Soạn văn 6: Soạn bài Gió lạnh đầu mùa | Ngữ văn 6 | Kết nối tri thức

Gió lạnh đầu mùa
Soạn bài Gió lạnh đầu mùa - Mẫu 1 Trước khi đọc
1. Kể về một sự giúp đỡ, chia sẻ mà em đã từng dành cho ai đó hoặc từng đón nhận: - Việc đã giúp đỡ: ⚫
Em đã đưa một bà cụ qua đường. ⚫
Em đã cho bạn mượn bút trong giờ kiểm tra.
- Việc được giúp đỡ: ⚫
Bạn trực nhật giúp khi em đến muộn do xe bị hỏng ⚫
Bác hàng xóm đưa em về nhà...
2. Đọc nhan đề Gió lạnh đầu mùa, em dự đoán nhà văn sẽ kể câu chuyện diễn ra vào mùa đông. Đọc văn bản
Câu 1. Chiếc áo bông cũ có xuất hiện ở phần tiếp theo của câu chuyện không? Dự đoán: Có/Không
Câu 2. Dáng vẻ bề ngoài của bé Hiên được miêu tả như thế nào? ⚫
Co ro đứng bên cột quán. ⚫
Mặc có manh áo rách tả tơi, hở cả lưng và tay.
Câu 3. Theo em, mẹ Sơn có phạt hai chị em Sơn không? Điều gì khiến em suy đoán như vậy?
Mẹ Sơn không phạt hai chị em Sơn. Bởi hành động của chị em Sơn xuất phát từ lòng tốt. Sau khi đọc
Trả lời câu hỏi
Câu 1. Câu chuyện được kể bằng lời kể của người kể chuyện ngôi thứ mấy?
Câu chuyện được kể bằng lời của người kể chuyện theo ngôi thứ ba.
Câu 2. Liệt kê một số chi tiết, hình ảnh miêu tả thái độ của chị em Sơn với các bạn nhỏ. ⚫
Sơn và chị Sơn vẫn thân mật chơi đùa, chứ không kiêu kì và khinh khỉnh như các em họ của Sơn. ⚫
Chị Lan bỗng giơ tay vẫy một con bé, từ nãy vẫn đứng dựa vào cột quán,
gọi: “Sao không lại đây, Hiên? Lại đây chơi với tôi”. ⚫
Sơn thấy chị gọi nó không lại, bước đến gần… ⚫
Chị Lan cũng đến hỏi: “Sao áo mày rách thế…” ⚫
Sơn nghĩ đến chiếc áo bông cũ, nói với chị Lan mang đến cho Hiên. Chị
Lan hăm hở chạy về nhà lấy áo.
Câu 3. Chỉ ra các câu văn miêu tả ý nghĩ của Sơn khi nghe mẹ và vú trò chuyện
về chiếc áo của Duyên; khi Sơn nhớ ra cuộc sống nghèo khổ của mẹ con Hiên.
Những suy nghĩ, cảm xúc ấy giúp em cảm nhận điều gì ở nhân vật Sơn.
- Các câu văn miêu tả ý nghĩ của Sơn: ⚫
Mẹ Sơn nhắc đến làm Sơn nhớ em, cảm động và thương em quá. Sơn thấy
mẹ rơm rớm nước mắt. ⚫
Một ý nghĩ thoáng qua, Sơn lại gần chị thì thầm: Hãy là chúng ta mang cho
nó cái áo bông cũ chị ạ. ⚫
Sơn đứng lặng yên, tự dưng trong lòng thấy ấm áp, vui vui.
- Những suy nghĩ, cảm xúc ấy cho thấy Sơn là một cậu bé nhạy cảm, giàu lòng thương người.
Câu 4. Khi cùng chị Lan mang chiếc áo bông cũ cho Hiên, Sơn cảm thấy như
thế nào? Cảm xúc ấy giúp em hiểu được điều gì của sự chia sẻ? ⚫
Sơn cảm thấy vui vẻ, ấm áp: “Sơn đứng lặng yên chờ đợi, trong lòng tự nhiên ấm áp vui vui”. ⚫
Cảm xúc ấy cho thấy ý nghĩa của sự chia sẻ: đêm đến sự hạnh phúc cho cả
người nhận và người cho.
Câu 5. Hành động vội vã đi tìm Hiên để đòi lại chiếc áo bông cũ có làm em
giảm bớt thiện cảm với nhân vật Sơn không? Vì sao. ⚫
Hành động vội vã đi tìm Hiên để đòi lại chiếc áo bông cũ không làm giảm
bớt thiện cảm với nhân vật Sơn. ⚫
Nguyên nhân: Bởi đó là phản ứng bình thường của một đứa trẻ trước tâm lý sợ bị mẹ mắng.
Câu 6. Hãy nhận xét về cách ứng xử của mẹ Sơn và mẹ Hiên trong đoạn cuối câu chuyện. ⚫
Cách ứng xử của mẹ Sơn: cho mẹ Hiên mượn năm hào về may áo cho con,
điều đó thể hiện lòng nhân ái giữa con người. ⚫
Cách ứng xử của mẹ Hiên: đem trả lại chiếc áo, điều đó thể hiện mẹ Hiên là
một con người có lòng tự trọng.
Câu 7. Đọc lại một số đoạn văn miêu tả lại những đổi thay của đất trời khi mùa
đông đến. Em có thích những đoạn văn này không. Vì sao?
- Học sinh tự bày tỏ ý kiến (Thích/Không thích)
- Nguyên nhân: Những đoạn văn miêu tả lại những đổi thay của đất trời khi mùa
đông hiện lên rất chân thực. Nó góp phần thể hiện ngòi bút miêu tả tinh tế của Thạch Lam.
Câu 8. Hãy chỉ ra một vài điểm giống nhau và khác nhau giữa hai nhân vật cô
bé bán diêm (Cô bé bán diêm) và Hiên (Gió lạnh đầu mùa).
- Giống: đều là những cô bé có hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn. - Khác nhau: ⚫
Cô bé bán diêm: Không có sự yêu thương của gia đình, mọi người xung
quanh. Kết thúc truyện phải chết trong đêm giao thừa giá rét. ⚫
Hiên: nhận được yêu thương của người mẹ, của chị em Sơn và sự giúp đỡ của mẹ con Sơn.
Viết kết nối với đọc
Có nhiều nhân vật trẻ em xuất hiện trong truyện Gió lạnh đầu mùa. Hãy viết
một đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) trình bày cảm nhận về một nhân vật mà em thấy thú vị. - Gợi ý: ⚫
Lựa chọn nhân vật mà em yêu thích: Sơn, mẹ Sơn, chị Lan, bé Hiên. ⚫
Giới thiệu đôi nét về nhân vật đó, nêu cảm nhận về nhân vật: yêu thích, cảm phục… - Bài mẫu:
Nhân vật Sơn: Trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa, nhân vật Sơn đã để lại
nhiều ấn tượng trong lòng người đọc. Sơn là một cậu bé thân thiện, tốt bụng và
giàu tình cảm. Điều đó được nhà văn khắc họa qua nhiều chi tiết. Khi mẹ và
người vú nhắc đến đứa em gái đã mất, Sơn cảm thấy thương em và nhớ em. Nếu
mấy đứa em họ của Sơn đều “kiêu kì và khinh khỉnh” với bọn trẻ con ở khu chợ
thì Sơn vẫn tỏ ra dễ gần, thân thiện với chúng. Đặc biệt nhất, khi thấy Hiên -
một cô bạn có gia cảnh nghèo khó làm cậu nhớ đến em gái. Sơn đã động lòng
thương, nghĩ đến việc sẽ đem chiếc áo bông cũ của em cho Hiên. Điều đó thể
hiện Sơn là một cậu bé biết quan tâm, chia sẻ với bạn bè. Nhân vật Sơn tuy chỉ
là một đứa trẻ nhưng đã đem đến một bài học về tấm lòng nhân ái.
Nhân vật chị Lan: Trong Gió lạnh đầu mùa xuất hiện khá nhiều nhân vật trẻ
con, nhưng tôi cảm thấy ấn tượng nhất với nhân vật Lan - chị gái của Sơn. Lan
được khắc họa trong truyện là một cô bé đảm đang, tháo vát. Lan dậy từ sớm
cùng mẹ ngồi quạt hỏa lò để pha nước chè uống, giúp mẹ lấy thúng áo ra cho
em mặc…Không chỉ vậy, cô bé còn là một người giàu tình yêu thương. Đối với
em trai, cô bé hết mực yêu thương: là người gọi em dậy mỗi buổi sớm, an ủi
động viên em... Còn với trẻ con trong xóm, Lan luôn hòa đồng và thân thiết.
Khi nhìn thấy Hiên đứng ở xa mà không đến chơi cùng, Lan đã gọi Hiên lại, hỏi
thăm rất chân thành. Khi nghe em trai đề nghị đem chiếc áo bông cho Hiên, Lan
cũng đồng ý và còn hăm hở chạy về nhà lấy. Qua nhân vật này, nhà văn Thạch
Lam đã gửi gắm đến người đọc bài học về tình yêu thương.
Nhân vật Hiên: Trong truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa”, người đọc sẽ cảm thấy
ấn tượng với hình ảnh Hiên. Cô bé sinh ra trong một gia đình nghèo khó. Mẹ
Hiên làm nghề mò cua bắt ốc kiếm ăn qua ngày nên không có tiền may áo ấm
cho con. Hiên chỉ mặc có manh áo rách tả tơi, hở cả lưng và tay. Tuy vậy, cô bé
vẫn nhận được tình yêu thương của người mẹ, cũng như sự đồng cảm của chị
em Sơn. Chiếc áo mà Hiên nhận được gửi gắm tấm lòng nhân ái, thảo thơm.
Nhà văn Thạch Lam đã khắc họa nhân vật Hiên để gửi gắm một bài học ý nghĩa.
Soạn bài Gió lạnh đầu mùa - Mẫu 2
Đôi nét về tác giả, tác phẩm 1. Tác giả
- Thạch Lam (1910 - 1942) tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh (sau đổi thành
Nguyễn Tường Lân) sinh tại Hà Nội, trong một gia đình công chức gốc quan lại.
- Ông là em ruột của Nhất Linh và Hoàng Đạo, cả ba đều là thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn.
- Khi còn nhỏ, Thạch Lan sống ở quê là phố huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải
Dương. Sau đó ông theo cha chuyển sang tỉnh Thái Bình.
- Ông học ở Hà Nội, sau khi thi đỗ tú tài phần thứ nhất thì ra làm báo viết văn.
- Thạch Lam thường viết “những truyện không có chuyện”, chủ yếu là khai thác
thế giới nội tâm của nhân vật với những cảm xúc mong manh, mơ hồ trong cuộc sống thường ngày.
- Văn của ông trong sáng, giản dị mà thâm trầm sâu lắng. - Một số tác phẩm: ⚫
Truyện ngắn: Gió lạnh đầu mùa (1937), Nắng trong vườn (1938), Sợi tóc (1942) ⚫
Tiểu thuyết: Ngày mới (1939) ⚫
Tùy bút: Hà Nội băm sáu phố phường (1943)... 2. Tác phẩm a. Hoàn cảnh sáng tác
Truyện được in trong tập truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa” (NXB Đời nay, 1937). b. Tóm tắt
Buổi sáng hôm nay, khi thức dậy, Sơn cảm nhận rõ cái rét của mùa đông đã
đến. Chị và mẹ của Sơn đều đã dậy, ngồi quạt hỏa lò để pha nước chè uống.
Mọi người đều đã mặc áo ấm cả. Sơn được mẹ cho mặc một cái áo vệ sinh màu
nâu sẫm với một cái áo dạ khâu chỉ đỏ. Sau đó, hai chị em chạy ra chợ chơi
cùng với lũ trẻ con trong làng. Chúng đều là những đứa trẻ nhà nghèo không có
áo ấm để mặc. Khi nhìn thấy chị em Sơn với những chiếc áo ấm thì liền đến gần
xuýt xoa khen ngợi. Hiên là một cô bé nhà nghèo, không có áo ấm để mặc. Sơn
nhìn thấy động lòng thường, bàn với chị về nhà lấy chiếc áo bông cũ đem cho
Hiên. Về đến nhà, hai chị em lo sợ mẹ biết được, định sang nhà Hiên đòi áo
nhưng không thấy đâu. Khi về nhà thì liền thấy mẹ Hiên đang ngồi nói chuyện
với mẹ mình. Mẹ Sơn thấy nhà Hiên nghèo khổ bèn cho mẹ Hiên mượn năm hào may áo ấm cho con. c. Bố cục Gồm 3 phần: ⚫
Phần 1. Từ đầu đến “rơm rớm nước mắt”: Cảnh sinh hoạt trong gia đình Sơn ngày gió đầu mùa. ⚫
Phần 2. Tiếp đến “ấm áp vui vui”: Cảnh hai chị em Sơn cùng vui chơi và chia sẻ áo ấm cho Hiên. ⚫
Phần 3. Còn lại: Sự lo lắng của Sơn và cảnh mẹ Hiên trả lại áo.
Đọc - hiểu văn bản
a. Cảnh sinh hoạt trong gia đình Sơn những ngày gió đầu mùa - Khung cảnh mùa đông: ⚫
Qua một đêm mưa rào, trời bỗng đổi gió bấc, cái lạnh ở đâu đến làm cho
người ta tưởng đang ở giữa mùa đông rét mướt. ⚫
Ngoài sân, đất khô trắng, cơn gió vi vu làm bốc lên những màn bụi nhỏ, thổi
lăn những cái lá khô lạo xạo. ⚫
Trời u ám, toàn một màu trắng đục. Những cây lan trong chậu, lá rung động và sắt lại vì rét.
- Cảnh sinh hoạt của mọi người trong gia đình ⚫
Sơn tung chăn tỉnh dậy, không bước xuống giường ngay mà còn ngồi thu tay trong bọc chăn. ⚫
Mẹ và chị Sơn đã trở dậy, ngồi quạt hỏa lò để pha nước uống. ⚫
Mẹ Sơn bảo chị Lan lấy thúng áo ra cho em. ⚫
Chị Lan khệ nệ ôm cái thúng áo lên đặt lên đầu phản. ⚫
Mẹ Sơn cầm chiếc áo bông cũ, nhắc đến em Duyên làm Sơn thấy cảm động.
b. Cảnh hai chị em Sơn chơi đùa ở chợ
- Hoàn cảnh của những đứa trẻ ở chợ: chúng ăn mặc không khác gì ngày
thường, những bộ quần áo màu nâu bạc đã vá nhiều chỗ; môi thâm tím lại, da
thịt thâm đi; mỗi cơn gió đến là lại run lên…
- Thái độ của chị em Sơn: vẫn thân mật chơi đùa cùng, không kiêu kì và khinh
khỉnh như các em họ của Sơn.
- Cuộc trò chuyện với Hiên: ⚫
Chị Lan bỗng giơ tay vẫy một con bé, từ nãy vẫn đứng dựa vào cột quán,
gọi: “Sao không lại đây, Hiên? Lại đây chơi với tôi”. ⚫
Sơn thấy chị gọi nó không lại, bước đến gần thì trông thấy con bé co ro
đứng bên cột quá, chỉ mặc có manh áo rách tả tơi, hở cả lưng và tay. ⚫
Chị Lan cũng đến hỏi: “Sao áo mày rách thế, Hiên? Áo lành đâu không mặc?” ⚫
Khi biết Hiên chỉ có mỗi một chiếc áo để mặc, Sơn nói với chị rằng sẽ đem
chiếc áo bông cũ cho Hiên. Chị Lan đồng ý, chạy về nhà đem áo đến.
c. Sự lo lắng của Sơn và cảnh mẹ Hiên trả lại áo
- Sơn nghe người vú già nói mẹ đã biết chuyện hai chị em cho Hiên áo bông cũ.
- Sợ mẹ mắng, Sơn vội chạy đi tìm Hiên để đòi lại chiếc áo, nhưng không thấy Hiên.
- Khi về đến nhà, hai chị em ngạc nhiên khi thấy mẹ Hiên đang ở trong nhà, và mang áo sang trả.
- Mẹ Sơn đã hỏi thăm, cho mẹ Hiên mượn 5 hào để may áo cho con.
- Mẹ Sơn không trách mắng mà âu yếm ôm vào lòng.