Phép liên kết là gì? Các phép liên kết và Ví dụ phép liên kết
Phép liên kết là gì? Các phép liên kết và cho ví dụ? Chúng tôi sẽ giải đáp thông qua nội dung sau:
1. Phép liên kết là gì?
Phép liên kết là dùng những từ, tổ hợp từ khác nhau nhưng cùng chỉ một đối tượng người, vật, hiện
tượng....để thay thế cho nhau ở những câu khác nhau, từ đó tạo ra sự liên kết câu giữa chúng.
Liên kết chính là sự kết nối các câu, các đoạn trong đoạn văn một cách tự nhiên hợp lý, llàmcho văn
bản trở nên có nghĩa và dễ hiểu hơn. Lien kết có vai trò vô cùng quan trọng, nếu muốn có một đoạn
văn hay mà mạch lạc thì người viết phải thể hiện được sự thống nhất của từng câu từng đoạn trong
bài văn đó, khi đó mới có thể tạo ra cảm xúc cho bài viết. Phép liên kết giúp cho chúng ta có thể dẫn
dắc người đọc đi từ nội dung này sang nội dung khác một cách hợp lý.
2. Liên kết nội dung
Liên kết nội dung hiện nay thì bao gồm liên kết chủ đề và liên kết logic.
- Liên kết chủ đề tức là các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của các văn bản, các câu trong đoạn
cũng phải nói về chủ đề chung của đoạn văn
- Liên kết logic: Các đoạn văn và các câu văn phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lý.
3. Liên kết hình thức
Phép lặp: Là cách dùng đi dùng lại một yếu tố ngôn ngữ để tạo ra sự liên kết giữa các câu, các đoạn chứa yếu tố đó.
Lặp từ vựng: Là cách dùng đi dùng lại một từ ngữ nào đó trong các câu khác nhau.
Ví dụ: Trên mép ông, ông đã bao công trình mới cấy được từng ấy râu. Ông để râu cho khác hẳn với tụi
huyện bọn trẻ nhãi. Nguyên là cái mặt ông nhỏ, mà có lẽ vì ông béo quá, nên lỗ chân lông căng ra, căng
thẳng quá, đến nỗi râu không có chỗ nào lách ra ngoài được.
(Đồng hào có ma – Nguyễn Công Hoan)
Lặp cấu trúc ngữ pháp: Là cách dùng đi dùng lại một kiểu kết cấu cú pháp nào đó.
Ví dụ: Con người Việt Nam có thể không có vóc dáng to hơn người Mỹ. Con người Việt Nam có thể
không có nước da trắng như người Châu Âu. Nhưng con người Việt Nam tuy nhỏ bé nhưng lại thông minh, nhanh nhẹn.
Lập ngữ âm: Là hiện tượng hiệp vần và cắt nhịp điệu đều đặn trong các câu của văn bản ví dụ:
Con quạ đứt đuôi.
Con ruồi đứt cánh. Đòn gánh có mấu. Củ ấu có sừng. Bánh chưng có lá. Con cá có vây. Ông thầy có sách.
Ta thấy trong câu ca dao trên sử dụng phép lặp ngữ âm được in đậm và các âm đó có liên quan từ câu trước sang câu sau.
Phép nối: Phép nối hay phép liên kết nối là phép sử dụng hai nhiều câu nhờ quan hệ từ hay cụm từ có
tác dụng chuyển tiếp để liên kết với nhau, thì các liên kết đó được gọi là phép nối hay phép nối để liên
kết. Phép nối thường sử dụng một số phương tiện liên kết như sử dụng các quan hệ từ, từ nối, các trợ
từ, phụ từ, tính từ, kết ngữ hoặc quan hệ về chức năng cú pháp trong câu. Tóm tắt lại là phép nối để liên kết câu.
- Phép nối tổ hợp từ: Phép nối tổ hợp từ là phép nối gồm có một kết từ kết hợp một đại từ hoặc phụ
từ ( vì vậy, bởi thế, do đó, nếu vậy, tuy vậy, với lại, thế thì, vả lại…) hoặc những tổ hợp từ có nội dung
chỉ quan hệ liên kết ( tóm lại, nhìn chung, ngược lại, tiếp theo, nghĩa là, trên đây, một là…)
Ví dụ: Sơn Tùng đã học hành chăm chỉ. Vì vậy, bạn ấy đã đạt thành tích cao trong kỳ thi cuối cấp.
- Phép nối quan hệ từ: Là cách sử dụng các hư từ quen thuộc dùng để chỉ quan hệ giữa các từ ngữ
trong ngữ pháp câu, gồm các từ như: vì, nếu, tuy, mà, nhưng, còn, với, thì, và..
ví dụ: Thanh sẽ được điểm mười. Nếu Thanh giải được bài tập này.
- Phép nối trợ từ, phụ từ, tính từ: Đây là phép nối sử dụng một số trợ từ, phụ từ, tính từ mang ý nghĩa
quan hệ được làm phương tiện liên kết và nối các bộ phận trong văn bản.
ví dụ: Trong việc này ai cũng có lỗi. Cả lãnh đạo và nhân viên.
- Phép nối theo quan hệ chức năng, cú pháp: Trong nhiều dạng văn bản, đặc biệt là văn bản nghệ
thuật, có những câu chỉ tương đương với một bộ phận nào đó hoặc một chức năng cú pháp nào đó
của câu lân cận hữu quan. Đó là những câu dưới bậc hoặc trực thuộc.
ví dụ: Sáng hôm sau. Hắn thức dậy trên cái giường nhà hắn.
Phép thế : Phép thế là cách thay những từ ngữ nhất định bằng những từ ngữ có ý nghĩa tương đương
với mục đích giúp tạo tính liên kết giữa các phần văn bản chứa chúng. Hay nói một cách ngắn gọn thì
phép thế là cách sử dụng ở câu đứng sau từ có tác dụng thay thế câu đứng trước.
- Phép thế từ đồng nghĩa: Là phương thức liên kết bằng cách sử dụng các từ liên kết ở đầu câu thứ hai
và các từ ngữ liên kết đó đồng nghĩa với các từ ở câu thứ nhất.
Ví dụ: Tin chiến thắng của quân bạn làm cho anh em nức lòng phấn khởi. Cái hào hứng của những
người đã góp cả sinh mạng mình vào chiến thắng.
- Phép thế đại từ: Là phép thế dùng những đại từ để thay thế cho một từ ngữ, một câu hay một ý gồm
nhiều câu… nhằm tạo ra tính liên kết giữa các phần trong văn bản. Các đại từ có thể là đại từ nhân
xưng, đại từ phiếm chỉ hay đại từ chỉ định.
Ví dụ: Lan là cô hàng xóm nhà tôi. Nhà cô ấy có một vườn hoa rất đẹp.
4. Bài tập về liên kết
4.1 Đọc đoạn văn dưới đây và xác định các phép liên kết về mặt hình thức:
Một ông bố đang đọc tạp chí và cô con gái nhỏ của ông cứ làm ông phân tâm mãi.
Để làm cho cô bé bận rộn, ông xé một trang in bản đồ thế giới ra. Ông ta xé nó ra từng mảnh và yêu
cầu cô con gái đi vào phòng và xếp chúng lại thành một bản đồ hoàn chỉnh.
Ông chắc mẩm rằng cô bé sẽ mất cả ngày để hoàn tất nó. Nhưng chỉ sau vài phút cô bé đã quay trở lại
với tấm bản đồ hoàn hảo……
Khi ông bố ngạc nhiên hỏi tại sao cô bé có thể xếp nhanh như vậy, cô bé đáp, “ Oh …. Cha, có một
khuôn mặt của một người đàn ông ở phía bên kia của tờ giấy….con chỉ việc xếp theo gương mặt đó và
sau đó con có được bản đồ hoàn chỉnh ! ”
Hướng dẫn: Trong đoạn văn có sử dụng phép liên kết phép lặp và phép thay thế. Cụ thể như sau:
- Phép lặp: Lặp từ " ông" “cô bé”, ” bản đồ hoàn chỉnh “ - Phép thế:
+ ” ông “, ” ông ta “, ” cha ” thay thế cho ” ông bố “
+ ” cô bé ” thay thế cho ” cô con gái nhỏ “
+ ” nó “, ” chúng ” thay thế cho ” trang in bản đồ thế giới “. Phép nối: " nhưng"
4.2 Chỉ ra lỗi liên kết trong các đoạn văn sau và nêu cách sửa các lỗi ấy
a) Từ xa xưa, nhân loại đã có ý thức bảo vệ môi trường. Nhưng trong những nền văn hoá cổ xưa,
trong tín ngưỡng của các dân tộc và các tôn giáo trên thế giới đều chứa đựng ý thức đó. Họ đã biết
tôn trọng và sống hoà hợp với thiên nhiên, coi trái đất như người mẹ đã tạo ra và nuôi dưỡng sự sống
cũng như tạo ra các giá trị văn hoá tinh thần của loài người. Ngày nay, nhân loại đã bước vào thế kỉ
XXI – thời điểm mà tài nguyên đã bị khai thác cạn kiệt, môi trường thiên nhiên bị ô nhiễm, tàn phá
nghiêm trọng. Bởi vì vấn đề bảo vệ môi trường ngày càng trở nên bức xúc và cấp thiết. Thế kỉ XXI
được coi là thế kỉ môi trường, là thời cơ hành động của cả nhân loại.
b) Khu vườn không rộng. Cái sân nhỏ bé. Mỗi cây có một đời sống riêng, một tiếng nói riêng. Những
con chim sâu ríu rít. Cây lan, cây huệ nói chuyện bằng hương, bằng hoa. Hoa hồng đẹp và thơm. Cây
mơ, cây cải hói chuyện bằng lá. Cây bầu, cây bí nói bằng quả.
c) Dê Đen đi đằng này lụi. Dê Trắng đi đằng kia sang. Dê Đen và Dê Trắng cùng qua một chiếc cầu hẹp.
Chúng húc nhau, cả hai đều rơi tõm xuống suôi. Con nào cũng muốn tranh sang trước, không con nào
chịu nhường con nào.
Trên đây là toàn bộ nội dung mà chúng tôi muốn nêu cho các bạn có liên quan đến các phép liên kết.
Mong rằng những nội dung chúng tôi cung cấp đã giúp ích cho các bạn tìm hiểu thêm về các phép liên
kết và áp dụng nó một cách khoa học hơn.