Soạn bài Mẹ và quả | Ngữ văn 7 sách Cánh diều

Soạn bài Mẹ và quả | Ngữ văn 7 sách Cánh diều
Soạn Văn 7 Mẹ và quả phần Chuẩn bị
- Đọc trước văn bản Mẹ và quả, tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nguyễn Khoa Điềm.
- Khi nghĩ về cha mẹ, điều gì khiến em xúc động nhất? Hãy chia sẻ điều đó với các bạn. Hướng dẫn trả lời
- Tác giả Nguyễn Khoa Điềm:
+ Nguyễn Khoa Điềm sinh ngày 15 tháng 4 năm 1943, tại thôn Ưu Điềm, xã Phong
Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế. Ông từng hoạt động cách mạng,
viết báo làm thơ và giữ nhiều chức vụ quan trọng: Thứ trưởng Bộ Văn hoá – Thông
tin, Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa V; Ông là Đại biểu Quốc hội nước
Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam khoá X và là Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin…
+ Một số tác phẩm tiêu biểu: Đất ngoại ô (thơ, 1973); Cửa thép (ký, 1972); Mặt
đường khát vọng (trường ca, 1974); Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (thơ, 1986); Thơ
Nguyễn Khoa Điềm (thơ, 1990);
+ Đặc điểm thơ văn: Giàu sức suy tư, cảm xúc dồn nén mang màu sắc chính luận.
- Khi nghĩ về cha mẹ, điều làm em xúc động nhất là sự quan tâm, ân cần và dịu
dàng của cha. Cha chăm chút cho em từng chút một cẩn thận và yêu thương vô bờ.
Soạn Văn 7 Mẹ và quả phần Đọc hiểu Nội dung chính:
Hình ảnh mẹ và quả xuyên suốt bài thơ để thể hiện công lao dưỡng dục sinh thành
của mẹ, đồng thời tác giả thể hiện tình yêu thương, trân trọng người mẹ của mình.
Trả lời câu hỏi giữa bài
Câu 1 (trang 27 SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Chú ý số tiếng ở mỗi dòng, vần và nhịp của bài thơ.
Từ “lặn” và “mọc” ở đây nghĩa là gì? Hướng dẫn trả lời
- Số tiếng ở mỗi dòng thơ không giống nhau, có dòng 8 tiếng có dòng 7 tiếng.
- Vần và nhịp của bài thơ không tuân theo quy tắc thông thường (ví dụ như gieo vần
chân, vần lưng...). Cả bài thơ như lời thủ thỉ, tâm tình mà nhà thơ gửi tới mẹ. - Nhịp thơ: 3/4
- Từ “lặn” và “mọc” ở đây chỉ những mùa quả đi rồi đến; “lặn” là hết mùa, “mọc” là
bắt đầu mùa ra trái mới.
Câu 2 (trang 27 SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Hình ảnh này minh họa cho nội dung nào của bài thơ. Hướng dẫn trả lời
Hình ảnh minh họa cho hình ảnh mẹ vun trồng cây trái, nuôi bí chăm bầu.
Câu 3 (trang 27 SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Em hiểu “lớn lên” và “lớn xuống” ở các dòng thơ số 5,6 như thế nào? Hướng dẫn trả lời
“lớn lên” nghĩa sự trưởng thành, khôn lớn của những người con
“lớn xuống” là sự chín muồi của những quả bí, quả bầu
Câu 4 (trang 27 SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Từ “quả” ở khổ 1 và từ “quả” ở khổ 3 có gì giống và khác nhau? Hướng dẫn trả lời
- Từ “quả” có ý nghĩa tả thực trong các câu thơ 1, 3 (khổ 1).
- Từ “quả” có ý nghĩa tượng trưng trong các câu thơ 9 và 12 (khổ 3), chỉ những đứa
con lớn lên bằng tình yêu và sự săn sóc ân cần của mẹ.
Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1 (trang 28 SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Bài thơ là lời của ai, nói với ai và về điều gì? Tâm trạng và thái độ của người nói như thế nào? Hướng dẫn trả lời
Bài thơ là lời của tác giả nói với mẹ về công lao trời bể của mẹ hiền. Nguyễn Khoa
Điềm thể hiện sự thấu hiểu với những vất vả, nhọc nhằn mà người mẹ đã trải qua,
ca ngợi công lao của mẹ, day dứt khi chưa đền đáp được công lao to lớn ấy.
Câu 2 (trang 28 SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Người mẹ trong bài thơ không được miêu tả trực tiếp, nhưng người đọc vẫn nhận ra
được phẩm chất của bà qua những dòng thơ nào? Hướng dẫn trả lời
- Phẩm chất của người mẹ chủ yếu được thể hiện qua các dòng thơ ở khổ 1 và 2.
- Qua hai khổ thơ đó, tác giả cho thấy những phẩm chất tốt đẹp của người mẹ: trông
chờ mọi thành quả vào đôi bàn tay lao động của mình; lao động chăm chỉ, cần cù;
yêu thương, nuôi nấng, dạy dỗ các con; lặng thầm chịu đựng những gian truân, vất vả;...
Câu 3 (trang 28 SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Phân tích nét độc đáo của bài thơ thể hiện qua một trong các yếu tố: từ ngữ, hình
ảnh, vần, nhịp, biện pháp tu từ,... Hướng dẫn trả lời
- Bài thơ viết theo thể thơ tự do, gồm ba khổ, gieo vần hỗn hợp, ngắt nhịp linh hoạt.
- Bài thơ có tứ thơ độc đáo, mang tính phát hiện đầy ám ảnh về người mẹ và những
thành quả mà mẹ tạo ra.
- Từ ngữ, hình ảnh của bài thơ vừa bình dị, quen thuộc vừa mang tính tượng. Trong
bài, nhà thơ sử dụng các biện pháp tu từ như điệp ngữ (những mùa quả), đối lập
(lặn - mọc, lớn lên - lớn xuống), so sánh (quả - như Mặt Trời, như Mặt Trăng; quả -
mang dảng giọt mồ hôi mặn), ẩn dụ (chúng tôi, một thứ quả trên non xanh), nói giảm
– nói tránh (ngày bàn tay mẹ mỏi).
- Những yếu tố nghệ thuật này vừa giúp tác giả thể hiện cảm xúc chân thành, đồng
thời nêu được những suy ngẫm, triết lí thâm trầm, sâu lắng của tác giả về mẹ.
Câu 4 (trang 28 SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Ở hai dòng thơ cuối, vì sao nhà thơ lại “hoảng sợ” khi nghĩ mình vẫn còn là “một thứ
quả non xanh”? (Gợi ý: “Quả non xanh” chỉ điều gì? Tại sao điều ấy làm tác giả
“hoảng sợ”?). Bài thơ thể hiện được vẻ đẹp gì trong suy nghĩ, tình cảm của nhà thơ? Hướng dẫn trả lời
- Quả non xanh: nghĩa đen – quả chưa chín; nghĩa bóng – người con chưa trưởng
thành, chín chắn, chưa báo đáp được ơn sinh thành và dưỡng dục của mẹ.
- Tác giả hoảng sợ khi nghĩ đến lúc mẹ già yếu, gần đất xa trời mà mình vẫn chưa
khôn lớn, trưởng thành hoặc chưa đáp đền được công ơn của mẹ.
- Bài thơ cho thấy tình yêu thương, sự trân trọng của nhà thơ đối với mẹ; đồng thời,
bộc lộ sự day dứt, xót xa khi chưa làm cho mẹ được thanh thản lúc cuối đời
Câu 5 (trang 28 SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Em thích dòng thơ, khổ thơ nào nhất? Bài thơ nói giúp em được điều gì khi nghĩ về cha mẹ mình? Hướng dẫn trả lời
Em thích câu thơ: còn những bí và bầu thì lớn xuống/ chúng mang dáng giọt mồ hôi
mặn nhất bởi câu thơ có sự liên tưởng so sánh độc đáo giữa giọt mồ hôi vất vả của
mẹ nuôi ta khôn lớn, nó cứ dài ra, nặng thêm như những quả bầu, quả bí. Qua đó
em thấy được sự hy sinh thầm lặng của mẹ, và lòng biết ơn vô bờ của người con về
công dưỡng dục sinh thành của mẹ hiền.
- Bài thơ nói hộ em: biết ơn công lao sinh thành dưỡng dục của cha mẹ, sự tảo tần
hi sinh thầm lặng vì con cái của cha mẹ.
-----------------------------------------------------------------------------------