Quản lý Địa Giới Hành Chính tại Việt Nam - Chương 1: Tổng Quan | Môn Quản lí công - Học viện Hành chính Quốc gia

lOMoAR cPSD| 58097008
Tổ chức đơn vị hành chính lãnh thổ VN, Luật đất đai, Tổ chức và hđ của
chính quyền địa phương.
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HÀNH CHÍNH VÀ ĐỊA GIỚI HÀNH CHÍNH
1. Đơn vị hành chính và phân loại ĐVHC
1.1. Đơn vị hành chính
- Là đơn vị được phân chia trên lãnh thổ của 1 quốc gia để tổ chức quản lý nền hành chính. - Đặc điểm:
• Thuộc lãnh thổ quốc gia và được phân chia từ lãnh thổ có chủ quyền quản lý
• Có CQHCNN được tổ chức trên đơn vị lãnh thổ đó nhằm thực hiện quản
lý mọi hoạt động diễn ra (tổ chức chính sách, pháp luật; cung cấp dịch vụ
công; quản lý dân cư, đất đai)
Tại sao lãnh thổ quốc gia được chia thành các ĐVHC? (Vai trò của các ĐVHC)
- Đảm bảo hiệu quả quản lý NN
• Lãnh thổ rộng lớn, dân số đông, nếu không phân chia thành các đơn vị nhỏ
thì việc quản lý sẽ khó khăn. Các cấp hành chính giúp chính quyền nhà
nước điều hành dễ dàng hơn, phân cấp quyền lực hợp lý từ trung ương đến địa phương.
- Phù hợp với điều kiện địa lý, kinh tế, văn hoá – xã hội
• Mỗi địa phương có đặc điểm riêng về địa lý, dân cư, kinh tế, văn hoá. Việc
hia thành các đơn vị hành chính giúp chính quyền có chính sách phù hợp với từng khu vực.
- Đảm bảo cung cấp DVC tốt hơn
• Các cấp chính quyền địa phương gần dân hơn, giúp giải quyết nhanh chóng
các vấn đề như cấp giấy tờ, giáo dục, y tế, giao thông… Nếu chỉ có chính
quyền trung ương, người dân ở xa sẽ gặp khó khăn khi tiếp cận dịch vụ hành chính.
- Tăng cường sự tham gia của nhân dân vào QLNN
• Khi chính quyền địa phương được tổ chức bài bản, người dân có thể đóng
góp ý kiến, tham gia vào quản lý và giám sát các hđ của chính quyền dễ lOMoAR cPSD| 58097008 -
dàng hơn. Điều này giúp chính quyền hoạt động minh bạch, hiệu quả và
phù hợp với thực tế hơn.
- Đảm bảo quốc phòng, an ninh và chủ quyền lãnh thổ
• Việc chia ĐVHC giúp NN kiểm soát tốt hơn về an ninh, trật tự, đặc biệt ở
vùng biên giới, hải đảo. Chính quyền địa phương có thể chủ động hơn
trong bảo vệ an ninh khu vực.
Lịch sử đơn vị hành chính: gắn liền với NN và nhu cầu quản lý XH
- Thời cổ đại: La Mã, Lưỡng Hà… đã chia thành các đơn vị hành chính để kiểm
soát lãnh thổ, thu thuế và duy trì trật tự
- VD: Ở TQ thời nhà Hán, mô hình quận – huyện xuất hiện, tạo nền tảng cho
hệ thống hành chính sau này
+ La Mã chia thành các tỉnh
• Hệ thống tỉnh của Đế chế La Mã là 1 trong những mô hình quản lý hành
chính quan trọng nhất thời cổ đại, tạo nền tảng cho các đơn vị hành chính
sau này ở châu Âu (Millar, 2002)
• Tỉnh La Mã được quản lý bởi 1 quan tổng trấn do chính quyền trung ương
bổ nhiệm: o Quản lý hành chính và tư pháp o Tổ chức thu thuế o Duy trì
trật tự và an ninh o Quản lý quân sự ở các tỉnh có quân đội - Thời hiện đại - Thời cận – hiện đại:
+ Các quốc gia liên bang như Mỹ, Đức có bang, tiểu bang
+ Phân cấp, phân quyền tại các quốc gia: Pháp
1.2. Phân loại ĐVHC
a) Phân loại theo phân cấp hành chính
Theo Điều 110 Hiến pháp 2013 và Điều 2 Luât Tổ chức chính quyền địa phương
2015 quy định các đơn vị hành chính tại Việt Nam hiện nay gồm có:
- Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là cấp tỉnh)
Huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực
thuộc trung ương (gọi chung là cấp huyện)
- Xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã) lOMoAR cPSD| 58097008
- Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt
Đơn vị hành chính cấp tỉnh
- Là cấp đơn vị hành chính cao nhất ở địa phương
- Cấp tỉnh chịu sự quản lý trực tiếp của Chính phủ
- Là đầu mối triển khai chính sách, pháp luật của NN xuống các cấp hành chính thấp hơn
- Ban hành chính sách, pháp luật Đơn vị hành chính cấp huyện
- Là cấp trung gian triển khai chính sách, pháp luật của trung ương và của cấp tỉnh
Đơn vị hành chính cấp xã - Là cấp cơ sở
Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt - Ngang cấp huyện
- Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc
b) Phân loại theo tính chất
- Đơn vị hành chính đô thị
- Đơn vị hành chính nông thôn
- Đơn vị hành chính hải đảo
Theo đó, ta nhận thấy, về cơ bản thì VN có 3 cấp hành chính cụ thể như sau: - Cấp tỉnh - Cấp huyện - Cấp xã
Dưới xã thì vẫn còn có làng/ thôn/ bản/ buôn/ sóc/ ấp… dưới phường/ thị trấn sẽ có
khu dân cư/ khu phố/ khu vực/ khóm/ ấp.
1.1.2. Địa giới hành chính và vai trò của địa giới HC
1.1.2.1. Đại giới hành chính
Địa giới HC “là đường ranh giới phân chia các đơn vị hành chính, là cơ sở pháp lý
để phân định phạm vi trách nhiệm của bộ máy hành chính nhà nước trong việc
quản lý dân cư, đất đai, kinh tế, chính trị, văn hoá và xã hội ở địa phương lOMoAR cPSD| 58097008 -
(Theo Từ điển tiếng Việt, 1995)
Sự ổn định của địa giới hành chính là một trong những yếu tố cơ bản đảm
bảo sự ổn định của bộ máy nhà nước
Những căn cứ để xã định địa giới hành chính thường là diện tích đát đai, dân
số, các mối quan hệ chính trị là: diện tích, dân số, các mối quan hệ chính trị,
kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng, dân tộc, lịch sử, truyền thống,
tập quán và tình cảm của dân cư địa phương
Đặc điểm của Địa giới HC:
- Tính pháp lý: Địa giới hành chính được xác định theo quy định pháp luật
- Tính ổn định tương đối: Địa giới hành chính thường có tính ổn định, tuy
nhiên có thể thay đổi do nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội
- Gắn với tổ chức bộ máy nhà nước: Địa giới hành chính là c ơ sở để tổ chức
bộ máy nhà nước, Địa giới hành chính xã định quyền hạn của c hính quyền
đại phương trong quản lý khu vực trên địa giới HC đó
- Gắn với các yếu tố địa lý, tự nhiên, dân cư, KT-VH-XH
1.1.2.1. Vai trò của địa giới hành chính
Là ranh giới phân biệt đất đai và dân cư của đơn vị hành chính.
- Đường địa giới hành chính được xác định sẽ phân chia diện tích đất đai và dân
cư của từng đơn vị hành chính theo nguyên tắc xác định
- Diện tích và số dân không đều nhau dẫn tới sự ảnh hưởng khác nhau lên các đơn vị hành chính
- Ranh giới xác định đúng thì sẽ tạo thuận lợi, không xác định sẽ dẫn tới tranh chấp mâu thuận
- Mỗii đơn vị hành chính được phân chia diện tích tụw nhiên, đại hình, tài
nguyên, số dân… tạo những điều kiện nhất định để phát triển kinh tế xã hội
Là cơ sở pháp lý để quy định trách nhiệm quản lý của các cấp chính quyền địa phương lOMoAR cPSD| 58097008
Khi đường địa giới hành chính đi qua sẽ xác định phạm vi quản lý, giới hạn
quản lý đối với các đơn vị hành chính được phân chia. Thể hiện ở việc phân
cấp, phân quyền cho các đơn vị hành chính.
- Các cấp chính quyền có những nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm và nguồn lực
của mình tuỳ theo khả năng thực tế của địa phương để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được trao
Việc xác lập đúng đắn, phân chia hợp lý và ổn định có ý nghĩa quan trọng
trong phát huy thế mạnh của đại phương, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý
nhà nước, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, giữ vững chính trị, an ninh, quốc
phòng đồng thời phát huy tính tích cực, sáng tạo của nhân dân, nâng cao tính
tự chủ của địa phương
Là nơi diễn ra mọi hoạt động quản lý, điều hành của chính quyền địa phương
- Địa giới hành chính xác định không giản lý, đối tượng quản lý của chính quyền
địa phương và cũng là nơi giới hạn đặc quyền quản lý của chính quyền địa phương đó
- Mọi hoạt động quản lý chỉ được diễn ra trong phạm vi xác định, không có
quyền quản lý với giạn hạn của đơn vị hành chính khác
Mỗi đơn vị hành chính được phân chia tương ứng với cấp đơn vị hành chính và
cấp quản lý hành chính nhà nước. Do vậy sẽ tương ứng với cấp đơn vị hành
chính sẽ có cơ quan quản lý được hình thành và tổ chức moị hoạt động quản lý
1.2.1. Khái niệm, vai trò quản lý đại giới hành chính
1.2.1.1. Khái niệm quản lý địa giới hành chính
- Quản lý địa giới hành chính: Là sự tác động của Nhà nước lên các đơn vị hành
chính, đường địa giới hành chính nhằm đảm bảo sự ổn định và phát triển của các đơn vị hành chính.
1.2.1.2. Vai trò quản lý địa giới hành chính
Về chính trị: ổn định bộ máy QLNN trên địa bàn ĐGHC thông qua xác lập trách nhiệm của CQNN lOMoAR cPSD| 58097008 -
Về kinh tế: duy trì sự ổn định và tạo các điều kiện thúc đẩy phát triển kinh
tế địa phương, vùng và đất nước (thông qua việc ban hành các chính sách,
pháp luật phù hợp với địa phương)
Về xã hội: ổn định về mặt XH, tạo sự đoàn kết dân tộc:
Về văn hoá: duy trì, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá: tránh xung đột
về văn hoá, sắc tộc (thông qua cung cấp dịch vụ công và các chính sách VH-XH)
Về an ninh - quốc phòng: bảo đảm ANQP, toàn vẹn lãnh thổ
1.2.2. Nguyên tắc quản lý địa giới hành chính
- Thứ nhất, hệ thông các nguyên tắc quản lý hành chính nhà nước bao gồm: i.
Nguyên tắc Đảng lãnh đạo trong quản lý hành chính nhà nước ii.
Nguyên tắc nhân dân tham gia vào quản lý hành chính nhà nước
iii. Nguyên tắc tập trung dân chủ
iv. Nguyên tắc bình đẳng giữa các dân tộc v. Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa
- Thứ hai, nhóm nguyên tắc tổ chức kỹ thuật i.
Nguyên tắc quản lý theo ngành kết hợp với quản lý theo lãnh thổ ii.
Nguyên tắc quản lý theo ngành kết hợp với quản lý theo chắc năng
iii. Phân định chức năng quản lý nhà nước về kinh tế với quản lý sản xuất kinh doanh
1.2.3. Đối tượng quản lý1 địa giới hành chính
1.2.3.1. Đơn vị hành chính
1.2.3.2. Đường địa giới hành chính
- Đường địa giới hành chính - là đường ranh giới phân chia lãnh thổ các đơn vị
hành chính theo phân cấp quản lý hành chính.
- Đường ĐGHC các cấp bao gồm: đường ĐGHC tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương (cấp tỉnh), đường ĐGHC huyện, quận, thị xã thuộc tỉnh (cấp
huyện), đường ĐGHC xã, phường, thị trấn (cấp xã).
- Đường ĐGHC các cấp được xác định trên cơ sở các mốc ĐGHC và các điểm
đặc trưng trên thực địa.
1.2.3.3. Hồ sơ, bản đồ, mốc địa giới hành chính các cấp lOMoAR cPSD| 58097008
Là hoạt động làm thay đổi đường địa giới hành chính mà cũng làm thay đổi
đơn vị hành chính như việc thành lập đơn vị hành chính, chia tách đơn vị hành
chính, sáp nhập đơn vị hành chính, giải thể đơn vị hành chính.
Thành lập mới đơn vị hành chính
Thành lập ĐVHC là cơ quan Nhà nước chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về mặt
lãnh thổ, dân cư... để thành lập một cấp chính quyền mới trên một địa giới lãnh
thổ nhất định. Bao hàm việc tiến hành những hoạt động cho việc xác định
ĐGHC trong phạm vi dân cư, lãnh thổ nhất định với một tổ chức bộ máy chính
quyền mới để thực hiện các chức năng của nhà nước tại đơn vị hành chính đó.
Sáp nhập đơn vị hành chính
- Là việc đưa một phần hoặc toàn bộ ĐGHC của một hoặc một số ĐVHC vào
một ĐVHC để trở thành một ĐVHC mới về quy mô dân số, diện tích tự nhiên và các tiêu chí khác.
- Đơn vị hành chính mới được sáp nhập có thể trở thành một trong những trường
hợp sau: v Một là, sáp nhập nhằm mở rộng ĐGHC (có thể giữ nguyên tên gọi,
loại đơn vị hành chính, ví dụ huyện vẫn là huyện) nhưng nhằm mục đích sau
này thay đổi về loại ĐVHC (như loại I, loại II, loại III). Ví dụ: sáp nhập tỉnh
Hà Tây vào TP. Hà Nội năm 2008.
- Hai là, sáp nhập để thành lập thành một ĐVHC mới. Ví dụ như sáp nhập 3
quận (quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức thuộc thành phố Hồ Chí Minh thành
lập Thành phố Thủ Đức năm 2020 là trường hợp sáp nhập địa giới hành chính
để thành lập địa giới hành chính mới, Thành phố trong Thành phô, theo Nghị
quyết 1111/NQ-UBTVQH14 ngày 09/12/2020 của Ủy ban Thường vụ Quốc Hội.
- Ba là, sáp nhập là một giải pháp để bảo đảm sự hợp lý trong tố chức ĐGHC
giữa các ĐVHC với nhau (như trường hợp sáp nhập phần ĐGHC vào ĐGHC
khác sau khi đã tách một phần lớn để nâng cấp).
- Trường hợp 1: Ngày 30 tháng 5 năm 1979, huyện Côn Đảo sáp nhập với thị
xã Vũng Tàu và xã Long Sơn thuộc huyện Châu Thành (tỉnh Đồng Nai) để
thành lập đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo trực thuộc trung ương. Ngày 12 tháng
8 năm 1991, đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo giải thể, Côn Đảo trở thành huyện
thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu như hiện nay. lOMoAR cPSD| 58097008 -
- Trường hợp 2: Tháng 3/1978, huyện Duyên Hải thuộc tỉnh Đồng Nai nhập
vào thành phố Hồ Chí Minh (căn cứ theo nghị quyết của Quốc hội khóa VI,
kỳ họp thứ 4), đến ngày 18/12/1991 đổi thành huyện Cần Giờ. -
Chia địa giới hành chính là biện pháp tổ chức lại cho đơn vị hành chính,
theo đó một đơn vị hành chính được phân thành một số đơn vị hành chính mới
cùng loại và đơn vị hành chính cũ chấm dứt sự tồn tại.
o Ví dụ: năm 1989, tỉnh Nghĩa Bình được chia tách và tái lập 2 tỉnh Bình
Định và Quảng Ngãi. Năm 1991, chia tách tỉnh Thuận Hải và tái lập
thành 2 tỉnh là Bình Thuận và Ninh Thuận
Tách địa giới là biện pháp tổ chức lại cho đơn vị hành chinh, theo do dơn vị
hành chính được tách băng chuyển một phần diện tích tự nhiên, dân số để
thành lập một hoặc một số đơn vị hành chính cùng loại, chuyển quyền quản
lý sang đơn vị được tách mà không chấm dứt sự tồn tại.
o Ví dụ như Đắk Lắk tách một phần diện tích để thành lập tỉnh Đắk Nông
mà không mất đi vào năm 2004.
Giải thể đơn vị hành chính
• Là làm cho đơn vị hành chính không còn tồn tại nữa, hay nói cách khác là
chấm dứt sự tồn tại của đơn vị hành chính đó trên thực tế.
• Tuy nhiên đây cũng là biện pháp ít khi sử dụng, hay chỉ sử dụng khi thật
sự cần thiết vì yêu cầu khách quan đặt ra. Như giải thể đơn vị hành chính
để chuyển phần diện tích, dân số đó cho nhiều đơn vị hành chính khác
quản lý, hoặc giải thể đơn vị hành chính đó để thành lập đơn vị hành chính mới,
- Nguyên nhân điều chỉnh địa giới hành chính là gì?
• Do dân số đông và diện tích rộng
• Việc chia tách huyện, xã do nguyên nhân lịch sử. Các huyện, xã độc lập trước
khi được nhập lại thành huyện, xã mới muốn được tái lập như cũ.
• Sự khác biệt và khó khăn về địa hình (núi non hiểm trở, sông rạch chẳng chịt)
của các vùng, miền gây ra những khó khăn trong công tác quản lý của chính
quyền, sản xuất và sinh hoạt, đời sống của nhân dân.
• Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh, đòi hỏi các địa phương phải thành lập mới
đơn vị hành chính đô thị, hoặc mở rộng, nâng cấp các đô thị. lOMoAR cPSD| 58097008
Yêu cầu khác về phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng
trong tinh hình mới nên việc tổ chức các đơn vị hành chính cần thiết phải thay đổi theo
1.2.3.4. Hồ sơ, bản đồ, mốc địa giới hành chính các cấp
- Hồ sợ địa giới hành chính: Khoản 3 Điều 29, Luật Đất đai năm 2013 “Hồ sơ
địa giới hành chính bao gồm tài liệu dạng giấy, dạng số thể hiện thông tin về
việc thành lập, điều chỉnh các hồ sơ
- Hồ sơ địa giới hành chính là hồ sơ phục vụ quản lý nhà nước đối với địa giới
hành chính, gồm các loại giấy tờ sau đây:
• Quyết định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về việc thành lập đơn vị
hành chính hoặc điều chỉnh địa giới hành chính (nếu có);
• Bản đồ địa giới hành chính;
• Sơ đồ vị trí các mốc địa giới hành chính;
• Bảng tọa độ các mốc địa giới hành chính, các điểm đặc trưng trên đường địa giới hành chính;
• Bản mô tả tình hình chung về địa giới hành chính;
• Biên bản xác nhận mô tả đường địa giới hành chính;
• Phiếu thống kê về các yếu tố địa lý có liên quan đến địa giới hành chính;
• Biên bản bàn giao mốc địa giới hành chính;
• Thống kê các tài liệu về địa giới hành chính của các đơn vị hành chính cấp dưới.
- Hồ sơ địa giới hành chính tài liệu gồm • Dạng giấy • Dạng số
o Thể hiện thông tin về việc thành lập, điều chỉnh
Bản đồ địa giới hành chính:
- Là loại bản đồ thể hiện đường ranh giới, phân chia các đơn vị hành chính
và đượ đánh dấu bởi mốc địa giới. Bản đồ này là cơ sở pháp lý trong việc
phân chia và quy định phạm vi trách nhiệm của các bộ máy hành chính nhà nước các cấp lOMoAR cPSD| 58097008
Mốc địa giới hành chính là dấu hiệu bằng vật thể dùng để đánh giấu đường
ĐGHC giữa các đơn vị hành chính với nhau. Mốc ĐGHC các cấp bao gồm:
mốc ĐGHC cấp tỉnh, mốc ĐGHC cấp huyện, mốc ĐGHC cấp xã
1.3 Công cụ quản lý ĐGHC
a) Công cụ pháp luật – chính sách:
Pháp luật gồm các yếu tố sau:
• Pháp luật do Nhà nước ban hành hoặc chấp nhận đối với những tập quán ban đầu có sẵn.
• Là hệ thống các quy tắc xử sự chung, được áp dụng với quy mô cả nước, đối
với mọi chủ thể trong xã hội.
• Pháp luật mang tính bắt buộc áp dụng, bởi vậy các chủ thể sẽ không có quyền
thực hiện hay không thực hiện pháp luật. cấp thống trị.
• Nội dung của pháp luật thể hiện ý chí, bản chất của giai
Vai trò của pháp luật trong quản lý địa giới HC:
• Đối với nhà nước: Tạo lập cơ sở pháp lý Công cụ kiểm soát quyền lực Nhà
nước Công cụ để Nhà nước quản lý
• Đối với XH: Pháp luật có vai trò giải quyết các mâu thuẫn, tranh chấp về địa
giới HC Bảo vệ quyền lợi chính đáng của cá nhân, công dân, tổ chức
Công cụ kỹ thuật quản lý
• Chủ thể quản lý phải sử dụng hệ thống các công cụ kỹ thuật để hỗ trợ quá trình quản lý có hiệu quả.
• Công cụ kỹ thuật quản lý gồm hệ thống máy móc đo đạc, vẽ bản đồ theo hệ
tiêu chuẩn quốc gia, quy định của cơ quan có thẩm quyền. Sử dụng các công
cụ kỹ thuật vệ tinh để có thông tin đầy đủ chính xác về hiện trạng địa giới và
các đường địa giới giữa các đơn vị hành chính.
• Các công cụ kỹ thuật quản lý thực hiện vai trò kiểm soát và giám sát của nhà
nước về địa giới hành chính, về sự thay đổi địa giới hành chính, đơn vị hành chính.
• Công cụ kỹ thuật quản lý có thể được thực hiện thành công trong bất kỳ thời
điểm nào của quá trình quản lý địa giới. lOMoAR cPSD| 58097008 Công cụ kinh tế
Kinh tế là các nguồn vốn và phương tiện vật chất mà Nhà nước có thể sử dụng
để quản lý địa giới hành chính như: ngân sách, đất đai, tài sản tự nhiên khác
mà Nhà nước nắm giữ, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, dự trữ quốc gia....
• Để lập hồ sơ, bản đồ địa giới hành chính, điều chỉnh địa giới hành chính...đều
phải cần tới công cụ kinh tế.
• Kinh tế là công cụ cần thiết để quản lý địa giới hành chính
Công cụ bản đồ
• Với địa giới hành chính thì bản đồ có ý nghĩa quan trọng, vì bản đồ địa giới
hành chính chứa đựng đầy đủ các yếu tố của ĐGHC như đường địa giới hành
chính các cấp, phạm vi quản lý của các đơn vị hành chính, ranh giới các đơn
vị hành chính và các điều kiện liên quan tới địa giới;
• Do đó đây là phương thức biểu hiện đầy đủ về đối tượng quản lý giúp nhà
quản lý đưa ra cách thức quản lý phù hợp. • 10/03/2025
- Quy định kỹ thuật về xác định đường địa giới hành chính, cắm mốc địa giới
và lập hồ sơ địa giới hành chính các cấp:
- Thông tư 48/2014/TT - BTNMT
- Định mức kỹ thuật cơ sở dự liệu quôc gia về địa giới hành chín: Thông tư 55/2017/TT-BTNMT
Quốc hội: Quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành
chính tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, đơn vị hành chính - kinh tế đặc
biệt. (Khoản 9 Điều 70 Hiến pháp 2013) Ủy ban thường vụ Quốc hội: Quyết
stỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. (Khoản 8 Điều 74 Hiến pháp năm 2013)
1.3.1. Yếu tố không lãnh thổ và các điều kiện tự nhiên
- Không gian lãnh thổ: Là toàn bộ bao gồm hết các vùng đất và vùng nước,
khoảng không và lòng đất nằm trên, dưới vùng đất và cùng nước đó của một quốc gia
- Điều kiện tự nhiên gồm: vị trí địa lý, địa hình, khí hậu, đất đai, tài nguyên
- Yếu tố không gian lãnh thổ gắn liền với giới hạn về địa giới hành chính lOMoAR cPSD| 58097008 Đặc điểm
- Khi xác định ranh giới lãnh thổ của mỗi tổ chức hành chính, các nhà nước dựa
trên cơ sở, đặc điểm, địa hình tự nhiên như sông, thác, suối, dãy núi, cánh rừng làm ranh giới phân cách
- Xác lập ranh giới tổ chức hành chính, căn cứ vào quy mô, diện tích lãnh thổ
để các tổ chức hành chính cùng loại hình trong từng khu vực, vùng miền có
đặc điểm tính chất tương tự không qua chênh lệch nhau về tự nhiên
Tác động tới quản lý địa giới hành chính:
- Chi phối, xác lập tổ chức hành chính lãnh thổ
- Là điều kiện căn bản, thuận lợi cho việc quản lý địa giới hành chính nói riêng
và yếu tố tác động phát triển của đơn vị hành chính
- Điều kiện tự nhiên và không gian thuận lợi sẽ giúp việc phân vạch và quản lý
địa giới hành chính dễ dàng và hiệu quả hơn. Thúc đấy đơn vị hành chính đó
có điều kiện để phát triển về kinh tế xã hội Nước Nga
- Nằm ở 2 châu lục chiếm phần lớn lục địa Á-Âu Nhật Bản
- 6852 hòn đảo trải dài học bờ biển Thái Bình Dưương, dài hơn 3000 km2, tổng dt: 377.9 triệu km2 - 125 triệu dân
- GDP: 44k $ - ¾ địa hình là đồi núi, 47 tỉnh, 8 vùng địa lý, người dân sống chủ
yếu ở các vùng ven biển
- Động đất, sóng thần, hiện có 111 núi lửa đang hoạt động - Khí hậu ôn đới
- Nghèo tài nguyên, ngoại trừ gỗ và hải sản
1.3.2 Yếu tố dân cư
• Dân cư của một vùng là tập hợp những con người cùng cư trú trên một lãnh
thổ nhất định (xã, huyện, tỉnh, quốc gia, châu lục hay toàn bộ trái đất). lOMoAR cPSD| 58097008
Dân cư là tập hợp những người sinh sống trong một Quốc gia, khu vực vừng
địa lí, kinh tế hoặc một đơn vị hành chính
• Mỗi đơn vị hành chính được xác định tương ứng với một quy mô lãnh thổ và
một cộng đồng dân cư nhất định, được hình thành do sự gắn bó với các điều
kiện tự nhiên kinh tế - xã hội.
• Khi thành lập đơn vị hành chính, mỗi đơn vị hành chính cần có số lượng dân
cư nhất định, tùy từng loại hình, đặc điểm, tính chất của đơn vị hành chính để
phân chia, điều chỉnh số dân từ đơn vị hành chính này sang đơn vị hành chính khác.
• Mỗi cộng đồng dân cư trên một địa bàn lãnh thổ nhất định được hình thành
dựa trên các liên kết mang tính lịch sử, bắt nguồn từ mối liên hệ mật thiết, gắn bó, hỗ trợ lẫn nhau. )
• Ví dụ: Tỉnh Hòa Bình người dân chủ yếu là dân tộc Mường, gọi là Xứ Mường, phủ của người Mương.
• Tác động đến quản lý địa giới hành chính:
• Tác động tới các nội dung hoạt động quản lý hành chính các cấp, nhất là tại cấp cơ sở.
• Là yếu tố cần thiết trong việc phân chia, điều chỉnh địa giới hành chính, ảnh
hưởng lớn tới quản lý đơn vị hành chính và địa giới hành chính. Quyết định
tới sự ổn định của các đơn vị hành chính, liên quan tới đời sống của dân cư, quyền lợi của dân cư.
• Quy mô dân số là căn cứ khi xác lập đơn vị hành chính. Mỗi đơn vị hành chính
cần có một quy mô dân số hợp lý và được tổ chức phù hợp với những đặc
trưng dân cư của mỗi địa phương.
• Một đơn vị hành chính mà dân số quá ít hoặc quá nhiều sẽ có ảnh hưởng đến
sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương đó. Đồng thời, với những đơn vị
hành chính đó, công tác quản lý nhà nước cũng gặp nhiều khó khăn.
? Vai trò và đặc điểm ?(Phải khẳng định yếu tố nào là quan trọng nhất)
1.3.3 Yếu tố văn hoá, lịch sử
• Mỗi đơn vị hành chính đều là sản phẩm của lịch sử để lại với những đặc trưng
riêng về văn hóa, truyền thống tập quán và lịch sử hình thành nhất định.
• Tạo nên sự gắn kết cộng đồng, tạo nên tập quán sinh sống, quan hệ xã hội
riêng của mỗi địa phương. lOMoAR cPSD| 58097008
Là chỗ dựa vững chắc về tinh thần và tâm lý, niềm tự hào của người dân ở
mỗi vùng miền địa phương.
• Tạo nên cách nghĩ, nếp sống, thói quen tư duy cũng như hành động của người
dân, của cán bộ quản lý tại đơn vị hành chính đó.
• Tác động đến quản lý địa giới hành chính
- Không phải lúc nào cũng mang tính hợp lý, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế- xã hội
- Đây là yếu tố cần xem xét, có ý nghĩa trong việc xác lập, ổn định đơn vị hành
chính, để thuận lợi trong quá trình quản lý các đơn vị hành chính.
- Mọi quyết định điều chỉnh địa giới phải đặc biệt chú ý, tính toán kỹ đến yếu
tố truyền thống văn hóa lịch sử.
- Sự phá vỡ tính lịch sử và truyền thống của một địa phương, một đơn vị hành
chính mang lại hậu quả lâu dài, khó khắc phục được bằng các quyết định hành chính
• Vùng Tây Nguyên Việt Nam bao gồm 5 tỉnh thành : Đắk Lắk, Đắk Nông,
Kom Tụm, Gia Lai và Lâm Đồng. Đầy là nơi sinh sống của rất nhiều dân tộc
thiểu số, trong đó phải kể đến Bana, Gia Rai, Ê Đê, Mnong, Cơ Ho, Mạ, những
dân tộc bản địa đã sinh sống ở đây qua nhiều thế kỷ
1.3.4 Yếu tố địa kinh tế
• Yếu tố địa kinh tế là xét về mặt điều kiện tự nhiên để phát triển kinh tế, hay
là không gian địa lý nơi diễn ra hoạt động kinh tế của con người.
• Thể hiện mối quan hệ giữa môi trường địa lý và nền sản xuất xã hội.
• Mỗi đơn vị hành chính đều gắn với một điều kiện tự nhiên nhất định để phát
triển kinh tế: ao hồ, sông suối, đất, rừng, tài nguyên, khoáng sản...
• Tác động đến quản lý địa giới hành chính:
- Là cơ sở, nguồn lực tự nhiên cho phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của
mỗi đơn vị hành chính.
- Là cơ sở để phát triển cơ cấu ngành kinh tế, tạo tiềm lực kinh tế riêng của mỗi
địa phương, đồng thời là bộ phận cấu thành nền kinh tế đất nước.
- Tạo ra sự phát triển không đồng đều của mỗi đơn vị hành chính và cần được
xem xét ở mức độ nhất định khi xác lập đơn vị hành chính để có cơ chế, chính lOMoAR cPSD| 58097008
sách phù hợp với từng loại đơn vị hành chính với những điều kiện khó khăn,
thuận lợi và trình độ phát triển kinh tế khác nhau.
Tác động đến quản lý địa giới hành chính:
o Là yếu tố then chốt, là nhân tố mang tính quyết định đến quản lý địa giới hành chính
o Xác lập đơn vị hành chính phải tính toán đến sự an toàn, tồn vong của
một dân tộc vùng lãnh thổ
CHƯƠNG 2: PHÂN VẠCH, ĐIỀU CHỈNH ĐỊAGIỚI HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM
2.1. Địa giới hành chính của Việt Nam từ 1945 đến nay
2.1.1. Diễn biến về địa giới các đơn vị hành chính của Việt Nam từ 1945 đến nay 1945-1975
- Thời kì 1945-1946 có 69 tỉnh, thành phố thuộc Trung ương
- Năm 1961, Quốc hội mở rộng địa giới Hà Nội, sáp nhập thêm một số xã của
Hà Đông, Bắc Ninh, Vĩnh Phcs và Hưng Yên
- Năm 1962, 2 tỉnh Bắc Giang , Bắc Ninh hợp nhất thành tỉnh Hà Bắc, tỉnh Kiến
An nhập vào thành phố Hải Phòng tái lập 2 tỉnh Lai Châu, Sơn La từ Khu tự
trị Thái Mèoo và thành lập tỉnh Nghĩa Lộ thuộc khu tự trị Tây Bắc
- Năm 1963 tỉnh Hải Ninh và khu Hồng Quang hợp nhất thành tỉnh Quảng Ninh
- Năm 1965, 2 tỉnh Bắc Kanj, Thái Nguyên hợp nhất thành tỉnh Bắc Thái, 2 tỉnh
Hà Nam, Nam Định hợp nhất thành tỉnh Nam Hà, 2 tỉnh Hà Đông và Sơn Tây
hợp nhất thành tỉnh Hà Tây
- Năm 1968, 2 tỉnh Hưng Ynee, Hải Dương hợp thành tỉnh Hải Hưng, 2 tỉnh
Phú Thọ, Vĩnh Phúc hợp thành tỉnh Vĩnh Phú
- Năm 1989 Tỉnh Bình trị Thiên chia ra. Làm 3 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế
- Tỉnh Nghĩa Bình chia ra thành 2 tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định
- Tỉnh PHú Khánh chia ra thành 2 tỉnh Phú Yên, Khánh Hoà
- Cả nước cói 44 tỉnh thành
• 1945-1946: 69 tỉnh sáp nhập
• 1975-1979: 38 tỉnh chia tách • 2024: 64 tỉnh lOMoAR cPSD| 58097008
• 2025: 34 tỉnh sáp nhập
2.2. Nguyên tắc phân vạch, điều chỉnh địa giới hành chính
- Tôn trọng các yếu tốt đã hình thành trong lịch sự để đảm bảo sự ổn định, xã
hội, phát triển các hoạt động kinh tế, xã hội cộng đồng
- Gỉai quyết tổng thể và hài hoà các yếu tố văn hoá, xã hội, chính trị, tự nhiên
- Các giải pháp phân vạch không chỉ tuân thủ mọi quy định về quản lý hiện
hành (Hiến pháp, luật), mà còn phải hướng tới xu thế giao lưu, hội nhập
- Thực hiên đúng luật pháp quy định, thực hiện đầy đủ cacs bước trong quá
trình phân vạch, thực hiện tốt chính xác việc đo dạc, cắm mốc, lập bản đồ. cơ
quan chịu trách nhiệm quản lý ở cấp đơn vị hành chính
- Cần sự nhất trí cao và ủng hộ của cộng đồng dân dư
- Phải tuân thủ những luận cứ khoa học tránh sự áp đặ dưu ý chí, chủ quan đồng
thời phải xem xét chiếu cố đến hoàn cảnh cụ thể lúc phân vạch, tính đến yêu
cầu phát triển tương lai
2.3. Quy trình phân vạch, điều chỉnh địa giới hành chính
Bước 1. Lập ban chỉ đoạ hoặc Hội đồng định giới
- Cấp hành chính tỉnh, huyện phải thành lập Ban chỉ đạo
- Cấp xã phải thành lập Hội đồng định giới
- Ban chỉ đạo/Hội đầo định giới gồm • Chủ tịch cơ quan
• Cán bộ chuyên môn về địa chính
- Hội đồng phải được chính quyền các cấp tương đương các bên thừa nhận và cấp trên chuẩn ý
Bước 2. Khảo sát đánh dấu và đo vẽ địa giới
- Vạch và mô tả địa giới nên bắt đầu từ một vị trí đặc trưng sau đó liên tục từ
điểm này đến điẻm khác cho kết thúc
- Khi thực hiện việc địa giới thường có mốt số quy luật
• Ở vùng đồng bằng: Phân theo đường xá, bờ ruông
• Ở núi cao: Phân chia theo sống núi hoặc khe núi
Bước 3: Cắm mốc địa giới
- Khi khảo sát mới cắm mốc tạm thời sau này cần cắm mốc bê tông cố định.
Các mốc được bố trí ở các điểm đặc biệt lOMoAR cPSD| 58097008
- Nếu cắm ngoài đường địa giới thì trên mốc phải ghi hướng và khoảng âccsh
ngắn nhát trên đường địa giới. Khi chôn mốc phải để mốc nhô cao khỏi mặt
đất 30cm Mốc được đánh số từ 1 đến hết trên mốc phải ghi cấp quản lý trực
tiếp, số đơn vị hành chính quản lý trực tiếp lOMoAR cPSD| 58097008
Bước 4: Mô tả đường địa giới
- Mô tả đường địa giới hành chính. Trước tiên phải mô tả đường ĐGHC ấp xã,
còn bản mô tả đường địa giới cáp huyện, tỉnh sẽ dựa vào bản mô tả cấp xã để lập
- Trong bản mô tả thể hiện rõ điểm mốc xuất phát, điểm đặc trưng trên đường
địa giới, hướng của đường địa giới
2.3.1. Nguyên tắc điều chỉnh địa giới hành chính
- Phù hợp với các quy hoạch có liên quan đã được cấp có thẩm quyền quyết định hoặc phê duyệt
- Bảo đảm lợi ích chung của quốc gia, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của
chính quyền địa phương các cấp, phát huy tiềm năng, lợi thế nhằm thúc đẩy
sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước và của từng địa phương
- Bảo đảm yêu cầu về quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội
- Bảo đảm đoàn kết dân tộc, phù hợp với các yếu tố lịch sử truyền thống, văn
hoá của địa phương tạo sự thuận tiện cho Nhân dân
- Căn cứ vào tiêu chuẩn của đơn vị hành chính, phù hợp với các đặc điểm nông
thôn, độ thị, hải đảo
Quy trình chung điều chỉnh địa giới hành chính
Bước 1: Cơ quan chủ trì (Bộ Nội vụ, UBND cấp tỉnh) xây dựng đề án thành lập, giải
thể, nhập chia đều, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính lấy ý kiến của Nhân dân là
cử tri ở đơn vị hành chính cấp xã chịu ảnh hưởng trực tiếp của việc thành lập, giải
thể, nhập chia điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính.
Bước 2: Sau khi lấy ý kiến cử tri về việc thành lập, giải thể, nhập chia điều chỉnh địa
giới hành chính, nếu có trên năm mươi phần trăm tổng số cử trên trên địa bàn tán
thành thì cơ quan xây dựng đề án có trách nhiệm hoàn thiện đề án và gửi Hội đồng
nhân dân ở các đơn vị hành chính, có liên quan để lấy ý kiến.
Bước 3: Trên cơ sở ý kiến của cử tri địa phương, dự thảo đề án thành lập, giải thê,
nhập, chia, điêu chính địa giới đơn vị hành chính do cơ quan chịu trách nhiệm gửi
đên, Hội đông nhân dân câp xã, cấp huyện, cấp tỉnh có liên quan thảo luận, biểu
quyết về việc tán thành hoặc không tán thành chủ trương thành lập, giải thế, nhập,
chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính theo trình tự từ cấp xã đến cấp huyện, cấp tỉnh. lOMoAR cPSD| 58097008
Bước 4: Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp xã về việc tán thành hoặc không tán
thành chủ trương thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành
chính được gửi đến Hội đồng nhân dân cấp huyện; Nghị quyết của Hội đông nhân
dân cấp huyện được gửi đền Hội đông nhân dân câp tỉnh; nghị quyêt của Hội đông
nhân dân cấp tỉnh được gửi đến Bộ Nội vụ để tổng hợp chung, báo cáo Chính phủ
và cấp có thẩm quyền quyết định
*Bước 5: Ủy ban pháp luật của Quốc hội thẩm tra đề án của Chính phủ về việc thành
lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính cấp tỉnh để báo cáo
Quốc hội; Thẩm tra đề án của Chính phủ về việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều
chỉnh địa giới đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã để báo cáo Úy ban thường vụ Quốc hội
Điều chỉnh địa giới hành chính cấp tỉnh
Bước 1: Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với UBND cấp tỉnh có liên quan tham mưu,
giúp Chính Phủ xây dựng đề án thành lập, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành chính cấp tỉnh.
Bước 2: Chính Phủ chỉ đạo BNV phối hợp với UBND tỉnh tổ chức lấy ý kiến cử tri
theo điều 131 Luật TCCQĐP.
Bước 3: Sau khi có trên 50% tổng cử tri đồng ý tán thành, thì UBND tỉnh hoàn thiện
đề án gửi HĐND ở cấp đơn vị hành chính có liên quan để lấy ý kiến trước khi trình Chính Phủ thông qua BNV
Bước 4: Sau khi nhận được hồ sơ thành lập, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành
chính cấp tỉnh, Chính Phủ thành lập Hội đồng thẩm định cấp Nhà nước để thẩm định
nội dung. (hồ sơ, khảo sát đánh giá hiện trạng, tổ chức hội nghị).
Bước 5: Chính Phủ chỉ đạo BNV phối hợp với UBND tỉnh, các Bộ, cơ quan trung
ương hoàn thiện hồ sơ trình Chính phủ.
Bước 6: Chính phủ xem xét thông qua hồ sơ trình Ủy ban Pháp luật của Quốc hội
Bước 7: Uỷ ban Pháp luật của Quốc Hội thẩm tra đề án của CP trình, sau đó báo cáo
lên Quốc hội + Bước 8: Quốc hội quyết định bằng Nghị quyết
2.3.2. Quy trình điều chỉnh địa giới hành chính
Điều chỉnh địa giới HC cấp tỉnh->Điều chỉnh địa giới HC cấp huyện->Điều chỉnh địa giới HC cấp xã
Các cơ quan được Chủ tịch Ủy bạn nhân dân cùng cấp giao quản lý, lưu trữ hồ sơ,
bản đồ và mốc địa giới hành chính gồm: lOMoAR cPSD| 58097008
+ Sở Nội vụ quản lý, lưu trữ hồ sơ, bản đồ địa giới hành chính tỉnh, cấp huyện, cấp xã trong toàn tỉnh.
+ Phòng Nội vụ hoặc Văn phòng Hội đồng nhân dân - Ủy ban nhân dân cấp huyện
quản lý, lưu trữ hồ sơ, bản đồ địa giới hành chính cấp huyện và cấp xã thuộc phạm vi cấp huyện.
+ Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn quản lý, lưu trữ hồ sơ, bản đồ cấp xã và mốc địa giới hành chính
CHƯƠNG 3: Nội dung, thẩm quyền quản lý địa giới hành chính ở Việt Nam
Quy định về Thẩm quyền thành lập, điều chỉnh, chia, tách, sáp nhập, đổi tên địa giới HC :
• Quy định về nguyên tắc, quy trình phân vạch và điều chỉnh địa giới HC
• Quy định về hồ sơ, bản đồ địa giới HC
• Quy định về mốc ĐGHC, quản lý mốc ĐGHC
• Quy định về trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong QLĐGHC
• Quy định về nguyên tắc giải quyết tranh chấp
Tham mưu, đề xuất việc xd văn bản, chính sách về qli ĐGHC :
• Nghiên cứu, dự thảo văn bản pháp luật
• Tổ chức lấy ý kiến của các bên liên quan (Bộ, ngành, CQĐP, ng dân đối với dự thảo VB)
• Hoàn thiện, hoàn chỉnh dự thảo VB PL
• Trình lên ca có thẩm quyền để thông qua, kí ban hành
*CBCC là chủ thể triển khai các văn bản pháp luật vào thực tế (QĐ sáp nhập, điều chỉnh địa giới...) :
• Cập nhập hồ sơ, bản đồ địa giới Giám sát, kiểm tra, thanh tra việc thực
hiện pháp luật về ĐGHC, giải quyết tranh chấp HC
• Tuyên truyền, lấy ý kiến cử tri trong quá trình điều chỉnh (tăng cường tính đồng thuận)
• Phối hợp với các cơ quan, ban ngành khác (phối hợp liên ngành): xd các
mốc địa giới hc; hỗ trợ kĩ thuật (đo đạc, xd mốc địa giới, lập bản đồ)