1. Định hướng
a) Giới thiệu một tác phẩm nghệ thuật theo lựa chọn cá nhân là bài thuyết
minh của người nói về đặc điểm (nội dung và hình thức) của một tác phẩm
mà mình thấy có giá trị và yêu thích. Tác phẩm nghệ thuật không chỉ là
các văn bản văn học mà còn là tác phẩm ở các lĩnh vực khác như điện ảnh,
âm nhạc, kiến trúc, điêu khắc, hội họa,…
Trong khi giới thiệu nội dung và hình thức tác phẩm, người nói có thể
nhận xét, đánh giá, bình luận bằng các ý kiến chủ quan của cá nhân; giải
thích lí do yêu thích tác phẩm ấy. Bài nói cần có ba phần: mở đầu, nội
dung chính, kết thúc; sử dụng ngôn ngữ nói kết hợp với các phương tiện
phi ngôn ngữ, các thiết bị công nghệ một cách phù hợp và hiệu quả.
b) Để giới thiệu một tác phẩm nghệ thuật tự chọn có hiệu quả, các em cần chú ý:
- Xác định rõ mục đích, đối tượng người nghe và nội dung tác phẩm cần
giới thiệu: tác phẩm văn học hay tác phẩm âm nhạc, điện ảnh, kiến trúc,
điêu khắc, hội họa,…
- Lựa chọn cách trình bày phù hợp.
- Có thái độ phù hợp, tôn trọng người nghe,… 2. Thực hành
Bài tập (trang 58 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 1): Dựa vào tư liệu sau đây,
em hãy giới thiệu bài hát “Làng tôi” của Văn Cao (Tư liệu trang 58 sgk
Ngữ Văn lớp 11 Tập 1 – Cánh diều) a) Chuẩn bị
- Đọc kĩ tư liệu ở trên.
- Lập dàn ý cho bài giới thiệu.
- Xem xét các phương tiện có thể hỗ trợ, ví dụ: hình ảnh bản nhạc Làng
tôi, video clip bài hát Làng tôi do các ca sĩ nổi tiếng hát; chân dung Văn Cao,… b) Tìm ý và lập dàn ý
- Tìm ý cho bài giới thiệu bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi sau:
+ Nội dung của bài hát là gì?
+ Hình thức nghệ thuật của bài hát có gì đặc sắc?
+ Em có nhận xét và đánh giá gì về giá trị bài hát được giới thiệu?
+ Vì sao em thích bài hát này?
- Lập dàn ý cho bài nói gồm ba phần: Mở đầu
Nêu khái quát lí do em giới thiệu bài hát Làng tôi của Văn Cao.
+ Nêu các điểm nổi bật về nội dung và nghệ thuật của bài hát Làng Nội dung tôi. chính
+ Nhận xét, đánh giá về giá trị của bài hát.
+ Minh họa bài giới thiệu bằng các phương tiện phù hợp.
Tóm lược nội dung để trình bày và trả lời các câu hỏi của người Kết thúc nghe (nếu có). c) Nói và nghe
Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Nói và nghe, mục c (trang
31): nội dung nói và nghe đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở mục b nêu trên.
* Bài nói tham khảo
Trong lịch sử âm nhạc Việt Nam, một trong ba bài hát mang tên Làng
tôiđược đánh giá là bài hát hay, bất tử với thời gian, ta không thể không
nhắc tới bài hát do nhạc sĩ Văn Cao sáng tác vào năm 1947.
“Làng tôi” giống như bức tranh xinh đẹp viết về làng quê Việt Nam bằng
âm nhạc. Ở đây, tài năng tổng hợp giữa thi ca, âm nhạc và hội họa ở tác
giả đã phát huy tác dụng. Chúng liên thông với nhau nhằm tạo nên những
tuyệt phẩm bất hủ. “Làng tôi” viết trên nền điệu valse truyền thống châu
Âu nhịp nhàng, sâu lắng, giàu tình cảm,, nếu bỏ đi lời ca, chẳng ai lần ra
dấu vết “đấu tranh cách mạng” của nó.
Ngoài ra, giai điệu bài hát còn giản dị, nhẹ nhàng, sang trọng, ca từ sử
dụng nhiều hình ảnh giàu chất biểu trưng, biểu cảm, như: “bóng tre”,
“bóng cau”, “con thuyền”, “dòng sông”, “nhà thờ”, “đồng quê”… Như ở
“Ngày mùa”, tuy xuất hiện: “giáo với gươm”, “súng” và “liềm”, nhưng
đặt trong bối cảnh “đầy đồng giáo với gươm”, “súng tỳ tay anh đứng, em
ngừng liềm trông sang” tình tứ, lãng mạn, những sự vật vô tri trở thành
nét chấm phá tạo thêm sức sống cho cảnh đồng quê ngày mùa. Ở Làng
tôi, tác giả quay “ống kính” thị giác vào những hình ảnh vừa cụ thể, vừa
tượng trưng với góc nhìn biểu cảm, chủ quan, chứ không hề đặc tả theo quan điểm hiện thực.
Bởi vậy, ca khúc “Làng tôi” của nhạc sĩ Văn Cao đã sớm vượt khỏi biên
giới, lãnh thổ Việt Nam, chuyển dịch lời ca sang nhiều ngôn ngữ khác
nhau, đạt được thành tựu lớn để đời cho nền âm nhạc Việt Nam.
d) Kiểm tra và chỉnh sửa
Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Nói và nghe, mục d (trang
32); nội dung kiểm tra đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở mục b nêu trên.