Soạn bài Chí phèo | Ngữ văn 11 Cánh diều

Câu hỏi giữa bài
Câu 1. Chí Phèo chửi những ai? Tiếng chửi cho thấy điều gì ở Chí? Bài làm
Chí chửi trời, chửi đời, chửi cả làng Vũ Đại, chửi những ai không cãi nhau
với hắn. Chí là một tên suốt ngày say xỉn, hay chửi tục và bất mãn với mọi
người người. Hắn ý thức được rằng mình đã bị xã hội ruồng bỏ.
Câu 2. Ngôn ngữ trong phần 1 là lời của ai? Bài làm
Ngôn ngữ trong phần 1 là lời của người dẫn truyện hay ở đây là của chính tác giả Nam Cao.
Câu 3. Bà cô thị Nở có thái độ như thế nào? Bài làm
Bà cô thị Nở coi lời nói của thị Nở như một trò đùa. Bà cảm thấy buồn
cười, sau đó là hoảng hốt khi nhớ đến cháu mình bị dở hơi. Bà cũng cảm
thấy tủi thân cho chính mình rồi tức giận với thị Nở. Câu hỏi cuối bài
Câu 1. Tóm tắt nội dung của từng phần đã được đánh số trong văn bản. Bài làm
Phần 1. Chí Phèo vốn là một đứa trẻ bị bỏ hoang trong một lò gạch cũ và
được nhặt về nuôi. Khi lớn lên Chí Phèo đi ở hết nhà này nhà khác để nuôi
thân. Đến năm Phèo 20 tuổi, hắn là canh điền cho nhà Bá Kiến, và tấm bi
kịch cuộc đời hắn từ diễn ra từ đây. Vì bị Bá Kiến ghen nên hắn bị giải
lên huyện và bị bắt bỏ tù.
Phần 2. Hắn ở tù bày tám năm, sau khi trở về, hắn xuất hiện với bộ dạng
khác hẳn ngày xưa, với nhiều hình xăm trên mình. Hắn lúc nào cũng say
và cứ say là hắn lại đến nhà Lí Kiến để chửi bới, rạch mặt ăn vạ. Và Bá
Kiến đã biến Chí Phèo thành kẻ tay sai chuyên đâm thuê chém mướn cho
Bá Kiến. Trong tình trạng luôn say mèm, ai cho tiền sai gì hắn cũng làm,
hắn trở thành một con quỷ dữ của làng Vũ Đại luôn làm những trò tác
quái phá làng, phá xóm, khiến người dân ai ai cũng khiếp sợ.
Phần 3. Chí Phèo gặp thị Nở, sau một đêm ăn nằm với nhau, được thị Nở
chăm sóc. Hắn khao khát trở về cuộc sống lương thiện và được sống cùng Thị Nở.
Phần 4. Bà cô của thị Nở biết chuyện giữa thị và Chí đã ngăn cản không cho thị ở bên Chí.
Phần 5. Chí Phèo tuyệt vọng, lại uống và lại xách dao ra đi, vừa đi hắn
vừa chửi rủa sự đời. Hắn cầm dao đến nhà Bá Kiến đòi trả lương thiện
cho hắn. Hắn đâm chết Bá Kiến rồi tự tử.
Phần 6. Sau cái chết của Chí Phèo và bá Kiến, dân làng đồn thổi nói xấu
hai người. Thị Nở chứng kiến cảnh đó, nhìn xuống bụng và nghĩ đến lò gạch.
Câu 2. Vẽ sơ đồ thể hiện mối quan hệ của các nhân vật có ảnh hưởng đến số phận Chí Phèo. Bài làm Đang cập nhật...
Câu 3. Phân tích diễn biến tâm trạng của Chí Phèo sau khi gặp thị Nở. Vì
sao khi bị thị Nở từ chối, Chí Phèo lại xách dao đi giết bá Kiến và tự sát? Bài làm
Cuộc đời Chí Phèo là một chuỗi những đau khổ, những bất hạnh. Hắn có
mặt trên đời cũng đã khổ "trong một cái váy đụp để bên cái lò gạch cũ",
rồi hắn cũng từng là anh canh điền lành, không thích cái người ta khinh.
Âý vậy mà, từ một anh nông dân hiền lành hắn trở thành tên tù, tên lưu
manh, con quỷ dữ mất hết nhân hình, nhân tính. Bi kịch, cuộc đời hắn quả
là một bi kịch. Đỉnh điểm của bi kịch ấy là sau khi hắn được gặp thị Nở.
Thị Nở đã đánh thức cái lương thiện trong con người hắn, hắn khao khát
lương thiện, khao khát được làm hòa với mọi người, khao khát được sống
cùng thị Nở. Hắn ước được "làm người" được trở về cuộc sống lương
thiện. Những tưởng ước mơ, khao khát của hắn sẽ được thị Nở mở đường
nhưng Thị lại từ chối hắn và hắn cũng không có cách nào níu giữ được.
Thế là Chí Phèo rơi vào tình thế bế tắc, tuyệt vọng, mọi hy vọng cho một
tương lai “làm người” bỗng chốc hóa thành mây khói. Trong cơn tuyệt
vọng ấy, Chí Phèo như tỉnh hẳn và chua xót nhận ra bi kịch tinh thần của
cuộc đời mình – người vốn sinh ra là người nhưng lại không được làm
“người”. Hắn vật vã, đau đớn. Càng tuyệt vọng, hắn càng uống rượu;
nhưng càng uống rượu, hắn càng tỉnh ra. Trong tận sâu thẳm tâm hồn, hắn
ý thức được nỗi đau thân phận của mình. Vì thế, hắn ôm mặt khóc rưng
rức và luôn thấy thoang thoảng mùi cháo hành. Chi tiết này được nhắc đi
nhắc lại nhằm tô đậm niềm khao khát tình yêu thương, khát khao cuộc
sống lương thiện và cũng nhấn mạnh bi kịch tinh thần không cách có thể cứu vãn.
Trong tột cùng bế tắc, Chí Phèo càng thấm thía hơn tội ác của kẻ đã cướp
đi nhân hình và nhân tính của mình, biến mình thàng một con “quỷ” của
làng Vũ Đại. Chí Phèo xách dao ra đi, thay vì đến nhà bà cô Thị Nở như
dự định, tâm trí lại điều khiển hắn đến nhà Bá Kiến – người đã gây ra bao
bất hạnh cho cuộc đời hắn. Khác với các lần trước, lần này, hắn đòi Bá
Kiến trả cho hắn cái thứ quý giá mà hắn đã mất từ lâu – đó là làm người
lương thiện. Hắn uống đến say mềm rồi hắn đi. Hắn đi với một con dao
thắt ở lưng. Hắn lảm nhảm: " Tao phải đâm chết nó! tao phải đâm chết
nó!". Nhưng hắn lại thẳng đường đi. Hắn không rẽ vào nhà thị Nở, hắn rẽ
vào nhà Bá Kiến - lần này hắn đòi lương thiện. Điều này cho thấy, hắn đã
thức tỉnh, hắn nhận ra mọi điều, hắn khao khát được trở thành người lương
thiện. Hắn đòi lương thiện, nhưng hắn nhận ra ai cho hắn lương thiện, làm
thế nào cho mất được những vết mảnh chai trên mặt này?. Hắn không thể
trở thành người lương thiện được nữa. Hắn biết rằng chỉ còn một cách là
giết Bá Kiến rồi tự sát. Sở dĩ, hắn hành động như vậy bởi vì hắn hiểu rõ
được tấn bi kịch của đời mình, hắn bị đẩy vào bước đường cùng khi không
thể trở lại thành người lương thiện.
Câu 4. Theo em, nỗi khốn khổ, tủi nhục lớn nhất của Chí Phèo là gì? Vì
sao? Qua nhân vật này, nhà văn thể hiện những tình cảm, tư tưởng nào? Bài làm
Theo em nỗi khốn khổ, tủi nhục lớn nhất của Chí Phèo là không có quyền
được sống như một con người. Hắn vốn là người lương thiện nhưng bị số
phận đưa đẩy trở thành người xấu, hắn bị mọi người khinh thường, bị coi
như một con quỷ của làng Vũ Đại. Hạnh phúc và mái ấm gia đình đối với hắn thật xa vời.
Chí Phèo và Bá Kiến là hai nhân vật điển hình cho các tầng lớp xã hội cơ
bản của nông thôn Việt Nam trước Cách mạng, vừa là những người có cá
tính độc đáo và có sức sống mạnh mẽ. Tâm lí nhân vật được miêu tả sắc
sảo, tinh tế, đi sâu vào nội tâm để diễn tả những diễn biến phức tạp phát
sinh trong cuộc đời. Bá Kiến là đại diện cho thế lực cường hào ác bá. Mối
quan hệ của Chí Phèo và Bá Kiến thể hiện quá trình bị tha hóa của Bá
Kiến từ anh canh điền, hiền lành bị Bá Kiến đẩy vào tù và trở thành con
quỷ dữ của làng Vũ Đại.
Nao Cao thành công khắc họa thành công nhân vật Chí Phèo - người nông
dân hiền lành, lương thiện bị xã hội tàn bạo đẩy vào con đường tha hóa,
lưu manh hóa, bị tàn phá cả nhân hình nhân tính. Hắn sinh ra đã là một bi
kịch, từ một anh nông dân hiền lành hắn trở thành tên lưu manh chuyên
rạch mặt ăn vạ, cuối cùng trở thành con quỷ dữ. Đời hắn chưa bao giờ
tỉnh. Sau đêm gặp thị Nở tâm lý của Chí Phèo đã thay đổi phức tạp. Hắn
cảm nhận được những âm thanh của cuộc sống đời thường, hắn nhận ra
mình đã già nhưng vẫn còn đơn độc. Hắn muốn sống chung với thị Nở,
thèm lương thiện. Với khát vọng được làm người lương thiện của Chí
Phèo sau cái hôm gặp thị Nở tác giả vẫn luôn khẳng định bản chất lương
thiện của người nông dân ngay cả khi bị vùi dập. Qua đây, Nam Cao thể
hiện được tư tưởng nhân đạo, lòng yêu thương, niềm tin yêu của ông vào
những con người khốn khổ. Chí Phèo còn là tiếng kêu cứu của những con
người khốn khổ, bí bách cùng quẫn không lối thoát bị xã hội ruồng bỏ để
xã hội hiểu được hãy cho họ - những con người lầm đường lạc lối cơ hội
trở về với cuộc sống lương thiện, cơ hội được hòa nhập cộng đồng.
Câu 5. Phân tích và làm sáng tỏ một số đặc sắc nghệ thuật của truyện Chí
Phèo từ các phương diện: cách mở đầu truyện, không gian và thời gian,
sử dụng chi tiết, ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật, ngôi kể và sự thay đổi điểm nhìn,... Bài làm
Tác phẩm Chí Phèo đã thể hiện tài năng truyện ngắn bậc thầy của Nam
Cao. Cốt truyện được dẫn dắt bằng các nút thắt kịch tính để dẫn tới một
kết thúc hợp lí mà về hình thức tưởng chừng đó là 1 kết thúc ngẫu nhiên.
Nam Cao có nghệ thuật trần thuật linh hoạt, tự nhiên mà vẫn nhất quán,
chặt chẽ. Đó là giọng điều trần thuật hài hòa có sự kết hợp giữa lời đối
thoại và lời độc thoại, giữa gián tiếp và lời nửa tiếp. Đọc cả câu chuyện
chúng ta có có thể cảm nhận được Nam Cao đang ở trong câu truyện đó,
là người quan sát cả làng Vũ Đại và rồi thoảng như vào sâu trong nội tâm
nhân vật Chí Phèo. Vì vậy, nhiều đoạn có sự lồng ghép giữa ngôn ngữ
người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật. Ví dụ: đoạn kể về tiếng chửi của
Chí, đoạn tả tâm trạng Chí sau cuộc gặp với Thị Nở và khi bị từ chối...
Đối thoại Chí với Bá Kiến, Chí với Thị Nở... Giọng điệu trần thuật này là
những đóng góp quan trọng của Nam Cao trong quá trình hiện đại hóa của
thể loại truyện ngắn hiện đại Việt Nam.
Câu 6. Từ truyện Chí Phèo, có thể nhận thấy những giá trị văn hoá và triết
lí nhân sinh nào? Theo em, truyện Chí Phèo có chủ đề phụ không? Nếu
có thì đó là chủ đề gì? Bài làm
GIÁ TRỊ HIỆN THỰC
- Phản ánh những vấn đề cơ bản của xã hội nông thôn Việt Nam trước Cách mạng tháng 8.
- Hiện thực đời sống tăm tối, đau khổ của người nông dân, người lao động
lương thiện được thể hiện tập trung qua số phận của nhân vật Chí Phèo.
→ “Chí Phèo” đã khái quát hiện thực mang tính quy luật trong xã hội cũ:
có áp bức, có đấu tranh, đấu tranh tự phát thường dẫn đến kết cục bi thảm.
Và những cuộc đấu tranh như thế này chưa thể kết thúc được vì “tre gài
măng mọc”. Bá Kiến chết còn Lí Cường, còn nhiều tên cường hào ác bá
khác thì còn những “hiện tượng Chí Phèo” và còn những cuộc đấu tranh tự phát…
GIÁ TRỊ NHÂN ĐẠO
- Niềm cảm thương sâu sắc đối với những số phận khổ đau, bất hạnh như Chí Phèo, thị Nở:
- Khẳng định, đề cao nhân tính, đề cao con người.
- Nam Cao phê phán những thế lực bạo tàn chà đạp con người.
- Nam Cao đề ra giải pháp mang tính nhân đạo, mang ý nghĩa hiện thực
và triết lí sâu sắc: lật đổ xã hội tàn bạo để bảo toàn nhân tính của con người.
→“Chí Phèo” là một tác phẩm văn học chân chính như trong quan niệm
của Nam Cao: “Tác phẩm văn học có giá trị là tác phẩm phải thể hiện nỗi
đau của con người, nó ca tụng lòng thương, tình bác ái, sự công bình, nó
làm cho người gần người hơn”.
- Truyện "Chí Phèo" có chủ đề phụ là hiện thực xã hội Việt Nam thời kì
trước Cách mạng tháng 8.
Câu 7. Ghi lại ấn tượng sâu đậm nhất của em về hình tượng Chí Phèo (trong khoảng 10 dòng). Bài làm
Chí Phèo vốn là một đứa trẻ bị bỏ hoang trong một lò gạch cũ và được
nhặt về nuôi. Hắn vốn là một con người lương thiện nhưng vì sự ghen
tuông mù quáng của Bá Kiến mà rơi vào bước đường cùng, bị bắt đi tù
sau ra tù làm tay sai cho Bá Kiến. Cứ tưởng gặp được thị Nở hắn sẽ được
quay trở lại làm người tốt nhưng bà cô thị Nở đã phá vỡ tất cả. Hắn biết,
hắn vẫn luôn hiểu suốt thời gian qua hắn sống không giống một con người,
trong mắt mọi người hắn là một tên điên, một tên nát rượu, một con quỷ
của cái làng Vũ Đại. Thế nhưng sâu thẳm trong thâm tâm hắn, hắn vẫn
mong mình có thể làm một người lương thiện, hắn muốn sống lương thiện,
nhưng không ai cho hắn được sống như vậy. Hắn hận, hận kẻ đã đẩy hắn
vào bước đường cùng này, vậy nên hắn mới xách dao đi giết Bá Kiến và
tự kết thúc cuộc đời đầy đau khổ của mình.