Soạn bài Muối của rừng | Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo

Soạn bài Muối của rừng Chân trời sáng tạo Trước khi đọc
Câu hỏi: Nhan đề của truyện ngắn gợi cho bạn những liên tưởng gì? Bài làm
Nhan đề "Muối của rừng" gợi lên bức tranh không gian thiên nhiên khi rừng kết
muối là biểu tượng cho cuộc sống thanh bình. Nếu nhìn từ xa, chúng ta sẽ cảm thấy
như bản thân đang chìm đắm trong sự yên tĩnh và gần gũi với thiên nhiên. Các cây
cối rợp bóng, đan xen vào nhau như những núi đồi đá và tạo hình những dòng sông
uốn lượn vô tận. Những cảm giác thanh thản và sự tĩnh lặng đến từ việc nghe tiếng
nước chảy, tiếng chim rớt lá và tiếng gió thổi qua. Hãy tưởng tượng những tia nắng
lấp lánh qua vòm cây, tạo điểm nhấn trên cỏ và hoa, giúp cho bức tranh thiên nhiên
trở nên sống động và đầy cảm hứng. Đọc văn bản
Câu 1: Chú ý quan sát, theo dõi hành động của gia đình khỉ từ khi ông Diểu bắn hạ khỉ bố. Bài làm
Hành động của gia đình khỉ từ khi ông Diểu bắn hạ khỉ bố: Cả đàn khỉ trở nên hỗn
loạn, “thoắt biến trong rừng”, con khỉ đực “cố gượng dậy, nhưng lại vật xuống”,
“con khỉ cái tiến đến gần con khỉ đực một cách thận trọng, nó nhìn ngó xung quanh”,
khiếp sợ, hoảng loạn; “con khỉ đực cất tiếng gọi nó” buồn thảm, đau đớn, khỉ cái
như muốn liều thí mạng với ông Diểu.
Câu 2: Vì sao ông Diểu sợ hãi "kinh hoàng" đến mức phải chạy trốn? Bài làm
Ông Diểu sợ hãi “kinh hoàng” đến mức phải chạy trốn vì chứng kiến cảnh khỉ con
rơi xuống vực cùng tiếng rú thê thảm, “trong kí ức của ông chưa hề có tiếng rú nào tương tự thế này”.
Câu 3: Bạn đoán xem liệu ông Diểu có cứu được khỉ đực không? Bài làm
Khi chứng kiến cảnh khỉ đực bị thương, nằm đau đớn, ông “bỗng thấy thương hại”,
có thể dự đoán ông Diểu sẽ cứu con khỉ đực.
Câu 4: Hành động này của ông Diểu có gây bất ngờ cho bạn không? Bài làm
Hành động “lưỡng lự giây phút rồi vội vàng bỏ đi” của ông Diểu gây cho em nhiều
bất ngờ, vì ông Diểu từ đầu là người đang tàn phá thiên nhiên, thì về sau ông lại là
người đang cứu giúp khỉ đực, ông được trở về với bản chất của con người tốt đẹp vốn có của mình.
Câu 5: Kết truyện gợi cho bạn suy nghĩ về ý nghĩa của nhan đề truyện? Bài làm
Sau khi kết thúc truyện, hình ảnh loài hoa tử huyền với màu trắng và vị mặn sẽ gợi
cho chúng ta nhiều suy nghĩ về ý nghĩa của tên truyện "Muối của rừng". Loài hoa
này được gọi là "hoa muối của rừng", tượng trưng cho may mắn và là điềm báo cho
đất nước thanh bình, sung túc mùa màng. Tên truyện "Muối của rừng" có thể hiểu là
một biểu tượng thiêng liêng, một khát khao hướng thiện. Bất kể con người luôn tồn
tại những góc khuất cần phải khám phá, nhưng nếu ta càng sớm nhận ra và chuyển
hướng, thì ta sẽ được trở về với bản chất của con người tốt đẹp vốn có của mình.
Nếu từ đầu ông Diểu là người tàn phá thiên nhiên, thì cuối cùng ông lại trở thành
người cứu chúng và đem lại sự cân bằng cho tự nhiên. Sau khi đọc
Câu 1: Hãy liệt kê các sự kiện chính của câu chuyện và cho biết:
a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ ngoại hình, hành dộng hay nội tâm;
qua cái nhìn của ai, ngôi kể nào?
b. Cách sử dụng điểm nhìn, ngôi kể như vậy tạo ưu thế gì trong việc thể hiện nội dung câu chuyện? Bài làm
a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ hành động và nội tâm qua cái nhìn
của người kể chuyện - tác giả, ngôi kể thứ ba.
b. Cách sử dụng điểm nhìn, ngôi kể như vậy tạo ưu thế trong việc thể hiện nội dung
câu chuyện. Bằng ngôi kể thứ ba, nội dung câu chuyện được thể hiện một cách bao
quát, khai thác được nhiều khía cạnh hành động, suy nghĩ và nội tâm của nhân vật.
Từ đó, người đọc có được những cảm nhận sâu sắc về bức thông điệp bảo vệ thiên
nhiên, về sự đấu tranh giữa cái thiện và cái ác,.. mà tác giả muốn truyền tải qua nội dung truyện.
Câu 2: Cách phản ứng của bầy khỉ trong truyện cho thấy điểm gì đặc biệt trong mối
quan hệ giữa các thành viên của gia đình khỉ? Sự thay đổi thái độ đối với bầy khỉ
thể hiện nét tính cách nào của nhân vật ông Diểu? Bài làm
- Cách bầy khỉ phản ứng trong truyện thể hiện mối quan hệ đặc biệt của các thành
viên trong gia đình khỉ. Khi khỉ đực bị thương, khỉ cái và khỉ con đã có những hành
động và thái độ đẹp, làm cho người đọc cảm thấy ấm lòng về tình cảm huyết thống
thiêng liêng trong gia đình khỉ. Tình cảm đó vượt qua mọi rào cản, khỉ cái luôn theo
dõi và quan sát mọi hành động của ông diều đối với khỉ đực. Khỉ cái sẵn sàng đối
đầu với nòng súng của ông diều để bảo vệ khỉ đực, không sợ chết và quay trở lại để
đồng hành cùng khỉ đực. Tình cảm huyết thống đó đã tạo nên sức mạnh to lớn, làm
thức tỉnh sự lương thiện trong tâm hồn của ông diều.
- Sự thay đổi thái độ của ông Diểu với bầy khỉ cho thấy ông là một người có tấm
lòng lương thiện và bản chất tốt đẹp. Chính những điều đó đã đánh bại cái ác và
hướng tâm hồn ông tới cái thiện.
Câu 3: Đọc kĩ đoạn “Sự hỗn loạn của cả đàn khỉ….lừa ông sao được?”, liệt kê các
câu văn trong đoạn vào bảng sau và nhận xét về sự kết hợp giữa lời người kể
chuyện và lời nhân vật (làm vào vở):
Lời người kể chuyện Lời nhân vật Đối thoại Độc thoại Bài làm Lời người kể
- “Sự hỗn loạn của đàn khỉ khiến cho ông Diểu sợ hãi run lên. chuyện
Ông vừa làm điều ác…”
- “Ông Diểu rên lên khe khẽ”
- “Ông Diểu tức giận giương súng. Hành động hi sinh thân
mình của con khỉ cái làm ông căm ghét”. Lời nhân vật Đối thoại
“Đồ gian dối, mày chứng minh tấm lòng cao
thượng hệt như bà trưởng giả. Sự tan rã đạo
đức bắt đầu từ những tấn kịch thế này. lừa ông sao được?”
Độc thoại “Chạy đi”
- Sự kết hợp giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật giúp cho người đọc có cái
nhìn đa chiều ở nhiều khía cạnh, người đọc có thể dễ dàng khai thác những sự vật,
sự việc xung quanh nhân vật chính đồng thời dễ dàng quan sát được hành động, suy
nghĩ, nội tâm của nhân vật ông Diểu trước những sự vật, sự việc đang diễn ra. Cách
kết hợp này giúp cho câu chuyện trở nên sinh động, đa chiều, hấp dẫn, kích thích sự
thích thú của người đọc.
Câu 4: Trong quan niệm của người kể chuyện, "muối của rừng" kết tinh từ đâu và
chủ yếu được gửi gắm trong hình ảnh, chi tiết nào? Bài làm
- Trong quan niệm của người kể chuyện, “muối của rừng” kết tinh của lòng trắc ẩn,
lương thiện, khát khao hướng thiện. Khi con người có lòng trắc ẩn, biết làm việc
thiện việc tốt thì sẽ gặp được may mắn.
- Hình ảnh “muối của rừng” chủ yếu được gửi gắm trong hình ảnh, chi tiết nhân vật
ông Diểu buồn bã ngồi nhìn “con khỉ đực nằm dài trên vạt cỏ ướt” và “buồn bã tê
tái đến tận đáy lòng”, “cay cay sống mũi” khi chứng kiến cả hai con khỉ. Ông quyết
định “phóng sinh” cho con khỉ bởi bản thân ông tự nhận ra “Hóa ra ở đời, trách
nhiệm đè lên từng mỗi sinh vật quả thật nặng nề. Ông trở về cùng hai bàn tay trắng
và cơ thể trần truồng với phần người trỗi dậy và thắng thế.→ Sự thức tỉnh lương tâm con người.
Câu 5: Theo bạn, truyện ngắn "Muối của rừng" hấp dẫn bởi nội dung câu chuyện
hay cách kể chuyện? Vì sao? Bài làm
Theo em, truyện ngắn "Muối của rừng" của Nguyễn Huy Thiệp rất hấp dẫn cả về
nội dung câu chuyện cách kể chuyện của tác giả. Qua những phương diện khác nhau,
người đọc có thể cảm nhận được những giá trị đặc sắc khác nhau. Truyện không chỉ
đơn thuần kể về cuộc đi săn của nhân vật ông Diểu, mà còn gửi gắm những vấn đề
nhân sinh phổ biến. Trong đó, ta thấy sự đấu tranh không ngừng giữa thiện và ác,
giữa con người và thế giới tự nhiên. Nhân vật chính trong truyện tìm thấy sự cứu rỗi
bởi cái đẹp, và từ đó ông xóa đi những quan niệm sai lầm, tìm được sự thật về bản thân mình.
Ngoài giá trị về nội dung, giá trị nghệ thuật của cách kể chuyện cũng rất đáng khen
ngợi. Nguyễn Huy Thiệp đã khéo léo sử dụng hình ảnh ước lệ mang tính triết lý sâu
sắc trong một phong cách viết lạnh lùng, kiêu sa. Cách tạo dựng nhân vật và tình
huống trong truyện cũng rất độc đáo, không giống bất kỳ tác phẩm nào khác. Tuy là
một ông lão cô độc đi săn trong rừng vào sáng xuân, nhưng nhân vật ông Diểu
không chỉ có những phẩm chất xấu xa, cái ti tiện, mà ở ông còn ngời sáng những
nhân cách đẹp, những tâm hồn thuần khiết, vẻ đẹp vốn có hằn sâu trong tâm thức con người.
Câu 6: Theo bạn, cách quan sát và thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên
nhiên trong hai truyện ngắn Muối của rừng (Nguyễn Huy Thiệp, 1986), Chiều
sương (Bùi Hiển, 1941) có những điểm tương đồng, khác biệt nào? Từ thời điểm
sáng tác, bối cảnh văn hóa - xã hội của mỗi truyện, hãy lí giải sự tương đồng và khác biệt ấy? Bài làm
- Điểm tương đồng: Cả hai tác giả đều khéo léo xây dựng tình huống, đưa con người
vào thiên nhiên, từ những cuộc chiến, va chạm, tiếp xúc mà con người rút ra được
những suy tưởng cho chính mình và cho cả độc giả. Đồng thời, tác giả không tập
trung miêu tả thiên nhiên hay con người mà hai hình ảnh thiên nhiên và con người
luôn được diễn tả song hành. - Điểm khác biệt :
+ Trong truyện ngắn Muối của rừng (Nguyễn Huy Thiệp, 1986), tác giả xây dựng
tình huống để con người đàn áp thiên nhiên, ông Diểu có thể tự tin cầm súng vào
rừng bắn khỉ thể hiện tâm thế đối đầu trực diện với thiên nhiên nhưng tới cuối cuộc
săn, chứng kiến tình cảm của gia đình khỉ, ông Diểu nhận ra sự tương đồng giữa
người và thú, liên kết giữa tự nhiên và văn hóa, và sự nhận thức về gánh nặng và
trách nhiệm chung của muôn loài khi cùng chung sống trong một ngôi nhà sinh thái.
Từ nhận thức ấy, ông Diểu quay về bản dạng nguyên thủy và tìm về với thiên nhiên
trong đoạn kết truyện. Từ hình ảnh ông Diểu trần truồng, lặng lẽ rời đi, tác giả muốn
gửi gắm bức thông điệp về mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên: từ bỏ vị thế
bá quyền là cách duy nhất để hòa hợp với tự nhiên.
+ Còn trong truyện ngắn Chiều sương (Bùi Hiển, 1941), tác giả lại xây dựng tình
huống thiên nhiên dữ dội, mạnh mẽ quật ngã con người. Những người dân chài gắn
bó, sống đời đời kiếp kiếp với biển khơi, dù biển khơi có đôi khi giận giữ, làm cho
sóng to biển lớn, tạo ra thử thách cho con người nhưng biển khơi và con người, đặc
biệt là những người dân lao động vùng biển, không thể tách rời, gắn bó sâu sắc. Từ
đó mà mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên là mối quan hệ thắm thiết, nuôi
sống, bảo vệ và đùm bọc lẫn nhau.