lOMoAR cPSD| 45740413
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
VIỆN ĐÀO TẠO TIÊN TIẾN, CHẤT LƯỢNG CAO & POHE _____ _____
BÀI TẬP LỚN
Môn: Chủ nghĩa xã hội khoa học
Đề tài: “Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về liên minh
giai cấp và sự vận dụng của Đảng trong quá trình xây dựng
khối đại đoàn kết dân tộc ở nước ta hiện nay”
Họ và tên: Lê Ngọc Minh
Lớp: CNXHKH_Marketing CLC 63B_AEP(221)_03 Mã sinh viên: 11213818
Giáo viên hướng dẫn: TS. Nguyễn Văn Thuân Hà Nội - 2022 lOMoAR cPSD| 45740413 MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
I. Lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin về liên minh giai cấp công nhân với giai cấp . 2
nông dân và các tầng lớp lao động xã hội khác ............................................................ 2
1. Tính tất yếu liên minh của liên minh giai cấp ........................................................... 2
2. Cơ sở khách quan của liên minh giai cấp.................................................................. 4
3. Nội dung của liên minh giữa giai cấp công nhân và giai cấp nông dân và các tầng
lớp lao động khác trong cách mạng xã hội chủ nghĩa ................................................... 5
3.1. Liên minh chính trị ................................................................................................. 5
3.2. Liên minh kinh tế ................................................................................................... 6
3.3 Liên minh về văn hóa xã hội ................................................................................... 7
4. Các nguyên tắc cơ bản của liên minh giai cấp, tầng lớp trong thời kỳ quá độ lên .. 7
chủ nghĩa xã hội ............................................................................................................ 7
II. Sự vận dụng quan điểm Mác-Lênin về liên minh giai cấp của Đảng trong quá
trìnhxây dựng khối đại đoàn kết dân tộc ở nước ta hiện nay ........................................ 8
2.1. Những nội dung đã áp dụng ................................................................................... 8
2.2. Những thành tựu đã đạt được ............................................................................... 10
2.3. Những tồn tại hạn chế ...........................................................................................11
2.4. Giải pháp .............................................................................................................. 12
III. Kết luận ................................................................................................................. 13
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 14 LỜI MỞ ĐẦU
Vào cuối thế kỷ XIX, xuất hiện hàng loạt phong trào đấu tranh của giai cấp công
nhân đứng lên chống lại áp bức, bóc lột của giai cấp tư sản ở các nước Châu Âu đặc
biệt là ở nước Anh và Pháp tuy nhiên kết cục chung của những phong trào đó đều bị 1 lOMoAR cPSD| 45740413
đàn áp và thất bại. C.Mác và Ph.Ăngghen đã chỉ ra rằng, cuộc đấu tranh của giai cấp
công nhân ở những nước này thất bại là do xuất phát từ nhiều nguyên nhân và chủ yếu
là do giai cấp công nhân đã “đơn độc” đứng lên mà không có sự liên minh với những
“người bạn đồng minh” tự nhiên của mình là giai cấp nông dân. Tuy nhiên, sự cần thiết
của liên minh công - nông không chỉ từ phía giai cấp công nhân, mà còn từ phía giai
cấp nông dân. Giai cấp nông dân và các tầng lớp nhân dân lao động khác cũng không
thể thoát khỏi ách áp bức bóc lột của giai cấp tư sản, không thể được giải phóng một
cách thực sự và triệt để nếu không liên minh với giai cấp công nhân, không trở thành
người bạn đồng minh của giai cấp công nhân. Xuất phát từ thực tiễn đó, C.Mác và
Ph.Ăngghen đã nêu ra nhiều lý luận nền tảng định hướng cho những cuộc đấu tranh
của công nhân đi đến thắng lợi, trong đó có lý luận về liên minh công nông và các tầng
lớp lao động khác trong xã hội đã được khái quát thành vấn đề mang tính nguyên tắc.
Lý luận của hai ông ra đời và được áp dụng đã đưa phong trào công nhân quốc tế phát
triển lên một tầm cao mới, giúp cho giai cấp bị bóc lột lần đầu tiên trong lịch sử giành
quyền kiểm soát chính quyền, điển hình chính là thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười
Nga 1917 và cách mạng Tháng Tám Việt Nam 1945.
Như vậy, có thể nói, liên minh giai cấp là một trong những yếu tố then chốt đưa
phong trào công nhân tiến tới thắng lợi cuối cùng. Không chỉ có ý nghĩa trong giai đoạn
giành chính quyền, Đảng và Nhà nước Việt Nam ngày nay trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội cũng đã và đang vận sáng tạo quan điểm của chủ nghĩa MácLênin trong
việc xây dựng khối liên minh giai cấp, phát huy tinh thần đoàn kết vốn có từ lâu của
dân tộc Việt Nam. Bài luận của em xin được thảo luận về vấn đề “Quan điểm của chủ
nghĩa Mác – Lênin về liên minh giai cấp và sự vận dụng của Đảng trong quá trình xây
dựng khối đại đoàn kết dân tộc ở nước ta hiện nay”
Em xin chân thành cảm ơn!
I. Lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin về liên minh giai cấp công nhân với giai
cấp nông dân và các tầng lớp lao động xã hội khác
1. Tính tất yếu liên minh của liên minh giai cấp
Khi tổng kết từ thực tiễn các phong trào công nhân, trong tác phẩm “Đấu tranh giai cấp
ở Pháp”, C.Mác đã chỉ ra rằng: “Công nhân Pháp không thể tiến lên được một bước 2 lOMoAR cPSD| 45740413
nào và cũng không thể đụng đến một sợi tóc của chế độ tư sản trước khi đông đảo nhân
dân nằm giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản, tức là nông dân và giai cấp tư sản, nổi
dậy chống chế độ tư sản". Từ thực tiễn thất bại của phong trào công nhân thế kỉ XIX,
C.Mác và Ăngghen đã nêu ra nhiều lý luận làm nền tảng định hướng cho phong trào
công nhân đi đến thắng lợi, trong đó có lý luận về liên minh công, nông và các tầng lớp
lao động khác đã được V.I.Lênin phát triển và vận dụng sáng tạo vào Cách mạng Tháng
Mười Nga. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, V.I.Lênin thường xuyên chủ trương
và thực hiện củng cố khối liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân. Đó
cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng đưa tới thắng lợi cuộc cách mạng xã
hội chủ nghĩa Tháng Mười năm 1917, ông đã chỉ rõ: “…nếu không liên minh với nông
dân thì không thể có được chính quyền của giai cấp vô sản, không thể nghĩ được đến
việc duy trì chính quyền đó … Nguyên tắc cao nhất của chuyên chính là duy trì khối
liên minh giữa giai cấp vô sản và nông dân để giai cấp vô sản có thể giữ được vai trò
lãnh đạo và chính quyền Nhà nước.”1 Trên thực tế, trong bước đầu của thời kỳ quá độ
lên chủ nghĩa xã hội, Lênin đã chủ trương mở rộng mối liên minh giữa giai cấp công
nhân với giai cấp nông dân và các tầng lớp xã hội khác. Người xem đây là hình thức
liên minh đặc biệt không chỉ trong giai đoạn giành chính quyền mà còn cần được đảm
bảo xuyên suốt quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội: “Chuyên chính vô sản là một hình
thức đặc biệt của liên minh giai cấp giữa giai cấp vô sản, đội tiên phong của những
người lao động, với đông đảo những tầng lớp lao động không phải vô sản hoặc với
phần lớn những tầng lớp đó, liên minh nhằm chống lại tư bản, liên minh nhằm lật đổ
hoàn toàn tư bản, tiêu diệt hoàn toàn sự chống cự của giai cấp tư sản…”
Tuy nhiên, sự cần thiết của liên minh công - nông không chỉ đến từ phía giai cấp
công nhân, mà còn từ phía giai cấp nông dân. Giai cấp nông dân và các tầng lớp nhân
dân lao động khác cũng không thoát khỏi những ách áp bức bóc lột của giai cấp tư sản,
không thể được giải phóng một cách thực sự và triệt để nếu không liên minh với giai
cấp công nhân. C.Mác khẳng định: “Đứng trước giai cấp tư sản phản cách mạng đã liên
minh lại thì dĩ nhiên là những phần tử đã được cách mạng hóa của giai cấp tiểu tư sản
và của nông dân, phải liên minh với người đại biểu chủ yếu cho những lợi ích cách
1 V.I. Lênin: Toàn tập, Sđd, t.44, tr.57. 3 lOMoAR cPSD| 45740413
mạng, tức là giai cấp vô sản cách mạng”2. Vì “... người nông dân thấy rằng giai cấp vô
sản thành thị, giai cấp có sứ mệnh lật đổ chế độ tư sản là người bạn đồng minh, người
lãnh đạo tự nhiên của mình”3.
Dưới góc độ chính trị, trong một xã hội luôn tồn tại mâu thuẫn giữa các giai cấp
có lợi ích đối lập nhau. Trong chính cuộc đấu tranh giai cấp đó đặt ra nhu cầu tất yếu
khách quan mỗi giai cấp đứng vị trí trung tâm phải tìm được các giai cấp, tầng lớp xã
hội khác có lợi ích phù hợp với mình để tập hợp lực lượng thực hiện những nhu cầu và
lợi ích chung - đó là quy luật mang tính phổ biến và là động lực lớn cho sự phát triển
của xã hội có giai cấp.
Dưới góc độ kinh tế, trong thời kỳ quá độ lên xã hội chủ nghĩa, xuất phát từ yêu cầu
khách quan của quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa và chuyển dịch cơ cấu kinh tế
từ nền sản xuất nhỏ lấy nông nghiệp làm chủ đạo sang nền sản xuất hàng hóa lớn, phát
triển công nghiệp, dịch vụ, khoa học - kỹ thuật, tính tất yếu kinh tế của liên minh lại
nổi lên với tư cách là nhân tố quyết định nhất cho sự thắng lợi hoàn toàn của chủ nghĩa
xã hội. Mỗi lĩnh vực của nền kinh tế chỉ phát triển khi được gắn bó chặt chẽ, kết hợp
với nhau cùng hỗ trợ phát triển và tạo thành cơ cấu nền kinh tế quốc dân thống nhất.
Chính những biến đổi trong nền kinh tế đã và đang tăng cường liên minh giữa giai cấp
công nhân với giai cấp nông dân, đội ngũ trí thức và các tầng lớp xã hội khác.
Như vậy, xuất phát từ nhu cầu và lợi ích mà các giai tầng trong xã hội phải liên kết
với nhau chặt chẽ như một điều tất yếu. Các giai cấp, tầng lớp trong xã hội liên kết,
hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau… từ đó tạo nên một khối liên minh khăng khít, vững chắc cùng
hợp tác phát triển hướng tới mục tiêu chung là xây dựng chủ nghĩa xã hội.
2. Cơ sở khách quan của liên minh giai cấp
Thứ nhất, trong chủ nghĩa tư bản dù ít hay nhiều các tầng lớp lao động trong xã hội
đều bị giai cấp tư sản bóc lột. Đặc biệt là giai cấp công nhân và nông dân, đây là hai
giai cấp bị bóc lột nặng nề nhất. Cả hai giai cấp đều là những người lao động bị áp bức,
đối xử bất công và có chung một kẻ thù đó là giai cấp tư sản. Chính vì vậy để lật đổ kẻ
thù của mình, xóa bỏ những áp bức bóc lột trong một xã hội bất công như vậy, các giai
2 C.Mác và Ph.Ăngghen,Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004, t. 7, tr. 84 - 85. 3
C.Mác và Ph. Ăng-ghen, Toàn tập, Sđd, t. 8, tr. 269. 4 lOMoAR cPSD| 45740413
cấp và tầng lớp lao động cần phải liên minh với nhau cùng đấu tranh giành lại chính
quyền, xây dựng xã hội mới mà ở đó không còn những áp bức, bất công.
Thứ hai, liên minh công - nông - trí thức thực chất là liên minh giữa các ngành trong
cơ cấu kinh tế quốc dân. Công nghiệp, nông nghiệp và đội ngũ trí thức có mối quan hệ
chặt chẽ biện chứng với nhau và không thể tách rời. Nói cách khác, mối quan hệ giữa
các giai cấp, tầng lớp trong xã hội thực chất là mối liên hệ giữa các ngành nghề trong nền kinh tế.
Thứ ba, trong xã hội nói chung, giai cấp công nhân và tất các tầng lớp lao động khác
là lực lượng chính trị to lớn bảo vệ và xây dựng xã hội. Bên cạnh đó, họ còn có trong
mục tiêu chung là tiến tới hiện thực hóa mục tiêu xây dựng xã hội mới hoàn thiện hơn,
tốt đẹp hơn, một xã hội không cỏn sự áp bức, bóc lột với những người làm công. Vì
vậy cần có sự kết hợp, liên minh giữa các giai tầng với nhau để thực hiện mục tiêu bảo
vệ và xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội.
3. Nội dung của liên minh giữa giai cấp công nhân và giai cấp nông dân và các
tầng lớp lao động khác trong cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Liên minh giữa các giai cấp là liên minh hợp tác toàn diện diễn ra trên tất cả các
lĩnh vực đời sống xã hội, các nội dung của liên minh có mối quan hệ tác động qua lại,
chi phối lẫn nhau. Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, việc gắn kết khối liên
minh vững mạnh có ý nghĩa cực kỳ quan trọng thể hiện qua những nội dung cơ bản của
liên minh qua các lĩnh vực chính trị, kinh tế và văn hóa - xã hội.
3.1. Liên minh chính trị
Khối liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ tri thức đã
tạo nên nền tảng cơ sở chính trị - xã hội vững chắc cho khối đại đoàn kết toàn dân. Nếu
như trong giai đoạn đấu tranh giành chính quyền, nhiệm vụ chủ yếu của khối liên minh
công - nông là giành chính quyền về tay giai cấp vô sản và nhân dân lao động thì trong
giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội ngày nay, nhiệm vụ chính của khối liên minh này
là cùng nhau tham gia vào chính quyền, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ thành
quả cách mạng, làm cho Nhà nước xã hội chủ nghĩa ngày càng phát triển và vững mạnh.
Khối liên minh vững chắc sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, vượt qua 5 lOMoAR cPSD| 45740413
mọi khó khăn và thử thách, đập tan âm mưu chống phá sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa
xã hội đồng thời bảo vệ vững chắc Tổ quốc.
Ở nước ta, nội dung chính trị của liên minh thể hiện ở việc giữ vững lập trường
chính trị của giai cấp công nhân và vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam với
khối liên minh và với toàn xã hội để xây dựng và bảo vệ vững chắc chế độ chính trị,
bảo vệ độc lập dân tộc và định hướng đi lên chủ nghĩa xã hội. Việc thành lập khối liên
minh giữa các giai cấp và tầng lớp không có nghĩa là dung hòa lập trường tư tưởng của
các giai cấp và tầng lớp mà cần dựa trên lập trường chính trị của giai cấp công nhân.
Đó là bởi giai cấp công nhân là giai cấp đại biểu cho lực lượng sản xuất tiên tiến nhất,
hiện đại nhất. Họ có sứ mệnh lịch sử xóa bỏ chế độ bóc lột, giải phóng nhân dân lao
động và toàn thể nhân loại khỏi sự áp bức và xây dựng thành công cộng sản chủ nghĩa.
3.2. Liên minh kinh tế
Về nội dung của liên minh công - nông, không chỉ dừng ở sự liên minh về chính trị,
C.Mác và Ph.Ăngghen còn chỉ rõ sự liên minh về kinh tế giữa giai cấp công nhân và
giai cấp nông dân. Trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội liên minh về kinh tế là
liên minh cơ bản, thường xuyên và lâu dài, là cơ sở cho liên minh trên các lĩnh vực
khác trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Lênin cũng đã chỉ rõ nội dung cơ bản
nhất của thời kỳ này là chính trị đã chuyển trọng tâm sang chính trị trong lĩnh vực kinh
tế. Thực chất nội dung liên minh kinh tế là nằm đảm bảo kết hợp đúng đắn lợi ích cho
các giai cấp và tầng lớp trong xã hội. Các lợi ích này về cơ bản là thống nhất với nhau
nhưng mỗi giai cấp, mỗi tầng lớp lại là những chủ thể kinh tế khác nhau do đó họ cũng
có những lợi ích riêng vì vậy đôi khi vẫn thường xuất hiện mâu thuẫn về lợi ích giữa
các giai tầng trong xã hội. Cần nhanh chóng phát hiện những mâu thuẫn ấy và giải
quyết kịp thời để liên minh các giai tầng có thể trở thành động lực to lớn thúc đẩy sự
phát triển xã hội. Ngược lại, nếu mâu thuẫn đó không được giải quyết kịp thời sẽ trở
thành tảng đá lớn ngăn cản tiến trình đi lên của xã hội, kìm hãm sự phát triển kinh tế,
gây chia rẽ mối đại đoàn kết dân tộc. Chính vì vậy, trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa
xã hội Đảng và Nhà nước cần quan tâm và xây dựng chính sách phù hợp với từng giai
cấp và tầng lớp để cân bằng và hài hòa các lợi ích cho các giai cấp và tầng lớp khác nhau. 6 lOMoAR cPSD| 45740413
3.3 Liên minh về văn hóa - xã hội
Nội dung văn hóa - xã hội của liên minh giai cấp, tầng lớp đòi hỏi phải đảm bảo
“gắn tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, phát triển, xây dựng con người và thực
hiện tiến bộ, công bằng xã hội”. Các giai tầng cần phải liên minh để cùng nhau xây
dựng nền văn hóa và con người Việt Nam tiên tiến giàu bản sắc, hướng đến chân - thiện
- mỹ, xây dựng và phát huy tinh thần dân tộc, tạo động lực trở thành sức mạnh nội sinh
của đất nước. Họ cần liên minh với nhau để cùng nhau học tập nâng cao trình độ tư
tưởng văn hóa, xây dựng mối quan hệ tương trợ giúp đỡ lẫn nhau mà điều đó chỉ xây
dựng được trên nền tảng văn hóa phát triển của nhân dân. Liên kết lại với nhau, họ
cùng đấu tranh, khắc phục và loại bỏ những tư tưởng lạc hậu, trì chệ, bảo thủ, thói quan
liêu cửa quyền đang kìm hãm sự phát triển, tiến bộ của xã hội. Đây đã được xác định
là nhiệm vụ chiến lược lâu dài trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, chính vì vậy
cần có sự hợp sức giữa các giai cấp và tầng lớp trong xã hội.
4. Các nguyên tắc cơ bản của liên minh giai cấp, tầng lớp trong thời kỳ quá độ
lên chủ nghĩa xã hội
Để đảm bảo khối liên minh luôn vững chắc trong tiến trình cách mạng xã hội chủ
nghĩa cần đảm bảo những nguyên tắc cơ bản sau:
Thứ nhất, đảm bảo vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân. Việc liên minh các
giai tầng trong xã hội không có nghĩa là chia quyền lãnh đạo mà phải đi theo đường lối
lãnh đạo của giai cấp công nhân. Điều này đã được khẳng định qua sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân, họ chính là đại biểu cho lực lượng sản xuất và phương thức
sản xuất tiên tiến nhất và có tinh thần cách mạng triệt để vì vậy giai cấp vô sản có sứ
mệnh lãnh đạo và đưa cách mạng chủ nghĩa xã hội tiến tới thành công.
Thứ hai, đảm bảo nguyên tắc tự nguyện. Nguyên tắc này được nêu ra chính là để
đảm bảo khối liên minh được bền vững, lâu dài. Chỉ có dựa trên tinh thần tự nguyện
thì khối liên minh giữa các giai cấp và tầng lớp lao động mới có thể đồng hành, hợp
tác, phát triển và hỗ trợ lẫn nhau.
Thứ ba, đảm bảo kết hợp hài hòa lợi ích của các giai tầng trong khối liên minh.
Các giai cấp và tầng lớp lao động về cơ bản có lợi ích thống nhất với nhau là do bởi họ 7 lOMoAR cPSD| 45740413
đều là những người lao động, đều bị bóc lột trong chủ nghĩa tư bản do vậy mới hình
thành nên liên minh giữa các giai cấp vì có chung mục đích mong muốn xóa bỏ sự áp
bức này. Tuy nhiên xét cho cùng các giai cấp khác nhau là những chủ thể kinh tế khác
nhau, họ cũng có những lợi ích riêng và đôi khi có sự mâu thuẫn về lợi ích xảy ra giữa
các giai tầng. Vì vậy, cần phải quan tâm giải quyết mâu thuẫn giữa các giai cấp kịp thời
để không làm chậm quá trình tiến bộ của xã hội. Chỉ khi những mâu thuẫn được giải
quyết và lợi ích được hài hòa mới tạo nên khối liên minh bền vững và phát triển lâu dài.
II. Sự vận dụng quan điểm Mác-Lênin về liên minh giai cấp của Đảng trong quá
trình xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc ở nước ta hiện nay.
2.1. Những nội dung đã áp dụng
Đại đoàn kết toàn dân tộc từ lâu vốn đã trở thành truyền thống quý báu, là cội
nguồn sức mạnh của dân tộc ta. Truyền thống đó được đúc kết, hình thành và phát triển
bởi tinh thần yêu nước, ý chí độc lập, tự chủ của dân tộc Việt Nam trải qua hàng nghìn
năm dựng nước và giữ nước, chiến thắng mọi thiên tai, kẻ thù xâm lược để xây dựng
Tổ quốc Việt Nam ngày càng cường thịnh. Thực hiện đại đoàn kết dân tộc được coi là
mục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng, Đảng khẳng định, mọi đường lối, chủ
trương, chính sách của Đảng và Nhà nước phải phản ánh được nguyện vọng và quyền
lợi của đại đa số dân chúng để tập hợp, đoàn kết mọi trong toàn dân. Trong nhiều năm
qua, Đảng Cộng sản Việt Nam đã vận dụng sáng tạo và phát triển tư tưởng của V.I.Lênin
về liên minh giai cấp, tầng lớp, thể hiện ở những điểm nổi bật sau:
Một là, Đảng Cộng sản Việt Nam tổ chức xây dựng liên minh giai cấp công nhân
với giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vận dụng sáng tạo
chủ nghĩa Mác - Lênin vào việc thành lập Đảng cộng sản với điều kiện cụ thể của Việt
Nam. Đảng Cộng sản Việt Nam là sản phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin với
phong trào công nhân và phong trào yêu nước. Đảng Cộng sản Việt Nam không chỉ là
đội tiên phong của giai cấp công nhân, mà còn là đội tiên phong của nhân dân lao động,
trong đó lực lượng nòng cốt là giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và tầng lớp trí
thức. Cương lĩnh đầu tiên của Đảng năm 1930 đã khẳng định công nông là gốc của
cách mạng, trí thức, học trò, nhà báo là bầu bạn của cách mạng. 8 lOMoAR cPSD| 45740413
Hai là, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn luôn lấy liên minh giai cấp công - nông và
tầng lớp trí thức làm nền tảng của Nhà nước. Chính cương của Đảng Lao động Việt
Nam đã nêu rõ: “Chính quyền của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là chính quyền
dân chủ của nhân dân, nghĩa là của công nhân, nông dân, tiểu tư sản thành thị, tiểu tư
sản trí thức, tư sản dân tộc và các thân sĩ yêu nước và tiến bộ...Chính quyền đó dựa
vào Mặt trận dân tộc thống nhất, lấy liên minh công nhân, nông dân và lao động trí óc
làm nền tảng và do giai cấp công nhân lãnh đạo”3. Cương lĩnh xây dựng đất nước
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội được thông qua tại Đại hội VII của Đảng
năm 1991 xác định: “Xây dựng Nhà nước xã hội chủ nghĩa, Nhà nước của nhân dân,
do nhân dân, vì nhân dân, lấy liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và
tầng lớp trí thức làm nền tảng, do đảng cộng sản lãnh đạo”4.
Ba là, Đảng Cộng sản Việt Nam xác định liên minh giai cấp với giai cấp nông dân
và đội ngũ trí thức là nền tảng để thực hiện đại đoàn kết dân tộc. Trong tiến trình lãnh
đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta luôn coi trọng vấn đề đại đoàn kết toàn dân tộc. Đại
hội IX của Đảng nhìn lại Việt Nam trong thế kỷ XX và xác định triển vọng trong thế
kỷ XXI. Đại hội khẳng định, Đảng và nhân dân quyết tâm xây dựng đất nước theo
đường lối xã hội chủ nghĩa trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh. Đại hội xác định: “Động lực chủ yếu để phát triển đất nước là đại đoàn kết toàn
dân tộc trên cơ sở liên minh giữa công nhân với nông dân và trí thức do Đảng lãnh
đạo, kết hợp hài hòa các lợi ích cá nhân, tập thể và xã hội, phát huy mọi tiềm năng và
nguồn lực của các thành phần kinh tế, của toàn xã hội”5. Thực hiện theo Nghị quyết
Đại hội IX, Hội nghị Trung ương VII khóa IX đã ban hành Nghị quyết về phát huy sức
mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ,
văn minh, khẳng định: Đại đoàn kết dân tộc trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân
với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng là đường lối chiến
lược của cách mạng Việt Nam, là nguồn sức mạnh, động lực chủ yếu, là nhân tố có ý
nghĩa quyết định bảo đảm thắng lợi bền vững của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
3 Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.8, Nxb.Chính trị quốc gia, HN, 2011, tr.274.
4 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, t.12, Nxb.Chính trị quốc gia, HN, 2001, tr.437.
5 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb.Chính trị quốc gia, HN, 2001, tr.86. 9 lOMoAR cPSD| 45740413
quốc. Ngoài ra, các Đại hội X, XI và XII của Đảng tiếp tục cũng khẳng định quan điểm trên.
2.2. Những thành tựu đã đạt được
Nhờ vận dụng sáng tạo quan điểm chủ nghĩa Mác-Lênin và điều chỉnh linh hoạt
theo điều kiện cụ thể, sự nghiệp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc đạt được nhiều kết quả thiết thực.
Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên đã phát động và
triển khai nhiều phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động có ý nghĩa thiết thực
đã được các toàn dân hưởng ứng nhiệt tình, từ thành thị đến nông thôn, từ người già
đến người trẻ, đóng góp hết sức tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc,
nổi bật là các cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn
minh”, “Vì người nghèo”, “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”,… Với
phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” quyền làm chủ của nhân dân
trong quản lý hệ thống nhà nước đã từng bước được tăng cường. Dân chủ đại diện, dân
chủ trực tiếp ở cơ sở được mở rộng, góp phần động viên nhân dân tích cực tham gia
nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, giữ vững an ninh quốc phòng và thực hiện
công tác an sinh xã hội, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Với phương
châm “chủ động, linh hoạt, sáng tạo và hiệu quả”, hoạt động đối ngoại nhân dân của
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày càng được tăng cường và đổi mới, góp phần hiện thực
hóa đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác cùng phát triển của Đảng và
Nhà nước, tạo thuận lợi cho quá trình đổi mới toàn diện đất nước, nâng cao uy tín, vị
thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Đặc biệt, thành quả của những nỗ lực của Đảng và Nhà nước trong việc gắn kết
khối liên minh giai cấp và đoàn kết dân tộc đã được thể hiện rõ ràng nhất qua tinh thần
gắn kết cộng đồng cùng nhau vượt qua đại dịch. Kể từ khi dịch bệnh Covid-19 xuất
hiện tại Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã cùng các cấp, các ngành tiếp tục phát
huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc chung sức, đồng lòng tham gia phòng,
chống dịch bệnh. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động toàn
dân tích cực phòng chống đại dịch, tạo sự đồng thuận cao trong toàn xã hội, huy động
được các nguồn lực mạnh mẽ trong thời gian ngắn để thực hiện các biện pháp chống 10 lOMoAR cPSD| 45740413
dịch một cách mạnh mẽ, hiệu quả. Hưởng ứng lời kêu gọi của Mặt trận Tổ quốc Việt
Nam, các tầng lớp nhân dân, các tổ chức, cá nhân, mạnh thường quân không chỉ người
trong Việt Nam mà còn rất nhiều kiều bào sinh sống và làm việc ngoại quốc đã tích cực
ủng hộ các lực lượng trên tuyến đầu chống dịch, nhân dân địa phương vùng dịch và
tham gia ủng hộ “Quỹ Vaccine phòng Covid-19” hàng nghìn tỷ đồng. Trên cơ sở số
tiền và hàng hóa được tiếp nhận, các tổ chức thành viên của Mặt trận đã tổ chức các
hoạt động hỗ trợ, chia sẻ với đoàn viên, hội viên và nhân dân, đặc biệt chú ý quan tâm
và hỗ trợ những đối tượng yếu thế trong xã hội bị ảnh hưởng của đại dịch với nhiều
cách làm thiết thực, sáng tạo.
2.3. Những tồn tại hạn chế
Bên cạnh những thuận lợi cơ bản, từ những thành tựu đạt được trên các lĩnh vực
kinh tế - xã hội đã nâng cao đời sống nhân dân, tạo ra diện mạo mới cho cả nông thôn,
thành thị, chúng ta vẫn còn phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức như:
Thứ nhất, tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ
phận cán bộ, Đảng viên vẫn chưa được khắc phục một cách triệt để, “quốc nạn” quan
liêu, tham nhũng, lãng phí chưa có dấu hiệu giảm vẫn còn diễn ra ở nhiều ngành, nhiều
cấp, nhiều lĩnh vực với những thủ đoạn ngày càng tinh vi. Tham nhũng, lãng phí trong
quản lý và sử dụng đất đai, tín dụng, ngân hàng, quản lý vốn và tài sản … đã gây thiệt
hại lớn về kinh tế, dư luận xã hội rất bất bình khiến một bộ phận nhân dân còn chưa tin
tưởng tuyệt đối vào Đảng, Nhà nước và chế độ.
Thứ hai, các thế lực thù địch vẫn chưa từ bỏ âm mưu “diễn biến hòa bình”, âm
mưu phá hoại từ bên trong, làm cho quá trình “tự diễn biến” diễn ra nhanh hơn, tình
trạng khiếu kiện vượt cấp có sự tác động của tổ chức “Hội dân oan” do bọn phản động
tự lập ra để lôi kéo nhân dân vào mưu đồ chống lại Đảng và Nhà nước ta; các chiêu bài
dân chủ, nhân quyền để chống phá sự nghiệp cách mạng và chia rẽ khối đại đoàn kết
toàn dân tộc của nhân dân ta.
Thứ ba, các chính sách giải quyết lợi ích cho một bộ phận trí thức có trình độ và
khả năng đóng góp lớn cho đất nước còn chưa phù hợp nên chưa thu hút được lực lượng
có trình độ chuyên môn cao này. Một bộ phận nhỏ vẫn còn chưa ý thức được vai trò,
trách nhiệm của mình trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, có 11 lOMoAR cPSD| 45740413
những địa phương còn có hiện tượng người dân gây khó khăn trong việc xây dựng các
công trình giao thông, thủy lợi hoặc các khu công nghiệp.
Thứ tư, một số nơi còn chạy theo thành tích trong việc thực hiện các phong trào
thi đua yêu nước, công tác vận động nhân dân còn gặp nhiều khó khăn.
Từ những vấn đề thực tiễn nêu trên, chúng ta phải tăng cường sức mạnh khối đại
đoàn kết dân tộc để chống lại những khuyết tật đã làm cản trở con đường đi lên xây
dựng của chủ nghĩa xã hội của nước ta và việc thực hiện vấn đề đoàn kết dân tộc chắc
chắn sẽ góp phần cho sự nghiệp cách mạng đi đến thành công. 2.4. Giải pháp
Để tiếp tục phát huy vai trò của liên minh giai cấp trong việc xây dựng khối đại
đoàn kết dân tộc đồng thời khắc phục những tồn tại, Đảng và Nhà nước đã đưa ra một số phương hướng sau:
Thứ nhất, củng cố liên minh giai cấp công nhân, nông dân và đội ngũ tri thức.
Bằng cách đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, phát triển công nghiệp chế biến, nâng cao
giá trị nông sản; thu hút lao động nông nghiệp dôi dư vào sản xuất công nghiệp, giải
quyết vấn đề việc làm lâu dài; tạo điều kiện cho đội ngũ tri thức phát huy sáng tạo, đẩy
mạnh nghiên cứu khoa học công nghệ, chế tạo máy móc, cho ra đời những giống cây năng suất mới.
Thứ hai, quán triệt và thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà
nước về xây dựng giai cấp công nhân, giai nông dân và đội ngũ trí thức theo tinh thần
Đại hội Đảng XIII. Đại hội lần thứ XIII của Đảng cũng khẳng định rõ việc xây dựng
những bộ phận nòng cốt trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc, như: giai cấp nông dân,
giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức. Hơn nữa, với tư cách là cốt lõi của khối đại đoàn
kết toàn dân tộc, việc liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp công nhân và đội
ngũ trí thức phải luôn được tăng cường trên cơ sở sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam, đội tiền phong của giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và của toàn dân tộc.
Thứ ba, các ngành các cấp cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân
dân tham gia các phong trào thi đua, tham gia vào công cuộc xây dựng chính quyền
các cấp; tăng cường công tác giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ, đoàn viên và các 12 lOMoAR cPSD| 45740413
tầng lớp nhân dân chưa được quan tâm đúng mức để nắm bắt kịp thời dư luận xã hội,
tâm tư, nguyện vọng của người dân.
Thứ tư, nỗ lực loại trừ thói quan liêu, cửa quyền, giải quyết triệt để vấn nạn tham
nhũng đang gây ra bất bình cho dư luận xã hội để củng cố và lấy lại niềm tin từ nhân
dân, khiến người dân tin tưởng vào Đảng, Nhà nước và chế độ.
Thứ năm, tiếp tục đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển
nền kinh tế tri thức, nâng cao trình động khoa học công nghệ. Đây là phương thức quan
trọng để thực hiện liên minh giai cấp công nhân, nông dân và đội ngũ trí thức ở Việt Nam.
Thứ sáu, tiếp tục phát hiện kịp thời và giải quyết mâu thuẫn giữa các giai cấp và
tầng lớp trong xã hội, dung hòa đúng đắn lợi ích của các giai cấp, nâng cao sức mạnh
tổng hợp tạo thành động lực nội sinh cho sự phát triển của đất nước.
Thứ bảy, kiên quyết đấu tranh trước các quan điểm sai trái, thế lực thù địch, lợi
dùng lòng tin của nhân dân lôi kéo, phá hoại, gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc. III. Kết luận
Liên minh giữa các giai cấp và tầng lớp lao động trong xã hội từ lâu đã trở thành
nòng cốt trong khối liên minh đại đoàn kết dân tộc, điều này đã được khẳng định xuyên
suốt trong lịch sử dựng nước và giữ nước của nhân dân ta. Đảng và Nhà nước đã và
đang vận dụng sáng tạo và phù hợp quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về liên minh
giai cấp vào công cuộc xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc của nước ta và đạt được
một số thành tựu đáng kể. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số tồn tại cần được khắc
phục kịp thời và triệt để. Mặt khác, mỗi cá nhân trong xã hội cũng cần không ngừng
nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của bản thân trong sự phát triển của giai cấp
và sự phát triển của xã hội để mối liên minh giữa các giai cấp và tầng lớp trong xã hội
ngày càng khăng khít và bền chặt hơn nữa, tạo thành sức mạnh của toàn thể dân tộc,
trở thành chỗ dựa tin cậy, vững chắc của Đảng và Nhà nước trong thời kỳ quá độ lên
chủ nghĩa xã hội. Đặc biệt, cần chú ý giải quyết những mâu thuẫn về lợi ích, thực thi
và ban hành những chính sách, chủ trương nhằm tăng cường sự thống nhất về lợi ích 13 lOMoAR cPSD| 45740413
giữa các giai cấp, tránh tình trạng chia rẽ gây mất an toàn, ổn định khối dân tộc, tạo
điều kiện thuận lợi cho các thế lực thù địch chống phá cách mạng gây rối.
TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.
Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học (Dành cho bậc đại học hệ không chuyên lý luận chính trị). 2.
Slide bài giảng của TS. Nguyễn Văn Thuân giảng viên bộ môn Chủ nghĩa xã hội khoa học 3.
Đảng Cộng sản Việt Nam vận dụng sáng tạo và phát triển tư tưởng của V.I.Lênin
về liên minh giai cấp, tầng lớp - Hội đồng Lý luận Trung ương Tháng 1/2020. 4.
Vai trò của liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ
trí thức trong khối đại đoàn kết dân tộc ở nước ta hiện - Khoa Lý luận cơ sở Trường
Chính trị Phú Thọ Tháng 2/2020. 5.
Chủ nghĩa Mác - Lênin về liên minh giai cấp, tầng lớp trong cách mạng XHCN
- Giá trị và những nội dung cần bổ sung phát triển - Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. 6.
Liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và các tầng lớp lao
động khác trong cách mạng xã hội chủ nghĩa (Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa MácLênin) - Loigiaihay. 14