Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lenin về vị trí, vai trò của quy luật lượng-chất ? | Tiểu luận môn Triết học Mác - Lênin | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 48302938 TRƯỜN TRƯỜ G G ĐẠI HỌC M HỌC Ở Ở HÀ H NỘI Ộ KH K OA O ĐÀO T O ẠO C O Ơ B Ơ ẢN Bộ mô m n: Chính tr t ị & Pháp
ị & Pháp luật BÀI TIỂU LUẬN MÔN: Ô TRIẾT HỌC M Ọ ÁC – LÊ NIN C hủ C đề 14 hủ : Qua : Qu n đi n đ ểm i của chủ n ểm g của chủ n hĩa hĩ Má M c – L eeni L n về eeni v n về ị trí t , vai tr , ò vai tr của quy qu luậ lu t lượn t lư g ợn -chấ - t ? t Nộ N i dung du quy qu luậ y t chuy t ch ển h ể ó n h a ó từ từ s ự bi ự ến đổ ến đ i ổ về lượng ề lư dẫ d n đến nh n đ ững bi ến nh ến đ ế ổ n đ i ổ về chấ về t và t ng n ược l ược ại ạ ? Ý ng Ý hĩ ng a phư ph ơn ư g ơn pháp luậ p l n của n củ quy qu luậ l t nà t n y ? Si nh v nh i v ên thực h ên thự i c h ện : ện N : g N uyễn Thị ễn Th Mỹ M Tâ T m m Giảng ả v iên g i i ên g ảng ả dạ d y ạ : TS. Bùi T : TS. hị Bùi T Thủy Thủ y lOMoAR cPSD| 48302938 MỤC LỤC
1. MỞ ĐẦU............................................................................................2 2. NỘI DUNG
2.1. Vị trí, vai trò của quy luật lượng-
chất......................................................2
2.2. Quy luật chuyển hóa từ sự biến đổi về lượng dẫn đến
những biến đổi về chất và ngược lại..........................................................3
2.3. Ý nghĩa phương pháp luận của quy luật lượng-
chất..............................7
3. KẾT LUẬN........................................................................................................8
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................9 1. MỞ ĐẦU
Nước ta đang quá độ lên CNXH, bỏ qua giai đoạn phát triển của CNTB, việc
nhận thức đúng đắn quy luật “lượng- chất” và “quy luật chuyển hóa từ những sự
thay đổi về lượng dẫn đến sự thay đổi về chất và ngược lại”, một trong ba quy luật
của phép biện chứng duy vật, nó cho biết phương thức của sự vận động, phát triển.
Nhận thức được quy luật này có ý nghĩa rất quan trọng trong hoạt động thực tiễn
khi chúng ta xem xét các sự vật, hiện tượng. Trong phạm vi của tiểu luận này, tôi
xin được trình bày nhứng cơ sở lý luận chung về nội dung của quy luật lượng- chất,
trên cơ sở đó rút ra ý nghĩa của việc nhận thức quy luật này. lOMoAR cPSD| 48302938 2. NỘI DUNG
2.1. Vị trí, vai trò của quy luật lượng-chất -
Khái niệm : Quy luật lượng chất là quy luật chuyển hóa từ những sự thay đổi về
lượng thành những sự thay đổi về chất và ngược lại. -
Quy luật lượng chất là một trong ba quy luật cơ bản của phân biện chứng duy
vật trong Triết học Mác – Lenin, dùng để chỉ cách thức vận động, phát triển của một
sự vật, hiện tượng nào đó mà sự vận động, phát triển đó được thực hiện theo cách
thức thay đổi lượng trong mỗi sự vật dẫn đến sự thay đổi về chất của sự vật, hiện
tượng và đứa sự vật, hiện tượng đó đến một trạng thái phát triển tiếp theo.
Ph. Ăng-Ghen cũng đã khái quát về quy luật lượng chất như sau: “ Những thay đổi
đơn thuần về lượng, đến một mức độ nhất định, sẽ chuyển hóa thành những sự khác nhau về chất.”
Ví dụ : Việt Nam là quốc gia quá độ lên Chủ nghĩa xã hội, bỏ qua giai đoạn phát
triển của chủ nghĩa tư bản, vì vậy việc nhận thức đúng đắn về quy luật lượng chất
có ý nghĩa rất lớn trong việc hình thành và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. -
Trong những quy luật khách quan ấy thì quy luật lượng – chất là một trong ba
quy luật của phép biện chứng duy vật, nó cho biết những phương thức của sự vận động, phát triển.
2.2. Quy luật chuyển hóa từ sự biến đổi về lượng dẫn đến những biến đổi về
chất và ngược lại.
Bất cứ một sự vật, hiện tượng nào cũng bao gồm mặt chất và mặt lượng. Hai mặt đó
thống nhất hữu cơ với nhau trong sự vật, hiện tượng.Phép biện chứng duy vật ra đời
đem lại quan điểm đúng đắn về khái niệm chất, lượng và quan hệ qua lại giữa chúng;
từ đó khái quát thành quy luật chuyển hóa từ những sự thay đổi về lượng thành
những sự thay đổi về chất và ngược lại. lOMoAR cPSD| 48302938
2.2.1 Khái niệm chất và lượng * Chất
- Chất là phạm trù triết học dùng để chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự vật,
đặc trưng cho sự vật là nó và phân biệt nó với sự vật khác. Chất là sự thống nhất
hữu cơ của những thuộc tính cơ bản làm nên sự vật, để cho sự vật là nó chứ không phải là cái khác.
Mỗi sự vật, hiện tượng trong thế giới đều có những chất vốn có, làm nên chính chúng.
Nhờ đó chúng mới khác với các sự vật, hiện tượng khác; nhờ đó mà con người mới
có thể phân biệt sự vật, hiện tượng này với sự vật, hiện tượng khác. Con người khác
với động vật chính là nhờ những tính quy định vốn có của con người: có khả năng
chế tạo và sử dụng công cụ lao động, có khả năng tư duy.
- Đặc điểm cơ bản của chất:
Thuộc tính của sự vật là những tính chất ,những trạng thái ,những yếu tố ,
kết cấu tạo thành sự vật,…Đó là những cái vốn có của sự vật ,quy định sự
hình thành , tồn tại trong sự vận động và sự phát triển của sự vật. Chỉ khi
nào chúng thay đổi hay mất đi thì sự vật mới thay đổi hay mất đi.
Chất của sự vật được biểu hiện qua những thuộc tính của nó. Nhưng không
phải bất kỳ thuộc tính nào cũng biểu hiện chất của sự vật .Thuộc tính của
sự vật có thuộc tính cơ bản và không cơ bản. Những thuộc tính cơ bản
được tổng hợp lại tạo thành chất của sự vật.
Chất của sự vật không những được quy định bởi chất của những yếu tố tạo
thành mà còn bởi phương thức liên kết giữa các yếu tố tạo thành, nghĩa là
bởi kết cấu của sự vật .Vì vậy sự thay đổi về chất của sự vật phụ thuộc cả
vào sự thay đổi các yếu tố cấu thành sự vật lẫn sự thay đổi phương thức
liên kết giữa các yếu tố ấy. lOMoAR cPSD| 48302938
- Chất và sự vật có mối quan hệ chặt chẽ, không tách rời nhau. Trong hiện thực
khách quan không thể tồn tại sự vật không có chất và không thể có chất nằm ngoài
sự vật. Chất gắn liền với lượng của sự vật. * Lượng :
- Lượng là phạm trù triết học dùng để chỉ tính quy định vốn có của sự vật về mặt
số lượng, quy mô, trình độ, nhịp điệu của sự vận động và phát triển cũng như các
thuộc tính của sự vật.
+ Lượng là cái vốn có của sự vật, song lượng chưa làm cho sự vật là nó, chưa
làm cho nó khác với những cái khác. Lượng tồn tại cùng với chất của sự
vật và cũng có tính khách quan như chất của sự vật
+ Lượng của sự vật biểu thị kích thước dài hay ngắn, số lượng nhiều hay ít,
quy mô lớn hay nhỏ, trình độ cao hay thấp, nhịp điệu nhanh hay chậm,..
=> Bất kì sự vật nào cũng là sự thống nhất hữu cơ giữa chất và lượng . Dù sự
phân biệt chất và lượng của sự vật chỉ mang tính tương đối nhưng chúng tồn tại
khách quan, phổ biến, đa dạng và thống nhất với nhau. Chỉ có sự vật có chất và lượng mới tồn tại.
2.2.2 Mối quan hệ giữa sự thay đổi về lượng và chất.
* Những sự thay đổi về lượng sẽ dẫn đến sự thay đổi về chất.
- Sự vận động của sự vật bắt đầu bằng sự thay đổi về lượng. Lượng thay đổi trong
một khoảng giới hạn nhát định, nhưng chất của sự vật vẫn chưa thay đổi cơ bản.
Khi lượng của sự vật được tích lũy vượt quá điểm của khoảng giới hạn nhất định
đó thì chất của sự vật sẽ thay đổi theo căn bản. Chất cũ sẽ mất đi, chất mới thay thế
chất cũ. Khoảng giới hạn đó gọi là độ. Điểm giới hạn đó gọi là nút. Sự thay đổi
chất một cách căn bản gọi là bước nhảy.
Độ là phạm trù triết học dùng để chỉ khoảng cách giới hạn trong đó sự thay đổi
về lượng của sự vật chưa làm thay đổi căn bản chất của sự vật ấy. lOMoAR cPSD| 48302938
Ví dụ : Người sống lâu nhất thế giới từng được biết đến có tuổi thọ 146 tuổi.
Nên với dữ kiện này, ta có thể thấy giới hạn từ 0 – 146 năm là “độ” của con
người xét về mặt tuổi. Diễn đạt một cách chính xác hơn: Sự thống nhất giữa
trạng thái còn sống và số tuổi từ 0 – 146 là “độ tồn tại” của con người.
Điểm nút là phạm trù triết học dùng để chỉ điểm giới hạn mà tại đó sự thay đổi
về lượng đã đủ làm thay đổi về chất của sự vật.
Ví dụ: Ở những ví dụ đã nêu trên, 0oC, 100oC, 146 tuổi là những điểm nút.
Bước nhảy là phạm trù triết học dùng để chỉ sự chuyển hóa về chất của sự vật
do sự thay đổi về lượng của sự vật trước đó gây nên
Ví dụ: Sự chuyển hóa từ nước nóng thành hơi nước là một bước nhảy. Có
bước nhảy này là do nước nóng có sự thay đổi về nhiệt độ và đạt trên 1000 C.
Những thay đổi về chất dẫn đến những thay đổi về lượng
- Chất mới của sự vật ra đời sẽ tác động trở lại lượng của sự vật: Làm thay đổi
kết cấu, quy mô, trình độ, nhịp điệu của sự vận động và phát triển của sự vật.
Phương thức vận động, phát triển của sự vật trong thế giới.
- Sự thay đổi về lượng của sự vật sẽ dẫn tới sự thay đổi về chất của nó, và ngược
lại, sự thay đổi về chất của sự vật sẽ dẫn đến sự thay đổi về lượng của nó, đó
chính là phương thức vận động, phát triển của sự vật trong thế giới.
- Phát triển vừa mang tính liên tục vừa mang tính gián đoạn.
Các hình thức cơ bản của bước nhảy : Bước nhảy tồn tại khách quan, phổ biến
và đa dạng phong phú với nhiều hình thức khác nhau.
- Căn cứ theo nhịp điệu: lOMoAR cPSD| 48302938
Bước nhảy đột biến: Bước nhảy được thực hiện trong một thời gian rất
ngắn làm thay đổi chất của toàn bộ kết cấu cơ bản của sự vật.
Bước nhảy dần dần: Bước nhảy được thực hiện từ từ, từng bước bằng
cách tích lũy dần dần những nhân tố của chất mới và những nhân tố
của chất cũ sẽ dần dần mất đi. - Căn cứ vào quy mô:
Bước nhảy toàn bộ: Bước nhảy làm thay đổi chất của toàn bộ các mặt, các
yếu tố cấu thành sự vật.
Bước nhảy cục bộ :Bước nhảy làm thay đổi chất của một trong những
mặt, yếu tố riêng lẻ của sự vật. - Căn cứ vào lĩnh vực:
Bước nhảy trong tự nhiên: Bước nhảy xảy ra trong giới tự nhiên.
Bước nhảy trong xã hội: Bước nhảy xảy ra trong xã hội, bước nhảy này
lại được chia thành bước nahyr co tính chất cách mạng và bước nhảy có tính tiến hóa.
Bước nhảy trong tư duy: Bước nhảy xảy ra trong lĩnh vực tư tưởng, nhận thức của con người.
=> Tóm lại, mọi sự vật đều là sự thống nhất giữa lượng và chất trong mọi giới hạn
độ nhất định. Sự thay đổi dần dần về lượng tới điểm nút, vượt qua độ sẽ dẫn đến sự
thay đổi về chất của sự vật thông qua bước nhảy. Bước nhảy xảy ra làm cho chất cũ
mất đi, chất mới lại ra đời, sự vật cũ tiêu vong, sự vật mới xuất hiện. Chất mới ra
đời sẽ tác động trở lại làm xuất hiện lượng mới tương ứng với chất mới cao hơn.
Quá trình tác động đó diễn ra liên tục làm cho sự vật không ngừng vận động, phát triển.
2.3. Ý nghĩa phương pháp luận của quy luật lượng- chất. lOMoAR cPSD| 48302938
- Ý nghĩa trong nhận thức :
+ Giải thích cho các vận động, biến đổi và phát triển đi lên của sự vật,
hiện tượng. Với tính tất yếu của sự sinh trưởng, phát triển. Theo kèm là
các nhận thức, kinh nghiệm tăng thêm theo thời gian, theo hiệu quả học tập.
Sự vật, hiện tượng nào cũng đều tồn tại hai mặt: Lượng và chất gắn với
các tự nhiên và tác động xung quanh nó. Mang đến các cách thức để giải
quyết hay vượt qua trên thực tế. Đảm bảo thể hiện với sự phong phú, đa
dạng. Cũng như các tồn tại và đặc điểm khác nhau cho các phát triển của sự vật khác nhau
Với các tiến trình giới hạn độ, điểm nút, bước nhảy. mang đến các thời
điểm tiến hành biến đổi. Qua đó mang đến các đặc điểm mới được hình thành và phát triển.
- Ý nghĩa trong thực tiễn :
Phải biết từng bước tích lũy về lượng để làm biến đổi về chất. Cần tránh
tư tưởng chủ quan, duy ý chí “tả khuynh”, nôn nóng, “đốt cháy giai
đoạn” để thực hiện những bước nhảy liên tục.
Khi đã tích lũy đủ về số lượng phải có quyết tâm để tiến hành bước nhảy,
phải kịp thời chuyển những sự thay đổi về lượng thành những thay đổi
về chất, từ những thay đổi mang tính chất tiến hóa sang những thay đổi
mang tính chất cách mạng. Cần khắc phục được tư tưởng bảo thủ, trì trệ,
“hữu khuynh” thường được biểu hiên ở chỗ coi sự phát triển chỉ là sư
thay đổi đơn thuần về lượng.
Phải biết vận dụng linh hoạt các hình thức của bước nhảy, tren cơ sở phân
tích đúng đắn những điều kiện khách quan và những nahan tố chủ quan,
tùy theo từng trường hợp cụ thể, từng điều kiện cụ thể hay quan hệ cụ thể. lOMoAR cPSD| 48302938
Phải nắm được phương thức liên kết giữa các yếu tố tạo thành sựu vật để
thấu hiểu sự vât và biết cách tác động vào phương thức liên kết giữa các
yếu tố tạo thành sự vật để làm thay đổi bản thân sự vật. 3.KẾT LUẬN
Như vậy, lượng và chất là hai mặt thống nhất biện chứng của sự vật, chỉ
khi nào lượng được tích luỹ tới một độ nhất định mới làm thay đổi về chất, nên
trong chỉ đạo hoạt động thực tiễn cũng như trong nhận thực khoa học phải chú
ý tích luỹ dần dần những thay đổi về lượng, đồng thời phải biết thực hiện và
thực hiện kịp thời những bước nhảy khi có điều kiện chín muồi. Thời kỳ
quá độ từ CNTB lên CNXH chính là bước nhảy dần dần từ chất cũ sang chất
mới. Trong quá trình tiến hoá cách mạng, một mặt phải chống khuynh hướng
bảo thủ, trị trệ, nhằm tạo ra những bước nhảy để đẩy nhanh sự phát triển, mặt
khác, lại phải chống tư tưởng nóng vội, muốn đưa nhanh sự phát triển, tiến
hành những bước nhảy khi chưa có điều kiện chín muồi, bất chấp những quy luật khách quan.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 .Giáo trình triết học Mác- Lênin
2. https://accgroup.vn/quy-luat-luong-chat lOMoAR cPSD| 48302938
3. https://luanvan.net.vn/luan-van/quy-luat-luong-chat-va-su-van-dung-vaosu-
doi-moi-cua-viet-nam-hien-nay-75546/
4. https://viettieuluan.com/tieu-luan-quan-niem-ve-luong-va-chat-trong- triethoc-mac-le-nin/