Quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận Dân tộc thống nhất và sự vận dụng trong giai đoạn hiện nay | Tiểu luận Tư tưởng Hồ Chí Minh

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
KHOA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH TIỂU LUẬN
MÔN: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
QUAN ĐIỂM HỒ CHÍ MINH VỀ MẶT TRẬN
DÂN TỘC THỐNG NHẤT VÀ SỰ VẬN DỤNG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY Họ và tên: Mai Quỳnh Hoa
Mã số sinh viên: 2056160063
Lớp: Truyền thông Marketing A2 K40 MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...................................................................................................................1
NỘI DUNG...............................................................................................................4
Chương 1: Quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận dân tộc thống nhất - Cơ sở
lý luận.....................................................................................................................4
1.1. Khái niệm.....................................................................................................4
1.2. Phân tích nội dung quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận dân tộc thống
nhất......................................................................................................................5
Chương 2: Vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận dân tộc thống
nhất vào giai đoạn hiện nay................................................................................12
2.1. Đặc điểm tình hình mới............................................................................12
2.2. Thực trạng vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận Dân tộc
thống nhất ngày nay........................................................................................12
2.3. Giải pháp để vận dụng tốt hơn quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận
Dân tộc thống nhất trong giai đoạn hiện nay................................................20
KẾT LUẬN.............................................................................................................23
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................25 1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, đại đoàn kết dân tộc không chỉ dừng lại ở quan
niệm, ở những lời kêu gọi, hiệu triệu mà phải trở thành một chiến lược cách mạng.
Nó phải biến thành sức mạnh vật chất, trở thành lực lượng vật chất có tổ chức. Tổ
chức đó chính là Mặt trận dân tộc thống nhất. Tư tưởng Hồ Chí Minh về Mặt trận
Dân tộc Thống nhất là một hệ thống những quan điểm khá hoàn chỉnh về công tác
Mặt trận, bắt nguồn từ quan điểm nhất quán của Người về vai trò quyết định của
quần chúng trong lịch sử, coi cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân.
Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam là một nhân tố thắng lợi của cách
mạng, là vũ khí chính trị không thể thiếu để nhân dân ta phát huy sức mạnh tổng
hợp của mình trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, giành lại độc lập - tự do và
xây dựng cuộc sống ấm no - hạnh phúc. Đặt trong bối cảnh dịch bệnh, thiên tai, lũ
lụt như ngày nay, việc phát huy vai trò của khối đại đoàn kết dân tộc, cũng như
hiểu rõ về Mặt trận Dân tộc thống nhất lại càng cấp thiết hơn bao giờ hết. Dựa trên
cơ sở đó, tác giả đã lựa chọn đề tài “Quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận Dân tộc
thống nhất và sự vận dụng trong giai đoạn hiện nay làm đề tài tiểu luận kết thúc môn.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu về tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây dựng Mặt trận Dân tộc
Thống nhất, về bản chất cũng như những nguyên tắc xây dựng và hoạt động của tổ
chức Mặt trận Dân tộc Thống nhất. 2
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu, nhiệm vụ của đề tài đi vào các vấn đề sau đây:
- Hệ thống hóa, làm rõ quan điểm của Hồ Chí Minh về Mặt trận dân tộc thống nhất
bao gồm: quan điểm chỉ đạo, nguyên tắc xây dựng và hoạt động của Mặt trận dân tộc thống nhất.
- Xem xét và đánh giá thực trạng vận dụng tư tưởng/quan điểm Hồ Chí Minh về
Mặt trận dân tộc thống nhất, từ đó đề ra giải pháp nhằm thực hiện tốt hơn quan
điểm Hồ Chí Minh vào tình hình hiện nay
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu ở bài tiểu luận này là quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt
trận Dân tộc thống nhất và sự vận dụng quan điểm này vào giai đoạn hiện nay. 3.2. Phạm vi nghiên cứu
Về thời gian, đề tài nghiên cứu quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận dân tộc
thống nhất và sự vận dụng quan điểm này tập trung vào giai đoạn hiện nay.
Về không gian, đề tài được thực hiện nghiên cứu dựa trên những tài liệu lịch
sử cụ thể, chính thống về Đảng Cộng Sản và Mặt trận Dân tộc thống nhất.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận 3
Nghiên cứu trên cơ sở thế giới quan, phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa
Mác - Lênin và bản thân các quan điểm có giá trị phương pháp luận của Hồ Chí Minh.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp cụ thể: vận dụng phương pháp lịch sử và phương pháp lôgich, các
phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, đối chiếu, v.v..
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
Đề tài “Quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận dân tộc thống nhất và sự vận dụng
trong giai đoạn hiện nay” cho chúng ta một cái nhìn tổng thể và sâu sắc về sự đóng
góp quan trọng của Mặt trận trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, cũng
như trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Nghiên cứu đề tài để nắm được những quan điểm, tư tưởng của Đảng và chủ tịch
Hồ Chí Minh về xây dựng Mặt trận Dân tộc Thống nhất trong xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Từ đó vận dụng trong công cuộc Đổi mới hiện nay, phát
huy sức mạnh của các tầng lớp nhân dân, đồng tâm hiệp lực, đem hết nhiệt tình, trí
tuệ và tài năng cống hiến cho sự chấn hưng đất nước, thực hiện lời dạy của chủ tịch Hồ Chí Minh.
6. Kết cấu của tiểu luận
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, kết cấu tiểu luận
gồm có 2 chương và 5 tiết:
Chương 1: Quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận dân tộc thống nhất - Cơ sở lý luận
Chương 2: Vận dụng tư tưởng/quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận dân tộc
thống nhất vào giai đoạn hiện nay 4 NỘI DUNG
Chương 1: Quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận dân tộc thống nhất - Cơ sở lý luận 1.1. Khái niệm
1.1.1. Khái niệm “Quan điểm Hồ Chí Minh”
Có nhiều cách tiếp cận để nêu khái niệm quan điểm (tư tưởng) Hồ Chí Minh.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam (năm 2011)
nêu khái niệm “Tư tưởng Hồ Chí Minh” như sau:
“Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về
những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, kết quả của sự vận dụng và phát
triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và
phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hoá
nhân loại; là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý giá của Đảng và dân tộc ta, mãi
mãi soi đường cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta giành thắng lợi”20.
Khái niệm trên đây chỉ rõ ba yếu tố: một là, nội hàm cơ bản của tư tưởng Hồ
Chí Minh; hai là, cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh; ba là, ý nghĩa của tư tưởng Hồ Chí Minh. 5
1.1.2. Khái niệm “Mặt trận dân tộc thống nhất”
Mặt trận dân tộc thống nhất là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự
nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và các cá
nhân tiêu biểu trong các giai cấp, các tầng lớp xã hội, các dân tộc, các tôn giáo và
người Việt Nam định cư ở nước ngoài.
1.1.3. Khái niệm “Quan điểm Hồ Chí Minh về mặt trận dân tộc thống nhất”
Theo quan điểm Hồ Chí Minh, Mặt trận Dân tộc thống nhất là một hình thức
tổ chức của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Từ rất sớm Hồ Chí Minh đã rất chú ý
đến việc đưa quần chúng nhân dân vào những tổ chức yêu nước phù hợp với từng
giai cấp, tầng lớp, từng giới, từng ngành nghề, từng lứa tuổi, từng tôn giáo. Đó là
các hội ái hữu, tương trợ, công hội, nông hội, đoàn thanh niên, hội phụ nữ, đội
thiếu niên nhi đồng, hội phụ lão, hội Phật giáo cứu quốc, Công giáo yêu nước, các
nghiệp đoàn…nhưng bao trùm nhất là Mặt trận dân tộc thống nhất.
Từ đó tới nay, ở mỗi thời kỳ khác nhau có những hình thức và tên gọi tổ
chức cụ thể khác nhau phù hợp với nhiệm vụ của từng thời kỳ cách mạng nhưng
Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt nam nơi tập hợp các giai tầng trong xã hội vì
những mục tiêu lớn của dân tộc luôn tồn tại và phát triển, Đảng Cộng sản Việt Nam
- người chủ xướng việc hình thành Mặt trận Dân tộc thống nhất trong thời hiện đại
- vừa là thành viên tích cực của Mặt trận vừa bằng sự sáng tạo, đúng đắn trong
đường lối, chính sách, sự gương mẫu phấn đấu vì lợi ích chung của dân tộc đã được
các thành viên của Mặt trận thừa nhận vai trò lãnh đạo.
Hiện nay, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là hình thức tổ chức của Mặt trận Dân
tộc Thống nhất Việt nam với mục tiêu tập hợp và phát huy sức mạnh của khối Đại
đoàn kết toàn dân phấn đấu cho một nước Việt Nam độc lập, tự do, hạnh phúc, dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng văn minh, với sự lãnh đo và dẫn dắt của Đảng Cộng Sản Việt Nam. 6
1.2. Phân tích nội dung quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận dân tộc thống nhất
Một sáng tạo lớn, đồng thời là một cống hiến lớn lao của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, của Đảng ta đối với dân tộc và các dân tộc bị áp bức trên thế giới là việc đề
xướng thành lập Mặt trận dân tộc thống nhất. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng:
Cách mạng giải phóng dân tộc là sự vùng dậy của cả một dân tộc để đánh đổ ách
thống trị của nước ngoài. Giai cấp vô sản không thể tự mình làm nổi mà phải liên
minh với các lực lượng yêu nước trong dân tộc(6). Và “Cuộc cách mạng trong một
nước thuộc địa là một cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ. Để đưa cuộc cách mạng đó
đến thắng lợi, có thể và cần phải thành lập một Mặt trận dân tộc thống nhất rộng
rãi, đoàn kết tất cả các giai cấp và tầng lớp xã hội mong muốn được giải phóng khỏi ách thuộc địa”
1.2.1. Mặt trận dân tộc thống nhất
Do yêu cầu và nhiệm vụ của từng chặng đường lịch sử, Mặt trận dân tộc thống
nhất đã có những tên gọi khác nhau: Hội Phản đế đồng minh (năm 1930); Mặt trận
Dân chủ Đông Dương (năm 1936); Mặt trận Nhân dân phản đế Đông Dương
(1939); Mặt trận Việt Minh (năm 1941); Mặt trận Liên Việt (năm 1951); Mặt trận
dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam (năm 1960); Liên minh các lực lượng dân
tộc, dân chủ và hòa bình Việt Nam (năm 1968); Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (các
năm 1955, 1976)…Tuy nhiên, dù có nhiều tên gọi khác nhau nhưng thực chất chỉ là
một, là tổ chức chính trị - xã hội rộng rãi, tập hợp đông đảo các giai cấp, tầng lớp,
dân tộc, tôn giáo, đảng phái, các tổ chức, cá nhân yêu nước ở trong và ngoài nước,
phấn đấu vì mục tiêu chung là độc lập, thống nhất của Tổ quốc và tự do, hạnh phúc của nhân dân 7
1.2.2. Những quan điểm chỉ đạo trong việc xây dựng Mặt trận dân tộc thống nhất
Thứ nhất, Dựng nước và giữ nước là sự nghiệp của toàn dân
Tư tưởng Hồ Chí Minh về Mặt trận Dân tộc Thống nhất bắt nguồn từ quan
điểm nhất quán của Người về vai trò quyết định của quần chúng trong lịch sử, coi
cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, Đảng chỉ có thể hoàn thành sứ mệnh lịch
sử của mình nếu biết tập hợp, đoàn kết các tầng lớp nhân dân trong Mặt trận Dân
tộc Thống nhất rộng rãi chống kẻ thù chung và xây dựng đất nước.
Trong tác phẩm “Đường kách mệnh”, đồng chí Nguyễn ái Quốc đã nói: Kách
mệnh là việc chung của dân chúng, chứ không phải là việc của một hai người.
Trong “Tuyên ngôn của Đảng cộng sản”, Mác và Ǎngghen chỉ rõ: “… Những
người cộng sản phấn đấu cho sự đoàn kết và liên hợp của các đảng dân chủ ở tất cả
các nước”. Lênin còn cho rằng chỉ một mình giai cấp vô sản tiến hành cuộc đấu
tranh một cách đơn độc “thì đó không những là một điều dại dột, mà còn là một tội ác nữa”.
Quan điểm cơ bản trên đã được thể hiện trong thực tiễn đấu tranh giành và
giữ chính quyền trước đây, cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
hiện nay. Mặt trận dân tộc thống nhất là sự thực hiện bằng tổ chức việc tập hợp và
phát huy sức mạnh toàn dân trong sự nghiệp chung: giải phóng dân tộc và xây dựng
đất nước. Từ ngày thành lập, Đảng ta đã coi Mặt trận dân tộc thống nhất là vấn đề
có ý nghĩa chiến lược, và đã phê phán mọi biểu hiện coi nhẹ công tác mặt trận, hạ
thấp vai trò của quần chúng, coi thường nhân tố dân tộc trong cách mạng. Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã nói: công tác mặt trận là một công tác rất quan trọng trong toàn bộ công tác cách mạng.
Quá trình phát triển của cách mạng, mực dù phải trải qua những bước thăng
trầm, song quan điểm đó luôn luôn nhất quán. Từ Hội Phản đế Đồng minh, Mặt
trận Dân chủ Đông Dương, Mặt trận Phản đế Đông Dương, Mặt trận thống nhất
chống phát xít đến Mặt trận Việt Minh, Mặt trận Liên việt, Mặt trận Dân tộc Giải 8
phóng miền Nam Việt Nam, Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ, hoà bình
Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam… tất cả những thử nghiệm về lý luận và
thực tiễn các phong trào Mặt trận đã đi đến khẳng định những quan điểm đúng đắn
của Hồ Chí Minh về Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam.
Để hình thành được mặt trận, tập hợp được hết thảy các lực lượng cách mạng
và tiến bộ trong mỗi thời kỳ cách mạng, thực hiện theo tư tưởng Hồ Chí Minh,
Đảng đã đề ra những chủ trương, chính sách thích hợp nhằm đoàn kết toàn dân,
phấn đấu cho một mục tiêu nhất định xem đó là chương trình hành động thống nhất
của tất cả các giai cấp, các đảng phái, các lực lượng tham gia Mặt trận dân tộc
thống nhất. Thể hiện tính chất quần chúng rộng rãi trong công tác mặt trận, Đảng
còn linh hoạt trong việc lựa chọn các hình thức và tên gọi của mặt trận, phù hợp với
hoàn cảnh cụ thể và mục tiêu, nhiệm vụ từng thời kỳ cách mạng.
Thứ hai, đoàn kết dân tộc là nguồn sức mạnh của cách mạng.
Một trong những nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam
chính là xây dựng được khối đại đoàn kết dân tộc trên cơ sở liên minh công nông.
Dân tộc ta đã phải trải qua bốn nghìn nǎm lịch sử dựng nước và giữ nước. Quá
trình lịch sử ấy đã hun đúc nên truyền thống yêu nước, đoàn kết, bất khuất của dân
tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Sự đồng tâm của đồng bào ta đúc thành
bức tường đồng xung quanh Tổ quốc. Dù địch hung tàn, xảo quyệt đến mức nào,
đụng đầu nhằm vào bức tường đó, chúng cũng phải thất bại”.
Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ tám khoá I (tháng 5-1941), dưới sự lãnh
đạo trực tiếp của đồng chí Hồ Chí Minh đã chủ trương tạm gác khẩu hiệu tịch thu
ruộng đất của địa chủ, thành lập Mặt trận Việt Minh để mở rộng khối đoàn kết dân
tộc, tập trung mũi nhọn đấu tranh vào nhiệm vụ chống đế quốc, giành độc lập dân
tộc. Dưới ngọn cờ đại đoàn kết của Mặt trận Việt Minh, nhân dân ta đã dấy lên một
cao trào kháng Nhật cứu nước sôi nổi và đều khắp, nắm vững thời cơ đưa Cách
mạng Tháng Tám 1945 đến thắng lợi. 9
Trong lịch sử cách mạng, nhân dân ta còn đoàn kết với nhân dân các dân tộc
Lào và Campuchia anh em, hình thành Mặt trận đoàn kết ba nước, các lực lượng
hoà bình, tiến bộ trên thế giới, kể cả nhân dân tiến bộ Mỹ, ủng hộ sự nghiệp chống
Mỹ, cứu nước của nhân dân ta. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã
hình thành trên thực tế ba tầng mặt trận: ở trong nước, trên bán đảo Đông Dương
và trên thế giới, đoàn kết mọi lực lượng có thể đoàn kết, tranh thủ mọi lực lượng có
thể tranh thủ để lên án và cô lập đế quốc Mỹ xâm lược.
Hơn 60 nǎm qua, nhân dân ta đã tiến hành một cuộc đấu tranh lâu dài chống
lại những đế quốc thực dân lớn mạnh, đã vượt qua biết bao khó khăn, khổ cực, đổ
biết bao xương máu để đưa cách mạng đến thắng lợi vẻ vang cuối cùng. Một trong
những nguyên nhân thắng lợi là Đảng ta luôn chǎm lo xây dựng khối đại đoàn kết
toàn dân trong Mặt trận dân tộc thống nhất theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh:
“Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết.
Thành công, thành công, đại thành công”
Dựa trên tư tưởng nhất quán của Chủ tịch Hồ Chí Minh đảng ta đã xây dựng
nên một khối đại đoàn kết vững bền rộng khắp, chính những điều này đã góp phần
to lớn trong thắng lợi của toàn dân tộc không chỉ trong đấu tranh giành độc lập mà
còn trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
1.2.3. Nguyên tắc xây dựng và hoạt động của Mặt trận dân tộc thống nhất
Theo quan điểm Hồ Chí Minh, vì là tổ chức tập hợp rộng rãi mọi giai cấp,
tầng lớp vì vậy, Mặt trận dân tộc thống nhất phải được xây dựng và hoạt động theo
một số nguyên tắc cơ bản sau đây:
(1) Mặt trận dân tộc thống nhất được xây dựng trên nền tảng liên minh công
nhân - nông dân - trí thức do Đảng Cộng sản lãnh đạo.
Mặt trận dân tộc thống nhất hoạt động phải dựa trên cơ sở liên minh cơ bản đó
để mở rộng Mặt trận, làm cho Mặt trận thực sự quy tụ được cả dân tộc, tập hợp 10
được toàn dân, kết thành một khối vững chắc. Đây là nguyê n tắc cốt lõi trong
chiến lược đại đoàn kết toàn dân tộc của Hồ Chí Minh. Do công - nông là lực lượng
cách mạng nòng cốt nên liên minh cũng là nền tảng của Mặt trận. Tri thức là sức
mạnh riêng có của con người nên để cách mạng thành công, xây dựng khối đại
đoàn kết với nền tảng công-nông-trí là yêu cầu mang tính khách quan. Đặc biệt,
trong Mặt trận, Đảng Cộng sản Việt Nam vừa là thành viên, vừa là lực lượng lãnh đạo.
Tuy nhiên, quyền lãnh đạo Mặt trận không phải do Đảng tự phong cho mình,
mà phải được nhân dân thừa nhận. Hồ Chí Minh nói: “Đảng không thể đòi hỏi Mặt
trận thừa nhận quyền lãnh đạo của mình, mà phải tỏ ra là một bộ phận trung thành
nhất, hoạt động nhất và chân thực nhất. Chỉ trong đấu tranh và công tác hàng ngày,
khi quần chúng rộng rãi thừa nhận chính sách đúng và năng lực lãnh đạo của Đảng,
thì Đảng mới giành địa vị lãnh đạo”277. Như vậy, sự lãnh đạo của Đảng đối với Mặt
trận vừa là một tất yếu, vừa phải có điều kiện. Đảng lãnh đạo Mặt trận trước hết
bằng việc xác định chính sách Mặt trận đúng đắn, phù hợp với từng giai đoạn, từng
thời kỳ cách mạng. Đảng phải dùng phương pháp vận động, giáo dục, thuyết phục,
nêu gương, lấy lòng trung thành để đối xử, cảm hoá, khơi gợi tinh thần tự giác, tự
nguyện, hết sức tránh gò ép, quan liêu mệnh lệnh.
(2) Mặt trận dân tộc thống nhất phải hoạt động trên cơ sở hiệp thương dân chủ.
Hiệp thương dân chủ đòi hỏi tất cả mọi vấn đề của Mặt trận đều phải được
đem ra để tất cả các thành viên cùng nhau bàn bạc công khai, để đi đến nhất trí, loại
trừ mọi sự áp đặt hoặc dân chủ hình thức. Mọi chủ trương, chính sách của Đảng
đều phải được trình bày công khai trước mặt trận. Khi có những lợi ích riêng biệt
không phù hợp, Mặt trận sẽ giải quyết bằng việc nêu cao lợi ích chung của dân tộc.
Lợi ích tối cao của dân tộc thể hiện ở quyền dân tộc cơ bản: độc lập, chủ quyền, 11
thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; là bảo đảm phát triển vững chắc của chế độ xã hội
chủ nghĩa với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Để có
thể xây dựng được khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phải làm cho mọi người thuộc
bất cứ giai tầng nào cũng đặt lợi ích tối cao của dân tộc lên trên hết và trước hết.
Lợi ích tối cao của dân tộc có được bảo đảm thì lợi ích của mỗi bộ phận, mỗi
người mới được thực hiện. Mỗi bộ phận, mỗi người lại có những lợi ích riêng khác
nhau. Những lợi ích riêng chính đáng, phù hợp với lợi ích chung của đất nước và
dân tộc phải được tôn trọng. Ngược lại, những gì riêng biệt, không phù hợp sẽ dần
dần được giải quyết bằng lợi ích chung của dân tộc, bằng sự nhận thức ngày càng
đúng đắn hơn của mỗi người, mỗi bộ phận về mối quan hệ giữa lợi ích chung và lợi
ích riêng. Tổ chức Mặt trận cần đặc biệt quan tâm, xem xét và giải quyết thỏa đáng
vấn đề này đối với các thành viên tham gia bằng việc thực hiện nghiêm túc nguyên
tắc hiệp thương dân chủ, cùng bàn bạc để đi đến nhất trí, loại trừ mọi sự áp đặt và dân chủ hình thức.
(3)Mặt trận dân tộc thống nhất phải hoạt động theo nguyên tắc đoàn kết thật
sự, lâu dài, chặt chẽ, chân thành, thân ái giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
Giữa các thành viên của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, bên cạnh những điểm
tương đồng, vẫn có những điểm khác nhau cần bàn bạc để đi đến nhất trí, bên cạnh
những nhân tố tích cực vẫn có những nhân tố tiêu cực cần phải khắc phục. Để giải
quyết vấn đề này, một mặt, Hồ Chí Minh nhấn mạnh phương châm “cầu đồng tồn
dị” lấy cái chung để hạn chế cái riêng, cái khác biệt; mặt khác, Người nêu rõ rằng,
đoàn kết phải gắn với đấu tranh, đấu tranh để tăng cường đoàn kết. Người thường
xuyên căn cặn phải khắc phục tình trạng đoàn kết xuôi chiều, phải nêu cao tinh thần
tự phê bình và phê bình để biểu dương mặt tốt, khắc phục mặt chưa tốt, củng cố
đoàn kết nội bộ. Đoàn kết thật sự nghĩa là mục đích phải nhất trí và lập trường cũng
phải nhất trí, vừa đoàn kết, vừa đấu tranh, học những cái tốt của nhau, phê bình
những cái sai của nhau và phê bình trên lập trường thân ái vì nước, vì dân. 12
Trong quá trình xây dựng, củng cố và phát triển Mặt trận dân tộc thống nhất,
Đảng luôn đấu tranh chống khuynh hướng hẹp hòi, coi nhẹ việc tranh thủ tất cả các
lực lượng có thể tranh thủ được, đồng thời chống khuynh hướng đoàn kết một
chiều, đoàn kết mà không có đấu tranh đúng mức trong nội bộ Mặt trận. Trong Đại
hội thống nhất Mặt trận Việt Minh - Liên Việt (3-1951), Hồ Chí Minh nêu rõ:
“Trong Đại hội này, chúng ta có đại biểu đủ các tầng lớp, các tôn giáo, các dân tộc,
già có, trẻ có, nam có, nữ có, thật là một đại gia đình tương thân tương ái. Chắc
rằng sau cuộc Đại hội, mối đoàn kết thân ái sẽ phát triển và củng cố khắp toàn dân”
Chương 2: Vận dụng Quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận Dân tộc thống
nhất vào giai đoạn hiện nay
2.1. Đặc điểm tình hình mới
2.1.1. Bối cảnh quốc tế
Hiện nay, tình hình thế giới và trong nước đã có những thay đổi nhiều so với
sinh thời Hồ Chí Minh. Cục diện thế giới biến đổi theo xu hướng đa cực, đa trung
tâm. Các nước lớn vừa hợp tác, thỏa hiệp, vừa đấu tranh, kiềm chế lẫn nhau quyết
liệt. Dù hòa bình, hợp tác, phát triển vẫn là xu thế lớn nhưng cạnh tranh chiến lược,
xung đột cục bộ tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức, phức tạp và gay gắt hơn. Xu
thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế tiếp tục phát triển nhưng gặp nhiều trở ngại,
thách thức. Hợp tác, cạnh tranh, đấu tranh và sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các nước
ngày càng gia tăng. Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 phát triển, tạo đột phá trên
nhiều lĩnh vực, mang lại cả thời cơ và thách thức… Bối cảnh này phần nào tác
động đến những chính sách chỉ huy và vận dụng của Đảng đối với Mặt trận Dân tộc thống nhất. 13
2.1.2. Bối cảnh trong nước
Ở trong nước, đất nước đã vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, giành và giữ
vững thành quả cách mạng. Đặc biệt, trải qua 35 năm tiến hành đổi mới toàn diện
đất nước, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử; thế
và lực, sức mạnh tổng hợp quốc gia, uy tín, vị thế của đất nước được nâng cao trên
trường quốc tế, tạo những tiền đề quan trọng để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bên
cạnh đó, bốn nguy cơ mà Đảng đã chỉ ra từ Hội nghị toàn quốc giữa nhiệm kỳ khóa
VII (1994) vẫn còn tồn tại, có mặt còn gay gắt hơn…
2.2. Thực trạng vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận Dân tộc thống nhất ngày nay
Có thể thấy, tình hình thế giới và trong nước với thuận lợi, thời cơ và khó
khăn, thách thức đan xen đang đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới đòi hỏi sự
chung tay, góp sức của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân trong việc tiếp tục đẩy mạnh
công cuộc đổi mới, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và
những thành quả phát triển đã đạt được.
Xuất phát từ điều kiện và đòi hỏi của thực tiễn, kế thừa tư tưởng Hồ Chí
Minh về Mặt trận Dân tộc thống nhất, trong giai đoạn hiện nay, đại đoàn kết toàn
dân tộc vẫn luôn được coi là đường lối chiến lược, nguồn lực nội sinh quan trọng
để bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam vẫn là một
bộ phận hợp thành của hệ thống chính trị nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam; là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện các tổ chức chính trị, các tổ
chức chính trị - xã hội, các tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, các tổ chức xã
hội, các tổ chức xã hội - nghề nghiệp, các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, các
tầng lớp xã hội, các dân tộc, các tôn giáo, người Việt Nam ở nước ngoài; trong đó
lấy liên minh công - nông - trí làm nòng cốt, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. 14 2.2.1. Thành tựu
Thứ nhất, quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về Mặt trận Dân tộc thống
nhất, đại đoàn kết trong hoạch định chủ trương, đường lối của Đảng.
Phải khơi dậy và phát huy đến mức cao nhất sức mạnh dân tộc, và sức mạnh
quốc tế, trong đó đặt lợi ích dân tộc, của đất nước lên hàng đầu, lấy đó làm cơ sở để
xây dựng các chủ trương, chính sách kinh tế - xã hội. Trước đây, sức mạnh của
khối đại đoàn kết toàn dân tộc là sức mạnh để chiến thắng giặc ngoại xâm. Hiện
nay, sức mạnh ấy phải là sức mạnh để chiến thắng nghèo nàn và lạc hậu. Phải xuất
phát từ lợi ích dân tộc mà mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, tranh thủ mọi khả năng
có thể tranh thủ được để xây dựng, phát triển đất nước.
Nhận thức tầm quan trọng của vấn đề đại đoàn kết toàn dân tộc, ngày 2-11-
1993, Bộ Chính trị Trung ương Đảng khóa VII đã ra Nghị quyết 07/NQ-TW “Về
đại đoàn kết dân tộc và tăng cường Mặt trận dân tộc thống nhất”. Nghị quyết này
đã phản ánh tập trung nhất sự kế thừa và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về đại
đoàn kết trong sự nghiệp đổi mới. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của
Đảng (tháng 6-1996), vấn đề đại đoàn kết toàn dân tộc đã được đặt ở một tầm cao
mới, nhằm phát huy sức mạnh của toàn dân trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Đại hội Đảng lần thứ IX, X, XI tiếp tục bổ sung nhấn mạnh hơn vai trò, tầm
quan trọng của đoàn kết dân tộc trong thời đại mới. Đại hô ‚i lần thứ XII của Đảng
(2016) khẳng định: “Đại đoàn kết dân tộc là đường lối chiến lược của cách mạng
Việt Nam, là động lực và nguồn lực to lớn trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”297.
Để phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc, Đại hội XII đã đề ra phương hướng,
nhiệm vụ tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên nền tảng liên minh giai
cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức do Đảng lãnh đạo. Phát
huy mạnh mẽ mọi nguồn lực, mọi tiềm năng sáng tạo của nhân dân để xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc; lấy mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, độc lập, 15
thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn
minh” làm điểm tương đồng; tôn trọng những điểm khác biệt không trái với lợi ích
chung của quốc gia - dân tộc; đề cao tinh thần dân tộc, truyền thống yêu nước, nhân
nghĩa, khoan dung để tập hợp, đoàn kết mọi người Việt Nam ở trong và ngoài
nước, tăng cường quan hệ mật thiết giữa nhân dân với Đảng, Nhà nước, tạo sinh
lực mới của khối đại đoàn kết dân tộc.
Cùng với việc phát huy tối đa sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc, qua
hơn 30 năm đổi mới, tư tưởng đoàn kết quốc tế của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã được
Đảng ta vận dụng một cách sáng tạo trong việc hoạch định chủ trương, đường lối.
Tinh thần đoàn kết quốc tế, huy động tối đa sức mạnh toàn dân tộc kết hợp sức
mạnh thời đại để bảo đảm lợi ích quốc gia, giữ vững độc lập, tự chủ, vì hòa bình,
hữu nghị, hợp tác và phát triển.
Thứ hai, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên nền tảng liên minh
công - nông - trí dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Thực tiễn lịch sử cách mạng Việt Nam đã chứng minh sức sống của tư tưởng
Hồ Chí Minh về đại đoàn kết toàn dân tộc. Đại đoàn kết toàn dân tộc, từ chỗ là tư
tưởng của lãnh tụ đã trở thành quan điểm xuyên suốt đường lối chiến lược của
Đảng Cộng sản Việt Nam trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân cũng như
trong cách mạng xã hội chủ nghĩa. Tư tưởng đó cần thấm sâu vào tư tưởng, tình
cảm của tất cả những người Việt Nam yêu nước và phải biến thành hành động cách
mạng của hàng triệu, hàng triệu con người, tạo thành sức mạnh vô địch trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Sự thật lịch sử đã chứng tỏ rằng, Mặt trận dân tộc thống nhất càng rộng rãi
thì liên minh công - nông - trí càng mạnh, sự lãnh đạo của Đảng càng vững. Đồng
thời, khối liên minh này càng được củng cố, sự lãnh đạo của Đảng càng được tăng
cường thì Mặt trận dân tộc thống nhất càng được mở rộng và sức mạnh của khối
đại đoàn kết toàn dân tộc càng được nhân lên to lớn hơn. Đại hội XII của Đảng đã 16
khẳng định: “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân có đổi mới cả
về nội dung và phương thức hoạt động; phát huy ngày càng tốt hơn vai trò tập hợp,
xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; cùng Đảng, Nhà nước chăm lo, bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; tham gia xây dựng Đảng,
quản lý nhà nước, quản lý xã hội; thường xuyên tổ chức các cuộc vận động, phong
trào thi đua yêu nước, góp phần tích cực vào những thành tựu chung của đất nước”.
Để tiếp tục tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong thời gian tới, cần
thực hiện tốt một số vấn đề cơ bản sau: Trước hết, tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền
để các cấp, ngành, lực lượng nhận thức sâu sắc về sự cần thiết phải tăng cường khối
đại đoàn kết toàn dân tộc hiện nay. Hai là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản
lý của Nhà nước và tiếp tục thể chế hóa các quan điểm, đường lối, chính sách của
Đảng về đại đoàn kết toàn dân tộc. Ba là, giải quyết tốt quan hệ lợi ích giữa các giai
cấp, tầng lớp xã hội; kết hợp hài hòa lợi ích cá nhân, lợi ích tập thể và toàn xã
hội. Bốn là, tăng cường quan hệ mật thiết giữa nhân dân với Đảng, Nhà nước, tạo
sinh lực mới của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Năm là, kiên quyết đấu tranh với
các quan điểm sai trái, thù địch, phá hoại, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Thứ ba, Mặt trận chủ trương phát huy truyền thống yêu nước, lòng tự hào
dân tộc, ý chí tự lực, tự cường, đoàn kết mọi người Việt Nam.
Không phân biệt quá khứ, thành phần giai cấp, dân tộc, tôn giáo, ý thức hệ, ở
trong nước hay nước ngoài, miễn là tán thành mục tiêu chung là giữ vững độc lập,
thống nhất, chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ, thực hiện thắng lợi mục tiêu
xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh,
góp phần tích cực vào sự nghiệp hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thế giới.
Mục tiêu đó đã được thể hiện xuyên suốt trong đường lối của Mặt trận Tổ
quốc Việt Nam qua các kỳ Đại hội. Tiêu đề của Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận 17
Tổ quốc Việt Nam lần thứ IX, nhiệm kỳ 2019-2024 (tháng 9-2019) đã nêu rõ “Phát
huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn
minh”. Đại hội đề ra mục tiêu, nhiệm vụ là: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung
và phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; tăng cường củng cố
liên minh chính trị, xây dựng và củng cố vững chắc khối đại đoàn kết toàn dân tộc;
thực hiện dân chủ, giám sát và phản biện xã hội, đấu tranh phòng, chống tham
nhũng, lãng phí, thực hành tiết kiệm, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền trong
sạch, vững mạnh; đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập
quốc tế, giữ vững hòa bình, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa,
vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.
Mục tiêu, nhiệm vụ nêu trên chính là sự quán triệt, vận dụng và thể hiện tư
tưởng Hồ Chí Minh về Mặt trận Dân tộc thống nhất trong bối cảnh, điều kiện mới của đất nước.
Thứ tư, Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam đã phát triển ngày càng
vững mạnh, phát huy vai trò quy tụ, tập hợp và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.
Thành quả của sự vững mạnh đó xuất phát từ nhiều yếu tố, trong đó vô cùng
quan trọng là tinh thần yêu nước của toàn thể dân tộc trên nền tảng tư tưởng Hồ Chí
Minh nói chung, tư tưởng Hồ Chí Minh về Mặt trận Dân tộc thống nhất nói riêng.
Thực tiễn cách mạng Việt Nam 90 năm qua cho thấy bài học lớn là: khi nào Mặt
trận Dân tộc thống nhất quán triệt và thực hiện tốt tư tưởng đại đoàn kết toàn dân
tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thì khi đó cách mạng sẽ phát huy được sức mạnh
của toàn dân tộc, cách mạng vượt qua mọi khó khăn, thách thức. Đây cũng đồng
thời là định hướng để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục đổi mới nội dung,
phương thức hoạt động, thường xuyên tổ chức các cuộc vận động, phong trào thi 18
đua yêu nước, phát huy ngày càng tốt hơn vai trò cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với
nhân dân; tích cực tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị; đóng
góp vào những thành tựu của đất nước; đặc biệt là phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI
nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng XHCN.
Thứ năm, vận dụng tốt quan điểm Hồ Chí Minh về Mặt trận Dân tộc
thống nhất và khối đại đoàn kết dân tộc trong cuộc chiến phòng COVID-19.
Khi ca bệnh đầu tiên xuất hiện không lâu, ngày 29/1/2020,Ban Bí thư đã ban
hành công văn số 79-CV/TW gửi các tỉnh, thành phố, các cơ quan Trung ương yêu
cầu phải coi phòng, chống dịch là nhiệm vụ "trọng tâm, cấp bách". Từ đó, kêu gọi
toàn thể nhân dân cả nước đoàn kết một lòng, thống nhất ý chí và hành động để
tham gia chống dịch với quyết tâm cao, nỗ lực lớn.
Ngày 30/3/2020, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng ra lời kêu
gọi toàn thể dân tộc Việt Nam ta hãy cùng chung sức, đồng lòng vượt qua mọi khó
khăn, thách thức để chiến thắng đại dịch Covid-19. Lời kêu gọi nêu rõ: "Với tinh
thần coi sức khỏe và tính mạng của con người là trên hết, tôi kêu gọi toàn thể đồng
bào, đồng chí và chiến sĩ cả nước, đồng bào ta ở nước ngoài hãy đoàn kết một lòng,
thống nhất ý chí và hành động, thực hiện quyết liệt, hiệu quả những chủ trương của
Đảng và Nhà nước, sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Mỗi người dân là một chiến sĩ trên mặt trận phòng, chống dịch bệnh". Lời kêu gọi
giống như một lời hiệu triệu khơi dậy tinh thần đoàn kết của cả dân tộc trong công tác phòng, chống dịch.
Để cùng Đảng, Nhà nước tập trung phòng, chống dịch và có thêm nguồn lực
để tăng cường các biện pháp phòng, chữa bệnh, bảo đảm an sinh xã hội, ngày
17/3/2020 Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ra Lời
kêu gọi "Toàn dân ủng hộ phòng, chống dịch Covid-19". Mục đích của Lời kêu gọi