳnh đã nêu lên đặc điểm của những con sóng:
"Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”.
Không kể ở sông hay ở biển, lúc thì sóng “dữ dội”, “ồn ào” lúc lại “dịu êm”, “lặng lẽ”,
dữ dội đấy rồi lại dịu êm đấy, chợt ồn ào rồi chợt lặng lẽ. Sóng luôn luôn biến đổi với
những trạng thái đối nghịch. Sóng cũng không hiểu vì sao mình lại như thế nên muốn
“tìm ra tận bể”. Phải chăng sóng nghĩ rằng nơi biển rộng mênh mông, nơi trời nước
bao la ấy sẽ giúp cho sóng có thể hiểu được mình. Bằng phép nhân hóa, Xuân Quỳnh
đã thể hiện những dằn vặt không hiểu nỗi mình của sóng.
Mượn sóng để làm biểu tượng cho tình yêu. Những đặc điểm không thể lí giải được
của sóng cũng chính là cái đa dạng, phức tạp khó giải thích của tình yêu, nhất là trạng
thái tâm hồn của người phụ nữ đang yêu cũng mang trong lòng những đối nghịch thất
thường và cũng “không hiểu nổi mình”. Bốn câu thơ mở đầu không có câu chữ nào
dính dáng đến tình yêu nhưng bao trùm tất cả lại là cảm xúc yêu đương, cũng là một
hình tượng khó lí giải cho minh bạch.
Tình yêu của con người muôn đời không thay đổi, cũng như những con sóng trường
tồn với thời gian không ngừng nghỉ và mệt mỏi. Con sóng ngày xưa thế nào thì con sóng ngày nay vẫn thế:
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Trên mặt đại dương, “sóng” vĩnh hằng với thời gian, trong đời thường, tình yêu luôn
hiện hữu “Làm sao sống được mà không yêu/ không nhớ không thương một kẻ nào”.
Và tình yêu trở thành khát vọng của loài người, của nhân loại, đặc biệt là trong lòng
những người trẻ tuổi. Tình yêu không bó hẹp trong một phạm vi giới hạn nào nhưng
tình yêu thường đi đôi với tuổi trẻ. (Ở lứa tuổi mùa xuân của cuộc đời này, tình yêu
mới phát triển mạnh mẽ và mang đầy đủ ý nghĩa nhất. Tình yêu tràn đầy hơi thở thanh
xuân làm bồi hồi biết bao trái tim tuổi trẻ). Như vậy khát vọng tình yêu gắn liền với
ngực trẻ và chỉ có trái tim tuổi trẻ mới đủ chỗ cho tình yêu. Nhà thơ Xuân Diệu có lần
viết: “Hãy để trẻ con nói cái ngon của kẹo/ Hãy để tuổi trẻ nói hộ tình yêu”.
Trước không gian bao la của vũ trụ, biển cả làm sao mà không trăn trở với những câu hỏi tự ngàn xưa:
“Trước muôn trùng sóng bể Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên”
Điệp từ “em nghĩ” thể hiện sự thao thức, lo lắng. “Nghĩ” và hỏi để rồi cố gắng tìm lời
giải đáp cho sóng, cho tình yêu. Từ những nhận thức về sóng, cũng là tình yêu, nhà
thơ đi tìm những biểu hiện của tình yêu qua hình tượng sóng. Trước hết, tình yêu là
cái không thể cắt nghĩa, không thể trả lời:
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”
Giữa đại dương mênh mông ấy, nơi nào là nơi bắt đầu của sóng, thật khó mà trả lời
cho chính xác. Song vẫn có thể nói: “Sóng bắt đầu từ gió”. Thế “Gió bắt đầu từ đâu”
câu trả lời không dễ dàng, bởi xa hơn nữa vũ trụ có từ đâu.
Soi vào “sóng”, người phụ nữ nghĩ về tình yêu của mình và đi tìm lời đáp cho sự khởi
nguồn tình yêu của mình “Em cũng không biết nữa/ Khi nào ta yêu nhau”. Đó là qui
luật không thể lí giải được trong tình yêu. Nhà thơ Xuân Diệu từng viết “Làm sao cắt
nghĩa được tình yêu/ có nghĩa gì đâu một buổi chiều/ Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt/
Bằng mây nhè nhẹ gió hiu hiu”.
Thật ra khi yêu, người ta cứ muốn tìm hiểu, muốn giải thích: Vì sao ta yêu nhau? Ta
yêu nhau từ khi nào, từ ngày nào? Hỏi người yêu và cũng tự hỏi mình, nhưng cũng
như sóng biển và gió trời vậy thôi làm sao mà biết được. Tình yêu cũng như một số
quy luật thiên nhiên có những bí ẩn mà con người không dễ tìm câu trả lời. Đoạn thơ
bộc lộ tâm hồn thơ phụ nữ vừa chân thật, vừa dễ thương.
Sang khổ năm, cũng từ hình tượng sóng Xuân Quỳnh nhận thức thêm một đặc trưng
nửa của tình yêu là nỗi nhớ. Tình yêu luôn đi liền với nỗi nhớ.
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được”.
Tình yêu lứa đôi thường được biểu hiện bằng nhiều trạng thái tình cảm và nỗi nhớ là
tình cảm tiêu biểu nhất. Tất nhiên trong cuộc đời, khi xa cách sẽ có nhiều nỗi nhớ: nhớ
cha mẹ, nhớ anh chị, nhớ bạn bè… Trong thơ, nỗi nhớ của tình yêu có nhiều sắc thái
riêng biệt. Nỗi nhớ là chứng tích cho một tình yêu đích thực: Hàn Mặc Tử có ý thơ
đẹp: “Khi xa cách không gì bằng thương nhớ”. Ca dao có không ít câu bộc lộ nỗi nhớ
trong tình yêu: “Nhớ ai em những khóc thầm/ Hai hàng nước mắt đầm đầm như mưa”
hoặc “Nhớ ai bổi hổi bồi hồi/ Như đứng đống lửa, như ngồi đống than”. Trong văn
học trung đại, người xưa cũng từng có nỗi nhớ trong tình yêu: “Nhớ chàng như mảnh
trăng đầy/ Đêm đêm vầng sáng hao gầy đêm đêm”. Trong Truyện Kiều cũng từng có
nỗi nhớ: “Sầu đông càng lắc càng đầy/ Ba thu dọn lại môt ngày dài ghê”. Trong văn
học hiện đại, nỗi nhớ tình yêu không ít, như Xuân Diệu “Anh nhớ tiếng, anh nhớ hình,
anh nhớ ảnh/ Anh nhớ em anh nhớ lắm em ơi”.
Trong thơ Xuân Quỳnh, nỗi nhớ được diễn tả thật độc đáo và sáng tạo. Dù ở không
gian nào: “dưới lòng sâu” âm thầm hay “trên mặt nước” dữ dội; Dù ở thời gian nào
“ngày” hay “đêm”, sóng vẫn “nhớ bờ”, sóng vẫn “bồn chồn thao thức và không ngủ
được”. Tác giả đã lấy không gian và thời gian để đo nỗi nhớ của em làm cho nỗi nhớ
trở nên mãnh liệt, chân thành. Nhà thơ đã vô cùng tinh tế khi mượn một hình tượng rất
động để diễn ta nỗi niềm của người phụ nữ khi yêu.
Từ hiện tượng sóng xôn xao suốt ngày đêm trên đại dương, nữ sĩ liên tưởng đến tình
yêu của mình: “Lòng em nhớ đến anh/ Cả trong mơ còn thức”. Một sự so sánh tuyệt
vời: sóng nhớ bờ bất kể ngày đêm thì em nhớ anh cả khi tĩnh lẫn trong mơ. Cái “thức”
ở trong mơ đã nói lên được sự thật của nỗi nhớ. Nỗi nhớ không chỉ chiếm lĩnh ý thức
mà còn ăn sâu vào tiềm thức. “Còn thức” tức là lúc nào em cũng nhìn thấy rõ hình
bóng anh, ánh mắt anh... “Lòng em nhớ đến anh” là câu nói giản dị, chân thành mà
nồng nàn, da diết. Có thể nói, với câu thơ ấy, Xuân Quỳnh đã có thể được xem là thi sĩ
tài năng bật nhất của thi ca hiện đại Việt Nam.
Tình yêu sôi nổi nồng nhiệt của trái tim người phụ nữ cũng lại là một tình yêu chân
thành, trong sáng, một tình yêu hết mình và đòi hỏi sự duy nhất tuyệt đối, sự gắn bó thủy chung:
“Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - một phương”
“Dẫu xuôi”, “dẫu ngược”, “phương Bắc”, “phương Nam” là những từ cụ thể nói lên
độ dài và những cách trở trong tình yêu. Gian nan, thử thách là điều không thể tránh
khỏi, càng xa cách, càng gian lao khổ cực, càng khẳng định sự bền vững thủy chung.
Giống như những con sóng dù “xuôi Bắc, ngược Nam”, sóng vẫn muốn trở về với bờ.
Cũng như “em” dù đi đâu về đâu, dù lên thác xuống ghềnh lòng em vẫn “hướng về
anh một phương”, hướng về người yêu thương nhớ. Hướng về anh thì có thể thay đổi
nhưng với lời khẳng định chắc nịch “một phương” thì nơi em hướng về là bất di bất
dịch. Anh đã dành “hệ quy chiếu” của đời em. Cảm thông cho cuộc đời Xuân Quỳnh,
ta càng hiểu thêm tình cảm của nữ sĩ.
Từ quan niệm về tình yêu như thế, khổ thơ thứ bảy vang lên như một lời thề đầy xúc
động nhưng mạnh mẽ, dứt khoát, nêu được sự quyết tâm của người đang yêu:
“Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”
Những từ ngữ “ở ngoài kia” hay “muôn vời” chỉ sự xa cách giữa sóng và bờ, nhưng cả
trăm nghìn con sóng, con nào cũng vượt qua bao cách trở để tới bờ. Một hình ảnh
tuyệt đẹp mà chỉ có tâm trạng của người phụ nữ đang yêu mãnh liệt mới phát hiện ra
một cách tinh tế đến như vậy. Ngày xưa lứa đôi yêu nhau, với sức mạnh của tình yêu,
họ cũng quyết tâm vượt qua mọi thử thách: “Yêu nhau tam tứ núi cũng trèo. Ngũ lục
sông cũng lội, thất bát đèo cũng qua” để được sống dưới một mái ấm đời đời bên
nhau. Cũng giống như Kim Trọng và Thúy Kiều, Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga,
họ tìm đến với nhau sau muôn vàng cách trở. Xuân Quỳnh cũng từng khẳng định:
Tình ta như hàng cây đã qua mùa bão gió
Tình ta như dòng sông đã yên ngày thác lũ.
(Thư tình cuối mùa thu)
Sau những trăn trở, suy tư về tình yêu, về không gian, Xuân Quỳnh lại suy tư về thời gian, về cuộc đời:
“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa”
“Cuộc đời tuy dài thế” vì lúc đó nữ sĩ chỉ mới 25 tuổi còn cả cuộc đời đang ở phía
trước. Tuy vậy Xuân Quỳnh vẫn nhận thấy cái ngắn ngủi, hữu hạn của đời người, của
thời gian. “Trăm năm trong cõi người ta” ngỡ như thăm thẳm nhưng thời gian vẫn
cuốn ta về với hư vô như biển kia dẫu rộng vẫn không lưu giữ được những áng mây
bay về cõi xa xăm, vô định. Đoạn thơ thoáng một nỗi niềm khắc khoải lo âu về sự trôi
chảy của thời gian và cái ngắn ngủi của cuộc đời.
Trong đoạn thơ tuy không hiện lên thành chữ, thành lời nhưng đó cũng là một thoáng
lo âu rất chính đáng về tình yêu: liệu tình yêu có vượt qua những quy luật tất yếu của
cuộc đời. Tình yêu đẹp là thế, thiêng liêng thế nhưng tình yêu cũng lại là thứ ngắn
ngủi, mong manh khó giữ. Trong thực tế tình yêu có khi chỉ là một khoảnh khắc:
“Hôm nay yêu mai có thể xa rồi” (Nói cùng anh - Xuân Quỳnh), “Tình yêu đến, tình
yêu đi ai biết/ Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt” (Xuân Diệu), “Anh đã thấy một điều
mong manh nhất/ Là tình yêu là tình yêu ngát hương” (Hương tình yêu-Đỗ Trung
Quân). Rõ ràng, tình yêu dường như gắn với cái hữu hạn của đời người “Cuộc đời
chẳng vô cùng em biết/ Và câu thơ đâu còn mãi ngày sau” (Nói cùng anh - Xuân Quỳnh).
Vì thế để vượt qua giới hạn ấy, con người chỉ có một cách là hòa tan tình yêu vào
thiên nhiên vĩnh cửu, vào cuộc đời vĩnh hằng để ngàn năm sau những con sóng đại
dương vẫn cất cao lời hát ca ngợi tình yêu bất diệt:
“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm cò vỗ”.
Nỗi trăn trở đã trở thành bức bách thôi thúc: làm sao được tan ra thành trăm con sóng
nhỏ trong đại dương vô tận để được tồn tại mãi mãi, sống mãi giữa biển lớn tình yêu
của nhân loại. Đó là khát vọng một tình yêu cao thượng, được chia sẻ, được hòa nhập
tình yêu cá nhân vào tình yêu của chung cộng đồng, một ước vọng bay bổng tuyệt vời.
Từ hình tượng “sóng”, Xuân Quỳnh cho ta thấy rõ vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong
tình yêu. Với tình yêu chân thành, thắm thiết, người phụ nữ muốn sống hết mình, sống
trọn vẹn trong tình yêu đẹp. Hai khổ thơ cuối chính là những băn khoăn trăn trở,
những suy nghĩ về thời gian và khát vọng vĩnh cửu hóa tình yêu: yêu và làm thế nào
để tình yêu được trường tồn, bất tử.
Xuân Quỳnh viết bài thơ này vào những năm 1967, khi cuộc kháng chiến của nhân
dân miền Nam ở vào giai đoạn ác liệt, khi thanh niên trai gái ào ào ra trận “Xẻ dọc
Trường Sơn đi cứu nước”, khi sân ga, bến nước, gốc đa, sân trường diễn ra những
cuộc chia ly màu đỏ. Cho nên có đặt bài thơ vào trong hoàn cảnh ấy ta mới càng thấy
rõ nỗi khát khao của người con gái trong tình yêu: “Ôi con sóng nhớ bờ/ Ngày đêm
không ngủ được”. Đọc xong bài thơ “Sóng” ta càng ngưỡng mộ hơn những con người
phụ nữ Việt Nam, những con người luôn thuỷ chung, luôn sống hết mình vì một tình
yêu. Xuân Quỳnh xứng đáng là một nhà thơ nữ của tình yêu lứa đôi, bà đã làm phong
phú hơn cho nền thơ nước nhà.
Hình tượng “sóng” là ẩn dụ độc đáo khiến cho lời thơ vừa thực, vừa lãng mạn cùng
thể thơ năm chữ, nhịp điệu thơ đa dạng, linh hoạt tạo nên âm hưởng của những con
sóng: lúc dạt dào sôi nổi, lúc sâu lắng dịu êm rất phù hợp với việc gửi gắm tâm tư sâu
kín và những trạng thái tình cảm phức tạp của tâm hồn. Cấu trúc bài thơ được xác lập
theo kiểu đan xen giữa hình tượng sóng-bờ, anh-em cũng góp phần làm nên nét đặc sắc cho bài thơ.
“Sóng” là bài thơ tình yêu hay trong chùm thơ tình yêu đặc sắc của Xuân Quỳnh. Bài
thơ thể hiện khát vọng nồng nàn tha thiết, sâu lắng thủy chung, một tình yêu vừa mang
tính dân tộc vừa mang tính nhân văn sâu sắc. Tác giả nói với người, nói với mình về
tình yêu trẻ trung nồng nhiệt gắn với khát vọng muôn thuở của con người.
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong bài thơ Sóng - Mẫu 15
Sóng là bài thơ tiêu biểu của Xuân Quỳnh. Qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh diễn tả
cụ thể, sinh động khát vọng tình yêu với những cung bậc tình cảm phong phú và vẻ
đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu, hồn nhiên chân thật, say đắm nồng nàn,
đôn hậu, thủy chung. Tình yêu trong “Sóng” vừa mang tính chất tế nhị, kín đáo của
truyền thống vừa rất sôi nổi, mãnh liệt hết sức hiện đại.
“Tình yêu mang tính chất truyền thống như tình yêu muôn đời” là tình yêu gắn liền
với những đặc điểm cảm xúc, tình cảm có tính quy luật. Đó là quy luật tình cảm
thường gặp trong tình yêu của lứa đôi như nhớ nhung, giận hờn, khao khát …
Tình yêu “hiện đại” là tình yêu đề cao cái tôi cá nhân, đề cao những cảm xúc, khao
khát mãnh liệt vượt qua những giới hạn. Đó là cá tính mạnh mẽ của người phụ nữ thế
kỷ hai mươi bứt phá những nhỏ hẹp đời thường để đến với tình yêu rộng lớn bao la.
Hiện đại ở đây gắn liền với quan niệm tình yêu tự do chứ không phải là thụ động như tình yêu truyền thống.
Trước hết, “Sóng” thể hiện một tình yêu có tính chất truyền thống như tình yêu muôn
đời”: Tình yêu ấy có nhiều trạng thái biểu hiện, khi lặng lẽ dịu êm, hiền hòa, êm dịu.
Đó là chất nữ tính – một phẩm chất di truyền từ ngàn đời ở phụ nữ. Khi lại ồn ào, dữ
dội với những ghen tuông, giận hờn vô cớ (cung bậc muôn đời khi yêu). Hai trạng thái
cảm xúc ấy “Dữ dội – dịu êm/Ồn ào – lặng lẽ” là đối cực của sóng nhưng cũng là
những cảm xúc nội tâm đầy phức tạp, mâu thuẫn nhưng cũng rất thống nhất hài hòa
trong tâm hồn của người phụ nữ khi yêu:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ”
Hai trạng thái đối lập này cùng tồn tại trong một thể thống nhất là sóng, khiên sóng
luôn dạt dào, không bao giờ đứng yên. Phép nhân hóa “Sóng tìm ra tận bể”gợi liên
tưởng sóng như có ý thức, có khát vọng tìm đến cái rộng lớn, bao la. Những đặc điểm
này của sóng đã có “từ ngày xưa và ngày sau vẫn thế”, cách nói khẳng định, nhấn
mạnh, đây là bản chất muôn đời của sóng. Cách miêu tả những trạng thái bất thường
của sóng gợi lên những khát vọng tình yêu trong tâm hồn đầy bí ẩn của người con gái,
khi bồng bộn, sôi nổi, khi kín đáo sâu sắc, vừa đắm say vừa tỉnh táo, vừa nồng nàn,
vừa âm thầm, vừa mãnh liệt vừa ngàn lần yếu mềm. Điểm gặp gỡ đồng điệu và kì lạ
giữa sóng và nhân vật trữ tình “em” cho thấy sóng chính là ẩn dụ của “em”, của khát
vọng tình yêu nhiều thao thức nhưng hạnh phúc vô bờ. Sóng tự ngàn năm vẫn từ sông
ra bể, từ giới hạn chật hẹp tới không gian rộng lớn. Tương tự thế, trái tim người con
gái khi yêu cũng tự nhận thức được những biến động khác thường của lòng mình,
khao khát vượt ra giới hạn chật hẹp cô đơn của cái tôi cá nhân, tìm đến sự rộng lớn
bao la của tình yêu thương giống như hành trình của sóng từ sông ra bể. Hình ảnh ẩn
dụ này cũng gợi đến những khát khao, suy tư, trăn trở trong trái tim xôn xao, rạo rực
tình yêu của người con gái.
Tình yêu truyền thống không thể thiếu nỗi nhớ thương và sự thủy chung. Nếu thủy
chung là thước đo của tình yêu thì nỗi nhớ lại là sức sống của tình yêu:
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Khổ thơ trùng điệp hình ảnh những con sóng, gợi nỗi nhớ nồng nàn với nhiều cung
bậc. Có khi, mặt biển lớn lao như biển cả, có lúc lại da diết, triền miên với thời gian,
ngày đêm không ngủ được, lại có lúc trải rộng thiết tha với không gian phương Bắc,
phương Nam và lại có lúc cũng không giấu nổi nỗi khắc khoải như con sóng nổi trên
mặt nước. Và đôi khi, nỗi nhớ cũng chìm sâu trong trăn trở, nhớ quay quắt trong lòng
như con sóng ngầm dưới biển sâu.
Không chỉ “nhớ anh, hướng về anh, nghĩ về anh” tình yêu đã lấp đầy con tim, khối óc,
trở thành lẽ sống, trở thành khát vọng của cả cuộc đời. Hình ảnh sóng được nhân hóa
mang “tình em” và“nỗi nhớ” của em thật thi vị. Từ cảm “ôi” xuất hiện giữa dòng thơ
như một tiếng lòng rung rung giữa niềm nhớ nhung da diết. Nỗi nhớ được diễn tả trực
tiếp qua ẩn dụ sóng đã da diết, sóng nhờ bờ đêm ngày, sóng ru, sóng vỗ, sóng vẫn thao
thức với thời gian. Nỗi nhớ ấy tự nhiên, hồn nhiên, say đắm nhưng dường như vẫn
chưa đủ mà còn được thể hiện trực tiếp qua nỗi nhớ của nhân vật trữ tình “em”:
“Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Cấu trúc thơ thay đổi, cả bài là những khổ bốn dòng, nỗi nhớ lại được diễn tả bằng
khổ thơ 6 dòng, đã phơi lộ cái tôi riêng của người nữ sĩ – một nỗi nhớ tràn đầy lòng
yêu. Nó nồng nàn, đằm thắm hơn cả nỗi nhớ của sóng với bờ vì nó không chỉ tồn tại
trong ý thức, mà dường như còn len lỏi vào trong tiềm thức, xâm nhập cả vào trong
giấc mơ “cả trong mơ còn thức”.
Nỗi nhớ ấy tạo độ bền cho lòng chung thủy:
“Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương”.
Điệp từ “dẫu” như khẳng định bao nhiêu thử thách, khó khăn phải vượt qua dù không
gian mở rộng đa chiều “phương bắc phương nam” đầy cách xa trắc trở, dù thiên nhiên
trời đất đổi thay “xuôi bắc ngược nam” nhưng nơi nào có “anh”, với“em”“hướng về
anh một phương” bằng tình yêu thủy chung, duy nhất. Nỗi nhớ ở đây cồn cào, da diết,
không thể nào yên, không thể nào nguôi. Nó cuồn cuộn dạt dào như những con sóng
triền miên dai diết vô hồi vô hạn. Nhịp thơ trong suốt bài gợi đến nhịp của sóng.
Nhưng rõ nhất, sôi nổi nhất, mãnh liệt nhất chính là ở đoạn thơ này. ngược cũng là
xuôi. Trái tim tình yêu của em luôn
Đã yêu là tin và người phụ nữ trong tình yêu ngàn đời luôn tin điều đó. Niềm tin ấy
đặt vào những con sóng biển. Sóng ở mãi tận giữa vô cùng, gặp muôn ngàn bão tố
nhưng cuối cùng “Con nào chẳng tới bờ/Dù muôn vời cách trở” thì cuối cùng em tin
tình yêu của chúng ta sẽ đến được cùng nhau.
Qua hình tượng sóng và toàn bộ bài thơ, ta cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của người
phụ nữ trong tình yêu. Đó là sự mạnh bạo, chủ động bày tỏ những khát khao yêu
đương mãnh liệt và rung động rạo rực trong lòng mình. Ở đây không còn sự thụ động,
chờ đợi (như trong truyền thống) nữa. Nếu “Sông không chịu hiểu mình” thì sóng dứt
khoát từ bỏ nơi chật hẹp đó, “tìm ra tận bể”, đến với cái cao rộng, bao dung:
“Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể “
Tình yêu hiện đại chính là khao khát tự lý giải bản thân và khao khát được dâng hiến
và hy sinh. Khi tình yêu đến có một tâm lý rất tự nhiên và thường tình là ng ta luôn có
nhu cầu tự tìm hiểu. Con người đã từng có những khám phá vô cùng kì diệu về tự
nhiên nhưng tự hiểu về chính mình lại rất khó. Hiểu mình trong tình yêu lại càng khó
hơn bởi tình yêu là một trạng thái tâm lý khác thường, đầy bí ẩn và huyền diệu, nó có
những lý lẽ riêng của con tim mà lý trí thông thường không thể lý giải được:
“Trước muôn trùng sóng bể Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”
Điệp ngữ “Em nghĩ” diễn tả sự thao thức suy tư của người con gái trước câu hỏi cội
nguồn của sóng cũng như câu hỏi cội nguồn của tình yêu. Đó là câu hỏi của muôn đời
và muôn người nhưng chưa bao giờ có lời đáp trọn vẹn. Thi sĩ Xuân Diệu, ông hoàng
của thơ tình đã phải mượn cảm hứng lãng mạn để lý giải tình yêu đó sao:
“Làm sao cắt nghĩa được tình yêu
Có khó gì đâu một buổi chiều
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt
Bằng hương nhè nhẹ gió hiu hiu”
Hay Hàn Mặc Tử cũng thế, nhà thơ viết rằng:
“Xin hãy làm thinh chớ nói nhiều
Để nghe dưới đáy nước hồ reo
Để nghe tơ liễu rung trong gió
Và để nghe trời giải nghĩa yêu”
Bởi tình yêu là một tình cảm đẹp rất thật nhưng khó nói nên lời, cảm thấy rất rõ nhưng
không dễ nắm bắt. Câu hỏi “Gió bắt đầu từ đâu?” không phải không giải thích được
nhưng “em cũng không biết nữa” lại là cái lắc đầu nhỏ nhẹ, dễ thương, đầy nữ tính
trước những cung bậc huyền bí của tình yêu. Xuân Quỳnh đã nắm bắt được một trạng
thái tâm hồn rất chân thật, có tính chung cho mọi lứa đôi và biểu hiện nó thật duyên
dáng. Tình yêu cũng như gió trời, sóng bể, cũng tự nhiên, hồn nhiên, bất ngờ và khó
hiểu như thiên nhiên. Có thể nói, đây là cách phát hiện tình yêu rất nữ tính, trực cảm, kiểu Xuân Quỳnh.
Trước Xuân Quỳnh, có lẽ chưa người phụ nữ nào nói về tình yêu bằng những lời thiết
tha, nồng nàn cháy bóng như thế. Những khát vọng yêu đương của người con gái
trong thơ được bộc lộ mãnh liệt nhưng cũng thật giản dị: sóng chỉ khao khát tới bờ,
cũng như “em” “anh”. Tình yêu của người con gái ở đây trong sáng, mãnh liệt, thiết
tha, giản dị, thủy chung, một tình yêu hết mình và quên mình. Đó là điều rất mới mẻ
cả trong đời lẫn trong thơ thời ấy. Khát vọng tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh không
chỉ da diết khi còn trẻ, mà cả sau này, khi đã nếm trải nỗi đau, thất vọng trong tình yêu
thì khát vọng tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh vẫn thiết tha, giàu yêu thương. Trong bài
Tự hát (1984) tức là gần những năm cuối đời của Xuân Quỳnh, bà viết: chỉ khao khát tới
“Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Là máu thịt, đời thường ai chẳng có
Vẫn ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi”.
Sóng với Xuân Quỳnh không chỉ là biểu tượng của khát vọng tình yêu mà còn là
phương tiện để bà bộc lộ những suy tư về cuộc sống, tình cảm:
“Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”
“Sóng vỗ bờ” là một chân lý tất yêu không gì thay đổi. Trên đại dương mênh mông có
biết bao nhiêu con sóng và biết bao nhiêu trắc trở nhưng trăm ngàn con sóng vẫn tới bờ. Thế mà:
“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa”
Cuộc đời tuy dài nhưng không phải vô cùng, như biển lớn mênh mông nhưng không
phải vô tận. Xuân Quỳnh rất nhạy cảm với sự trôi chảy của thời gian, ý thức về thời
gian gắn với nỗi âu lo, dù vậy, nhân vật trữ tình trong thơ đã có cách ứng xử tích cực:
âu lo nhưng không mấy thất vọng, mà chỉ khao khát nắm lấy hạnh phúc trong hiện tại,
sống hết mình, mãnh liệt với tình yêu để vượt qua và chiến thắng sự hữu hạn của thời gian và đời người:
“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Tan ra để hòa vào biển lớn của tình yêu, biển lớn của hạnh phúc vĩnh hằng. Bởi với
Xuân Quỳnh, cách để sống mãi là sống với tình yêu của mình. Ước muốn ấy của bà
vừa dịu dàng, đôn hậu, vừa nồng nàn thiết tha. Bài thơ khép lại nhưng hai cặp hình
tượng “sóng – bờ, em – anh” vẫn đan cài vào nhau, ngời sáng một vẻ đẹp vĩnh hằng của tình yêu.
Với thể thơ năm chữ linh hoạt, bài thơ có khả năng gợi âm điệu dạt dào, vừa là cái
nhịp nhàng của sóng biển, vừa là cái khắc khoải của sóng lòng với nhiều cung bậc
cảm xúc. Xuân Quỳnh đã rất tài hoa trong việc ngắt nhịp, phối âm bằng trắc như
những nhịp sóng khi dịu êm, khoan thai, khi dồn dập, dữ dội và nó cũng gợi đến
những sự khắc khoải của sóng lòng. Phương thức tổ chức ngôn từ, hình ảnh sáng tạo
hòa trộn thanh âm, nhịp điệu của sóng với những trăn trở, khát khao, nhớ thương, hờn
giận đan xen nối tiếp trong cõi lòng của người con gái khi yêu cũng tạo nên một yếu tố nhạc tính của thơ.
Hình tượng ẩn dụ “sóng” là một sáng tạo độc đáo của Xuân Quỳnh. Nếu trước đó,
Xuân Diệu, trong bài thơ Biển đã mượn hình tượng sóng để nói về tình yêu với những
khát vọng của “anh”, của người con trai thì “Sóng” của Xuân Quỳnh lại là những khát
vọng tình yêu của “em” – của người con gái với những cảm xúc tình cảm phong phú,
phức tạp. Ở lớp nghĩa tả thực, hình tượng sóng được miêu tả cụ thể, sinh động với
những trạng thái mâu thuẫn, trái ngược nhau. Còn ở lớp nghĩa biểu tượng, sóng như
có hồn, có tính cách, tâm trạng, gợi đến sự phong phú trong tâm hồn ng con gái khi
yêu – vừa say đắm vừa tỉnh táo, vừa nồng nhiệt vừa âm thầm, lúc sôi mãnh liệt, lúc lại
kín đáo, sâu sắc vừa mang vẻ đẹp truyền thống vừa hết sức mới mẻ, hiện đại.