Phép biện chứng duy vật

Phép biện chứng duy vật

Phép biện chứng duy vật là học thuyết triết học do Karl Marx và Friedrich Engels sáng lập, được V.I. Lênin kế thừa và phát triển thêm. Học thuyết này cho rằng thế giới vật chất luôn ở trong quá trình vận động và biến đổi liên tục, các sự vật và hiện tượng không tồn tại biệt lập mà gắn bó, tác động qua lại với nhau. Sự phát triển được xem là kết quả của những mâu thuẫn vốn có bên trong mỗi sự vật. Với vai trò nghiên cứu những quy luật phổ biến nhất của sự vận động và phát triển của tự nhiên, xã hội và tư duy, phép biện chứng duy vật kết hợp chặt chẽ giữa chủ nghĩa duy vật và phương pháp biện chứng, trở thành cơ sở thế giới quan và phương pháp luận cho hoạt động khoa học và nhận thức.Nội dung cốt lõi

• Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến: Mọi sự vật, hiện tượng trong thế giới đều tồn tại trong mối liên hệ, phụ thuộc và tác động lẫn nhau.
• Nguyên lý về sự phát triển: Sự phát triển là khuynh hướng chung của thế giới, là quá trình vận động tiến lên từ thấp đến cao, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn.

Các quy luật cơ bản

• Quy luật mâu thuẫn (Thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập): Chỉ ra nguồn gốc, động lực của sự phát triển (mâu thuẫn nội tại).
• Quy luật lượng - chất: Chỉ ra cách thức của sự phát triển (sự thay đổi dần dần về lượng dẫn đến nhảy vọt về chất).
• Quy luật phủ định của phủ định: Chỉ ra khuynh hướng, con đường phát triển (phát triển theo đường xoáy ốc, có tính kế thừa).

Các cặp phạm trù cơ bản

• Cái chung và cái riêng
• Bản chất và hiện tượng
• Nội dung và hình thức
• Nguyên nhân và kết quả
• Tất nhiên và ngẫu nhiên
• Khả năng và hiện thực

Ý nghĩa

Phép biện chứng duy vật cung cấp một cách nhìn toàn diện, năng động về thế giới, giúp con người nhận thức và cải tạo thế giới khách quan một cách khoa học, hiệu quả hơn.