Quan điểm Hồ Chí Minh về các nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng và liên hệ với việc rèn luyện, tu dưỡng đạo đức của bản thân | Tiểu luận Tư tưởng Hồ Chí Minh
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thức VII (6-1991) đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong nhận thức của Đảng về tư tưởng Hồ Chí Minh. Tại Đại hội này, Đảng đã khẳng định: Đảng lấy chỉ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động. Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời đọc đón xem!
Môn: Tư tưởng Hồ Chí Minh (TTHCM) 69 tài liệu
Trường: Học viện Báo chí và Tuyên truyền 2.5 K tài liệu
Tác giả:
Preview text:
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
KHOA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH TIỂU LUẬN
MÔN: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
ĐỀ TÀI: Quan điểm Hồ Chí Minh về các nguyên tắc xây dựng đạo đức cách
mạng và liên hệ với việc rèn luyện, tu dưỡng đạo đức của bản thân.
HỌC VIÊN: NGUYỄN THỊ HƯƠNG GIANG
MÃ SINH VIÊN: 2155280015
LỚP: KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ CLC – TH51001_K41.12 HÀ NỘI - 2022 1 MỤC LỤC
Mở đầu: ........................................................................................................... 2
Nội dung: ......................................................................................................... 4
1. Nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng của Hồ Chí Minh........................ 4
1.1 Nói đi đôi với làm..................................................................................... 4
1.2 Xây đi đôi với chống................................................................................ 8
1.3 Tu dưỡng đạo đức suốt đời....................................................................... 11
1.3.1 Việc tu dưỡng đạo đức phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, lâu
dài, suốt đời....................................................................................................... 11
1.3.2 Việc tu dưỡng đạo đức phải trên tinh thần tự giác, tự nguyện, dựa vào tâm
của mỗi người.................................................................................................... 12
1.3.3 Tu dưỡng đạo đức phải được thực hiện thông qua các hoạt động thực tiễn
của mỗi người.................................................................................................... 13
2. Vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về các nguyên tắc xây dựng đạo đức cách
mạng và rèn luyện, tu dưỡng đạo đức của bản thân.......................................... 14
2.1 Thực trạng việc xây dựng đạo đức cách mạng của thanh niên hiện nay. . 14
2.2 Liên hệ với bản thân................................................................................. 16
Kết luận: .......................................................................................................... 18 2 MỞ ĐẦU
Hồ Chí Minh không những là lãnh tụ của Đảng Cộng Sản Việt Nam, mà
đồng thời còn là một nhà tư tưởng. V.I. Lênin cho rằng: ““Nhà tư tưởng” chỉ xứng
đáng với danh hiệu nhà tư tưởng khi nào họ đi trước phong trào tự phát, chỉ đường
cho nó, khi nào học biết giải quyết, trước những người khác, tất cả các vấn đề lý
luận, chính trị, sách lược và các vấn đề về tổ chức mà “những yếu tố vật chất” của
phong trào húc phải một cách tự phát”.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thức VII (6-1991) đã đánh dấu một cột mốc
quan trọng trong nhận thức của Đảng về tư tưởng Hồ Chí Minh. Tại Đại hội này,
Đảng đã khẳng định: Đảng lấy chỉ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh
làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động. Văn kiện Đại hội đã nhận
định: “Tư tưởng Hồ Chí Minh chính là kết quả sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa
Mác – Lênin trong điều kiện cụ thể của nước ta, và trong thực tế tư tưởng Hồ Chí
Minh đã trở thành một tài sản tinh thần quý bái của Đảng và của dân tộc”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người nêu một tấm gương mẫu mực về thực hành
đạo đức cách mạng để toàn Đảng, toàn dân noi theo. Suốt cuộc đời hoạt động cách
mạng, lãnh tụ Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm tới giáo dục, rèn luyện đạo đức cách
mạng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Thống kê trong di sản Hồ Chí Minh để
lại có tới gần 50 bài và tác phẩm bàn về vấn đề đạo đức. Có thể nói, đạo đức là một
trong những vấn đề quan tâm hàng đầu của Hồ Chí Minh trong sự nghiệp cách mạng.
Hồ Chí Minh quan niệm đạo đức là nền tảng và là sức mạnh của người cách
mạng, coi đó là cái gốc của cây, ngọn nguồn của sông nước: Người cách mạng
phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng thì mới hoàn thành được nhiệm vụ cách
mạng vẻ vang vì sự nghiệp độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Người viết: “Cũng 3
như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có
gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo
đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân” Người quan niệm đạo
đức tạo ra sức mạnh, nhân tố quyết định sự thắng lợi của mọi công việc: “Công
việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hay kém”. Quan niệm lấy đức làm
gốc của Hồ Chí Minh không có nghĩa là tuyệt đối hoá mặt đức, coi nhẹ mặt tài.
Người cho rằng có tài mà không có đức là người vô dụng nhưng có đức mà không
có tài thì làm việc gì cũng khó. Cho nên, đức là gốc nhưng đức và tài phải kết hợp
với nhau để hoàn thành nhiệm vụ cách mạng. 4 NỘI DUNG
1. Nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng của Hồ Chí Minh.
Quan điểm về những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới của Hồ Chí Minh.
Trong cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng vấn đề
xây dựng đạo đức cách mạng, coi đạo đức là cái gốc, cái nền tảng của người cách
mạng. Người nhấn mạnh: cũng như sông phải có nguồn, cây phải có gốc.
Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy
cũng không lãnh đạo được nhân dân. Người khẳng định: Có tài mà không có đức
là người vô dụng, có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó. Xuất phát từ thực
tiễn cách mạng Việt nam, với tư duy độc lập sáng tạo, Hồ Chí Minh đã kế thừa có
chọn lọc tư tưởng đạo đức truyền thống và vận dụng sáng tạo tư tưởng nhân văn
của Chủ nghĩa Mác – Lê nin. Người đề xuất tư tưởng đạo đức mới, tư tưởng đạo đức cách mạng.
Thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong suốt 77 năm qua đã có vai trò hết
sức to lớn của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. Hiện nay yêu cầu của thực tiễn là
phải xây dựng một nền đạo đức mới ngang tầm với nhiệm vụ cách mạng trong giai
đoạn mới. Vì vậy học tập làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là hết sức cần thiết. 1.1 Nói đi đôi vs làm.
Nói đi đôi với làm là nguyên tắc đầu tiên trong ba nguyên tắc đạo đức cách
mạng theo quan niệm của Hồ Chí Minh: Nói thì phải làm, xây đi cùng với chống
và tu dưỡng đạo đức suốt đời. Điều này đã được Người đề cập trong “Đường Kách
Mệnh” khi nói đến tư cách của một người cách mệnh. Trong suốt cuộc đời hoạt
động cách mạng của mình Người đã giáo dục mọi người và ngay chính bản thân
mình đã thực hiện một cách nghiêm túc và đầy đủ nhất. “Nói thì phải làm” là thể
hiện sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn, tư tưởng và hành động, nhận thức và 5
việc làm. Đối với mỗi người, để thực hiện được việc thống nhất giữa lời nói với
việc làm phải có nhận thức đúng và quyết tâm vượt qua chính mình. Có nhận thức
đúng nhưng không vượt qua được sự cám dỗ của lợi ích cá nhân sẽ dẫn đến nói
không đi đôi với làm. Để nói đi đôi với làm, còn cần có sự cố gắng bền bỉ và quyết
tâm, bởi bất kỳ công việc nào, nhiệm vụ gì, dù lớn hay nhỏ, khó hay dễ, phức tạp
hay đơn giản, nhưng nếu không ra sức phấn đấy thì cũng không thể thành công.
Nói đi đôi với làm thể hiện bằng kết quả công việc. Kết quả công việc là thước đo
sự cống hiến của mỗi người. Nói đi đôi với làm còn là biểu hiện của sự gương
mẫu, trung thực, trong sáng của cán bộ, đảng viên, công chức, nêu gương trước
nhân dân “một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên
truyền”. Theo Hồ Chí Minh, về bản chất, “nói đi đôi với làm” không chỉ là nguyên
tắc đạo đức, lẽ sống, phương châm hoạt động mà còn là biểu hiện sinh động cụ thể
của việc quán triệt sâu sắc nguyên tắc thống nhất giữa lý luận với thực tiễn, giữa
suy nghĩ và hành động, giữa tư tưởng đạo đức và hành vi đạo đức của mỗi người.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương sáng của việc “nói đi đôi với làm”:
Năm 1945, trước nạn đói trên miền Bắc, Người đề xuất toàn dân tiết kiệm
gạo để giúp đồng bào bị đói và Người kêu gọi: “tôi xin đề nghị với đồng bào cả
nước và tôi xin thực hành trước: Cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng nhịn ăn 3
bữa. Đem gạo đó (một bữa một bơ) để cứu dân nghèo”.
Những năm Người làm việc tại Phủ Chủ tịch, khi kinh tế khó khăn, đời sống
nhân dân còn nghèo, mọi người ăn cơm độn ngô, khoai, sắn, Người đề nghị nhà
bếp là: cán bộ, nhân dân ăn độn bao nhiêu phần trăm, nấu cơm độn cho Người từng
ấy giống như cán bộ, nhân dân.
Trong chuyến đi thăm các địa phương, nhất là các chuyến đi trong ngày,
Người thường mang theo cơm nắm với muối vừng vì không muốn phiền hà đến cơ sở. 6
Về chỗ ở, Người khước từ ở ngôi nhà sang trọng của Toàn quyền Đông
Dương trước đây mà chỉ ở ngôi nhà của người công nhân phục vụ. Người đi dép
lốp, mặc áo vá vai, dùng chiếc ô tô cũ, mà coi đó là “cái phúc của dân, đừng bỏ cái
phúc đó đi”. Mùa hè nóng bức, Hồ Chí Minh dùng chiếc quạt lá cọ, “Để dành điện
phục vụ cho sản xuất, dành điện phục vụ sinh hoạt cho nhân dân”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh làm những việc như thế để thực hiện điều Người nói:
Cơm chúng ta ăn, áo chúng ta mặc, vật liệu chúng ta dùng, đều do mồ hôi nước
mắt của nhân dân mà ra. Vì vậy, chúng ta phải đền bù xứng đáng cho nhân dân.
Muốn làm được như vậy, chúng ta phải cố gắng thực hiện cần, kiệm, liêm, chính.
Trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
thấm nhuần sâu sắc đặc trưng truyền thống văn hóa phương Đông là “một tấm
gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền” nên nhiều khi
Người đã giải thích lý luận bằng thực tiễn, bằng hành động, bằng việc làm, thấy
làm đúng, làm phải, mọi người khắc làm theo. Thủ tướng Phạm Văn Đồng lúc sinh
thời đã nhận xét: “Mọi lời nói, việc làm của Hồ Chí Minh đều thiết thực và cụ thể.
Nói là làm, thường là làm nhiều hơn nói, có khi làm mà không cần nói, tư tưởng
thể hiện trong hành động".
Nói đi đôi với làm, nói phải đúng chủ trương, chính sách của Ðảng và Nhà
nước, không được xuyên tạc, nói sai. Cán bộ, đảng viên phải nắm vững đường lối
cách mạng của Ðảng trong toàn bộ tiến trình cách mạng và được cụ thể hóa trong
từng giai đoạn. Nắm vững đường lối cách mạng để thực hiện cho đúng, để tuyên
truyền, giáo dục, vận động nhân dân làm cho đúng. Phải rèn luyện bản lĩnh vững
vàng để có niềm tin vào mục tiêu lý tưởng cách mạng của Ðảng, dù trải qua những
tình huống phức tạp, những bước ngoặt hiểm nghèo, trung thành với Ðảng, với sự
nghiệp cách mạng, bảo vệ nền độc lập dân tộc và xây dựng xã hội tự do, ấm no,
hạnh phúc cho nhân dân. Ðể nói đúng quan điểm, đường lối của Ðảng, cán bộ,
đảng viên phải nghiêm túc nghiên cứu, học tập lý luận Mác-Lênin. Hồ Chí Minh 7
coi lý luận như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công
việc thực tế. Không có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi.
Nói đi đôi với làm, không được “nói một đằng làm một nẻo”. Theo Hồ Chí
Minh, lời nói cần đi đôi với việc làm, nói được làm được, sẽ mang lại những hiệu
quả lớn, được nhiều người hưởng ứng và làm theo. Không được nói nhiều làm ít
hoặc nói mà không làm. Nếu chính mình tham ô mà bảo người khác liêm khiết thì
không được. Nếu nói rằng phải cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư, mà bản thân
mình lại lười biếng, không hoàn thành những công việc được giao, luôn tìm cách
tham ô tiền của Nhà nước và nhân dân, không tiết kiệm, sống hoang phí, xa hoa
trong khi cuộc sống của đại đa số nhân dân còn nhiều thiếu thốn,… thì những lời
nói đó sẽ không có tác dụng giáo dục.
Hồ Chí Minh cho rằng, để chống việc nói một đằng, làm một nẻo, mỗi cán
bộ đảng viên còn cần phải xác định rõ trách nhiệm của mình. Mỗi người, mỗi
ngành, mỗi giới, mỗi tầng lớp nhân dân đều có những công việc, nhiệm vụ cụ thể.
Khi nói phải gắn với những công việc, nhiệm vụ cụ thể, không chung chung, đại
khái dẫn đến nói chung, ai nói cũng được, nghe thì hay, nhưng không biết thực
hiện thế nào. Nói đi đôi với làm yêu cầu phải đi sâu đi sát, kiểm tra đôn đốc kết
quả của việc thực hiện những công việc đã đề ra, không thể làm theo lối quan liêu,
như cách "tỉnh gửi giấy xuống huyện, huyện gửi giấy về xã…".
Theo Hồ Chí Minh, không được hứa mà không làm. Lời hứa chỉ có giá trị
khi đi liền với việc làm cụ thể. "Làm" ở đây chính là hành động, là hoạt động thực
tiễn, là tổ chức thực hiện, đưa chủ trương, đường lối của Ðảng, chính sách, pháp
luật của Nhà nước vào cuộc sống, từ việc nhỏ đến việc lớn, mang ý nghĩa thiết
thực. Ðối với Ðảng ta, Người yêu cầu “Ðảng phải luôn luôn xét lại những nghị
quyết và những chỉ thị của mình đã thi hành thế nào. Nếu không vậy thì những
nghị quyết và chỉ thị đó sẽ hóa ra lời nói suông mà còn hại đến lòng tin cậy của
nhân dân đối với Ðảng”. Ðối với cán bộ, đảng viên “cần phải óc nghĩ, mắt trông, 8
tai nghe, chân đi, miệng nói, tay làm. Chứ không phải chỉ nói suông, chỉ ngồi viết
mệnh lệnh… phải thật thà nhúng tay vào việc”.
1.2 Xây đi đôi với chống.
Cùng với việc xây dựng đạo đức mới, bồi dưỡng những phẩm chất tốt đẹp,
nhất thiết phải chống nhứng biểu hiện đạo đức sai trái, xấu xa, không phù hợp với
những yêu cầu của đạo đức mới. Xây đi đôi với chống, muốn xây phải chống,
chống nhằm mục đích xây.
Theo Hồ Chí Minh trong đời sống hàng ngày cái tốt, cái xấu, đạo đức, phi
đạo đức luôn luôn đan xe lẫn nhau. Chính vì vậy vừa phải xây dựng đạo đức mới,
vừa phải chống cái phi đạo đức.
Muốn xây phải chống, chống nhằm mục đích xây. Cũng vì vậy Hồ Chí Minh
căn dặn toàn Đảng: “Phải cương quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân nâng cao đạo
đức cách mạng bồi dưỡng tư tưởng tập thể, tinh thần đoàn kết, tính tổ chức và kỷ luật”.
Việc xây dựng đạo đức mới trước hết phải được tiến hành bằng việc giáo
dục những phẩm chất, chuẩn mực đạo đức từ trong gia đình, nhà trường, xã hội
nhất là trong những tập thể gắn với hoạt động mỗi người. Vấn đề quan trọng trong
việc giáo dục đạo đức là phải khơi dậy ý thức đạo đức lành mạnh ở mọi người để
mọi người tự giác nhận thức được trách nhiệm đạo đức của mình. Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã nói, cảm nhận thấy sâu sắc việc trau dồi đạo đức cách mạng là việc làm
“Sung sướng vẻ vang nhất trong đời này” tiếp nhận sự giáo dục đạo đức là vấn đề
nhất thiết không thể thiếu được, nhưng sự tự giáo dục, tự trau dồi đạo đức ở mỗi
người còn quan trọng hơn nhiều, đó cũng chính là điều mà Hồ Chí Minh nói về
niềm vui của việc trau dồi đạo đức phải trở thành phổ biến trong xã hội.
Khi xây dựng, bồi dưỡng phẩm chất đọa đức mới phải gắn liền chống lại cái
xấu, cái sai, cái vô đạo đức thường diễn ra hàng ngày. 9
Để xây và chống có kết quả tạo thành phong trào quần chúng rộng rãi. Muốn
xây dựng đạo đức mới, chung quy lại phải chống cho được chủ nghĩa cá nhân.
Trong tác phẩm: Nâng cao đạo đức cách mạng quét sạch chủ nghĩa cá nhân được
công bố ngày 3/2/1969, nhân kỷ niệm lần thứ 39 ngày thành lập Đảng Cộng sản
Việt Nam đã mang ý nghĩa xây đi đôi với chống. Muốn nêu cao đạo đức cách
mạng phải quét sạch chủ nghĩa cá nhân.
Hồ Chí Minh khẳng định: “Nói tóm tắt, thì đạo đức cách mạng là quyết tâm
suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng. Đó là điều chủ chốt nhất”. Đạo đức
ấy được thể hiện ở các phẩm chất: trung với nước, hiếu với dân; yêu thương con
người; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; tinh thần quốc tế trong sáng. Những
phẩm chất đó có mối quan hệ tác động qua lại biện chứng với nhau, thiếu một
phẩm chất thì người cán bộ, đảng viên không thể làm tròn nhiệm vụ do Đảng, nhân
dân và cách mạng giao phó.
Xây dựng đạo đức bằng việc khơi dậy ý thức tự nguyện vươn lên của con
người tới chân, thiện, mỹ từ đó tạo ra năng lực trau dồi đạo đức trong mỗi con
người, loại bỏ cái ác, xấu, vô đạo đức. Cùng với xây, nhiệm vụ chống có vị trí đặc
biệt quan trọng để tạo môi người cho cái đẹp nảy nở và phát triển. Người khẳng
định phải kiên quyết chống lại những tệ nạn tham ô, tham nhũng, lãng phí, quan
liêu, xa rời quần chúng…Đó là kẻ thù nguy hiểm của nhân dân, là giặc nội xâm,
giặc ở trong lonhf phá từ trong phá ra. Xây phải gắn liền với chống, trong xây có
chống và ngược lại. Theo đó việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng theo tư
tưởng Hồ Chí Minh ở các cơ quan, đơn vị phải được tiến hành thường xuyên, liên
tục. Kết hợp chặt chẽ các biện pháp tuyên truyền, giáo dục với biện pháp hành
chính, xử lý kỷ luật nghiêm minh, tăng cường đấu tranh chống lại những biểu hiện
suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”,
“tự chuyển hóa” trong nội bộ. Giữa xây và chống không được tuyệt đối hóa mặt
nào hoặc xem nhẹ mặt nào, trong khi kết hợp chặt chẽ giữa hai yêu tố đó cần coi 10
trọng, tăng cường công tác giáo dục, động viên, thuyết phục. Xây dii đối với chống
yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên cần phải thuyền xuyên tự soi mình, tự sửa, đánh giá
đúng ưu điểm, khuyết điểm của bản thân và tìm biện pháp khắc phục, sửa chữa.
Coi đó là công việc như “rửa mặt hàng ngày” để gột rửa, làm sạch những vết bẩn,
những hạn chế, thiếu sót, chủ động rèn luyện đạo đức của người cán bộ, đảng viên.
Bác sớm nhận ra cái ý thức tham lam cần đề phòng và chống lại nó của
người cách mạng. Tham ô là kẻ thù nguy hiểm nhất, bởi đó là hành động đê tiện
nhất trong xã hội. Nó nguy hiểm đên nức mà Người từng xếp căn bệnh này ngang
hàng với tội phản quốc. Năm 1945, khi trả lời các nhà báo nước ngoài, Người nói
“Nếu cần có đảng phái thì sẽ là Đảng dân tộc Việt Nam, Đảng đó sẽ chỉ có một
mục đích làm cho dân tộc ta hoàn toàn độc lập. Đảng viên của Đảng đó sẽ là tất cả
quốc dân Việt Nam, trừ những kẻ phản quốc và những kẻ tham ô ra ngoài”. Theo
Người, nguồn gốc của tham nhũng là do tha hóa quyền lực Nhà nước, do thiếu dân
chủ. Thiếu dân chủ, được Hồ Chí Minh xem xét từ hai phía. Thứ nhất, là từ phía
cán bộ, công chức Nhà nước mắc bệnh quan liêu mệnh lệnh. Nguyên nhân là do:
“Xa nhân dân…khinh nhân dân…Sợ nhân dân…Không tin cậy nhân dân….Không
hiểu biết nhân dân….Không yêu thương nhân dân….Thậm chí còn lừa phỉnh dân
và dọa nạt dân”. Thứ hai “Quan tham vì dân dại”. Nếu dân hiểu biết, không chịu
đút lót, thì “quan” dù không liêm cũng phải hóa liêm. Vì vậy “dân phải biết quyền
hạn của mình, phải biết kiểm soát cán bộ thực hiện chữ liêm”.
Tham ô, tham nhũng là vướng vào chủ nghĩa cá nhân, là trục lợi: “Là người
có quyền mà thiếu lương tâm là có dịp đục khoét, có dịp ăn của đút, có dịp “dĩ
công vi tư”. Vì thế, muốn chống tham nhũng, phải quét sạch chủ nghĩa cá nhân với
tất cả các biện pháp, trong đó “Pháp luật phải thẳng tay trừng trị những kẻ bất liêm,
bất kỳ kẻ ấy ở địa vị nào, làm nghề gì”. Trong bài viết “Thực hành tiết kiệm, chống
tham ô, lãng phí, chống bệnh quan liêu”, Chủ tịch Hồ Chí Minh dẫn lời Xtalin về
cách thức phòng, chống lãng phí và coi đây như một “nghệ thuật”, nhưng “nghệ 11
thuật” đó không phải dễ: “Đồng chí Xtalin dạy chúng ta: “Phải tiết kiệm tiền bạc,
lại phải chi tiêu tiền bạc ấy cho hợp lý. Không được phí phạm một đồng xu nào của
dân. Phải dùng toàn bộ tiền bạc ấy vào công nghệ của nươc ta. Không như vậy thì
chúng ta sẽ vấp phải cái nguy hiểm lãng phí, cái nguy hiểm dùng tiền vào những
việc không cần kịp cho sự phát triển công nghệ, cho sự bồi bổ kinh tế của nhân
dân. Khéo tính toán, chi tiêu tiền bạc cho hợp lý – Đó là nghệ thuật quan trọng.
Nghệ thuật ấy không phải là dễ”.
Đấu tranh chống tham nhũng thực chất là đấu tranh chống suy thoái, tiêu
cực từ trong nội bộ. Người vi phạm phần lớn là người có chức, có quyền. Vì vậy,
cuộc đấu tranh này rất gay go, phức tạp. Muốn có kết quả, phải đấu tranh kiên trì
và triệt để, phải phát động cho được đông đảo đảng viên và nhân dân tham gia,
thực hiện phương châm mà Hồ Chủ tịch thường nhắc nhở: "Dễ trăm lần không dân
cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”.
1.3 Tu dưỡng đạo đức suốt đời.
Tu dưỡng, rèn luyện đạo đức suốt đời là yêu cầu cốt lõi trong rèn luyện đạo
đức bởi theo Hồ Chí Minh: đạo đức cách mạng phải qua đấu tranh rèn luyện bền bỉ
mới thành. Người khẳng định: “Đạo đức cách mạng không phải ở trên trời sa
xuống, nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố cũng
như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”. Việc giáo dục, rèn
luyện đạo đức cách mạng phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, mọi lúc, mọi
nơi. Việc tu dưỡng đạo đức của mỗi người phải được thực hiện qua hoạt động thực
tiễn, thực hiện nhiệm vụ, công việc được giao.
1.3.1 Việc tu dưỡng đạo đức phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, lâu
dài, suốt cuộc đời.
Hồ Chí Minh đã nhiều lần chỉ rõ: mỗi người phải thường xuyên, chăm lo tu
dưỡng đạo đức như việc rửa mặt hàng ngày, đó cũng là công việc phải làm kiên trì,
bền bỉ suốt cả cuộc đời, không người nào có thể chủ quan tự mãn. Hồ Chí Minh 12
khẳng định: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh,
rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài
càng sáng, vàng càng luyện càng trong”. Do không chí ý điều này, nên có những
người trong lúc tranh đấu thì hăng hái, trung thành, không sợ nguy hiểm, không sợ
cực khổ, không sợ quân địch, nghĩa là có công với cách mạng. Song, đến khi có ít
quyền hạn trong tay thì tỏ ra kiêu ngạ, xa xỉ, phạm vào tham ô, lãng phí, quan liêu,
không tự giác mà biến thành người có tội với cách mạng. Từ đó, Người đi đến kết
luận: “Một dân tộc, một Đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đạo, có sức
hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến
và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu xa vào chủ nghĩa cá nhân. Cho
nên trong khi ta kiên trì và đẩy mạnh cuộc chiến đấu chống Mỹ, cứu nước, làm cho
văn minh chiến thắng bạo tàn thì đồng thời phải loại trừ những cái xấu xa do chế
độ cũ để lại trong xã hội và trong mỗi con người”.
Trong giáo dục đạo đức cho cán bộ, Hồ Chí Minh đã nhiều lần nhấn mạnh tu
dưỡng đạo đức là một quá trình đấu tranh quyết liệt, lâu dài trong nội tâm của mỗi
con người. Vì thế, việc rèn luyện đạo đức đòi hỏi mỗi cán bộ phải có dũng khí đấu
tranh với chính mình và phải kiên trì bền bỉ, nỗ lực tu dưỡng đạo đức suốt đời. Hồ
Chí Minh chỉ dẫn một cách sâu sắn về cuộc đấu tranh phức tạp, lâu dài này, Trong
bài nói tại Lớp chính Đảng Trùn ương khóa 2 (tháng 3/1953), Người ví trong bản
thân mỗi người đều có “hai phe: một phe thiện và một phe ác. Hai phe cùng đấu
tranh với nhau. Nếu đấu tranh để phe thiện thắng thì phe ác phải bại. Nếu không
đấu tranh mà để cho phe thiện bại, thì là hỏng”.
1.3.2 Việc tu dưỡng phải trên tinh thần tự giác, tự nguyện, dựa vào lương
tâm của mỗi người.
Một nền đạo đức mới chỉ có thể xây dựng trên cơ sở tự giác tu dưỡng đạo
đức của mỗi người. Hồ Chí Minh cho rằng đã là người thì ai cũng có chỗ hay, chỗ
dở, chỗ xấu, chỗ tốt, ai cũng có cái thiện, cái ác trong mình. Điều quan trọng là 13
dám nhìn thẳng vào con người mình, không tự lừa dối, huyễn hoặc; thấy được cái
hay, cái tốt, cái thiện để phát huy, thấy được cái dở, cái xấu, cái ác để khắc phục.
Hồ Chí Minh luôn quan tâm, phải làm thế nào để mọi người tự nhận thấy việc tu
dưỡng đạo đức cách mạng là một việc phải kiên trì, thường xuyên, liên tục. Người
nhắc lại luận điểm của Khổng Từ là “Chính tâm, tu thân” để “tề gia, trị quốc, bình
thiên hạ”, và chỉ rõ: “Chính tâm, tu thân tức là cải tạo. Cải tạo cũng phải trường kỳ
gian khổ, vì đó là một cuộc cách mạng trong bản thân của mỗi người. Bồi dưỡng tư
tưởng mới để đánh thắng tư tưỡng cũ, đoạn tuyệt với con người cũ để trở thành con
người mới không phải là việc dễ dàng….Dù khó khăn gian khổ, nhưng muốn cải
tạo thì nhất định phải thành công”. Nếu người cán bộ cách mạng không làm được
như vậy, thì ở thời kỳ này giữ được đạo đức trong sáng nhưng đến thời kỳ khác lại
có thể thoái hóa, biên chất, hư hỏng.
Trong giáo dục đạo đức cho cán bộ, Hồ Chí Minh đã nhiều lần nhấn mạnh tu
dưỡng đạo đức là một quá trình đấu tranh quyết liệt, lâu dài trong nội tâm của mỗi
con người. Đạo đức cách mạng là nhằm giải phóng con người và đó là đạo đức của
những con người được giải phóng. Vì vậy, sự tu dưỡng phải xuất phát từ lương tâm
của mỗi người, hướng tới mục tiêu phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Không
vượt qua được chính mình, không chiến thắng được giặc trong lòng thì không thể
có đạo đức cách mạng. Hồ Chí Minh viết: “Tư tưởng cộng sản với tư tưởng cá
nhân ví như lúa với cỏ dại. Lúa phải chăm bón rất khó nhọc thì mới tốt được. Còn
cỏ dại không cần chăm bón cũng mọc lu bù. Tư tưởng cộng sản phải rèn luyện gian
khổ mới có được. Còn tư tưởng cá nhân thì cũng như cỏ dại, sinh sôi, nảy nở rất dễ”.
1.3.3 Tu dưỡng đạo đưc phải được thực hiện thông qua các hoạt động thực
tiễn của mỗi người.
Theo Hồ Chí Minh, đối với mỗi người, việc tu dưỡng đạo đức phải được
thực hiện trong mọi hoạt động thực tiễn, trong đời tư cũng như đời công – sinh 14
hoạt, học tập, lao động, chiến đấu; trong mọi mối quan hệ từ hẹp đến rộng, từ nhỏ
đến lớn – gia đình, nhà trường, xã hội; từ quan hệ bạn bè, đồng chí, anh em đến
quan hệ tập thể, với cấp trên cấp dưới, với Đảng, với nước, với dân và cả trong các mối quan hệ quốc tế.
Trong cuộc sống, mỗi người có nhiều cương vị, nhiều vai trò khác nhau đòi
hỏi phải điều chỉnh hành vi của mình, và phẩm chất đạo đức của mỗi người được
thể hiện rất cụ thể, phong phú và đa dạng. Thông qua hoạt động thực tiễn, thông
qua quá trình tu dưỡng rèn luyện công phu mới có được phẩm chất đạo đức tốt đẹp
và phẩm chất ấy ngày càng được bồi đắp, nâng cao, hoàn thiện. Bài học đó đã được
Hồ Chí Minh đúc kết ở 4 câu thơ:
“Gạo đem vào giã bao đau đớn,
Gạo giã xong rồi trắng tựa bông;
Sống ở trên đời người cũng vậy,
Gian lao rèn luyện mới thành công”.
2. Vận dụng quan điểm HCM về các nguyên tắc xây dựng đạo đức cách mạng
và rèn luyện, tu dưỡng đạo đức của bản thân.
2.1 Thực trạng việc xây dựng đạo đức cách mạng của thanh niên hiện nay.
Với quan điểm đạo đức là gốc của người cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh
rất coi trọng việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đoàn viên, thanh
niên. Người thường xuyên động viên tuổi trẻ tu dưỡng đạo đức, không ngừng học
tập vươn lên để xứng đáng là người chủ tương lai của nước nhà. Trong lần nói
chuyện với thanh niên tại Đại hội sinh viên Việt Nam lần thứ II ngày 7/5/1958,
Người nhấn mạnh: “Thanh niên bây giờ là một thế hệ vẻ vang, vì vậy cho nên phải
tự giác tự nguyện mà tự động cải tạo tư tưởng của mình để xứng đáng với nhiệm
vụ của mình. Tức là thanh niên phải có đức, có tài”. Trong Di chúc thiêng liêng
của mình, ngay sau phần nói về Đảng, Người đã căn dặn: “Đoàn viên và thanh niên 15
ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí
tiến thủ. Đảng cần chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ thành những người
kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”.
Hiện nay, đất nước ta vẫn đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức.
Trong lãnh đạo, quản lý, trong tổ chức thực hiện, chúng ta vẫn còn không ít hạn
chế, yếu kém; vẫn còn những vấn đề chưa được giải quyết triệt để, nhiều điểm
nghẽn chưa được tháo gỡ; trong khi những yêu cầu, nhiệm vụ mới, thách thức và
mâu thuẫn mới, những vấn đề lớn, phức tạp tiếp tục phát sinh. Các thế lực thù địch
vẫn luôn tìm mọi cách phá hoại sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta; xuyên tạc,
kích động, chia rẽ hòng làm tan rã Đảng ta, chế độ ta. Vì vậy, việc học tập và làm
theo tư tưởng, phong cách Hồ Chí Minh luôn là vấn đề quan trọng mà mỗi thanh
niên phải luôn phấn đấu thực hiện.
Với tầm nhìn của một lãnh tụ thiên tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ
những điểm mạnh, điểm yếu của thanh niên và vai trò đặc biệt quan trọng của
thanh niên đối với tương lai, vận mệnh của dân tộc. Thanh niên chính là lực lượng
đông đảo, năng động, sáng tạo, giàu nghị lực, khát vọng và ý chí vươn lên. Tuy
nhiên, do tuổi đời còn trẻ, kinh nghiệm sống chưa có nhiều, nên thường hay vấp
ngã, sai lầm, Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị phải thường xuyên chăm lo, bồi
dưỡng, giáo dục đạo đức cách mạng, phẩm chất và năng lực cho thanh niên. Đối
với thanh niên, việc học tập, tu dưỡng đạo đức suốt đời phải trở thành việc làm
thường xuyên, tự thân, tự giác. Để nâng cao chất lượng, hiệu quả việc tu dưỡng,
rèn luyện đạo đức trong giai đoạn hiện nay, thanh niên cần tập trung thực hiện tốt
một số vấn đề chủ yếu sau:
- Thanh niên cần xác định rõ những nội dung tu dưỡng đạo đức, rèn luyện đạo đức trong tình hình hiện nay.
Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã
hội mới là một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, 16
một cuộc đấu tranh rất phức tạp, lâu dài, gian khổ. Sức có mạnh mới gánh được
nặng và đi được xa. Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng,
mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”. Người nhấn mạnh: “Nói
chung thanh niên phải chuẩn bị làm người chủ nước nhà. Muốn thế phải ra sức học
tập chính trị, kỹ thuật, văn hóa, trước hết phải rèn luyện và thấm nhuần tư tưởng xã
hội chủ nghĩa, gột rửa cá nhân chủ nghĩa”
- Thanh niên nhận thức rõ tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cần được tiến hành thường
xuyên, liên tục, suốt cả đời.
Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Đường đời là một chiếc thang không có nấc
chót; học tập là một quyển vở không có trang cuối cùng”. Bác Hồ đặt ra yêu cầu
“Thanh niên phải luôn luôn rèn luyện đạo đức cách mạng”. Nghĩa là mỗi đoàn
viên, thanh niên phải tự giác rèn luyện, không ngừng học tập nâng cao trình độ,
gương mẫu xung phong trong mọi công việc. Đoàn viên, thanh niên – những người
đang trong quá trình tích lũy tri thức và hình thành nhân cách, thì tự tu dưỡng, rèn
luyện của mỗi người “phải được tiến hành thường xuyên như đánh răng, rửa mặt hàng ngày”.
- Mỗi đoàn viên, thanh niên gắn việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức với thực tiễn
hoạt động học tập, lao động, công tác, trong các mỗi quan hệ của bản thân.
Việc tự tu dưỡng, rèn luyện đạo đức đòi hỏi thanh niên phải biết rèn luyện
mình trong thực tiễn xã hội. Thanh niên thời đại Hồ Chí Minh cần phải đắm mình
trong thực tiễn, chủ động tham gia các hoạt động chính trị – xã hội do tổ chức
Đoàn, Hội các cấp tổ chức; quan tâm thường xuyên đến công việc của các cấp ủy
đảng, chính quyền địa phương, cơ quan, đơn vị; tránh tình trạng “nhạt đảng, khô
đoàn, xa rời chính trị”. Thực tiễn xã hội rất phong phú và là nơi kiểm nghiệm quan
điểm, lý luận và mọi hiện tượng, sự vật trong cuộc sống; là nơi con người được thử
thách, được rèn luyện nhiều mặt.
2.2 Liên hệ với bản thân. 17
Là sinh viên của Học viện Báo chí và Tuyên truyền em nhận thấy việc rèn
luyện, tu dưỡng đạo đức theo phong cách Hồ Chí Minh của bản thân hay của các
thanh niên hiện nay là vấn đề hết sức quan trọng để có thể góp phần xây dựng nước nhà vững mạnh.
Từ nhiều năm qua, để cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, chính sách pháp
luật của Nhà nước trong công tác chăm lo, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống văn hóa cho thanh niên, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã
triển khai nhiều văn bản chỉ đạo với nhiều nhóm giải pháp đồng bộ và toàn diện.
Trong đó, việc xây dựng các tiêu chí, chuẩn mực đạo đức của thanh niên Việt Nam
thời kỳ mới được đặc biệt quan tâm. Năm 2013, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh đã triển khai Cuộc vận động “Xây dựng giá trị hình mẫu thanh niên Việt
Nam thời kỳ mới” với 03 tiêu chí nền tảng: “Tâm trong – Trí sáng – Hoài bão lớn”
và được cụ thể hóa thành 12 tiêu chí cụ thể theo Kế hoạch số 131-KH/TWĐTN-
BTG ngày 28/12/2018 của Ban Thường vụ Trung ương Đoàn khóa XI, đó là: (1)
Có lý tưởng cách mạng, (2) Bản lĩnh vững vàng, (3) Giàu lòng yêu nước, (4) Đạo
đức trong sáng, (5) Lối sống văn hóa, (6) Tuân thủ pháp luật, (7) Tiên phong hành
động, (8) Sáng tạo không ngừng, (9) Học tập liên tục, (10) Có sức khỏe tốt, (11)
Kỹ năng phù hợp, (12) Khát vọng vươn lên.
Như vậy, nội dung đạo đức bao trùm để thanh niên Việt Nam tu dưỡng, rèn
luyện trong giai đoạn hiện nay chính là “Tâm trong – Trí sáng – Hoài bão lớn”,
trong đó, “Tâm trong” được xác định là căn bản trong rèn luyện, tu dưỡng đạo đức
của thanh niên. “Tâm trong” là nói đến nhân cách, bản lĩnh chính trị. 18 KẾT LUẬN
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người nêu một tấm gương mẫu mực về thực hành
đạo đức cách mạnh để toàn Đảng, toàn dân noi theo. Suốt cuộc đời hoạt động cách
mạng, lãnh tụ Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm tới giáo dục, rèn luyện đạo đức cách
mạng cho cán bộ, đảng viên, học sinh – sinh viên và nhân dân.
Đạo đức, hiểu một cách tổng quát là toàn bộ những chuẩn mực, những quy
tắc, những quan niệm về các giá trị thiện ác, lương tâm, trách nhiệm, danh dự,
hạnh phúc, công bằng... được xã hội thừa nhận, quy định hành vi, quan hệ giữa con
người với sự nghiệp, giữa con người với nhau và giữa con người với xã hội. Xuất
phát từ bản chất con người luôn có khát vọng hướng tới chân, thiện, mỹ nhằm hoàn
thiện bản thân. Để vươn tới sự hoàn thiện, trước hết con người phải tự tu dưỡng
hoàn thiện mình về đạo đức. Do vậy, đạo đức là yếu tố cơ bản của nhân cách, tạo nên giá trị con người.
Bác Hồ kính yêu đã cho rằng, đối với các dân tộc phương Đông giàu tình
cảm, trọng đạo lý, việc tu dưỡng đạo đức của mỗi cá nhân, mỗi con người có vai
trò vô cùng quan trọng. Riêng đối với thế hệ trẻ, việc tu dưỡng này còn quan trọng
hơn vì họ là người chủ tương lai của đất nước, là cái cầu nối giữa các thế hệ.
Người tiếp sức cách mạng cho thanh niên già, đồng thời là người phụ trách dìu dắt
thế hệ thanh niên tương lai. Chính vì vậy, việc giáo dục đạo đức và chăm lo cho
việc rèn luyện đạo đức của học sinh, sinh viên được Bác Hồ và Đảng ta quan tâm rất sớm. 19
Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh không phải chỉ thông
qua những tác phẩm của Người về đạo đức mà quan trọng hơn là phải thông qua
chính hành vi được thể hiện trong toàn bộ hoạt động thực tiến của Người; thông
qua mẫu mực đạo đức trong sáng mà Người đã để lại cho toàn Đảng, toàn dân và
toàn quân ta học tập. Sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn đã trở thành một đặc
trưng nổi bật của Hồ Chí Minh.