Soạn bài Trong lòng mẹ Cánh Diều
1. Soạn văn Trong lòng mẹ phần Chuẩn bị
Xem lại phần kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này
Khi đọc hồi kí các em cần chú ý:
 Tác giả viết về ai, về sự việc gì? Viết như thế nhằm mục đích gì?
 Những yếu tố nào của văn bản cho biết tính xác thực của điều được kể?
 Cảm xúc thái độ của người kể chuyện đối với sự việc và các nhân vật trong đó như thế nào?
Đọc trước đoạn trích Trong lòng mẹ tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nguyên
Hồng và hồi kí những ngày thơ ấu Hướng dẫn giải
Tác giả viết về ai, về sự việc gì? Viết như thế nhằm mục đích gì?
 Tác giả viết về cậu bé Hồng về cuộc đối thoại giữa Hồng và bà cô và giây phút em gặp lại mẹ.
 Nhằm mục đích: thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, những rung động mãnh liệt
của một tâm hồn trẻ thơ nhạy cảm và vạch trần hiện thức xã hội phong kiến cổ
hủ với những thói nhỏ nhen độc ác của đám thị dân tiểu tư sản.
Những yếu tố nào của văn bản cho biết tính xác thực của điều được kể?
Việc lựa chọn ngôi kể thứ nhất chứ không phải thứ ba khiến cho câu chuyện xác
thực hơn do góc nhìn đặt ở những suy nghĩ tình cảm của nhân vật chính.
Cảm xúc thái độ của người kể chuyện đối với sự việc và các nhân vật trong đó như thế nào?
Cảm xúc của các nhân vật trong truyện:
 Hồng với bà cô: ghét cay ghét đắng những lời nói xúc xỉa của bà cô khi nói xấu mẹ
 Bà cô với Hồng: luôn tìm cách bôi nhọ người mẹ tốt đẹp trong lòng Hồng
 Hồng dành cho mẹ: tình cảm yêu thương, nhớ thương, tôn trọng mẹ mặc cho bà
cô có nói xấu như thế nào chăng nữa
 Bà cô với mẹ Hồng: ghét, luôn tìm cách bôi nhọ nói xấu
2. Soạn văn 6 Trong lòng mẹ phần Đọc hiểu
* Câu hỏi giữa bài:
+ Phần 1 cho biết hoàn cảnh của nhân vật "tôi" như thế nào?
+ Phản ứng của nhân vật:" tôi" trước lời kể của người cô như thế nào?
+ Phần 3 kể về việc gì? Đây có phải là nội dung chính của văn bản không? Có liên
quan gì đến nhan đề văn bản?
+ Tìm các từ ngữ tả hành động và cảm xúc của nhân vật tôi khi gặp lại mẹ?
+ Người mẹ hiện lên trong cái nhìn của:" tôi" như thế nào?
+ Tranh minh họa gợi cho em suy nghĩ gì về tình mẫu tử?
+ Tình mẫu tử thể hiện như thế nào qua hành động, cảm xúc của " tôi"?
+ Vì sao" câu nói ấy bị chìm ngay đi"? Đáp án
+ Hoàn cảnh của nhân vật tôi trong phần 1:
Hồng là kết quả của một cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Cha mất sớm. Người mẹ
vì cùng túng quá phải tha hương cầu thực. Chú phải sống xa mẹ, sống cùng họ
hàng ở bên nội. Nhưng cậu lại không hề được yêu thương. Cậu phải sống trong sự
ghẻ lạnh và cay nghiệt của những người được gọi là thân thích.
+ Phản ứng của nhân vật: "tôi" trước lời kể của người cô:
 Toan muốn trả lời là có khi bà cô hỏi:" Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa
chơi với mợ mày không?" nhưng chợt ngân ra ngay ý nghĩa cay độc trong lời
nói của bà cô lặng lẽ cúi đầu không đáp
 Cười đáp lại người cô là không muốn vào vì cuối năm kiểu gì mẹ cũng về
+ Phần 3 kể về cuộc gặp mặt của mẹ con Hồng sau bao ngày xa cách. Đây là
nội dung chính của văn bản và có liên quan đến nhan đề :" Trong lòng mẹ"
+ Các từ ngữ tả hành động và cảm xúc của nhân vật tôi khi gặp lại mẹ:
- " Chợt thoáng thấy một bóng người ngồi trên xe kéo giống giống mẹ", " tôi liền
đuổi theo gọi bối rối:" Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi!
- Sợ rằng chỉ là nhầm lẫn:" Và cái lầm đó không những làm tôi thẹn.....sa mạc"
- " Tôi đuổi kịp"," thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại"
-" Oà lên khóc rồi cứ thể nức nở"
-" tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp ,,,,sung túc"
-" đùi áp đùi mẹ tôi"," đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi", ngửi hương quần áo thơm tho lạ thường.
Người mẹ hiện lên trong cái nhìn của " tôi":
 Không còm cõi xơ xác quá như lời cô tôi nhắc lại lời người họ nôi của tôi nói"
 "Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn màng làm
nổi bật màu hông của hai gò má"
 Quần áo thơm tho, khuôn miệng xinh xắn nhai trầu
* Câu hỏi cuối bài:
Câu 1. Sự việc chính mà tác giả kể lại ở đoạn trích Trong lòng mẹ là gì? Sự
việc ấy được tập trung thể hiện ở phần nào của văn bản?
- Sự việc chính mà tác giả kể lại ở đoạn trích Trong lòng mẹ: Cuộc gặp gỡ cảm
động của Hồng và mẹ.
- Sự việc ấy được tập trung thể hiện ở phần cuối của văn bản.
Câu 2. Hình ảnh người mẹ qua lời kể của người cô và trong suy nghĩ, tình cảm
của nhân vật “tôi” có gì khác nhau?
- Hình ảnh mẹ qua lời kể của bà cô: một người đàn bà góa chồng, nợ nần cùng túng
và phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực.
- Hình ảnh người mẹ trong suy nghĩ, tình cảm của nhân vật “tôi”: một người phụ
nữ bất hạnh, phải chịu mọi những gièm pha, khinh bỉ của xã hội nhưng vẫn dành
tình yêu thương và lòng kính mến cho mẹ.
Câu 3. Dẫn ra một số câu văn thể hiện cảm xúc của nhân vật “tôi” khi gặp lại
mẹ. Từ đó, hãy nêu nhận xét về nhân vật này.
- Một số câu văn thể hiện cảm xúc:
 Và cái lầm đó không những làm tôi thẹn mà còn tủi cực nữa, khác gì cái ảo ảnh
của một dòng nước trong suốt chảy dưới bóng râm đã hiện ra trước con mắt gần
rạn nứt của người bộ hành ngã gục giữa sa mạc.
 Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người
miệng, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trên trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống
lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.
 Từ ngã tư đầu trường học về đến nhà, tôi không còn nhớ mẹ tôi đã hỏi tôi và tôi
đã trả lời mẹ tôi những câu gì.
=> Sự ngạc nhiên xen lẫn cảm xúc vui mừng, cuối cùng sau bao nhiêu ngày xa
cách Hồng cũng được gặp lại mẹ.
=> Hồng là một cậu bé nhạy cảm, giàu tình yêu thương.
Câu 4. Chỉ ra một số biểu hiện của đặc điểm thể loại hồi kí trong đoạn trích.
- Người kể trong đoạn trích tên là Hồng (xưng tôi).
- Những sự kiện trong đoạn trích giống với cuộc đời của tác giả: Hôn nhân của bố
mẹ Nguyên Hồng là cuộc hôn nhân không có tình yêu. Bất chấp mọi thành kiến
độc ác của xã hội và của những người trong gia đình về mẹ, cậu bé Hồng sớm hiểu
và cảm thông với nỗi đau khổ của người mẹ, hai mẹ con luôn giữ tình mẫu tử sâu sắc.
Câu 5. Viết khoảng 4 - 5 dòng nêu lên tình cảm và suy nghĩ của em sau khi
đọc đoạn trích Trong lòng mẹ của nhà văn Nguyên Hồng. Gợi ý:
- Nội dung: Đoạn trích khắc họa chân thực những cay đắng, tủi cực của nhà văn
khi còn thơ ấu. Đồng thời tác giả cũng muốn khẳng định tình yêu thương sâu nặng
với người mẹ bất hạnh.
- Nghệ thuật: Hình ảnh chân thực, lời văn nhẹ nhàng, kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm…
- Cảm nhận: Đồng cảm trước tâm trạng của nhân vật tôi, cảm động trước tình mẫu tử thiêng liêng…