Pháp luật chương 1 - Pháp luật đại cương | Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Đà Nẵng

ĐẠI C N ƯƠ G VỀ PHÁP LU T Ậ 1. Nguồn g c ố , khái ni m ệ và b n ả ch t ấ , đ c ặ đi m ể pháp lu t ậ 1.1. Ngu n ồ g c ố pháp lu t ậ . Nh n
ữ g nguyên nhân làm phát sinh nhà n c ướ cũng là nh n ữ g nguyên nhân dẫn đ n ế sự ra đ i ờ c a ủ pháp lu t ậ . Khi ch ế đ ộ tư h u ữ xu t ấ hi n ệ và xã h i ộ đã phân chia thành giai c p ấ thì nh n ữ g xung đ t ộ v ề l i ợ ích giai c p ấ di n ễ ra gay g t ắ và cu c ộ đ u ấ tranh giai c p ấ là không th ể đi u ề hoà đ c ượ , thì c n ầ thi t ế ph i ả có m t ộ quy ph m ạ m i ớ đ ể thi t ế l p ậ cho xã h i ộ m t ộ “tr t ậ t ”, ự m t ộ lo i ạ quy ph m ạ th ể hi n ệ ý chí c a ủ giai c p ấ th n
ố g tr ,ị đó là quy ph m ạ pháp lu t ậ . Lúc đ u ầ , các quy t c ắ xử sự c a ủ pháp lu t ậ chủ y u ế đ c ượ hình thành b n ằ g việc nhà n c ướ th a ừ nh n ậ các phong t c ụ t p ậ quán đã có s n ẵ trong xã h i ộ phù h p ợ v i ớ l i ợ ích c a ủ giai c p ấ th n
ố g tr .ị Sau này, pháp lu t ậ đ c ượ nhà n c ướ tr c ự ti p ế đ t ặ ra và ban hành đ ể toàn xã h i ộ th c ự hi n ệ . Vì v y ậ , pháp lu t ậ là hệ th n ố g các quy ph m ạ do nhà n c ướ ban hành, thể hi n ệ ý chí c a ủ giai c p ấ th n
ố g tr .ị Pháp luật ra đ i ờ cùng v i ớ nhà nư c ớ , pháp lu t ậ là công c ụ s c ắ bén đ ể th c ự hi n ệ quy n ề l c ự nhà n c ướ , duy trì đ a ị vị và b o ả vệ l i ợ ích của giai c p ấ th n ố g tr .ị Nhà n c ướ ban hành ra pháp lu t ậ và đ m ả b o ả cho pháp lu t ậ đ c ượ th c ự hi n ệ . Cả hai hi n ệ t n ượ g đ u ề là s n ả ph m ẩ c a ủ cu c ộ đ u ấ tranh giai c p ấ . 1.2. Khái ni m ệ và b n ả ch t ấ pháp lu t ậ . 1.2.1. Khái ni m ệ Pháp lu t ậ là h ệ th n ố g các quy t c ắ x ử s ự do nhà n c ướ ban hành và b o ả đ m ả th c ự hi n ệ , thể hi n ệ ý chí c a ủ giai c p ấ th n ố g trị trong xã h i ộ , là nhân tố đi u ề ch n ỉ h các quan h ệ xã h i ộ . 1.2.2. B n ả ch t ấ H c ọ thuy t
ế Mác-Lênin chỉ rõ, pháp lu t ậ ch ỉphát sinh t n ồ t i ạ và phát tri n ể trong xã h i ộ có giai c p ấ . B n ả ch t ấ c a ủ pháp lu t ậ thể hi n ệ ở tính giai c p ấ c a
ủ nó, không có “pháp lu t
ậ tự nhiên” hay pháp lu t ậ không mang tính giai cấp. Tính giai c p ấ c a ủ pháp lu t ậ thể hi n ệ tr c ướ h t ế ở ch , ỗ pháp lu t ậ ph n ả ánh ý chí nhà n c ướ c a ủ giai c p ấ th n ố g trị. Nhờ n m ắ trong tay quy n ề l c ự nhà n c ướ , giai c p ấ th n
ố g trị đã thông qua nhà n c ướ đ ể thể hi n ệ ý chí c a ủ giai cấp mình m t ộ cách t p ậ trung, th n ố g nh t ấ và h p
ợ pháp hoá thành ý chí nhà n c ướ , ý chí đó đ c ượ c
ụ thể hoá trong các văn b n ả pháp lu t ậ do các c ơ quan nhà n c ướ có th m ẩ quy n ề ban hành. Nhà n c ướ ban hành và b o ả đ m ả cho pháp lu t ậ đ c ượ th c ự hi n ệ . Vì v y ậ , pháp lu t ậ là những quy t c ắ xử s ự chung có tính b t ắ bu c ộ đ i ố v i ớ m i ọ ng i ườ . Tính giai c p ấ c a ủ pháp lu t ậ th ể hi n ệ ở m c ụ đích đi u ề ch n ỉ h các quan h ệ xã h i ộ . M c ụ đích của pháp lu t ậ tr c ướ h t ế nh m ằ đi u ề ch n ỉ h quan h ệ gi a ữ các giai c p ấ , tầng l p ớ trong xã h i ộ . Do đó, pháp lu t ậ là nhân t ố đi u ề ch n ỉ h về mặt giai c p ấ các quan hệ xã h i ộ nh m ằ h n ướ g các quan hệ xã h i ộ pháp tri n ể theo m t ộ “trật tự” phù h p ợ v i ớ ý chí c a ủ giai c p ấ th n ố g tr ,ị b o ả v ệ và c n ủ g cố đ a ị vị của giai c p ấ th n ố g tr .ị Vì v y ậ , pháp lu t ậ chính là công c ụ để th c ự hi n ệ sự th n ố g tr ịgiai c p ấ . B t ấ kỳ ki u ể pháp lu t ậ nào cũng mang b n ả ch t ấ giai c p ấ . Pháp lu t
ậ chủ nô công khai quy đ n ị h quy n ề l c ự vô h n ạ c a ủ chủ nô, tình tr n ạ g vô quy n ề c a ủ nô l . ệ Pháp lu t ậ phong ki n ế công khai quy đ n ị h đ c ặ quy n ề , đ c ặ l i ợ c a ủ đ a ị chủ phong ki n ế , quy đ n ị h các chế tài hà kh c ắ dã
man để đàn áp nhân dân lao đ n ộ g. Pháp lu t ậ t ư s n ả th ể hi n ệ bản ch t ấ giai cấp m t
ộ cách tinh vi như quy đ n ị h v ề m t ặ pháp lý nh n ữ g quy n ề t ự do, dân ch … ủ nh n ư g thực ch t ấ pháp lu t ậ t ư s n ả luôn thể hi n ệ ý chí c a ủ giai c p ấ tư s n ả và m c ụ đích tr c ướ h t ế nh m ằ ph c ụ v ụ l i ợ ích cho giai c p ấ t ư s n ả . Pháp lu t ậ XHCN thể hi n ệ ý chí c a ủ giai c p
ấ công nhân và nhân dân lao đ n ộ g, là công c ụ đ ể xây d n ự g xã h i ộ m i ớ , m i ọ ng i ườ đ u ề đ c ượ s n ố g tự do, bình đ n ẳ g, công b n ằ g xã h i ộ đ c ượ b o ả đ m ả . Bên c n ạ h tính giai c p ấ pháp lu t ậ còn mang tính xã h i ộ . Nghĩa là ở m c ứ độ nhi u ề hay ít pháp lu t ậ còn thể hi n ệ ý chí và l i ợ ích c a ủ các giai t n ầ g khác trong xã h i ộ . Như v y ậ , pháp lu t ậ là m t ộ hi n ệ t n ượ g v a ừ mang tính giai c p ấ v a ừ thể hi n ệ tính xã h i ộ . Hai thu c ộ tính này có m i ố liên hệ m t ậ thi t ế v i ớ nhau. Do đó, không có pháp lu t ậ ch ỉth ể hi n ệ duy nh t ấ tính giai c p ấ ; ng c ượ l i ạ không có pháp lu t ậ ch ỉthể hi n ệ tính xã hôi 1.2.3. Đ c ặ đi m ể pháp lu t ậ Nhìn m t ộ cách t n ổ g quát, pháp lu t ậ có nh n ữ g đ c ặ đi m ể c ơ b n ả sau: - Tính quy n ề l c ự (tính nhà n c ướ , tính c n ưỡ g ch ) ế : Pháp lu t ậ do nhà n c ướ ban hành và b o ả đ m ả th c ự hi n ệ . Nói m t ộ cách khác, pháp lu t ậ đ c ượ hình thành và phát tri n ể b n ằ g con đ n ườ g nhà n c ướ ch ứ không th ể b n ằ g b t ấ kỳ con đ n ườ g nào khác. V i ớ t ư cách c a ủ mình, nhà n c ướ là m t ộ t ổ ch c ứ h p ợ
pháp, công khai và có quy n ề l c ự bao trùm toàn xã h i ộ . Vì v y ậ , khi pháp lu t ậ đ c ượ nhà n c ướ ban hành và b o ả đ m ả th c ự hi n ệ , nó sẽ có s c ứ mạnh c a ủ quy n ề l c ự nhà n c ướ và có tác đ n ộ g đ n ế t t ấ c ả m i ọ ng i ườ . - Tính quy ph m ạ : Pháp lu t ậ là hệ th n ố g quy t c ắ xử s , ự đó là nh n ữ g khuôn mẫu đ c ượ xác đ n ị h cụ th , ể không trìu t n ượ g, chung chung. Đi u ề này nói lên gi i ớ hạn c n ầ thi t ế mà nhà n c ướ quy đ n ị h để m i ọ ng i ườ có thể xử sự m t
ộ cách tự do trong khuôn khổ pháp lu t ậ . V t ượ quá gi i ớ h n ạ đó là trái pháp lu t ậ , nh n ữ g gi i ớ h n ạ đó đ c ượ xác đ n ị h như cho phép, c m ấ đoán, b t ắ bu c ộ …Vì v y
ậ , nếu không có quy ph m ạ pháp lu t ậ đ c ượ đ t ặ ra thì cũng không thể quy kết m t ộ hành vi nào là vi ph m ạ , là trái pháp lu t ậ . “m i ọ ng i ườ đ c ượ làm tất cả m i ọ vi c ệ trừ nh n ữ g đi u ề mà pháp lu t ậ nghiêm cấm”, “m i ọ người đ u ề bình đ n ẳ g tr c ướ pháp lu t ậ ” đ c ượ hình thành là d a ự trên c ơ s ở của đ c ặ tr n ư g v ề tính quy ph m ạ c a ủ pháp lu t ậ . - Tính ý chí: Pháp lu t ậ bao giờ cũng là hi n ệ t n ượ g ý chí, không ph i ả là k t ế
quả của sự tự phát hay c m ả tính. V ề b n ả ch t ấ , ý chí c a ủ pháp lu t ậ là ý chí của giai c p ấ thống tr ,ị giai c p ấ c m ầ quy n ề . Ý chí đó th ể hi n ệ rõ ở m c ụ đích xây d n ự g pháp lu t ậ , n i ộ dung pháp lu t ậ khi áp d n ụ g vào đ i ờ s n ố g xã h i ộ . - Tính xã h i ộ : Bên c n
ạ h tính ý chí thì tính xã h i ộ v n ẫ là m t ộ đ c ặ tr n ư g cơ b n ả của pháp lu t ậ . B i ở vì trong th c ự t , ế bên c n ạ h các quy t c ắ x ử s ự bị chi ph i ố b i ở l i ợ ích c a ủ giai c p ấ th n
ố g trị còn có các quy t c ắ x ử s ự khác xu t ấ phát từ nhu c u ầ chung c a ủ đ i ờ s n ố g xã h i ộ . Nh n ữ g quy t c ắ đó đi u ề ch n ỉ h
các hành vi, cách xử sự mang tính phổ biến phù h p ợ v i ớ l i ợ ích c a ủ đa số trong c n ộ g đ n ồ g ph n ả ánh các nhu c u ầ , quy lu t ậ t n ồ t i ạ khách quan c a ủ xã h i ộ mà b t ấ kỳ xã h i ộ nào cũng ph i ả tuân theo.(4 đ c ặ tr n ư g) Nh n ữ g đ c ặ trưng cơ b n ả trên c a ủ pháp lu t ậ càng cho th y ấ b n ả ch t ấ và sự khác bi t ệ gi a ữ pháp lu t ậ v i ớ các hi n ệ t n ượ g khác. B n ố đ c ặ tr n ư g c ơ b n ả đó đ u ề có ý nghĩa quan tr n ọ g và có quan hệ v i
ớ nhau, không thể chú tr n ọ g đi m ể này mà coi nh ẹ đi m ể kia. 2. M i ố quan h ệ gi a ữ pháp lu t ậ v i ớ các hi n ệ t n ượ g xã h i ộ . Để gi i ả thích rõ b n ả ch t ấ c a ủ pháp lu t ậ c n ầ thi t ế ph i ả phân tích các m i ố quan hệ gi a ữ pháp lu t ậ với kinh t , ế chính tr ,ị đ o ạ đ c ứ và nhà n c ướ . - Quan hệ pháp lu t ậ – kinh tế: Pháp lu t ậ có tính đ c ộ l p ậ t n ươ g đ i ố . M t ộ m t ặ , pháp lu t ậ phụ thu c ộ vào kinh t ; ế m t ặ khác, pháp lu t ậ có s ự tác đ n ộ g trở l i ạ m t ộ cách m n ạ h mẽ đ i ố v i ớ kinh t . ế S ự ph ụ thu c ộ c a ủ pháp lu t ậ vào kinh tế thể hi n ệ ở chỗ n i ộ dung c a ủ pháp lu t
ậ là do các quan hệ kinh t ế - xã h i ộ quy t ế định, kinh tế là c ơ sở c a ủ pháp lu t ậ . Sự thay đ i ổ ch ế đ ộ kinh tế - xã h i ộ sẽ d n ẫ đ n ế s ự thay đ i ổ c a ủ pháp lu t ậ . Pháp lu t ậ luôn ph n ả ánh trình độ phát tri n ể c a ủ chế độ kinh t , ế nó không th ể cao h n ơ ho c ặ th p ấ h n ơ trình độ phát tri n ể đó. M t ặ khác, pháp lu t ậ có sự tác đ n ộ g trở l i ạ đ i ố v i ớ sự phát tri n ể c a ủ kinh t . ế Sự tác đ n
ộ g đó có thể là tích c c ự cũng có th ể là tiêu c c ự . Sẽ là ti n ế bộ khi pháp lu t ậ thể hi n ệ ý chí c a ủ giai c p ấ th n ố g trị là l c ự l n ượ g ti n ế bộ trong xã h i ộ , ph n
ả ánh đúng trình độ phát tri n ể c a ủ kinh t . ế Sẽ là tiêu c c ự khi pháp lu t ậ thể hi n ệ ý chí c a ủ giai c p ấ th n ố g trị đã l i ỗ th i ờ , l c ạ h u ậ , kìm hãm s ự phát tri n ể của kinh t ế - xã h i ộ . - Quan hệ pháp lu t
ậ – chính tr :ị Pháp lu t ậ là m t ộ trong nh n ữ g hình th c ứ biểu hi n ệ c
ụ thể của chính tr .ị Đ n ườ g l i ố , chính sách c a ủ giai c p ấ th n ố g trị luôn gi ữ vai trò chủ đ o ạ đ i ố v i ớ pháp lu t ậ . M t
ặ khác, chính tr ịcòn là s ự thể hiện m i ố quan h ệ gi a ữ các giai c p ấ và các l c ự l n
ượ g khác nhau trong xã h i ộ trên t t ấ cả các lĩnh v c ự . Vì v y ậ , pháp lu t ậ không chỉ ph n ả ánh các chính
sách kinh tế mà còn thể hi n ệ các quan hệ giai c p ấ , ph n ả ánh đ i ố sánh giai cấp và m c ứ đ ộ c a ủ cu c ộ đ u ấ tranh giai c p ấ .
- Quan hệ pháp luật – đ o ạ đ c ứ : Pháp lu t ậ ch u ị sự tác đ n ộ g c a ủ đ o ạ đ c ứ và các quy ph m ạ xã h i ộ khác nh n ư g pháp lu t ậ có s ự tác đ n ộ g m n ạ h mẽ t i ớ các hiện t n ượ g đó và th m ậ chí trong m t ộ ch n ừ g m c ự nh t ấ đ n ị h, nó còn có khả năng c i ả t o ạ các quy ph m ạ đ o ạ đ c ứ và các quy ph m ạ xã h i ộ khác. - Quan hệ pháp lu t ậ – nhà n c ướ : Nhà n c ướ và pháp lu t ậ luôn có m i ố quan
hệ khăng khít, không thể tách r i ờ nhau. Cả nhà n c ướ và pháp lu t ậ đ u ề có chung ngu n ồ g c
ố , cùng phát sinh và phát tri n ể . Nhà n c ướ là m t ộ tổ ch c ứ đ c ặ biêt c a ủ quyền l c ự chính tr ,ị nh n ư g quy n ề l c ự đó ch ỉcó th ể đ c ượ tri n ể khai và phát huy có hi u ệ l c ự trên cơ sở c a ủ pháp lu t ậ . Do v y ậ , nhà n c ướ không thể t n ồ t i ạ và phát huy quy n ề l c ự n u ế thi u ế pháp lu t ậ và ng c ượ l i ạ pháp lu t ậ ch ỉphát sinh, t n ồ tại và có hi u ệ l c ự khi d a ự trên c ơ s ở s c ứ m n ạ h c a ủ quy n ề l c ự nhà n c ướ . Vì v y
ậ , không thể nói pháp lu t ậ đ n ứ g trên nhà n c ướ hay nhà n c ướ đ n ứ g trên pháp lu t ậ . Đ n ồ g th i ờ , khi xem xét các v n ấ đề nhà n c ướ và pháp lu t ậ ph i ả đ t ặ chúng trong m i ố quan h ệ qua l i ạ v i ớ nhau. 3. Ki u ể và hình th c ứ pháp lu t ậ . 3.1. Các ki u ể pháp lu t ậ Ki u ể pháp lu t ậ là t n ổ g thể nh n ữ g d u ấ hi u ệ (đ c ặ đi m ể ) cơ b n ả , đ c ặ thù c a ủ pháp luật, thể hi n ệ b n ả chất giai c p ấ và nh n ữ g đi u ề ki n ệ t n ồ t i ạ và phát tri n ể của pháp lu t ậ trong m t ộ hình thái kinh t ế - xã h i ộ nh t ấ đ n ị h. Đ c ặ đi m ể c a ủ m i
ỗ hình thái kinh tế - xã h i ộ trong xã h i ộ có giai c p ấ sẽ quyết định nh n ữ g d u ấ hi u ệ cơ b n ả c a ủ pháp lu t ậ . Phù h p ợ v i ớ đi u ề đó, trong lịch sử đã t n ồ t i ạ b n ố ki u ể pháp lu t ậ :
Kiể u pháp luậ t chủ nô;
Kiể u pháp luậ t phong kiế n;
Kiể u pháp luậ t tư sả n; Kiể u pháp luậ t XHCN; Ba kiểu pháp lu t ậ chủ nô, phong ki n ế và tư s n ả là nh n ữ g ki u ể pháp lu t ậ bóc l t ộ đ c ượ xây d n ự g trên cơ sở c a ủ chế độ tư h u ữ về tư li u ệ s n ả xu t ấ . Chúng có đ c ặ đi m ể chung là thể hi n ệ ý chí c a ủ giai c p ấ bóc l t ộ trong xã h i ộ , c n ủ g c ố và b o ả v ệ ch ế đ ộ t ư h u ữ v ề t ư li u ệ s n ả xu t ấ , b o ả đ m ả v ề m t ặ pháp lý sự áp b c ứ bóc l t ộ c a ủ giai c p ấ th n ố g tr ịđ i ố v i ớ nhân dân lao đ n ộ g, duy trì tình tr n ạ g b t ấ bình đ n ẳ g trong xã h i ộ . Khác v i ớ các ki u ể pháp lu t ậ trên, pháp lu t ậ XHCN đ c ượ xây d n ự g trên cơ sở c a ủ chế độ công h u ữ về tư li u ệ s n ả xu t ấ , thể hi n ệ ý chí c a ủ giai c p ấ
công nhân và nhân dân lao đ n ộ g, chi m ế tuy t ệ đ i ạ đa s ố trong xã h i ộ . Pháp luật XHCN thủ tiêu m i ọ hình th c ứ áp b c ứ , bóc l t ộ , xây d n ự g m t ộ xã h i ộ bình đ n ẳ g, t ự do. S ự thay th ế ki u ể pháp lu t ậ này b n ằ g m t ộ ki u ể pháp lu t ậ khác ti n ế b ộ h n ơ là một quy lu t ậ t t ấ y u
ế . Sự thay thế các ki u ể pháp lu t ậ g n ắ li n ề v i ớ sự thay thế c a
ủ các hình thái kinh tế xã h i ộ t n ươ g n ứ g. Cách m n ạ g là con đ n ườ g d n
ẫ đến sự thay thế đó. Và k t ế quả là: Pháp lu t ậ phong ki n ế thay thế pháp lu t ậ chủ nô; pháp lu t ậ tư s n ả thay thế pháp lu t ậ phong ki n ế ; pháp lu t ậ XHCN thay thế pháp lu t ậ tư s n ả . Trong t n ươ g lai Pháp lu t ậ
XHCN sẽ tiêu vong và không còn ki u ể pháp lu t ậ nào thay th ế n a ữ . 3.2. Hình thức pháp lu t ậ Hình th c ứ pháp lu t ậ là cách th c ứ mà giai c p ấ th n ố g tr ịsử d n ụ g đ ể nâng ý chí c a ủ giai c p
ấ mình lên thành pháp lu t ậ .
Trong lịch sử đã có 3 hình th c ứ pháp lu t ậ là: T p ậ quán pháp; ti n ề lệ pháp và văn b n ả pháp lu t ậ . 3.2.1. T p ậ quán pháp Là hình th c ứ nhà n c ướ th a ừ nh n ậ m t ộ số t p ậ quán đã l u ư truy n ề trong xã h i ộ , phù h p ợ l i ợ ích c a ủ giai cấp th n
ố g tr ,ị nâng chúng thành nh n ữ g quy t c ắ xử sự chung đ c ượ nhà n c ướ b o ả đ m ả th c ự hi n ệ . Đây là hình th c ứ pháp lu t ậ xuất hi n ệ s m ớ nh t ấ và đ c ượ sử d n ụ g nhi u ề trong các nhà n c ướ chủ nô và phong ki n ế . Trong nhà n c ướ tư s n ả , hình th c ứ này v n ẫ đ c ượ s ử d n ụ g nhi u ề , nh t ấ là ở các nhà n c ướ có ch ế đ ộ quân ch . ủ Các nhà n c ướ XHCN trong th i ờ kỳ quá đ ộ đi lên CNXH v n ẫ còn th a ừ nh n ậ m t ộ số t p ậ quán ti n ế bộ như truy n ề th n ố g đ o ạ đ c ứ dân t c ộ …tuy nhiên ở mức độ hạn ch . ế B i ở vì t p ậ quán hình thành m t ộ cách t ự phát, ít bi n ế đ i ổ và có tính c c ụ b , ộ không phù h p ợ v i ớ b n ả ch t ấ c a ủ pháp lu t ậ XHCN. 3.2.2. Ti n ề l ệ pháp Là hình th c ứ nhà n c ướ th a ừ nh n ậ các quy t ế đ n ị h c a ủ cơ quan hành chính ho c ặ xét xử gi i ả quy t ế nh n ữ g vụ vi c ệ cụ thể để áp d n ụ g đ i ố v i ớ các vụ việc tương t . ự Hình th c ứ này đ c ượ s ử d n ụ g trong các nhà n c ướ phong ki n ế và hi n ệ nay v n ẫ chi m ế vị trí quan tr n ọ g trong pháp lu t ậ t ư s n ả , nh t ấ là ở Anh, Mỹ. Ti n
ề lệ pháp hình thành không ph i ả do ho t ạ đ n ộ g c a ủ cơ quan l p ậ pháp mà xu t ấ hiện từ ho t ạ đ n ộ g c a
ủ các cơ quan hành pháp và tư pháp. Vì v y ậ , hình th c ứ này dễ t o ạ ra sự tùy ti n ệ , không phù h p ợ v i ớ các nguyên t c ắ pháp chế đòi h i ỏ ph i ả tôn tr n ọ g nguyên t c ắ t i ố cao c a ủ lu t ậ và vi c ệ phân định rõ ch c ứ năng, quy n ề h n ạ c a
ủ các cơ quan trong bộ máy nhà n c ướ trong vi c
ệ xây dựng và thực hi n ệ pháp lu t ậ . 3.2.3. Văn b n ả quy ph m ạ pháp lu t ậ Là hình th c ứ pháp lu t ậ ti n ế bộ nh t ấ . Văn b n ả quy ph m ạ pháp lu t ậ là văn b n ả do cơ quan nhà n c ướ có th m ẩ quy n
ề ban hành trong đó quy đ n ị h những quy t c ắ x ử s ự chung đ c ượ áp d n ụ g nhi u ề l n ầ trong đ i ờ s n ố g xã h i ộ . Có nhi u ề lo i ạ văn b n ả văn b n ả pháp lu t ậ . Ở m i ỗ n c ướ , trong nh n ữ g đi u ề ki n ệ c ụ thể có nh n ữ g quy đ n ị h riêng v ề tên g i ọ và hi u ệ l c ự pháp lý c a ủ các lo i ạ văn b n ả pháp lu t ậ . Nh n
ư g nhìn chung, các văn pháp lu t ậ đ u ề đ c ượ ban hành theo m t ộ trình t , ự thủ t c ụ nh t ấ định và ch a ứ đ n ự g nh n ữ g quy đ n ị h c ụ th . ể Trong pháp lu t ậ chủ nô và phong ki n ế , các văn b n ả pháp lu t ậ còn ch a ư hoàn ch n ỉ h và kỹ thu t ậ xây d n ự g ch a ư cao. Nhi u ề đ o ạ lu t ậ chỉ là sự ghi chép l i ạ m t ộ cách có hệ th n
ố g các án lệ và các t p ậ quán đ c ượ th a ừ nh n ậ . Pháp lu t ậ tư s n ả đã có nhi u ề hình th c ứ văn b n ả phong phú và đ c ượ xây d n ự g v i ớ kỹ thu t ậ cao. Pháp lu t ậ XHCN có hệ th n ố g các văn b n ả th n ố g nh t ấ đ c ượ xây d n ự g theo nguyên t c ắ pháp ch ế xã h i ộ chủ nghĩa, tôn tr n ọ g tính t i ố cao c a ủ hi n ế pháp và lu t
ậ . Hệ thống các văn b n ả pháp lu t ậ XHCN ngày càng đ c ượ xây d n ự g hoàn ch n ỉ h, đ n ồ g bộ v i ớ kỹ thu t ậ cao ph n ả ánh đúng b n ả ch t ấ c a ủ pháp lu t ậ XHCN. Ở nhà n c ướ C n ộ g hòa XHCN Vi t ệ Nam về nguyên t c ắ thì nhà n c ướ không th a ừ nhận t p ậ quán pháp và ti n
ề lệ pháp mà chỉ có m t ộ hình th c ứ duy nh t ấ là văn b n ả quy ph m ạ pháp lu t ậ . Tuy nhiên, trong đi u ề ki n ệ mà các văn b n ả quy ph m ạ pháp lu t ậ còn ch a ư hoàn thi n ệ , ch a ư đi u ề ch n ỉ h h t ế các quan hệ xã hội. Và đ n ứ g tr c ướ yêu c u ầ c p ấ bách c n ầ ph i ả gi i ả quy t ế ngay m t ộ số vụ vi c ệ c n ầ thi t ế thì nhà n c ướ sử d n ụ g ti n ề lệ pháp nh n ư g v i ớ cách làm m i ớ . Ch n ẳ g h n ạ , t n ổ g k t ế quá trình gi i ả quy t ế m t ộ s ố v ụ vi c ệ cụ th , ể điển hình đ ể đ ề ra đ n ườ g l i ố h n ướ g d n ẫ gi i ả quy t ế các v ụ vi c ệ t n ươ g t ự trong khi h ệ th n ố g pháp lu t ậ còn thi u ế . Và khi h ệ th n ố g pháp lu t ậ đ c ượ xây d n ự g đ n ồ g b , ộ hoàn ch n ỉ h thì hình th c ứ này sẽ thu h p ẹ d n ầ và ti n ế t i ớ không còn t n ồ t i ạ trong nhà n c ướ ta.