Soạn bài Lũ lụt là gì? Nguyên nhân và tác hại | Ngữ văn 8 Cánh Diều
1. Soạn bài Lũ lụt là gì? phần Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 70 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1):
- Đọc trước văn bản Lũ lụt là gì? – Nguyên nhân và tác hại; tìm hiểu thêm về hiện
tượng này qua sách báo và trên Internet.
- Đã bao giờ em chứng kiến cảnh lũ lụt chưa? Hãy chuẩn bị những hiểu biết của em
về nguyên nhân, tác hại của lũ lụt. Hướng dẫn trả lời:
- Lũ lụt là hiện tượng nước trong sông, hồ tràn ngập một vùng đất. Lụt cũng có thể
dùng để chỉ trường hợp ngập do thủy triều, nước biển dâng do bão. Lụt có thể xuất
hiện khi nước trong sông, hồ tràn qua đê hoặc gây vỡ đê làm cho nước tràn vào các
vùng đất được để bảo vệ. Trong khi kích thước của hồ hoặc các vực nước có thể
thay đổi theo mùa phụ thuộc vào giáng thủy hoặc tuyết tan, nó không có nghĩa là lũ
lụt trừ khi lượng nước này tràn ra gây nguy hiểm cho các vùng đất như làng, thành
phố hoặc khu định cư khác.
- Em đã được chứng kiến cảnh lũ lụt thông qua tivi và các phương tiện truyền thông.
Lũ lụt là một thiên tai gây thiệt hại nặng nề cả về tính mạng lẫn vật chất của con người.
2. Soạn bài Lũ lụt là gì? phần Đọc hiểu
2.1 Trả lời câu hỏi giữa bài
Câu 1 (trang 70 SGK Ngữ văn 8 tập 1)
Nội dung sa pô đã nêu đủ ý chính của tên văn bản chưa? Hướng dẫn trả lời:
Nội dung sapo đã nêu đủ ý chính của tên văn bản.
Câu 2 (trang 70 SGK Ngữ văn 8 tập 1)
Trong phần Lũ lụt là gì? Thông tin được trình bày theo cách nào? Hướng dẫn trả lời:
Thông tin được trình bày theo cách viết một đoạn đứng đầu khái quát toàn bộ nội
dung, các câu tiếp theo triển khai cụ thể chi tiết từng ý, làm rõ, bổ sung cho đoạn đầu.
Câu 3 (trang 70 SGK Ngữ văn 8 tập 1)
Có những loại lũ nào? Hướng dẫn trả lời:
Có ba loại lũ: lũ ống, lũ quét, lũ sông.
Câu 4 (trang 71 SGK Ngữ văn 8 tập 1)
Bức ảnh minh họa cho hiện tượng gì? Hướng dẫn trả lời:
Bức ảnh minh họa cho hiện tượng lũ lụt.
Câu 5 (trang 71 SGK Ngữ văn 8 tập 1)
Thông tin từ các đề mục in đậm khác gì các đề mục in đậm nghiêng? Hướng dẫn trả lời:
Thông tin từ các đề mục in đậm nghiêng là các ý nhỏ của các đề mục in đậm.
Câu 6 (trang 73 SGK Ngữ văn 8 tập 1)
Phần nói về tác hại của lũ lụt trình bày thông tin theo cách nào? Hướng dẫn trả lời:
Phần nói về tác hại của lũ lụt trình bày thông tin theo cách nội dung được triển khai
song song giữa các ý, không nội dung nào khái quát, bao trùm lên nội dung nào.
2.2 Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1 (trang 73 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1):
Hãy xác định bố cục của văn bản Lũ lụt là gì? – Nguyên nhân và tác hại. Dựa vào
đâu để xác định bố cục văn bản này? Đánh số thứ tự hoặc kí hiệu cho các phần
trong bài hoặc trình bày bố cục ấy theo một sơ đồ. Hướng dẫn trả lời:
- Bố cục của văn bản gồm 3 phần:
+ Phần 1 (từ đầu đến …trực tiếp tràn vào khu dân cư): dẫn dắt vấn đề nói đến và
giải thích hiện tượng lũ lụt.
+ Phần 2 (tiếp đến …gây nên nhiều thiên tai): nêu nguyên nhân gây ra lũ lụt.
+ Phần 3 (phần còn lại): tác hại của lũ lụt.
- Dựa vào nhan đề của văn bản để xác định được bố cục của văn bản. - Đánh số thứ tự:
1. Phần sa pô và đề mục Lũ lụt là gì?
2. Đề mục: Nguyên nhân gây ra lũ lụt
3. Đề mục: Tác hại của lũ lụt
Câu 2 (trang 73 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1)
Người viết đã chọn những cách nào để triển khai ý tưởng và thông tin trong văn
bản? Chỉ ra những biểu hiện cụ thể của cách triển khai ấy và hiện quả của nó. Hướng dẫn trả lời:
- Người viết đã chọn cách phân loại các nội dung chính của văn bản để triển khai ý
tưởng nhằm sáng tỏ nhan đề văn bản và thông tin của văn bản.
- Những biểu hiện cụ thể của cách triển khai ấy:
+ Phần “Lũ lụt”: người viết triển khai diễn giải từng khái niệm của “lũ lụt” thành hai ý là “lũ” và “lụt.
+ Phần “Nguyên nhân gây ra lũ lụt”: người viết triển khai thành các ý lớn đưa ra các
nguyên nhân gây ra lũ lụt.
- Việc triển khai các thông tin trong văn bản như vậy giúp người đọc nhanh chóng
nắm bắt được các thông tin quan trọng trong văn bản.
Câu 3 (trang 73 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1):
Các nội dung trình bày trong văn bản Lũ lụt là gì – Nguyên nhân và tác hại đã làm
sáng tỏ mục đích của văn bản như thế nào? Hướng dẫn trả lời:
- Các nội dung trình bày trong văn bản Lũ lụt là gì – Nguyên nhân và tác hại đã làm
sáng tỏ mục đích giúp người đọc nắm bắt và hiểu rõ hơn những thông tin về lũ lụt
(khái niệm, nguyên nhân và tác hại).
Câu 4 (trang 73 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1):
Phân tích cách trình bày nội dung thông tin trong văn bản để thấy tác giả đã giải
thích hiện tượng tự nhiên (lũ lụt) rất rõ ràng. Hướng dẫn trả lời:
- Cách trình bày nội dung thông tin trong văn bản: tác giả đã bóc tách, chia khái
niệm “lũ lụt” ra chi tiết, giải thích từng khái niệm, phân loại các loại về từ lũ và lụt.
Sau đó mới rút ra định nghĩa tổng quát về lũ lụt. Việc trình bày như vậy, sẽ đem lại
tính hiệu quả về truyền đạt nội dung thông tin mà tác giả hướng đến, qua đó ta cũng
thấy được nội dung mang tính cụ thể, rõ ràng hơn.
Câu 5 (trang 73 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1):
Từ văn bản, hãy nhận xét về hiện tượng lũ lụt ở nước ta nói riêng và trên thế giới
nói chung? Em thấy bản thân mình cần biết thêm thông tin gì nữa về lũ lụt? Hướng dẫn trả lời:
- Nhận xét: Hiện tượng lũ lụt là một trong những hiện tượng nóng bỏng nhận được
sự quan tâm của toàn dư luận, xã hội hiện nay không chỉ riêng Việt Nam ta mà cả
trên thế giới nói chung. Bởi bão lũ đã gây ra những hậu quả đau thương cho con
người: đời sống người dân bị tàn phá nặng nề, nhà cửa bị cuốn trôi, người dân rơi
vào cảnh khốn cùng “tiến thoái lưỡng nan” bị mắc kẹt ở vùng lũ không di chuyển
được. Người và của bị thiệt hại nặng nề,... Chính vì vậy, mỗi người dân cần phải có
sự hiểu biết về nguyên nhân và tác hại của lũ lụt để từ đó có cách giữ rừng, giữ môi
trường như giữ tính mạng mình.
- Sau khi đọc văn bản, em muốn biết thêm thông tin về cách ứng phó khi lũ lụt xảy ra
để cố gắng giảm thiệt hại xuống mức thấp nhất.
Câu 6 (trang 73 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 1):
Tìm hiểu thêm từ nhiều nguồn khác nhau và nêu một số thông tin bổ sung (kênh
chữ, hoặc kênh hình) về hiện tượng lũ lụt chưa có trong văn bản này. Hướng dẫn trả lời:
- Một số thông tin bổ sung về hiện tượng lũ lụt:
Lũ lụt miền Trung năm 2020 (hay còn được gọi là Lũ chồng lũ, Lũ lịch sử) là một đợt
bão, lũ lụt khắp miền Trung Việt Nam, bắt đầu từ đêm ngày 6 tháng 10, rạng sáng
ngày 7 tháng 10 năm 2020 đến ngày 1 tháng 12 năm 2020, tập trung chủ yếu ở các
tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế của
Bắc Trung Bộ, một phần Nam Trung Bộ gồm Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi,
Bình Định, Phú Yên và Bắc Tây Nguyên. Trong khoảng thời gian tháng 10, tháng 11,
hoàn lưu áp thấp nhiệt đới, gió mùa, xoáy thuận nhiệt đới hình thành và liên tiếp
biến động ở Biển Đông. Khởi đầu bằng hai đợt áp thấp và bão Linfa chỉ trong một
tuần, đợt Lũ lịch sử 2020 diễn ra phức tạp với nhiều cơn áp thấp và bão lớn tháng
10 như bão Nangka, bão Saudel, bão Molave; rồi đến tháng 11 với bão Goni, bão
Etau, bão Vamco, lượng mưa lớn đổ dồn về khu vực, khiến nhiều địa phương tại
miền Trung bị ngập lụt trên diện rộng, nhiều nơi nước lũ dâng cao, chia cắt các địa bàn.
-----------------------------------------------------------------------------------