Phân Tích Vị Trí và Vai Trò Của CALT trong Chuỗi Cung Ứng Pin Lithium | Môn Quản trị chuỗi cung ứng quốc tế - Đại học Kinh Tế Quốc Dân

lOMoAR cPSD| 58950985
IV. Định vị CATL trong chuỗi cung ứng toàn cầu ngành pin lithium
4.1. Xác định vị trí của CATL trong chuỗi cung ứng toàn cầu ngành pin
Trong quản trị chuỗi cung ứng quốc tế, việc xác định vị trí trong chuỗi giá trị toàn cầu
luôn mang ý nghĩa quan trọng, giúp hình dung tổng quát về vị thế hiện tại của doanh
nghiệp, cũng như vai trò, mức độ cạnh tranh và mức độ tham gia của doanh nghiệp đó.
Đối với ngành pin Lithium, nếu áp dụng mô hình biểu đồ Smiling Curve (Đường cong
nụ cười), có thể thấy cấu trúc chuỗi giá trị sẽ được thể hiện như sau: Upstream tập trung
vào nghiên cứu – phát triển (R&D), thiết kế công nghệ lõi và khai thác nguyên liệu thô;
Midstream gắn liền với quá trình sản xuất cell, module, battery pack – khâu có biên lợi
nhuận thấp nhất do tính chất sản xuất hàng loạt; Downstream là giai đoạn ứng dụng sản
phẩm vào xe điện, lưu trữ năng lượng và xây dựng thương hiệu, nơi tạo ra giá trị gia tăng cao.
Áp dụng với CATL, doanh nghiệp sản xuất pin Lithium lớn nhất thế giới hiện tại, nhìn
chung đang nằm ở Midstream - sản xuất pin EV, pin lưu trữ,... Tuy nhiên, CATL cũng
đang dần dịch chuyển, mở rộng sang Upstream thông qua hoạt động R&D, đầu tư vào
mỏ nguyên liệu, nhằm tăng vị thế doanh nghiệp và gia tăng giá trị trong chuỗi cung ứng toàn cầu. lOMoAR cPSD| 58950985
Ảnh 4.1: Mô tả về vị trí của CATL trong chuỗi giá trị toàn cầu
Trong chuỗi cung ứng toàn cầu của ngành pin lithium, CATL hiện diện nổi bật ở
khâu Midstream – sản xuất cell, module và battery pack. Tuy nhiên, để duy trì vị thế
dẫn đầu, CATL không hoạt động độc lập mà có mối liên kết chặt chẽ với các mắt xích
khác trong toàn bộ chuỗi. Trước hết, CATL đã tích cực đẩy mạnh các hoạt động
Upstream nhằm đảm bảo nguồn cung nguyên liệu chiến lược như nickel và lithium và
giảm thiểu rủi ro biến động thị trường. Ví dụ, CATL tham gia dự án “Indonesia Battery
Integration Project” trị giá khoảng 6 tỷ USD, bao gồm khai thác nickel, xử lý nguyên
liệu, sản xuất vật liệu cathode, sản xuất cell và module pin, cũng như tái chế pin tại Indonesia. (CATL)
Thêm nữa, tại Bolivia, CATL là một phần của tập đoàn CBC trong việc đầu tư ít
nhất 1 tỷ USD để xây dựng hai nhà máy chiết xuất lithium trực tiếp ở Uyuni—một trong
những khu vực giàu tiềm năng lithium toàn cầu. Dự án này có công suất dự kiến lên tới lOMoAR cPSD| 58950985
35.000 tấn lithium mỗi năm. Những bước đi này thể hiện chiến lược tích hợp chiều dọc
(vertical integration) của CATL: từ upstream (khai thác & xử lý nguyên liệu) đến
midstream (sản xuất cell & battery packs), nhằm tối ưu hóa chuỗi cung ứng, kiểm soát
chi phí và giảm thiểu rủi ro nguồn cung, đặc biệt trong bối cảnh giá nguyên liệu biến
động mạnh và chính sách quốc tế về nguồn nguyên liệu ngày càng được siết chặt.
Như đã nêu phía trên, CATL nổi bật chính ở Midstream, khâu trung tâm trong chuỗi
giá trị pin Lithium. Đây là khâu tập trung vào quá trình thiết kế, sản xuất và tích hợp
các cell pin thành module và pack, đảm bảo sản phẩm có thể lắp đặt trực tiếp vào xe
điện hoặc hệ thống lưu trữ năng lượng. Nhờ lợi thế quy mô, công nghệ và mạng lưới
toàn cầu, CATL hiện là doanh nghiệp thống trị mảng midstream với thị phần vượt trội.
Theo CNEVPOST, trong năm 2023 CATL chiếm khoảng 36,8% thị phần pin xe điện
toàn cầu, cao gần gấp đôi so với đối thủ thứ hai là BYD (15,8%) và bỏ xa LG Energy Solution (13,6%)
Ảnh 4.2: Thị phần của các doanh nghiệp sản xuất pin EV trên thế giới (CNEVPOST)
Không chỉ vậy, CATL vận hành nhiều nhà máy lớn tại Trung Quốc và đang mở
rộng mạnh mẽ ra thị trường quốc tế. Dự án tiêu biểu là nhà máy Debrecen, Hungary với
tổng vốn đầu tư khoảng 7,3 tỷ euro, công suất dự kiến đạt 100 GWh/năm, được xem là
cơ sở sản xuất pin lớn nhất châu Âu khi hoàn thành. Nhà máy này sẽ trực tiếp cung ứng lOMoAR cPSD| 58950985
cho các hãng xe châu Âu như BMW, Stellantis và Volkswagen, đồng thời giúp CATL
củng cố chỗ đứng ngay tại thị trường châu Âu – nơi các quy định về chuỗi cung ứng xanh ngày càng khắt khe.
Và cuối cùng, tuy không quá tập trung nhiều so với Midstream và Upstream,
CATL vẫn xuất hiện ở Downstream với quan hệ chiến lược với các OEM và việc mở
rộng ứng dụng. CATL đóng vai trò then chốt nhờ mạng lưới hợp tác chiến lược với hầu
hết các hãng sản xuất ô tô điện (OEM) hàng đầu thế giới. Thay vì chỉ cung cấp sản phẩm
thô, CATL định vị mình là đối tác công nghệ dài hạn, giúp OEM bảo đảm nguồn cung
pin ổn định, đồng thời cùng phát triển giải pháp pin mới cho các dòng xe điện tương lai.
Tiêu biểu, ta có thể thấy sự hợp tác của CATL và BMW là một ví dụ. CATL sẽ bắt đầu
cung cấp pin hình trụ cho thế hệ xe điện mới của BMW, được xem là bước đi nâng cấp
từ các loại pin prismatic truyền thống. Bên cạnh đó, CATL cũng duy trì quan hệ sâu
rộng với Tesla, Mercedes-Benz, Volkswagen, Ford, Hyundai, Nio, XPeng, khiến sản
phẩm pin của hãng hiện diện trong hàng loạt mẫu xe điện chủ lực toàn cầu. (Reuters)
Nếu đặt CATL trong bức tranh cạnh tranh toàn cầu, so sánh với các đối thủ cạnh
tranh khác, một lần nữa có thể thấy rõ vị thế chủ chốt của CATL tại Midstream. Hãng
hiện nắm giữ hơn 1/3 thị phần pin xe điện toàn cầu, trong khi đối thủ gần nhất chỉ đạt
chưa tới 1/6. Khoảng cách này cho thấy CATL không chỉ dẫn đầu về quy mô sản xuất
mà còn duy trì được lợi thế áp đảo so với nhóm bám đuổi như BYD hay LG Energy
Solution. Tuy nhiên, điều khiến CATL trở thành “trung tâm” của midstream không chỉ
là thị phần. Về công nghệ, CATL sở hữu danh mục đa dạng từ LFP, NCM đến sodium-
ion và đang tiên phong phát triển pin thể rắn, trong khi LG Energy Solution chủ yếu dựa
vào NCM, còn BYD tập trung LFP cho thị trường nội địa Trung Quốc. Về khách hàng,
CATL cung cấp pin cho hầu hết OEM hàng đầu thế giới (Tesla, BMW, Volkswagen,
Ford…), trong khi các đối thủ thường chỉ gắn chặt với một vài đối tác lớn. Về mạng
lưới sản xuất, CATL mở rộng ra châu Âu và Bắc Mỹ với các dự án quy mô hàng chục
tỷ USD, trong khi nhiều đối thủ vẫn tập trung sản xuất ở châu Á.
Như vậy, CATL không chỉ lớn nhất về sản lượng mà còn rộng nhất về mạng lưới,
đa dạng nhất về công nghệ và gắn kết nhất với OEM toàn cầu. Đây chính là lý do lOMoAR cPSD| 58950985
midstream không chỉ là vị trí hiện tại, mà còn là nền tảng chiến lược định vị CATL trong
toàn bộ chuỗi cung ứng pin lithium toàn cầu.
4.2. Vai trò chiến lược của CATL trong chuỗi cung ứng toàn cầu
Trong chuỗi cung ứng pin lithium toàn cầu, vai trò của CATL đã vượt xa vị thế của
một nhà sản xuất đơn thuần. Với quy mô, công nghệ và mạng lưới quan hệ sâu rộng,
CATL đã trở thành một thế lực chiến lược, định hình các quy tắc và xu hướng của toàn
ngành. Vai trò này được thể hiện rõ nét qua bốn khía cạnh chính: Người thiết lập tiêu
chuẩn công nghệ, Người định giá thị trường, Mắt xích địa chính trị không thể thiếu, và
Người kiến tạo hệ sinh thái.
Thứ nhất, với vai trò là Người thiết lập tiêu chuẩn , CATL không chỉ chạy theo
nhu cầu thị trường mà còn chủ động tạo ra các xu hướng công nghệ mới. Các phát kiến
như công nghệ Cell-to-Pack (CTP) và sau đó là Cell-to-Chassis (CTC) đã định nghĩa lại
kiến trúc của bộ pin, loại bỏ các module trung gian để tăng mật độ năng lượng và giảm
chi phí. Pin Qilin, với hiệu suất sử dụng thể tích lên tới 72% và mật độ năng lượng 255
Wh/kg, đã trở thành một tiêu chuẩn tham chiếu cho pin NMC hiệu suất cao. Tương tự,
pin Shenxing sạc siêu nhanh (sạc 10 phút đi được 400km) đang đặt ra một chuẩn mực
mới về trải nghiệm người dùng. Khi CATL thương mại hóa một công nghệ, nó nhanh
chóng tạo ra áp lực buộc các đối thủ cạnh tranh phải thích ứng và đi theo, qua đó định
hình lộ trình phát triển công nghệ của cả ngành.
Thứ hai, với vai trò là Người định giá , sản lượng khổng lồ của CATL mang lại
lợi thế kinh tế theo quy mô áp đảo, cho phép công ty tác động mạnh mẽ đến giá pin toàn
cầu. Bằng cách tối ưu hóa chuỗi cung ứng và đầu tư vào tự động hóa, CATL có thể sản
xuất pin LFP với chi phí cực kỳ cạnh tranh. Điều này không chỉ giúp xe điện trở nên dễ
tiếp cận hơn mà còn tạo ra áp lực giảm giá lên các đối thủ. Khi CATL quyết định điều
chỉnh giá bán cho các khách hàng lớn như Tesla, tác động của nó có thể lan tỏa ra toàn
bộ thị trường, ảnh hưởng đến biên lợi nhuận của các nhà sản xuất pin khác và cả giá bán lẻ của xe điện.
Thứ ba, CATL đã trở thành một Mắt xích địa chính trị không thể thiếu (. Sự
phụ thuộc của các hãng xe hơi hàng đầu phương Tây (Mỹ và Châu Âu) vào công nghệ
và năng lực sản xuất của CATL đã biến công ty thành một nhân tố quan trọng trong cuộc
cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung. Các chính sách như Đạo luật Giảm lạm phát (IRA)
của Mỹ, với mục tiêu loại bỏ các thành phần pin từ Trung Quốc, đã trực tiếp nhắm vào lOMoAR cPSD| 58950985
vị thế của CATL. Tuy nhiên, sự vượt trội về công nghệ và chi phí của CATL khiến các
hãng xe như Ford vẫn phải tìm cách hợp tác thông qua mô hình cấp phép công nghệ để
có thể cạnh tranh. Điều này cho thấy CATL không chỉ là một thực thể kinh doanh mà
còn là một quân cờ chiến lược, mà sự hiện diện của nó buộc các chính phủ phải cân
nhắc kỹ lưỡng trong việc hoạch định chính sách công nghiệp.
Cuối cùng, CATL đang đóng vai trò Người kiến tạo hệ sinh thái . Thông qua
chiến lược tích hợp dọc sâu rộng, từ đầu tư vào mỏ khoáng sản ở thượng nguồn, tự chủ
sản xuất vật liệu ở trung nguồn, đến việc phát triển dịch vụ hoán đổi pin (EVOGO) và
tái chế (thông qua Brunp) ở hạ nguồn, CATL đang xây dựng một vòng tuần hoàn khép
kín. Hệ sinh thái này không chỉ giúp công ty tối ưu hóa chi phí và đảm bảo an ninh
nguồn cung, mà còn tạo ra các nguồn doanh thu mới và gia tăng sự gắn kết với khách
hàng. Bằng cách này, CATL đang chuyển mình từ một nhà sản xuất linh kiện thành một
nhà cung cấp giải pháp năng lượng toàn diện.
4.3. Đánh giá hiệu quả hoạt động trong chuỗi cung ứng toàn cầu của CATL 4.3.1. Ưu điểm
Có thể nhận thấy rằng, trong suốt quá trình hình thành và phát triển, CATL đã đạt
được nhiều thành tựu quan trọng mang tính chiến lược, không chỉ khẳng định vị thế dẫn
đầu ở khâu midstream mà còn mở rộng ảnh hưởng ra toàn bộ chuỗi cung ứng pin lithium
toàn cầu. CATL không chỉ duy trì được ưu thế về sản lượng và thị phần, mà còn tạo
dựng được một hệ sinh thái công nghệ – sản xuất – phân phối có khả năng thích ứng
linh hoạt với những biến động của thị trường năng lượng và chính sách quốc tế.
Thứ nhất, CATL sở hữu quy mô sản xuất vượt trội. Với thị phần khoảng 36,8%
trong năm 2023, CATL trở thành nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới, gần gấp đôi BYD
(15,8%) và gấp ba LG Energy Solution (13,6%). Lợi thế quy mô này mang lại hiệu ứng
kinh tế theo quy mô (economies of scale), cho phép hạ chi phí trung bình trên mỗi sản
phẩm và đáp ứng nhu cầu xe điện toàn cầu đang tăng trưởng mạnh.
Thứ hai, việc thiết lập mạng lưới hợp tác rộng khắp với OEM hàng đầu cũng nằm
trong chiến lược của CATL. Khác với nhiều đối thủ chỉ phụ thuộc vào một vài khách lOMoAR cPSD| 58950985
hàng chiến lược, CATL cùng lúc cung cấp pin cho Tesla, BMW, Volkswagen, Ford,
Mercedes-Benz, Hyundai, Nio, XPeng… Điều này vừa giúp doanh nghiệp phân tán rủi
ro phụ thuộc, vừa gia tăng ảnh hưởng ở downstream – nơi pin CATL được lắp đặt trong
các mẫu xe điện chủ lực của thị trường toàn cầu.
Thứ ba, mạng lưới sản xuất được đẩy mạnh một cách toàn cầu hóa. Một minh
chứng rõ nét là dự án nhà máy tại Debrecen, Hungary, với vốn đầu tư khoảng 7,3 tỷ
euro và công suất 100 GWh/năm. Khi đi vào hoạt động (2025–2026), nhà máy này sẽ
trực tiếp cung cấp pin cho BMW, Stellantis và Volkswagen, đồng thời giúp CATL thích
ứng với chính sách “nội địa hóa chuỗi cung ứng” khắt khe tại châu Âu.
Thứ tư, CATL thể hiện sự chủ động trong kiểm soát upstream. Không chỉ dừng
lại ở sản xuất midstream, hãng đã đầu tư 6 tỷ USD vào Indonesia cho dự án nickel tích
hợp toàn chuỗi và ít nhất 1 tỷ USD tại Bolivia để xây dựng nhà máy chiết xuất lithium.
Nhờ đó, CATL giảm thiểu phụ thuộc vào bên ngoài, kiểm soát tốt hơn chi phí nguyên
liệu, và đảm bảo nguồn cung ổn định trong bối cảnh giá lithium, cobalt biến động mạnh. 4.3.2. Hạn chế
Tuy đã gặt hái được nhiều thành tựu nổi bật trong quá trình phát triển và vươn
lên trở thành nhà sản xuất pin hàng đầu thế giới, CATL vẫn phải đối mặt với không ít
hạn chế và thách thức. Những hạn chế này không chỉ xuất phát từ sự phụ thuộc vào
nguồn nguyên liệu mang tính tập trung cao, mà còn đến từ các yếu tố bên ngoài như rào
cản chính sách thương mại, áp lực địa chính trị và yêu cầu ngày càng khắt khe về phát triển bền vững.
Thứ nhất, CATL vẫn đối diện rủi ro phụ thuộc nguồn nguyên liệu tập trung. Phần
lớn lithium đến từ Nam Mỹ và cobalt từ Congo, trong khi Trung Quốc vẫn chiếm tỷ
trọng lớn trong tinh chế. Sự tập trung địa lý này khiến CATL dễ bị ảnh hưởng bởi biến
động chính trị và gián đoạn logistics khu vực.
Thứ hai, hãng phải đối mặt với rủi ro chính trị và thương mại. Đặc biệt, Đạo luật
Giảm lạm phát (IRA) tại Mỹ yêu cầu pin xe điện có tỷ lệ nội địa hóa cao và loại trừ
nguyên liệu từ “quốc gia đáng quan ngại”. Điều này buộc CATL phải thay đổi mô hình lOMoAR cPSD| 58950985
kinh doanh, ví dụ như hợp tác cấp phép công nghệ với Ford, thay vì chỉ dựa vào xuất khẩu trực tiếp.
Thứ ba, CATL chịu áp lực ngày càng lớn về bền vững và môi trường. Các quy
định mới từ EU và Mỹ yêu cầu minh bạch nguồn gốc nguyên liệu, giảm phát thải carbon
và phát triển tái chế pin. Đây không chỉ là vấn đề tuân thủ pháp lý mà còn là thách thức
về chi phí và uy tín thương hiệu. Gần đây, hợp tác giữa CATL và Volkswagen về phát
triển pin và tái chế cho thấy nỗ lực chủ động thích ứng, nhưng cũng phản ánh sức ép
phải đáp ứng tiêu chuẩn “chuỗi cung ứng xanh”.
4.4 Xu hướng và định vị tương lai của CATL
Trong bối cảnh thị trường năng lượng toàn cầu chuyển dịch nhanh chóng sang
mô hình “xanh – thông minh – bền vững”, CATL đang tái định vị chiến lược phát triển
nhằm duy trì vị thế dẫn đầu và mở rộng ảnh hưởng trong thập kỷ tới. Trước hết, xu
hướng nổi bật nhất là đa dạng hóa công nghệ pin. CATL đã và đang mở rộng nghiên
cứu sang các thế hệ pin mới như sodium-ion và pin thể rắn (solid-state), hướng tới mục
tiêu giảm phụ thuộc vào lithium và cobalt – hai nguyên liệu có rủi ro nguồn cung cao.
Việc ra mắt dòng pin sodium-ion đầu tiên năm 2023 cho thấy định hướng chiến lược
của CATL: chủ động tạo đột phá công nghệ để nắm quyền dẫn dắt xu thế thay vì chỉ
chạy theo nhu cầu thị trường.
Thứ hai, CATL sẽ tiếp tục thúc đẩy quốc tế hóa sản xuất và nội địa hóa chuỗi
cung ứng. Các dự án tại châu Âu (Hungary, Đức) và Bắc Mỹ (hợp tác với Ford tại Mỹ)
thể hiện xu hướng “sản xuất gần thị trường tiêu thụ” nhằm đáp ứng các yêu cầu địa
chính trị và chính sách nội địa hóa của các quốc gia. Đây không chỉ là chiến lược thương
mại mà còn là bước đi phòng thủ trước các rào cản như Đạo luật IRA của Mỹ hay Quy
định Chuỗi cung ứng xanh của EU.
Thứ ba, CATL định hướng xây dựng chuỗi cung ứng tuần hoàn (circular supply
chain), tập trung vào tái chế pin và phục hồi nguyên liệu quý. Công ty đang đầu tư mạnh
vào công nghệ “battery recycling & second life” – tái sử dụng pin trong các hệ thống
lưu trữ năng lượng sau khi hết vòng đời trong xe điện. Điều này vừa giúp giảm phát thải lOMoAR cPSD| 58950985
carbon, vừa tạo nguồn nguyên liệu thứ cấp, góp phần ổn định chi phí sản xuất trong dài hạn.
Cuối cùng, CATL đang hướng tới định vị mới: từ “nhà sản xuất pin toàn cầu”
sang “tập đoàn năng lượng toàn cầu”. Với tầm nhìn này, CATL không chỉ cung cấp pin
mà còn trở thành nhà cung cấp giải pháp năng lượng tổng thể, tích hợp giữa lưu trữ, sạc
nhanh, tái tạo và quản lý năng lượng thông minh. Đây là hướng đi phù hợp với xu thế
chuyển đổi năng lượng toàn cầu và giúp hãng duy trì vị thế tiên phong trong chuỗi cung
ứng pin lithium trong ít nhất một thập kỷ tới.