Pháp luật hình sự - Pháp luật đại cương | Đại học Tôn Đức Thắng

PHÁP LUẬT HÌNH SỰ 1. Khái niệm:
- Là một ngành luật độc lập, bao gồm hệ thống các quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành.
- Quy định: những hành vi được xem là tội phạm và hình phạt.
2. Nguyên tắc cơ bản:
 Nguyên tắc pháp chế: Chỉ có bộ luật hình sự mới quy định hành vi nào là tội phạm.  Nguyên tắc dân chủ.
 Nguyên tắc nhân đạo.
 Nguyên tắc kết hợp hài hòa giữa yêu nước và tinh thần quốc tế. 3. Nội dung cơ bản:
- Bộ luật hình sự 2017, thông qua vào 20/06/2017, có hiệu lực từ ngày 1/1/2018.
- Cơ cấu: 426 điều + 24 chương; 318 tội trong 14 nhóm: ANQG, quyền
con người; quyền tự do dân chủ; sở hữu; hôn nhân gđ; trật tự quản lý kinh
tế; môi trường; ma túy; ATCC,TTCC; chức vụ và tham nhũng; hđ tư
pháp; quân nhân quân dội; phá hoại hòa bình.
- Gồm phần chung và phần các tội phạm cụ thể.
4. Khái niệm + đặc điểm của tội phạm:
- Là hành vi nguy hiểm cho xã hội.
- Phạm tội trong bộ luật hình sự.
- Do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện.
- Một cách cố ý hoặc vô ý.
- Xâm phạm vào các nội dung cơ bản được quy định.
- Nếu không mang tính chất nguy hiểm cho xã hội thì xử lý bằng biện pháp khác:
+ Tài sản từ 2tr trở lên.
+ Thương tật từ 11% trở lên.
- Được coi là tội phạm khi có hiệu lực pháp luật của Tòa án.
*Dấu hiệu cơ bản: tính nguy hiểm, tính có lỗi, tính trái pháp luật, tính phải chịu hình phạt.
5. Phân loại tội phạm:
Đặc biệt nghiêm trọng (>15, chung thân, tử hình) -> rất nghiêm trọng
(15) -> nghiêm trọng (7) -> ít nghiêm trọng (3) 6. Yếu tố cấu thành:
- Chủ thể: Pháp nhân thương mại; cá nhân chịu TNHS từ đủ 16t và đủ 14-
16t với tội RNT và ĐBNT, đủ năng lực TNHS.
- Khách thể: QHXH bị xâm phạm: các nhóm tội phạm.
- Chủ quan: Lỗi (vô ý, cố ý), động cơ và mục đích.
- Khách quan: biểu hiện ra bên ngoài có thể nhận thức được: hành vi trái
pháp luật, hậu quả gây ra, mqh nhân quả giữa hành vi và hậu quả. 7. TNHS:
- Là hậu quả pháp lý mà chủ thể phạm tội phải chịu hình phạt và các biện pháp cưỡng chế khác.
- PNTM luôn có NL TNHS, cá nhân phải đủ tuổi và khả năng nhận thức và điều khiển hành vi.
- Thời hiệu truy cứu: 20 - 15 - 10 - 5.
- Ngoại lệ: Cố tình trốn trính, truy nã; các tội quy định trong điều 28.
- Không bị truy cứu TNHS trong vài trường hợp. - Miễn TNHS. 8. Hình phạt:
- Là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất nhằm tước bỏ/hạn chế quyền
lợi ích của người phạm tội do tòa án quyết định thông qua bộ luật hình sự
- Mục đích: Trừng trị, giáo dục, ngăn ngừa.
- Gồm hình phạt chính và hình phạt bổ sung. PHÁP LUẬT DÂN SỰ 1. Khái niệm:
- Ngành luật độc lập điều chỉnh các mqh tài sản và qh nhân thân; trên cơ
sở bình đẳng, độc lập, tự định đoạt. 2. Đặc trưng:
- Bình đẳng trên phương diện pháp lý.
- Có quyền tự định đoạt. - Phải chịu TNDS.
- Giải quyết theo nguyên tắc thỏa thuận và hòa giải.
- Bảo vệ quyền bằng phương thức khởi kiện dân sự. 3. Nội dung: 4. QHPLDS: *Chủ thể:
- Cá nhân, pháp nhân, NN, Hộ gđ tổ hợp tác và tổ chức khác.
- Có năng lực chủ thể = NLPL + NLHV. *Khách thể:
- Những lợi ích vật chất, những giá trị tinh thần hoặc những lợi ích xã hội
khác, thúc đẩy tổ chức hoặc cá nhân tham gia QHPL.
- Phương diện: Tài sản, hành vi, các giá trị nhân thân, hoạt động sáng tạo.
*Nội dung: các quyền dân sự và nghĩa vụ quân sự. 5. Quan hệ nhân thân:
- Quyền nhân thân: Quyền dân sự gắn liền với mỗi cá nhân, không thể
chuyển giao cho người khác, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác.
- Quyền nhân thân không gắn với tài sản/gắn với tài sản. 6. Quan hệ tài sản:
- Quan hệ thông qua tài sản (lợi ích vật chất).
- Luôn gắn với một tài sản.
- Tài sản: vật, tiền giấy tờ có giá và quyền tài sản; bao gồm bất động sản và động sản.
- Các nhóm quan hệ: sở hữu, trao đổi (hợp đồng), bồi thường, thừa kế. 7. Quyền sở hữu:
- Quyền năng mà pháp luật công nhận cho chủ sở hữu tài sản thuộc quyền sở hữu của mình.
- Bao gồm: chiếm hữu, sử dụng, định đoạt.
*Quyền khác đối với tài sản:
- Chủ thể trực tiếp nắm giữ, chi phối tài sản thuộc quyền sở hữu của chủ thể khác.
- Bao gồm: bất động sản liền kề, hưởng dụng, bề mặt.
- Hình thức: sở hữu toàn dân, riêng, chung. 8. Quyền thừa kế:
*Khái niệm: sự chuyển quyền sở hữu đối với di sản của người chết sang
cho người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật. *Chủ thể:
- Người để lại thừa kế: Cá nhân có tài sản từ 18t hoặc có sự đồng ý của người giám hộ.
- Người thừa kế: Cá nhân, cơ quan tổ chức, Nhà nước.
*Quyền và nghĩa vụ người thừa kế:
- Hưởng di sản theo di chúc/pháp luật. - Từ chối nhận di sản.
- Thực hiện các nghĩa vụ tài sản do người chết để lại.
*Thời điểm: người có tài sản đã chết. Địa điểm: nơi cư trú cuối cùng/có
toàn bộ hoặc phần lớn di sản.
*Di sản: tài sản riêng + phần tài sản trong khối tài sản chung.
*Thứ tự ưu tiên thanh toán:
Mai táng -> cấp dưỡng -> bảo quản di sản -> trợ cấp -> công lao động -
> bồi thường thiệt hại -> thuế/ngân sách nhà nước -> khoản nợ -> tiền phạt -> chi phí khác.
9. Thừa kế theo di chúc:
- Thừa kế do người có di chúc lập ra khi họ còn sống; thể hiện ý chí của
cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác. - Điều kiện:
+ Chủ thể (Người lập di chúc): Cá nhân cụ thể; tự nguyện, minh mẫn,
không bị lừa dối ép buộc; thành niên có đủ NLHVDS/có người giám hộ khi chưa đủ tuổi.
+ Hình thức: Bằng văn bản/di chúc miệng/có công chứng hoặc chứng
thực; hiệu lực pháp luật từ thời điểm mở thừa kế.
- Nội dung: Không được trái pháp luật, đạo đức xã hội.
- Những người thừa kế không phụ thuộc nội dung di chúc: Di chúc không
cho hưởng hoặc hưởng ít hơn 2/3 suất theo quy định pháp luật:
10. Thừa kế theo pháp luật: *Điều kiện:
- Những người hưởng thừa kế đều chết trước hoặc chết cùng thời điểm
với người để lại di chúc.
- Cơ quan, tổ chức không còn được hưởng thừa kế vào thời điểm mở.
- Không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối quyền hưởng di sản.
- Phần di sản không được định đoạt trong di chúc, phần di sản liên quan
đến di chúc không có hiệu lực… *Cách thức phân chia:
- Diện thừa kế: Quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng.
+ Hàng thừa kế thứ 1: Vợ chồng, cha mẹ đẻ/nuôi, con đẻ/nuôi.
+ Hàng thừa kế thứ 2: Ông bà, anh chị ruột, cháu ruột.
+ Hàng thừa kế thứ 3: Cụ nội/ngoại, bác/chú/dì…ruột, chắt ruột.
- Nguyên tắc phân chia di sản thừa kế:
+ Cùng hàng thừa kế: Ngang nhau
+ Hàng thừa kế sau chỉ được hưởng khi không còn ai ở hàng trước.
*Thừa kế thế vị: Để lại thừa kế được hưởng cho con cháu. 11. Thời hiệu thừa kế:
- 10 năm: Thời hiệu xác nhận/bác bỏ quyền thừa kế.
- 3 năm: Thời hiệu yêu cầu thực hiện nghĩa vụ tài sản.
- Thời hiệu yêu cầu chia di sản: 30 năm (BĐS), 10 năm (BĐS từ thời điểm mở thừa kế).
PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG 1. Khái niệm:
- Ngành luật độc lập điều chỉnh quan hệ lao động giữa người lđ và người
sử dụng lao động; các quan hệ xã hội khác liên quan trực tiếp; quản lí nhà nước về lao động.
- Phương pháp điều chỉnh: thỏa thuận, mệnh lệnh, thông qua hoạt động và các quan hệ phát sinh.
- Nguyên tắc điều chỉnh: bảo vệ NLĐ; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của NSDLĐ; kết hợp hài hòa chính sách kinh tế và chính sách xã hội. 2. Đặc trưng:
- Cơ sở chủ yếu: hợp đồng lao động.
- Tuân thủ nội quy lao động.
- Sự tham gia của công đoàn, chấm dứt QHPLLĐ.
- Cơ sở pháp lý: Bộ luật lao động 2019, thông qua ngày 20/11/2019, hiệu lực từ 01/01/2021.
PHÁP LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH
1. Khái niệm + đặc điểm:
Hệ thống QPPL do nhà nước điều chỉnh quan hệ hôn nhân gia đình
2. Đối tượng điều chỉnh:
- Quan hệ nhân thân: đóng vai trò chủ đạo, quyết định tính chất nội dung.
- Quan hệ tài sản: không mang tính chất đền bù ngang giá. 3. Đặc trưng: - Tính tự nguyện.
- Tính bền vững (suốt đời).
- Tính một vợ một chồng.
- Tồn tại giữa 2 người khác giới tính.
- Tính chịu sự quy định của pháp luật.
*Nội dung cơ bản: Kết hôn; quan hệ; cấp dưỡng; con nuôi; chấm dứt hôn
nhân; yếu tố nước ngoài; xử lí vi phạm. 4. Kết hôn:
- Nam nữ xác lập quan hệ vợ chồng theo quy định của pháp luật -> xây dựng gia đình.
- Điều kiện: độ tuổi; tự nguyện; năng lực hành vi dân sự; giới tính.
5. Các trường hợp cấm kết hôn: - Kết hôn giả tạo. - Tảo hôn. - Cưỡng ép kết hôn.
- Yêu sách của cải trong kết hôn. - Cản trở kết hôn.
- Bất quan hệ một vợ một chồng.
- Lừa dối/lợi dụng kết hôn.
- Có quan hệ ruột thịt/họ hàng… 6. Đăng kí kết hôn:
- Phải được đăng kí do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện. Nếu
không -> không có giá trị pháp lý.
- Chịu sự qui định của pháp luật.
*Các bước đăng kí kết hôn:
Chuẩn bị giấy tờ -> Nộp hồ sơ -> Giải quyết -> Cấp giấy chứng nhận.
* Chấm dứt hôn nhân: Đã kết hôn -> Giấy CN đã ly hôn -> Giấy CN tình trạng hôn nhân.
7. Xử lý kết hôn trái pháp luật. 8. Quan hệ vợ chồng: *Quan hệ nhân thân *Quan hệ tài sản:
- Tài sản chung: Phát sinh trong thời kì hôn nhân.
- Tài sản riêng: Có trước khi kết hôn.
9. Quan hệ cha mẹ con:
10. Chấm dứt quan hệ hôn nhân: Ly hôn; chết/tuyên bố đã chết 11. Nuôi con nuôi:
*Khái niệm: Xác lập quan hệ cha mẹ và con giữa người nhận nuôi và con
nuôi -> bảo đảm cho con nuôi được nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục. *Điều kiện:
- Người được nhận nuôi:
+ Trẻ em dưới 16t/từ đủ 16-18t thuộc trường hợp đặc biệt.
+ Chỉ được làm con nuôi của một người độc thân hoặc của cả hai người là vợ chồng.
- Người nhận nuôi con nuôi: + Có NLHVDS đầy đủ.
+ Hơn con nuôi từ 20t trở lên.
+ Đk về sức khỏe, kinh tế, đảm bảo cho việc nuôi dưỡng.
+ Tư cách đạo đức tốt.
+ Không thuộc các trường hợp cấm nhận con nuôi.
*Thủ tục nhận nuôi: đăng ký và ghi vào Sổ hộ tịch. Thẩm quyền: UBND. *Chấm dứt nuôi con nuôi: - Thẩm quyền: TÁND.
- Quyền yêu cầu chấm dứt: Cha mẹ, con, cha mẹ đẻ, cơ quan tổ chức.
- Các căn cứ: tự nguyện chấm dứt; con/cha mẹ bị kết án. 12. Mang thai hộ. PHÁP LUẬT KINH DOANH 1. Khái niệm:
- PLKD: tổng hợp QPPL điều chỉnh các QHXH phát sinh trong quá trình
thành lập DN, đăng kí kinh doanh, hoạt động kinh doanh, giải thể, phá sản…
- Nội dung: Hình thức kinh doanh/loại hình, thương mại, cạnh tranh, phá
sản doanh nghiệp, giải quyết tranh chấp.
- Luật DN 2020; thông qua: 17/06/2020; hiệu lực 1/1/2021.
2. Đặc điểm doanh nghiệp:
- Tổ chức kinh tế, hình thức pháp lý. - Có trụ sở giao dịch. - Có tài sản. - Đăng kí kinh doanh. - Có tên riêng. 3. Nơi đăng kí kinh doanh: 4. Các loại hình DN: - Doanh nghiệp tư nhân.
- Cty TNHH 1/2 thành viên. - Cty cổ phần - Cty hợp danh. 5. Doanh nghiệp tư nhân: *Đặc điểm:
- Là một loại hình doanh nghiệp.
- Do cá nhân đầu tư vốn thành lập và làm chủ.
- Chủ phải chịu trách nhiệm nợ, nghĩa vụ tài sản bằng toàn bộ tài sản.
- Không có tư cách pháp nhân.
- Có khả năng huy động vốn hạn chế.
- Tổ chức quản lý: có toàn quyền định đoạt. *Quyền và nghĩa vụ. 6. Công ty hợp danh: *Đặc điểm:
- Có hai loại thành viên với quy chế pháp lý riêng.
- Chịu trách nhiệm bằng tài sản cty và thành viên hợp danh. - Có tư cách pháp nhân.
- Không được phát hành chứng khoán. *Cơ cấu quản lý: *Quy chế thành viên: TV hợp danh, góp vốn. *Tài chính:
- Vấn đề góp vốn của thành viên cty.
- Tăng giảm vốn điều lệ. - Phân chia lợi nhuận.
*Quyền và nghĩa vụ: Không được phát hành bất kì loại chứng khoán nào;
không được quyền góp vốn.
7. CTTNHH 2 thành viên trở lên:
- Là một loại hình doanh nghiệp. - Có tư cách pháp nhân.
-Thành viên là tổ chức có tư cách pháp nhân hoặc cá nhân, 2-5 thành viên.
- Chịu trách nhiệm bằng tài sản công ty.
- Không được quyền phát hành cổ phần.
- Hạn chế chuyển nhượng phần vốn góp. Xác lập tư cách - Chấm dứt tư cách - Quyền và nghĩa vụ. 8. Tài chính của cty: *Vấn đề góp vốn: - Phải góp vốn cho cty
đủ và đúng theo cam kết trong thời hạn 90 ngày; không kể thời gian
thêm, thực hiện thủ tục hành chính…
- Tăng và giảm vốn điều lệ cty:
+ Tăng vốn: Tăng vốn góp của thành viên; tiếp nhận vốn góp (được chia
cho các TV theo các tỉ lệ tương ứng theo điều lệ)
+ Giảm vốn: Hoàn trả theo tỷ lệ nếu đã hoạt động kinh doanh liên tục từ 2
năm trở lên; cty mua lại vốn góp theo quy định; vốn điều lệ không được
các thành viên thanh toán đầy đủ và đúng hạn.
- Chuyển nhượng phần vốn góp của TV.
- Yêu cầu cty mua lại phần vốn góp:
+ Sửa đổi, bổ sung các nội dung. + Tổ chức lại cty.
+ Trường hợp khác theo quy định tại điều lệ cty.
- Phân chia lợi nhuận: sau khi hoàn thành nghĩa vụ thuế và các nghĩa vụ
tài chính khác, bảo đảm thanh toán đủ các khoản nợ. 9. CTTNHH 1 thành viên: *Đặc điểm:
- Là một loại hình doanh nghiệp. - Có tư cách pháp nhân.
- Chủ chịu trách nhiệm trong phạm vi góp vốn góp cam kết đưa vào vốn điều lệ.
- Không được quyền phát hành cổ phần. *Cơ cấu quản lý: *Chủ sở hữu cty: Quyền - Nghĩa vụ - TH là doanh nghiệp nhà nước. *Vấn đề tài chính: - Vấn đề góp vốn:
phải góp vốn cho cty đủ và đúng theo cam kết trong thời hạn 90 ngày. - Tăng và giảm vốn: + Tăng vốn.
+ Giảm vốn: Hoàn trả một phần vốn góp từ 2 năm trở lên; không được
cty thanh toán đầy đủ và đúng hạn.
- Chuyển nhượng phần vốn góp: chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ vốn điều lệ. 10. Cty cổ phần: *Đặc điểm:
- Vốn điều lệ chia thành nhiều phần là cổ phần.
- SL cổ đông tối thiểu 3, không hạn chế tối đa.
- Chịu trách nhiệm phạm vi vốn cổ phần đã góp.
- Cổ phiếu được tự do chuyển nhượng.
- Được phát hành chứng khoán. - Có tư cách pháp nhân.
*Cơ cấu quản lí; quy chế cổ đông; tài chính cty. PHÁP LUẬT THƯƠNG MẠI 1.