Soạn văn 10: Dưới bóng hoàng lan Trước khi đọc
Câu 1. Với cảnh vật xung quanh và với những người thân yêu, kỉ niệm nào mỗi
khi nhớ lại, bạn thấy thật ấm áp, dễ chịu? Nếu được yêu cầu kể lại, bạn sẽ kể như thế nào?
Gợi ý: Giây phút sum họp đêm giao thừa, buổi đi chơi cùng người thân…
Câu 2. Đã bao giờ bạn có nhu cầu được sống chậm lại để cảm nhận sâu sắc hơn
ý nghĩa của những điều vốn rất bình dị hằng ngày? Gợi ý: Có/chưa. Đọc văn bản
Câu 1. Tâm trạng của Thanh khi trở về với không gian thân thuộc. Bình yên và thong thả.
Câu 2. Trạng thái tình cảm của Thanh khi nhận ra cây hoàng lan.
Tâm hồn nhẹ nhõm, tươi mát như vừa tắm ở suối.
Câu 3. Biểu hiện tình cảm của Nga và Thanh (qua lời nói, tâm trạng).
• Lời nói nhẹ nhàng, tâm tình.
• Tâm trạng: Hạnh phúc
Câu 4. Ý nghĩa lời đối thoại giữa bà cụ và Nga về chuyện hái hoa hoàng lan.
Một cách bày tỏ khéo léo tình cảm của Nga dành cho Thanh.
Câu 5. Chi tiết nào ở phần kết giúp bạn dự đoán sự tiến triển tình cảm giữa Nga và Thanh.
Chi tiết Thanh biết rằng Nga vẫn chờ đợi, nhớ mong chàng như ngày trước. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Câu chuyện được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ mấy? Ngôi
kể ấy có nhất quán từ đầu đến cuối câu chuyện không?
Người kể chuyện ngôi thứ ba. Ngôi kể ấy nhất quán từ đầu đến cuối câu chuyện.
Câu 2. Hình ảnh thiên nhiên, con người, cảnh sinh hoạt... hiện ra qua đôi mắt
của nhân vật nào? Việc chọn điểm nhìn như vậy có ý nghĩa gì?
• Hình ảnh thiên nhiên, con người, cảnh sinh hoạt... hiện ra qua đôi mắt của nhân vật: Thanh.
• Việc chọn điểm nhìn như vậy sẽ giúp cho câu chuyện trở nên sinh động, chân thực hơn.
Câu 3. Lời đối thoại giữa bà và Thanh trong phần đầu của tác phẩm chủ yếu
xoay quanh những chuyện gì? Tình cảm của các nhân vật bộc lộ như thế nào
qua những lời đối thoại đó?
- Lời thoại chủ yếu xoay quanh chuyện khi Thanh vắng nhà, lời hỏi thăm của
Thanh với bà, lời bà dặn dò Thanh đi nghỉ ngơi.
- Tình cảm của các nhân vật được bộc lộ qua lời đối thoại: Sự quan tâm, chăm sóc và yêu thương.
Câu 4. Phân tích những biểu hiện tình cảm giữa Nga và Thanh được khắc họa trong tác phẩm. - Hành động:
• Thanh: Nghe giọng nói quen thuộc của Nga, Thanh chạy vội ra hỏi han;
Thanh dắt tay Nga ra vườn xem; với cành hoa hoàng lan xuống thấp để
Nga tìm hoa; Thanh mời Nga ở lại ăn cơm.
• Nga vẫn thường hay sang nhà Thanh chơi, ra vườn nhặt hoa hoàng lan khi Thanh đi vắng.
- Lời nói: Thân thiết, tình cảm (Thanh: Cô Nga, Cô trông gầy đi có phải không.
Không bằng độ còn ở nhà…; Nga: Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá…)
- Suy nghĩ: Thanh biết mình có một nơi để về sau những ngày làm việc và biết
Nga vẫn luôn chờ đợi mình.
Câu 5. Trong Dưới bóng hoàng lan, nghệ thuật viết truyện của Thạch Lam biểu
hiện rõ nhất qua cốt truyện, nhân vật hay lời kể? Hãy phân tích một trong ba yếu tố đó.
- Cốt truyện: Truyện kể về nhân vật Thanh sống cùng với bà, lớn lên anh đi làm
ở tỉnh xa. Một lần về quê để thăm bà, gặp lại những người thân yêu. Câu chuyện
diễn ra nhẹ nhàng, không có sự kiện tính, không có tình huống gay cấn.
- Lời kể: Lời kể nhẹ nhàng, đầy tự nhiên mang tính tâm tình góp phần thể hiện
được diễn biến tâm trạng của nhân vật: “…Thanh vắng nhà đã gần hai năm nay,
vậy mà chàng có cảm giác như vẫn ở nhà tự bao giờ. Phong cảnh vẫn y nguyên,
gian nhà vẫn tịch mịch và bà chàng vẫn tóc bạc phơ và hiền từ”; “Yên tĩnh quá,
không một tiếng động nhỏ trong căn vườn, tựa như bao nhiêu sự ồn ào ngoài kia
đều ngừng lại trên bậc cửa”...
- Nhân vật: Được khắc họa qua hành động, ngôn ngữ cùng với suy nghĩ..
Câu 6. Theo bạn, nhan đề Dưới bóng hoàng lan có ý nghĩa gì?
- Nhan đề “Dưới bóng hoàng lan” mang nghĩa ẩn dụ, gợi về nội dung câu
chuyện liên quan đến loài cây hoàng lan.
- Hình ảnh “cây hoàng lan” đã vô cùng quen thuộc với nhân vật Thanh, như một
nhân chứng, chứng kiến hết tất cả những kỉ niệm đẹp đẽ của Thanh từ hồi còn
bé đến khi lớn lên, chứng kiến tình yêu trong sáng của Thanh và Nga.
Câu 7. Cảnh nào được miêu tả trong truyện gợi cho bạn nghĩ đến một bức tranh
đẹp? Nếu cần chọn một cảnh để vẽ minh họa, bạn sẽ chọn cảnh nào? Vì sao?
- Cảnh được miêu tả trong truyện gợi nghĩ đến một bức tranh đẹp: Cảnh Thanh
nằm dưới bóng cây hoàng lan, nghĩ về những kỉ niệm tuổi thơ.
- Nếu cần chọn một cảnh để vẽ minh họa, cảnh được chọn là: Thanh nằm giả vờ
ngủ. Người bà lại gần săn sóc buông màn, nhìn cháu và xua đuổi muỗi. Vì hình
ảnh này gợi ra sự bình yên, tình cảm yêu thương trìu mến của bà.
Câu 8. Nhà thơ Thế Lữ cảm nhận: Dưới bóng hoàng lan là tác phẩm “nhân từ
như một lời yên ủi” (Thạch Lam - Về tác gia và tác phẩm, NXB Giáo dục, Hà
Nội, 2003, tr.147). Từ gợi ý đó, bạn hãy phân tích tình cảm của tác giả đối với
con người và cuộc sống được thể hiện qua tác phẩm.
⚫ Tình cảm nồng ấm được biểu hiện ở tình yêu thương sâu lắng của Thanh
dành cho quê hương, ở tình bà - cháu mộc mạc nhưng đầy gắn bó.
⚫ Tình yêu lứa đôi - một mối tình đầu dịu dàng, e ấp mà vẫn thật nồng nàn như hương hoàng lan.
Kết nối đọc - viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích tâm trạng nhân vật Thanh ở đoạn
cuối của phần kết truyện.