Quản trị cảm xúc: Kỹ năng quan trọng trong cuộc sống môn Phát triển kỹ năng | Trường Đại học Thủy Lợi

lOMoAR cPSD| 58511332
PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG QUẢN TRỊ CHƯƠNG 2: KỸ NĂNG QUẢN TRỊ CẢM XÚC
Cuộc sống được định hình và quyết định bởi chính cảm xúc đang diễn ra trong mỗi
chúng ta. Bất cứ lĩnh vực nào từ công việc, thời gian, tiền bạc, sức khỏe cho đến
những mối quan hệ, giao tiếp … đều bị chi phối bởi cảm xúc.
Cảm xúc được coi là một động lực thoi thúc con người làm việc cũng như có thể
đem lại cho cá nhân những ý tưởng, sáng tạo.
I. Khái quát về cảm xúc 1. Khái niệm
- Cảm xúc được coi là tập hợp những phản ứng tự nhiên được bộ não
phát ra một cách tự động để giúp cơ thể và tâm trí chuẩn bị hành động
thích hợp khi cảm giác phát hiện ra điều gì đó đang xảy ra liên quan đến chúng ta.
- Ví dụ: Trong cuộc họp bạn đến muộn vì một vài lý do và bắt gặp ánh
mắt tức giận của sếp. Lập tức, các tế bào thần kinh và các nội tiết tố
bên trong cơ thể bạn được kích hoạt, bộ não nhận ra tín hiểu này và
truyền đến ý thức của bạn cảm giác lo sợ, bất an và sẽ nhanh chóng
tìm chỗ ngồi tránh tầm nhìn của sếp. 2. Phân loại cảm xúc lOMoAR cPSD| 58511332
Mỗi ngày chúng ta trải qua muôn hình vạn trạng các cảm xúc. Theo lý
thuyết BÁNH XE CẢM XÚC của Tiến sĩ Tâm lý Robert Plutchik, cho dù
tâm trạng chúng ta có phong phú ra sao thì vẫn xoay quanh 8 loại cảm xúc
chính được phân thành 4 cặp đối lập:
Hân hoan (Joy) – Buồn bã (Sadness)
Tin Tưởng (Trust) – Chán ghét (Disgust)
Kinh hãi (Fear) – Tức giận (Anger)
Mong đợi (Antici-pation) – Ngạc nhiên (Surprise) - Cấu tạo:
+ 8 loại cảm xúc chính được phân thành những cấp độ cảm xúc tăng
dần khi vào gần tâm. Những cảm xúc chính nằm ở vòng tròn nhiều
màu thứ 2. Di chuyển vào tâm, cường độ cảm xúc tăng lên nên màu sắc sẽ đậm hơn. lOMoAR cPSD| 58511332
+ nếu di chuyển về bên ngoài, cường độ cảm xúc giảm xuống nên màu sắc sẽ nhạt hơn
+ những cảm xúc không có màu sắc là cảm xúc được tạo thành từ 2 cảm xúc chính gần nhau.
Ví dụ: Tình yêu sẽ được tạo từ cảm xúc hân hoan và tin tưởng. + cảm
xúc có sự đối lập. đối diện với từng cảm xúc trong vòng tròn là cảm xúc đối lập của nó. - Tác dụng:
Bánh xe giúp chúng ta dễ dàng hình dung cảm xúc của mình, xác định
chính xác mình đang cảm thấy thế nào, những cảm xúc nào đã kết hợp
để tạo ra cảm xúc hiện tại, cảm xúc nào đang chi phối hành động của chúng ta.
Hiểu được cảm xúc là bước đầu tiên để giải quyết các vấn đề nan
giải của chính bản thân mình.
3. Khái niệm quản trị cảm xúc
Kỹ năng quản trị cảm xúc là học cách kiểm soát để làm chủ hành vi, thái độ
của bản thân trong mọi tình huống. Nói cách khác, kỹ năng quản trị cảm xúc
là đưa ra cảm xúc trở về trạng thái cân bằng thông qua nhiều phương tiện
như ngôn ngữ, hình thể, khuôn mặt, ánh mắt, giọng nói…
Quản trị cảm xúc là khả năng nhận ra, suy nghĩ thông suốt, sẵn
sàng chấp nhận và kiểm soát được những cảm xúc của bản thân
trước khi chúng ta biểu hiện thành hành vi.
4. Vai trò của quản trị cảm xúc
• Quản trị cảm xúc góp phần giảm căng thẳng:
Cuộc sống có những khó khăn thử thách, nhiều lúc khiến ta rơi vào
trạng thái tuyệt vọng. Những lúc này ta có thể hành động sai lầm, đây
là điều khó tránh khỏi. Vì thế trong lúc căng thẳng, nếu biết cảm kiểu
soát và cân bằng cảm xúc, chúng ta sẽ giữ được trạng thái tỉnh táo và
ứng xử linh hoạt với hoàn cảnh, nhất là khi biến những cảm xúc tiêu cực thành tích cực.
• Quản trị cảm xúc giúp giao tiếp, đàm phán hiệu quả: lOMoAR cPSD| 58511332
Cảm xúc được thể hiện trên gương mặt và cử chỉ của bạn, nó ảnh
hưởng rất nhiều đến hành vi của bạn trong cuộc giao tiếp. Do đó,
quản trị cảm xúc sẽ giúp chúng ta giao tiếp tốt hơn.
Quản trị cảm xúc còn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong các cuộc
đàm phán. Đàm phán thành công hay thất bại không chỉ liên quan đến
cái đầu táo bạo, cái gan dám nghĩ dám làm mà còn quyết định bởi cả
những cảm xúc của các bên.
Quản trị cảm xúc giúp giải quyết mâu thuẫn hài hòa, mang tính xây dựng:
Trong công việc và cuộc sống, mỗi người luôn thể hiện quan điểm
riêng của mình với mong muốn được người khác thừa nhận và thường
áp đặt quan điểm của mình lên người khác. Để bảo vệ ý kiến cá nhân,
chúng ta không ngừng đưa ra những lí lẽ kèm theo đó là việc bộc lộ
thái độ qua những cảm xúc của bản thân. Nếu quản trị tốt cảm
xúc,chúng ta sẽ dung hòa được những mâu thuẫn, căng thẳng để lấy lại sự bình tĩnh.
Quản trị cảm xúc giúp ra quyết định, giải quyết vấn đề tốt hơn:
Chúng ta không thể ra quyết định sáng suốt, cũng như giải guyết
vấn đề một cách ổn thỏa trong lúc nóng giận hay trong khi bản thân
đang buồn chán. Trong những trường hợp ấy, quyết định và cách giải
quyết vấn đề của ta sẽ có thể gây nên những tổn hại cho cả ta và đối
phương, cho mối quan hề hoặc ngay sau đó chúng ta phải ân hận, tiếc nuối.
II. Các bước quản trị cảm xúc
Bước 1: Nhận diện cảm xúc
- Khi nhận thức chính mình, chúng ta mới biết được điểm
mạnh, điểm yếu để điều chỉnh hành vi, thái độ của mình một cách tốt nhất.
- Những người hiểu được cảm xúc của mình và làm chủ được
chúng, cũng như đoán được những cảm xúc của người khác,
biết hòa hợp với họ một cách hữu hiệu sẽ là người có lợi thế
trong tất cả các lĩnh vực của đời sống. Ngược lại, những lOMoAR cPSD| 58511332
người không nhận diện được đời sống cảm xúc của mình sẽ
thường xuyên phải chịu những xung đột nội tâm, từ đó năng
lực tập trung chúc ý và tư duy của họ sẽ bị phá vỡ và điều
này chắc chắn có ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động cũng
như cuộc sống của họ.
- Nhận thức được cảm xúc của chính mình là khám phá quan
trọng để ta có thể làm chủ bản thân và tự thay đổi mình.
Điều đó không những giúp ta hiểu rõ bản thân mình mà còn
thấu hiểu người khác, từ đó biết cách ứng xử lại với cảm xúc
đó. Đây được xem là một trong những yếu tố quan trọng
nhất của năng lực xã hội.
Bước 2: Hạ nhiệt cảm xúc
- Chúng ta thường phải đối diện với những cao trào cảm xúc
như: vui quá, buồn quá, giận quá … Cảm xúc cao trào có thể
đưa ta đến những hành động quá khích, có thể khiến cách xử
lý công việc không tốt hay hiệu quả của các cuộc giao tiếp sẽ không cao.
- Nếu muốn cảm thấy tốt hơn, chúng ta phải có hành động tích
cực, tự làm dịu cảm xúc của bản thân.
- Ví dụ: Im lặng để có thời gian suy nghĩ, đi dạo hay tập thể
dục thể thao, ngồi thiền, hít thở thật chậm hoặc nghe nhạc
cũng là một cách hiểu quả để giải tỏa cảm xúc.
Bước 3: Tìm hiểu nguyên nhân cảm xúc và hợp thức hóa nguyên nhân đó
- Thường thì khi các cảm xúc bắt đầu tăng nhiệt, chúng ta hay
có khuynh hướng buộc tội đối phương đã gây cho mình cảm
xúc đó. Tuy vậy, chúng ta nên hiểu rằng buộc tội chắc chắn
chẳng giải quyết được gì, thậm chí nó còn dẫn đến những
hành vi tồi tệ như biện hộ, chỉ trích và khơi nguồn cho các
cảm xúc tiêu cực khác trỗi dậy.
- Thay vì đổ lỗi cho người khác, hãy tập tìm hiểu thông điệp
ẩn bên dưới cảm xúc của mình, đào sâu tìm hiểu các mối
quan tâm hàng đầu có liên quan đến việc kích thích cảm xúc. lOMoAR cPSD| 58511332
Nếu không truy tìm nguyên nhân của những cảm xúc đó
chúng ta sẽ rất khó để hạ nhiệt được cảm xúc. Chỉ khi hiểu
được điều bản thân hay người khác khó chịu thì chúng ta
mới cảm thấy thoải mái hơn.
Bước 4: Chia sẻ và giải tỏa cảm xúc
- Nhiều khi chúng ta cố kiềm chế để không bộc lộ cảm xúc
của mình ngay trong cuộc giao tiếp, nhưng sau đó trong
lòng chúng ta cảm thấy bứt rứt, khó chịu suốt cả ngày.
Điều đó chứng tỏ, cho dù chúng ta có bộc lộ cảm xúc của
mình hay không thì chúng vẫn chi phối chúng ta.
- Hãy tìm đến những người thân hay bạn bè mà ta tin
tưởng để chia sẻ những điều bất mãn đang gặp phải. Họ
sẽ đưa ra những lời khuyên cũng như góp ý tích cực giúp
chúng ta giải được buồn phiền. Chỉ có giải tỏa cảm xúc
chúng ta mới thoát khỏi cái vòng luẩn quẩn của những suy nghĩ tiêu cực.
Bước 5: Luyện tập thường xuyên cảm xúc tích cực, loại bỏ cảm xúc tiêu cực
- Thoát khỏi bẫy cảm xúc tiêu cực để hướng đến những
điều tích cực không phải là điều dễ dàng mà nó đòi hỏi
chúng ta phải thường xuyên tập luyện để có những cảm xúc tích cực.
- Cảm xúc tích cực đến từ những điều giản dị, đôi lúc là
một bữa ăn bên cạnh những người thân, một lời chúc tốt
đẹp vào mỗi buổi sớm mai, … Nói chung, cuộc sống
xung quanh chúng ta luôn có những điều rất bình dị và có
thể mang lại hạnh phúc cho chúng ta cũng như những
người khác nữa. Điều quan trọng là chúng ta phải biết
trân trọng và biết tạo được niềm vui từ những điều rất nhỏ đó.
- Để có những cảm xúc tích cực, loại bỏ những cảm xúc tiêu cực, chúng ta cần:
+ Loại bỏ văn hóa đổ lỗi (không đổ lỗi cho người khác) + Không bào chữa
+ Tự tin, can đảm nhận sai lầm và tìm cách giải quyết lOMoAR cPSD| 58511332
+ Không tính toán, so đo thiệt hơn
+ Tránh những lời phàn nàn, chỉ trích và thay thế bằng việc gia tăng lời khen