Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong công nghiệp hóa | Môn Chủ nghĩa xã hội khoa học - Trường Đại học Bách khoa - Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 58728417
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA KHOA KHOA HỌC ỨNG DỤNG
BỘ MÔN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
BÁO CÁO KẾT QUẢ LÀM VIỆC NHÓM VÀ BẢNG ĐIỂM BTL
Môn: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC (MSMH: SP1035) Nhóm/Lớp:
CC02 Tên nhóm: Nhóm 2 HK 222 Năm học 2023 Đề tài:
SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN.
LIÊN HỆ ĐẾN VIỆC XÂY DỰNG GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM
TRONG SỰ NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA ĐẤT NƯỚC. STT Mã số SV Họ Tên
Nhiệm vụ được phân công % Điểm BTL Ký tên Điểm BTL 1 2153340 Hoàng Trọng Hiếu
Phần 1.1 và tiểu kết chương 1 20 2153867 Phạm Nguyễn Anh Thư
Phần 2.1, 2.3.2 và tiểu kết 20 2 chương 2 3 2153542 Vũ Đức Thiên Long Phần 2.2 và 2.3.1 20 2052729 Nguyễn Hoàng Thuận
Mở đầu, kết luận và chỉnh sửa 20 4 hình thức 5 2053422 Nguyễn Di Tân
Phần 1.2 và tổng hợp các phần 20
Họ và tên nhóm trưởng:....................................................................., Số ĐT: ...............................................Email:
.................................................................. Nhận xét của GV:
.........................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................................. ........ GIẢNG VIÊN NHÓM TRƯỞNG
(Ký và ghi rõ họ, tên)
(Ký và ghi rõ họ, tên) lOMoAR cPSD| 58728417 MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
PHẦN NỘI DUNG ....................................................................................................... 3
Chương 1CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN VỀ GIAI CẤP
CÔNG ........................................................................................................................... 3
NHÂN VÀ SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN .......................... 3
1.1. Giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân ....................... 3
1.1.1. Quan niệm về giai cấp công nhân...................................................................... 3
1.1.2. Nội dung và đặc điểm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân ...................... 4
1.2. Những điều kiện quy định và thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân ............................................................................................................................... 7
1.2.1. Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân ...... 7
1.2.2. Điều kiện chủ quan để giai cấp công nhân thực hiện sứ mệnh lịch sử ........... 9
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ............................................................................................ 11
Chương 2GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM VÀ VIỆC THỰC HIỆN SỨ
MỆNHLỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM TRONG SỰ
NGHIỆP...................................................................................................................... 13
CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA ĐẤT
NƯỚC..........................................122.1. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt
Nam ............................................................................................................................... 13
2.1.1. Quan niệm về giai cấp công nhân Việt Nam ................................................... 13
2.1.2. Một số đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam ....................................... 15
2.2. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước ........................................................................... 17
2.2.1. Vai trò và đặc điểm giai cấp công nhân Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước ......................................................................................... 17
2.2.2. Một số hạn chế cần khắc phục để đảm bảo cho giai cấp công nhân Việt
Nam ............................................................................................................................. 24 lOMoAR cPSD| 58728417
hoàn thành sứ mệnh lịch sử trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện
nay ................................................................................................................................. 24
2.3. Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu để xây dựng giai cấp công
nhânViệt Nam trong thời kỳ CNH, HĐH đất nước ............................................... 26
2.3.1. Phương hướng xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam ................................ 26
2.3.2. Một số giải pháp xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam .............................. 27
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ............................................................................................ 28
PHẦN KẾT LUẬN .................................................................................................... 31
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 32 lOMoAR cPSD| 58728417 PHẦN MỞ ĐẦU
Lý do chọn đề tài:
Giai cấp công nhân có sứ mệnh lịch sử vô cùng trọng đại, xóa bỏ xã hội cũ, lạc
hậu, xây dựng xã hội mới tiến bộ, giải phóng giai cấp mình đồng thời giải phóng toàn
nhân loại trên phạm vi toàn thế giới.
Ngày nay đứng trước tình hình phát triển mới của đất nước và thế giới, nhân loại
bước vào thiên niên kỷ mới, trong bối cảnh toàn cầu hóa và phát triển kinh tế tri thức,
giai cấp công nhân ngày nay ở các nước, nhất là các nước đang phát triển, là một trong
những lực lượng xã hội quan trọng nhất, đang tham gia tích cực vào các chương trình,
dự án phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia.
Tuy nhiên, các thế lực thù địch, phản động đã và đang xuyên tạc bản chất, phủ
nhận sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và vai trò của tổ chức công đoàn. Phê phán,
bác bỏ các luận điệu sai trái đó cùng việc bảo vệ sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
và vai trò của tổ chức công đoàn trên cơ sở khoa học là nhiệm vụ hết sức cấp thiết hiện nay.
Từ tình hình trên, tác giả tiểu luận nhận thấy việc nghiên cứu về sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân ngày nay là hết sức bức giúp cho việc tìm hiểu thêm về giai cấp
công nhân ngày nay từ đó đưa ra các mục tiên và giải pháp cho sự phát triển của giai
cấp công nhân và cũng là sự phát triển của đất nước.
Xuất phát từ tình hình thực tế trên, nhóm chọn đề tài: “Giai cấp công nhân và
sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Thực trạng và giải pháp tiếp tục xây dựng
giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước” để nghiên cứu.
Nhiệm vụ của đề tài
Một là, làm rõ quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin về giai cấp công
nhân và sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân.
Hai là, làm rõ đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam và nội dung sứ mệnh
lịch sử của giai cấp công nhânViệt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. lOMoAR cPSD| 58728417
Ba là, đề ra phương hướng và một số giải yếu để xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam. lOMoAR cPSD| 58728417 PHẦN NỘI DUNG
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN VỀ GIAI CẤP CÔNG
NHÂN VÀ SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN
1.1. Giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
1.1.1. Quan niệm về giai cấp công nhân
a) Trên phương diện kinh tế- xã hội:
Công nhân là những người lao động trực tiếp hoặc gián tiếp sử dụng những
phương tiện sản xuất công nghiệp ngày càng hiện đại và mang tính xã hội hóa cao. Họ
lao động bằng phương thức công nghiệp ngày càng hiện đại như sản xuất bằng máy
móc, lao động có tính chất xã hội hóa, năng suất lao động cao và tạo ra những tiền đề
của cải vật chất cho xã hội mới.
b) Trên phương diện chính trị - xã hội:
Giai cấp công nhân còn là sản phẩm xã hội của quá trình phát triển tư bản chủ
nghĩa, một xã hội có “điều kiện tồn tại dựa trên cơ sở chế độ làm thuê”1.
Chính những người công nhân không làm chủ về tư liệu sản xuất phải bán sức
lao động của mình cho nhà tư bản và nhà tư bản bóc lột họ để thu về giá trị thặng dư.
Đặc điểm thứ hai này tương ứng với một trong những đặc điểm chính của giai cấp
công nhân của chủ nghĩa tư bản, đó là lý do tại sao Mác và Ăngghen còn gọi giai cấp
công nhân là giai cấp vô sản. Theo Mác, giai cấp công nhân là giai cấp mà những
người lao động buộc phải bán sức lao động của mình để lấy tiền lương và không sở
hữu tư liệu sản xuất và cũng là giai cấp tạo ra giá trị và của cải cho xã hội. Điều này
khiến cho giai cấp công nhân trở thành giai cấp đối kháng với giai cấp tư sản.Từ đó,
mâu thuẫn được nảy sinh giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, hay giữa giai
cấp công nhân và giai cấp tư sản.
Từ phân tích trên, ta rút ra rằng : Giai cấp công nhân là một tập thể xã hội được
hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của nền công nghiệp hiện đại, họ sử
dụng các phương thức sản xuất công nghiệp ngày càng hiện đại, gắn liền với quá trình
sản xuất vật chất hiện đại, đại diện cho phương thức sản xuất xã hội hóa ngày càng
cao. Họ là những người làm công ăn lương vì không có tư liệu sản xuất, phải sống
bằng sức lao động, bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư nên lợi ích cơ bản của họ
đối lập với lợi ích của giai cấp tư sản. Đây là giai cấp có sứ mệnh phủ định hệ thống
1 Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học (Dành cho sinh viên đại học khối không
chuyên ngành Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh),truy cập 15/4/2023,tr.54 lOMoAR cPSD| 58728417
tư bản chủ nghĩa, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản trên toàn thế giới.2
1.1.2. Nội dung và đặc điểm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
1.1.2.1. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Sứ mệnh lịch sử là sự tổng hợp của giai cấp công nhân thông qua chính đảng tiền
phong, giai cấp công nhân tổ chức, lãnh đạo nhân dân lao động đấu tranh xóa bỏ các chế
độ người bóc lột người, bỏ chủ nghĩa tư bản, giải phóng giai cấp công nhân nhân dân
lao động khỏi mọi sự áp bức, nghèo nàn, lạc hậu xây dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa văn minh.
Theo Mác và Ăng-ghen, việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
phải trải qua hai giai đoạn. Bước thứ nhất: giai cấp công nhân trở thành giai cấp thống
trị và nắm quyền lực nhà nước về tay mình. Giai đoạn thứ hai: giai cấp công nhân dùng
sự thống trị của mình từng bước giành hết tư bản vào tay giai cấp tư sản để tập trung
toàn bộ công cụ sản xuất vào tay nhà nước để từ đó tổ chức xây dựng xã hội mới - chủ
nghĩa xã hội. Hai giai đoạn có quan hệ mật thiết với nhau và không thể thực hiện nếu
thiếu nhau nhưng giai đoạn thứ hai là giai đoạn quan trọng nhất để giai cấp công nhân
thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình.
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân thể hiện ở ba nội dung cơ bản:
a) Nội dung kinh tế:
Là nhân tố hàng đầu của lực lượng sản xuất mang tính xã hội hóa cao, giai cấp
công nhân còn là đại biểu của quan hệ sản xuất. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của
con người và xã hội. Bằng cách này, giai cấp công nhân đã tạo ra các điều kiện tiên quyết
về vật chất và công nghệ cho sự ra đời của một xã hội mới. Mặt khác, tính chất xã hội
hóa cao của năng suất đòi hỏi phải thiết lập một loại quan hệ sản xuất mới phù hợp với
chế độ sở hữu công cộng về tư liệu sản xuất chủ yếu, đây là cơ sở và đại diện cho lợi ích
của toàn xã hội. Giai cấp công nhân đại biểu cho lợi ích chung của xã hội. Chỉ có giai
cấp công nhân là giai cấp duy nhất không có tư lợi với nghĩa là tư hữu. Nó hoạt động vì
lợi ích chung của toàn xã hội. Chỉ khi thực hiện được lợi ích chung của toàn xã hội thì
mới tìm được lợi ích thực sự của chính mình.
Ở các nước xã hội chủ nghĩa, giai cấp công nhân nâng cao năng suất lao động xã
hội thông qua quá trình công nghiệp hóa, thực hiện “một kiểu tổ chức lao động xã hội
mới”, thực hiện nguyên tắc sở hữu và quản lý và phân bổ khi cần thiết. Phát triển sản
xuất, tiến bộ và công bằng xã hội. Trên thực tế, hầu hết các nước xã hội chủ nghĩa đều
ra đời từ mô hình phát triển rút ngắn, bỏ qua hệ thống tư bản chủ nghĩa. Vì vậy, để hoàn
thành sứ mệnh lịch sử của mình về nội dung kinh tế, giai cấp công nhân phải giữ vai trò
2 Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học (Dành cho sinh viên đại học khối không
chuyên ngành Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh),truy cập 15/4/2023,tr.55 lOMoAR cPSD| 58728417
nòng cốt trong quá trình giải phóng lực lượng sản xuất (vốn bị hạn chế, lạc hậu, kém
phát triển trước đây), thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, đặt nền móng cho quan hệ
sản xuất mới, xã hội chủ nghĩa ra đời.
b) Nội dung chính trị và xã hội:
Giai cấp công nhân cùng với nhân dân lao động tiến hành cuộc cách mạng chính
trị dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, lật đổ ách thống trị của giai cấp thống trị, xóa
bỏ chế độ áp bức bóc lột, giành chính quyền về tay giai cấp công nhân và nhân dân lao
động.Xây dựng nhà nước kiểu mới mang bản chất giai cấp công nhân, xây dựng tư tưởng
dân chủ xã hội chủ nghĩa, thực hiện quyền lực của nhân dân, quyền dân chủ và làm chủ
xã hội của đại đa số nhân dân lao động. Giai cấp công nhân và nhân dân lao động sử
dụng nhà nước do mình làm chủ như một công cụ hữu hiệu để cải tạo xã hội cũ và tổ
chức xây dựng xã hội mới, phát triển kinh tế và văn hóa, xây dựng hệ thống chính trị
dân chủ - pháp quyền, quản lý kinh tế - xã hội, tổ chức đời sống xã hội, phục vụ quyền
và lợi ích của nhân dân lao động, thực hiện dân chủ, công bằng, bình đẳng và tiến bộ
xã hội, phù hợp với lý tưởng và mục tiêu của chủ nghĩa xã hội.
c) Nội dung tư tưởng và văn hóa:
Trong quá trình cách mạng cải tạo xã hội cũ và xây dựng xã hội mới, giai cấp
công nhân cần chú trọng xây dựng hệ giá trị mới là: lao động; công bằng; dân chủ; bình
đẳng và tự do trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng để thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình
.Giai cấp công nhân đã tiến hành cuộc cách mạng văn hóa - tư tưởng, bao gồm cải tạo
cái cũ, lạc hậu, lạc hậu và xây dựng cái mới, tiến bộ về nhận thức tư tưởng, tâm lý, lối
sống và đời sống tinh thần xã hội. Việc xác lập và củng cố hệ tư tưởng tiên tiến của giai
cấp công nhân, đó là chủ nghĩa Mác - Lênin, là cuộc đấu tranh khắc phục hệ tư tưởng tư
sản và những tàn tích của hệ tư tưởng cũ. Xây dựng văn hóa, xây dựng con người mới
xã hội chủ nghĩa nhân văn, đạo đức và lối sống mới xã hội chủ nghĩa là một trong những
nội dung, nhiệm vụ cơ bản mà cách mạng trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa xã hội chủ
nghĩa đề ra đối với sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện đại.3
1.1.2.2. Đặc điểm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân a)
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân bắt nguồn từ tiền đề kinh tế - xã
hội của nền sản xuất xã hội hóa với hai biểu hiện quan trọng:
Thứ nhất, xã hội hóa sản xuất làm nảy sinh những tiền đề vật chất, thúc đẩy xã
hội phát triển và thúc đẩy sự vận động của những mâu thuẫn cơ bản trong phương thức
sản xuất tư bản chủ nghĩa. Mâu thuẫn giữa xã hội hóa lực lượng sản xuất với sự chiếm
3 Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học (Dành cho sinh viên đại học khối không
chuyên ngành Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh),truy cập 15/4/2023,tr.57,58,59. lOMoAR cPSD| 58728417
hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất là nội dung kinh tế vật chất của mâu
thuẫn cơ bản này của chủ nghĩa tư bản.
Thứ hai, quá trình sản xuất xã hội hóa đã sản sinh ra giai cấp công nhân và uốn
nắn giai cấp công nhân trở thành chủ thể của sứ mệnh lịch sử. Do mâu thuẫn cơ bản về
lợi ích giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản không thể điều hòa được, mâu thuẫn này
đã trở thành động lực chủ yếu của cuộc đấu tranh giai cấp trong xã hội hiện đại. Giải
quyết những mâu thuẫn cơ bản về kinh tế và chính trị trong phương thức sản xuất tư bản
chủ nghĩa là sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Đó là quy luật khách quan, yêu
cầu khách quan của sự vận động và phát triển của lịch sử từ chủ nghĩa tư bản lên chủ
nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Có sự thống nhất và tác động biện chứng giữa việc
xác định khách quan sứ mệnh lịch sử và nỗ lực chủ quan của chủ thể để thực hiện sứ
mệnh lịch sử này. Giai cấp công nhân đang ở trình độ trưởng thành của đấu tranh giai
cấp chống chủ nghĩa tư bản, từ đấu tranh kinh tế (tự phát) đến đấu tranh lý luận tư tưởng
(có ý thức, với hệ tư tưởng tiên tiến chiếm ưu thế) khi tiến đến cao độ nhất là đấu tranh
chính trị, do đội tiên phong của Đảng Cộng sản... thì với tư cách là chủ thể, nó thực hiện
sứ mệnh lịch sử của mình một cách có ý thức, có tổ chức và hợp tác, gắn với quần chúng
lao động trong nước và quốc tế, với chủ nghĩa quốc tế chân chính của giai cấp công nhân
(chủ nghĩa quốc tế vô sản). b)
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là sự nghiệp cách mạng của giai
cấp công nhân và quần chúng nhân dân:
Đó là cuộc cách mạng của đa số vì lợi ích của đại đa số, nhằm xây dựng một xã
hội mới dựa trên chế độ công hữu đối với những tư liệu sản xuất chủ yếu của xã hội. Sự
thống nhất cơ bản giữa lợi ích của giai cấp công nhân với lợi ích của người lao động tạo
điều kiện để thực hiện được sứ mệnh lịch sử đặc trưng quan trọng này của giai cấp công
nhân. Một lực lượng sản xuất xã hội hóa cao, trình độ phát triển hiện đại, sở hữu công
cộng sẽ tạo cơ sở kinh tế để chấm dứt vĩnh viễn tình trạng người bóc lột người. Giai cấp
công nhân chỉ có thể tự giải phóng mình thông qua việc đồng thời giải phóng các giai
cấp bị áp bức, bóc lột khác, giải phóng xã hội và giải phóng con người. Giai cấp công
nhân, với đội tiên phong là Đảng Cộng sản, sẽ hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình
bằng một cuộc cách mạng triệt để không những xóa bỏ ách áp bức của chủ nghĩa tư bản
mà còn xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội mới - xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ lOMoAR cPSD| 58728417
nghĩa, tiến tới một xã hội không có giai cấp. Tiến hành các cuộc cách mạng xã hội chủ
nghĩa và cộng sản chủ nghĩa để xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng
sản, xác lập hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa (mà giai đoạn đầu là chủ nghĩa
xã hội tư bản chủ nghĩa) - đây là con đường, con đường thực hiện sứ mệnh lịch sử thế
giới của giai cấp công nhân. Đó là một quá trình lịch sử lâu dài gắn liền với vai trò, trách
nhiệm lãnh đạo của Đảng Cộng sản - đội tiên phong của giai cấp công nhân và người
lao động. Có xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản thì giai cấp
công nhân mới làm tròn sứ mệnh lịch sử thế giới của mình. c)
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân không phải là thay thế chế độ
tư hữu này bằng chế độ tư hữu khác mà là xoá bỏ hoàn toàn chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất.
Đối tượng bóc lột ở đây là sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa, là nguồn gốc của áp
bức, bóc lột và bất công trong xã hội hiện đại. Sự thủ tiêu này hoàn toàn phụ thuộc vào
trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. d)
Viêc giai cấp công nhân giành lấy quyền lực thống trị x̣ ã hội là
tiền đề để cải tạo toàn diên, sâu sắc và triệ t đ̣ ể xã hội cũ và xây dựng thành công xã
hội mới với mục tiêu cao nhất là giải phóng con người.
Nếu các cuôc cách mạng trự ớc đây, điển hình là cách mạng tư sản coi viêc ̣ giành
được chính quyền là mục tiêu duy nhất để thực hiên quỵ ền tư hữu thì cuôc cácḥ mạng
của giai cấp công nhân nhằm xóa bỏ tình trạng bóc lôt, áp ḅ ức và nô dịch con người,
xóa bỏ sự thống trị của giai cấp tư sản để thực hiên quỵ ền làm chủ của giai cấp công
nhân và nhân dân lao đông trong chế độ x ̣ ã hôi ṃ ới - xã hôi cḥ ủ nghĩa và công ̣ sản chủ nghĩa.
1.2. Những điều kiện quy định và thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
1.2.1. Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Khẳng định tính tất yếu khách quan sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân, C. Mác
và Ph. Ăngghen đã nêu rõ: “Cùng với sự phát triển của đại công nghiệp, chính cái
nền tảng trên đó giai cấp tư sản đã sản xuất và chiếm hữu sản phẩm của nó, đã bị
phá sập dưới chân giai cấp tư sản. Trước hết, giai cấp tư sản sinh ra những người
đào huyệt chôn chính nó. Sự sụp đổ của giai cấp tư sản và thắng lợi của giai cấp vô lOMoAR cPSD| 58728417
sản đều là tất yếu như nhau”4. Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của
giai cấp công nhân bao gồm:
Thứ nhất, do địa vị kinh tế của giai cấp công nhân.
Giai cấp công nhân là con đẻ, sản phẩm của nền đại công nghiệp, có tính xã hội
hóa ngày càng cao, là chủ thể của quá trình sản xuất vật chất hiện đại. Vì thế, giai cấp
công nhân đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến và lực lượng sản xuất hiện đại.
Do lao động bằng phương thức công nghiệp ngày càng hiện đại, giai cấp công nhân là
người sản xuất ra của cải vật chất chủ yếu cho xã hội, làm giàu cho xã hội, có vai trò
quyết định sự phát triển của xã hội hiện đại.
Điều kiện khách quan này là nhân tố kinh tế quy định giai cấp công nhân là lực
lượng phá vỡ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, giành chính quyền về tay mình, chuyển
từ giai cấp “tự nó” thành giai cấp “vì nó”. Giai cấp công nhân trở thành đại biểu cho sự
tiến hóa tất yếu của lịch sử, là lực lượng duy nhất có đủ điều kiện để tổ chức và lãnh đạo
xã hội, xây dựng và phát triển lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa
xã hội với tư cách là một chế độ xã hội kiểu mới, không còn chế độ người áp bức, bóc lột người.
Thứ hai, do địa vị chính trị - xã hội của giai cấp công nhân quy định.
Là giai cấp sản xuất ra của cải vật chất chủ yếu cho xã hội, nhưng trong chủ
nghĩa tư bản giai cấp công nhân không sở hữu tư liệu sản xuất chủ yếu, phải bán sức lao
động đẻ kiếm sống, bị bóc lột nặng nề. Vì vậy lợi ích cơ bản của họ đói lập trực tiếp với
lợi ích cơ bản của đa số nhân dân lao động.
Là con đẻ của nền sản xuất đại công nghiệp, giai cấp công nhân có những phẩm
chất của một giai cấp tiên tiến, giai cấp cách mạng như: tính tổ chức và kỷ luật, tự giác
và đoàn kết trong cuộc đấu tranh tự giải phóng mình và giải phóng xã hội.
Những phẩm chất ấy của giai cấp công nhân được hình thành từ chính những điều kiện
khác quan, được qui định từ địa vị kinh tế và địa vị chính trị - xã hội của nó trong nền
sản xuất hiện đại và trong xã hội hiện đại mà giai cấp tư sản và chủ nghĩa tư bản đã tạo
4 C.Mác và Ph. Ăngghen. (1993). Toàn tập, tập 4. Hà Nội: NXB Chính trị quốc gia, tr.613 lOMoAR cPSD| 58728417
ra một cách khách quan, ngoài ý muốn của nó. Giai cấp công nhân được trang bị lý luận
tiên tiến là chủ nghĩa Mác – Leenin, có đội tiền phong là Đảng Cộng sản dẫn dắt.
Tóm lại, sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân sở dĩ được thực hiện bởi nó là
giai cấp cách mạng, đại biểu cho lực lượng sản xuất hiện đại, cho phương thức sản xuất
tiên tiến thay thế phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, xác lập phương thức sản xuất
cộng sản chủ nghĩa, hình thái kinh tế - xã hội là cộng sản chủ nghĩa. Giai cấp công nhân
là giai cấp đại biểu cho tương lai, cho xu thế đi lên của tiến trình phát triển lịch sử - đây
là đặc tính quan trọng, quyết định bản chất cách mạng của giai cấp công nhân. Hoàn
toàn không phải vì nghèo khổ mà giai cấp công nhân là một giai cấp cách mạng. Tình
trạng nghèo khổ của giai cấp công nhân dưới chủ nghĩa tư bản là hậu quả của sự bóc lột,
áp bức mà giai cấp tư sản và chủ nghĩa tư bản tạo ra đối với công nhân, đó là trạng thái
mà cách mạng sẽ xóa bỏ để giải phóng giai cấp công nhân và giải phóng xã hội.
1.2.2. Điều kiện chủ quan để giai cấp công nhân thực hiện sứ mệnh lịch sử
Sự phát triển của bản thân giai cấp công nhân cả về số lượng và chất lượng.
thông qua sự phát triển này có thể thấy sự lớn mạnh của giai cấp công nhân cùng với
quy mô phát triển của nên sản xuất vật chất hiện đại trên nền tảng của công nghiệp, của
kỹ thuật và công nghệ.
Sự phát triển về số lựng phải gắn liền với sự phát triển về chất lượng của giai cấp
công nhân hiện đại, đảm bảo cho giai cấp công nhân thực hiện được sứ mệnh lịch sử của
mình. Chất lượng giai cấp công nhân phải thể hiện ở trình độ trưởng thành về ý thức
chính trị của một giai cấp cách mạng, tức là tự giác nhận thức được vai trò và trọng trách
của giai cấp mình đối với lịch sử, do đó giai cấp công nhân phải được giác ngộ về lý
luận khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin.
Là giai cấp đại diện tiêu biểu cho phương thức sản xuất tiên tiến, chất lượng của
giai cấp công nhân còn phải thể hiện ở năng lực và trình độ làm chủ khoa học kỹ thuật
và công nghệ hiện đại, nhất là trong điều kiện hiện nay. Để phát triển giai cấp công nhân
về số lượng và chất lượng, theo chủ nghĩa Mác – Lênin phải dặc biệt chú ý đến hai biện
pháp cơ bản là Phát triển công nghiệp – “tiền đề thực tiễn tuyệt đối cần thiết” và Sự
trưởng thành của Đảng Cộng sản – hạt nhân chính trị quan trọng của giai cấp công nhân. lOMoAR cPSD| 58728417
Chỉ với sự phát triển về số lượng và chất lượng, đặc biệt về chất lượng, giai cấp
công nhân mới có thể thực hiện được sứ mệnh lịch sử của giai cấp mình.
Đảng Cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để giai cấp công nhân thực
hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử của mình. -
Đảng đề ra phương hướng, chiến lược phát triển, mục tiêu cơ bản của mỗi giai đoạn cách mạng. -
Đảng chủ trương nắm quyền thực hiện các biện pháp như: kiểm tra, giám
sát, tuyên truyền, giáo dục, vận động, kỷ luật, nêu gương,… -
Đảng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ công nhân cho cách mạng để
phục vụ giai cấp công nhân. -
Đảng xây dựng, củng cố mối quan hệ với nhân dân
+Ví dụ: Thực hiện các cuộc cải tổ nhầm loại bỏ thành phần tham nhũng làm gia
tăng mối quan hệ và niềm tin giữa Đảng và Nhân dân.
Đảng Cộng sản – đội tiên phong của giai cấp công nhân ra đời và đảm nhận vai
trò lãnh đạo cuộc cách mạng là dấu hiệu về sự trưởng thành vượt bậc của giai cấp công
nhân với tư cách là giai cấp cách mạng.
Quy luật chung, phổ biến cho sự ra đời của Đảng Cộng sản là sự kết hợp giữa
chủ nghĩa khoa học, tức chủ nghĩa Mác – Lênin với phong trào công nhân.
Giai cấp công nhân là sở sở xã hội và nguồn bổ sung lực lượng quan trọng của
Đảng, làm cho Đảng mang bản chất giai cấp công nhân, trở thành đội tiên phong, bộ
tham mưu chiến đấu của giai cấp. Đảng Cộng sản đại biểu trung thành cho lợi ích của
giai cấp công nhân, của dân tộc và xã hội. Sức mạnh của Đảng không chỉ thể hiện ở bản
chất giai cấp công nhân mà còn ở mối liên kết mật thiết giữa Đảng với nhân dân, với
đông đảo quần chúng lao động xã hội, thực hiện cuộc cách mạng do Đảng lãnh đạo để
giải phóng giai cấp và giải phóng xã hội.
Ngoài hai điều kiện thuộc về nhân tố chủ quan nêu trên, chủ nghĩa Mác - Lênin
còn chỉ rõ: để cuộc cách mạng thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân đi tới
thắng lợi, phải có sự liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và các
tầng lớp lao động khác do giai cấp công nhân thông qua đội tiên phong của nó là Đảng lOMoAR cPSD| 58728417
Cộng sản lãnh đạo. Đây cũng là một điều kiện quan trọng không thể thiếu để thực hiện
sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
Qua chương 1 ,ta hiểu được những quan niệm về giai cấp công nhân theo chủ
nghĩa Mác Lê-nin là giai cấp bị bóc lột bởi các nhà tư bản để thu về giá trị thặng dư.Ngoài
ra, ta còn hiểu được nội dung và đặc điểm của sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.Cụ
thể, sứ mệnh lịch sử là sự tổng hợp của giai cấp công nhân thông qua chính đảng tiền
phong, giai cấp công nhân tổ chức, lãnh đạo nhân dân lao động đấu tranh xóa bỏ các chế
độ người bóc lột người, bỏ chủ nghĩa tư bản, giải phóng giai cấp công nhân nhân dân
lao động khỏi mọi sự áp bức, nghèo nàn, lạc hậu xây dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa
văn minh .Việc thực hiện sứ mệnh thông qua 2 giai đoạn là giai cấp công nhân trở thành
giai cấp thống trị và nắm quyền lực về tay mình và dùng sự thống trị của mình từng
bước giành hết tư bản để tập trung toàn bộ công cụ sản xuất vào tay nhà nước để từ đó
tổ chức xây dựng xã hội mới.Thông qua giai cấp công nhân, ta cũng hiểu được vai trò
cụ thể của sứ mệnh trên các phương diên khác nhau như:
Về kinh tế, giai cấp công nhân là lực lượng sản xuất cơ bản sản xuất ra của cải
vật chất cho xã hội mới - xã hội chủ nghĩa.
Về chính trị - xã hội, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, giai cấp công nhân
giành chính quyền, xây dựng nhà nước mới của nhân dân.
Về văn hóa – tư tưởng, giai cấp công nhân xây dựng một xã hội công bằng, bình
đẳng; xây dựng nền văn hóa, con người mới với tư tưởng, đạo đức xã hội chủ nghĩa…
Về đặc điểm của sứ mệnh: -
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân bắt nguồn từ tiền đề kinh tế - xã hội của
nền sản xuất xã hội hóa với hai biểu hiện quan trọng:
Thứ nhất, xã hội hóa sản xuất làm nảy sinh những tiền đề vật chất, thúc đẩy xã
hội phát triển và thúc đẩy sự vận động của những mâu thuẫn cơ bản trong phương thức
sản xuất tư bản chủ nghĩa.Thứ hai, quá trình sản xuất xã hội hóa đã sản sinh ra giai cấp
công nhân và uốn nắn giai cấp công nhân trở thành chủ thể của sứ mệnh lịch sử. lOMoAR cPSD| 58728417 -
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là sự nghiệp cách mạng của giai cấp công
nhân và quần chúng nhân dân. -
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân không phải là thay thế chế độ tư hữu này
bằng chế độ tư hữu khác mà là xoá bỏ hoàn toàn chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất. -
Viêc giai cấp công nhân giành lấy quyền lực thống trị x ̣
ã hội là tiền đề để
cải tạo toàn diên, sâu sắc và triệ t đ ̣ ể xã hội cũ và xây dựng thành công xã hội mới với
mục tiêu cao nhất là giải phóng con người.
Cuối cùng, ta hiểu được những điều kiện khách quan và chủ quan quy định sứ mệnh lịch sử:
Về khách quan, sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân sở dĩ được thực hiện bởi
nó là giai cấp cách mạng, đại biểu cho lực lượng sản xuất hiện đại, cho phương thức sản
xuất tiên tiến thay thế phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, xác lập phương thức sản
xuất cộng sản chủ nghĩa, hình thái kinh tế - xã hội là cộng sản chủ nghĩa. Giai cấp công
nhân là giai cấp đại biểu cho tương lai, cho xu thế đi lên của tiến trình phát triển lịch sử
- đây là đặc tính quan trọng, quyết định bản chất cách mạng của giai cấp công nhân.
Hoàn toàn không phải vì nghèo khổ mà giai cấp công nhân là một giai cấp cách mạng.
Về chủ quan, việc thực hiện sứ mệnh còn phụ thuộc sự phát triển của bản thân
giai cấp công nhân cả về số lượng và chất lượng. Chất lượng giai cấp công nhân phải
thể hiện ở trình độ trưởng thành về ý thức chính trị của một giai cấp cách mạng. Là giai
cấp đại diện tiêu biểu cho phương thức sản xuất tiên tiến, chất lượng của giai cấp công
nhân còn phải thể hiện ở năng lực và trình độ làm chủ khoa học kỹ thuật và công nghệ
hiện đại. Đảng Cộng sản – đội tiên phong của giai cấp công nhân ra đời và đảm nhận
vai trò lãnh đạo cuộc cách mạng là dấu hiệu về sự trưởng thành vượt bậc của giai cấp
công nhân với tư cách là giai cấp cách mạng.Ngoài ra, để cuộc cách mạng thực hiện sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân đi tới thắng lợi, phải có sự liên minh giữa giai cấp
công nhân với giai cấp nông dân và các tầng lớp lao động khác do giai cấp công nhân
thông qua đội tiên phong của nó là Đảng Cộng sản lãnh đạo. lOMoAR cPSD| 58728417
Chương 2 GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM VÀ VIỆC THỰC HIỆN SỨ
MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM TRONG SỰ NGHIỆP
CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA ĐẤT NƯỚC
2.1. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
2.1.1. Quan niệm về giai cấp công nhân Việt Nam
"Giai cấp công nhân Việt Nam là một lực lượng xã hội to lớn, đang phát triển,
bao gồm những người lao động chân tay và trí óc, làm công hưởng lương trong các loại
hình sản xuất kinh doanh và dịch vụ công nghiệp, hoặc sản xuất kinh doanh và dịch vụ
có tính chất công nghiệp”5.
Xây dựng giai cấp công nhân nước ta lớn mạnh trong thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước là nhiệm vụ quan trọng và cấp bách của Đảng, Nhà
nước, của cả hệ thống chính trị, của mỗi người công nhân và của toàn xã hội. Sự quan
tâm của Đảng đối với giai cấp công nhân đã được khẳng định ngay từ khi thành lập Đảng
và được minh chứng ngay trong các văn kiện của Đảng ta qua các kỳ Đại hội nhất là từ
sau Đại hội Đổi mới toàn diện đất nước đến nay.
Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
năm 1991 đã khẳng định: "Phát triển giai cấp công nhân về số lượng và chất lượng để
xứng đáng là giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội…Đặc biệt
coi trọng việc xây dựng một đội ngũ công nhân lành nghề, những nhà kinh doanh có tài,
những nhà quản lý giỏi và các nhà khoa học, kỹ thuật có trình độ cao”6.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã xác định: "Mục tiêu của công
nghiệp hóa, hiện đại hóa là xây dựng nước ta thành một nước công nghiệp có cơ sở vật
chất – kỹ thuật hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp với
trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, đời sống vật chất và tinh thần cao, quốc phòng,
an ninh vững chắc, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh. Từ nay đến năm
2020 ra sức phấn đấu đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại”78
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng ta có những bước tiến mới trong
nhận thức, lý luận về giai cấp công nhân trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa,
5 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 2006, tr118.
6 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội 2011, tr.240-241.
7 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội 2016, tr.242-243. 8 Đảng Công ṣ ản Viêt Nam (2020), Ḍ
ự thảo các Văn kiên tṛ
ình Đại hôi XIII c ̣ ủa Đảng (tài liêu ṣ
ử dụng tại đại hôị chi bô, đ ̣ ảng bô cơ ṣ ở), tr 31 lOMoAR cPSD| 58728417
hiện đại hóa, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh
tế quốc tế. "Đối với giai cấp công nhân, phát triển về số lượng, chất lượng và tổ chức;
nâng cao giác ngộ và bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn và nghề nghiệp, xứng đáng là
lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Giải quyết
việc làm, giảm tối đa số công nhân thiếu việc làm và thất nghiệp. Thực hiện tốt chính
sách và pháp luật về lao động, tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất
nghiệp, bảo hộ lao động, chăm sóc, phục hồi sức khoẻ đối với công nhân; chính sách ưu
đãi nhà ở đối với công nhân bậc cao. Xây dựng tổ chức, phát triển đoàn viên công đoàn,
nghiệp đoàn đều khắp ở các cơ sở sản xuất kinh doanh thuộc các thành phần kinh tế.
Thường xuyên chăm lo đời sống vật chất và tinh thần, bảo vệ quyền lợi chính đáng, hợp
pháp của công nhân và những người lao động, chú trọng công nhân làm việc ở các khu
công nghiệp và đô thị lớn. Chăm lo đào tạo cán bộ và kết nạp đảng viên từ những công nhân ưu tú.”4
Để giai cấp công nhân Việt Nam hoàn thành nhiệm vụ lịch sử của mình, văn kiện
Đại hội X của Đảng tiếp tục chỉ rõ: "Đối với giai cấp công nhân, phát triển về số lượng,
chất lượng và tổ chức, nâng cao giác ngộ và bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn và nghề
nghiệp, xứng đáng là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước”.1 Tại Hội nghị lần thứ sáu Ban chấp hành Trung ương khóa X ngày 28/1/2008,
Ban chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TW về tiếp tục xây dựng
giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đấy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
cũng đã nhấn mạnh mục tiêu: Xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh, phát triển nhanh
về số lượng, nâng cao chất lượng, có cơ cấu đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước; ngày
càng được trí thức hoá: có trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp cao, có
khả năng tiếp cận và làm chủ khoa học - công nghệ tiên tiến, hiện đại trong điều kiện
phát triển kinh tế tri thức; thích ứng nhanh với cơ chế thị trường và hội nhập kinh tế
quốc tế; có giác ngộ giai cấp, bản lĩnh chính trị vững vàng, có tác phong công nghiệp và kỷ luật lao động cao.
Đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta tiếp tục khẳng định: "Quan
tâm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, phát triển giai cấp công nhân cả về số lượng và chất
lượng; nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp,
tác phong công nghiệp, kỷ luật lao động, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp
hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế”2.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã xác định: "Quan tâm giáo
dục, đào tạo, bồi dưỡng, phát triển giai cấp công nhân cả về số lượng và chất lượng;
nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, tác
phong công nghiệp, kỷ luật lao động của công nhân; bảo đảm việc làm, nâng cao thu
nhập, cải thiện điều kiện làm việc, nhà ở, các công trình phúc lợi phục vụ cho công
nhân; sửa đổi, bổ sung các chính sách, pháp luật về tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo lOMoAR cPSD| 58728417
hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp,... để bảo vệ quyền lợi, nâng cao đời sống vật chất và
tinh thần của công nhân”3.
Kế thừa những quan điểm trên, văn kiên Đ̣ ại hôi XIII c ̣ ủa Đảng đưa ra chủ
trương: "Phát triển giai cấp công nhân cả về số lượng và chất lượng; nâng cao bản lĩnh,
trình độ, kỹ năng nhằm thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; đổi mới
tổ chức và hoạt động của công đoàn phù hợp bối cảnh, điều kiện mới”4. Như vậy, chủ
trương phát triển giai cấp công nhân và tổ chức Công đoàn trong Dự thảo các văn kiêṇ
Đại hôi XIII c ̣ ủa Đảng vẫn "phát triển giai cấp công nhân cả về số lượng và chất lượng;
nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp”; nhưng
đã bổ sung điểm mới rất quan trọng là phát triển giai cấp công nhân "nhằm thích ứng
với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; đổi mới tổ chức và hoạt động của công đoàn
phù hợp bối cảnh, điều kiện mới”.
Với tất cả sự quan tâm trên của Đảng ta và cả hệ thống chính trị, giai cấp công
nhân đã phát triển mạnh mẽ và tự ý thức được vai trò tiên phong lãnh đạo cách mạng
xây dựng chủ nghĩa xã hộicủa mình. Tuy chỉ chiếm tỷ lệ khoảng 14% dân số, 27% lực
lượng lao động xã hội, song hằng năm giai cấp công nhân Việt Nam đã tạo ra trên 65%
giá trị tổng sản phẩm xã hội và hơn 70% giá trị thu ngân sách nhà nước. Về trình độ
chuyên môn, lực lượng lao động đã qua đào tạo có văn bằng, chứng chỉ chiếm 22,37%
(trong đó, lao động có trình độ đại học trở lên chiếm 10,82 %; cao đẳng chiếm 3,82%;
trung cấp chiếm 4,65% và sơ cấp chiếm 3,08% (số liệu Tổng cục Thống kê, quý II/ 2019).
Xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh trong điều kiện nước ta tham gia nhiều
hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, những rào cản về không gian kinh tế, hàng hóa,
dịch vụ, vốn, khoa học - công nghệ, thị trường lao động được gỡ bỏ thì sự cạnh tranh
giữa các nước càng trở nên gay gắt và tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ
tư với nhiều thuận lợi, nhưng cũng không ít khó khăn, thách thức; lực lượng lao động
dịch chuyển nhiều hơn; số lượng doanh nghiệp nhà nước giảm, doanh nghiệp ngoài khu
vực nhà nước phát triển đa dạng, lao động khu vực phi chính thức tăng. Do vây, đòi hỏi
phải phát huy cao nhất hiệu quả các chủ trương của Đảng, cơ chế, chínḥ sách của Nhà
nước, Quốc hội, Chính phủ dành cho phát triển giai cấp công nhân thích ứng với cuộc
cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
2.1.2. Một số đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
Giai cấp công nhân Việt Nam trước hết mang những đặc điểm của giai cấp công
nhân nói chung. Có thể thấy giai cấp công nhân là giai cấp tiên tiến nhất và cách mạng
nhất, là lực lượng xã hội duy nhất có sứ mệnh lịch sử: xóa bỏ chủ nghĩa tư bản, xóa bỏ lOMoAR cPSD| 58728417
chế độ người bóc lột người, giải phóng giai cấp công nhân, nhân dân lao động và giải
phóng toàn thể nhân loại khỏi mọi sự áp bức, bóc lột, nghèo nàn lạc hậu, xây dựng xã
hội mới – xã hội xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa.
Giai cấp công nhân là một bộ phận của giai cấp công nhân quốc tế nên có những
đặc điểm chung của giai cấp công nhân quốc tế nêu trên; ngoài ra, giai cấp công nhân
Việt Nam ra đời và phát triển trong điều kiện cụ thể của dân tộc Việt Nam nên còn có
những đặc điểm riêng, ảnh hưởng đến việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam:
Thứ nhất, giai cấp công nhân Việt Nam ra đời trước cả giai cấp tư sản Việt Nam,
là giai cấp đối kháng trực tiếp với tư bản thực dân Pháp. Sinh ra và lớn lên ở một nước
thuộc địa, nửa phong kiến, dưới sự thống trị của thực dân Pháp, một thứ chủ nghĩa tư
bản thực lợi không quan tâm mấy đến phát triển công nghiệp, nên giai cấp công nhân
Việt Nam phát triển chậm. Sau khi cuộc xâm lăng và bình định đã cơ bản hoàn thành,
thực dân Pháp liền bắt tay tiến hành khai thác thuộc địa lần thứ nhất với quy mô mở
rộng ra cả nước. Theo số liệu thống kê trước chiến tranh thế giới lần thứ nhất, tổng số
công nhân của Việt Nam khoảng trên 10 vạn người. Dù Pháp đô hộ đã giúp hình thành
và phát triển giai cấp công nhân nhưng chúng đã ra sức bóc lột, truyền bá những tư tưởng
sai lệch để ngu dân, mị dân làm người dân nói chung và công nhân
Việt Nam nói riêng có những suy nghĩ sai lệch, cạn kiệt tài nguyên đất nước.9
Thứ hai, dù lượng giai cấp công nhân Việt Nam ra đời còn ít nhưng đã sớm có
tinh thần đoàn kết chống lại ách đô hộ của thực dân Pháp. Giai cấp công nhân Việt Nam
tiếp thu và kế thừa truyền thống yêu nước, đấu tranh bất khuất chống ngoại xâm của dân
tộc. Giai cấp công nhân khi ra đời vừa chịu nỗi nhục mất nước, vừa bị áp bức bóc lột
của giai cấp tư sản đế quốc nên họ có tinh thần cách mạng kiên cường, triệt để, sớm
nhận thức được mối quan hệ giữa sự nghiệp giải phóng dân tộc và sự nghiệp giải phóng
giai cấp, giữa chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế.
Thứ ba, giai cấp công nhân Việt Nam ra đời trong điều kiện các giai cấp khác đã
bế tắc về con đường cứu nước thì chỉ có giai cấp công nhân mới có khả năng tìm thấy
lối thoát cho cách mạng.
Thứ tư, giai cấp công nhân Việt Nam ra đời khi Cách mạng xã hội chủ nghĩa
Tháng Mười Nga thành công, mở ra một chế độ xã hội mới trong lịch sử nhân loại, đó
là chế dộ xã hội xã hội chủ nghĩa và cùng lúc đó Nguyễn Ái Quốc đã tìm ra con đường
cứu nước giảỉ phóng dân tộc là con đường cách mạng vô sản dưới sự lãnh đạo của giai
cấp công nhân. Đó là yếu tố hết sức quan trọng khích lệ, thúc đẩy giai cấp công nhân
Việt Nam đứng lên làm cách mạng để giải phóng dân tộc.
Thứ năm, phần lớn những người công nhân nước ta vốn xuất thân từ nông dân và
các tầng lớp nhân dân lao động khác, nên có quan hệ mật thiết, tự nhiên với nông dân
9 https://luatminhkhue.vn/dac-diem-cua-giai-cap-cong-nhan-viet-nam.aspx