Bản chất của Nhà nước là gì? Liên hệ
bản chất của Nhà nước XHCN
Bản chất của nhà nước luôn là một trong những đối tượng gây "tranh cãi" nhiều
nhất trong các cuộc đấu tranh tư tưởng từ xưa đến nay. Trong bài viết này,
Luận Văn 2S sẽ làm rõ câu hỏi Bản chất của Nhà nước là gì, đồng thời trình
bày bản chất của Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
Nhà nước là gì? Bản chất của Nhà nước là gì? 1. Nhà nước là gì?
Nhà nước là tổ chức chính trị, xã hội có giai cấp, có lãnh thổ, chính quyền và
dân cư độc lập. Nhà nước có quyền lực, luật pháp để thực hiện các chức năng
quản lý nhằm duy trì trật tự trong vùng lãnh thổ nhất định.
2. Bản chất của Nhà nước là gì?
Bản chất là những cái gì bên trong thể hiện đặt tính, giá trị cốt lõi của sự vật
gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của sự vật, sự việc đó. Từ đó,
chúng ta có thể suy luận ra bản chất của Nhà nước thể hiện qua giá trị cốt lõi
từ quá trình quan sát, nghiên cứu quá trình hình thành và phát triển của Nhà nước.
Khái niệm bản chất của Nhà nước là gì?
Theo quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin, bản chất nhà nước có 2 thuộc tính:
a. Tính giai cấp của Nhà nước:
Nhà nước sinh ra và tồn tại trong một xã hội có giai cấp nên tính giai cấp được
thể hiện một cách sâu sắc nhất. Nhà nước là một bộ máy cưỡng chế đặc biệt,
là công cụ để quản lý và duy trì trật tự trong xã hội, bảo vệ lợi ích cho các giai
cấp đặc biệt là giai cấp thống trị, thực hiện các mục đích của giai cấp thống trị đề ra.
Nhà nước là công cụ của giai cấp chiếm vị trí chủ yếu trong xã hội nắm giữ và
lợi dụng. Những mâu thuẫn không thể giải quyết được giữa những giai cấp đã
sinh ra nhu cầu nắm giữ quyền lực để cai quản, thống trị xã hội. Nói đơn giản
hơn là sự thống trị về kinh tế của một giai cấp trong điều kiện mâu thuẫn giai
cấp, mâu thuẫn xã hội đòi hỏi giai cấp đó phải trở thành giai cấp thống trị thông
qua “công cụ đặc biệt” đó chính là Nhà nước.
Để thực hiện quyền thống trị của mình, giai cấp thống trị còn sử dụng công cụ
tác động tư tưởng đối với giai cấp của mình và các giai cấp khác. Giai cấp
thống trị áp đặt hệ tư tưởng của mình là hệ tư tưởng thống trị đối với xã hội
thông qua Nhà nước để ép buộc các giai cấp khác phải nghe theo và thực hiện
theo những gì giai cấp thống trị muốn.
Như vậy, Nhà nước ở góc độ giai cấp là công cụ thực hiện những nhiệm vụ
kinh tế, chính trị, tư tưởng cho giai cấp thống trị, thỏa mãn lợi ích cho giai cấp thống trị.
Hiểu theo nghĩa rộng, bản chất giai cấp của Nhà nước không chỉ liên quan đến
vấn đề giai cấp mà còn là bảo vệ sự an toàn và toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia
khỏi bị xâm phạm. Do bản chất là giai cấp được nắm quyền và hưởng lợi trực
tiếp từ việc nắm giữ quyền quản lý xã hội, nên việc duy trì sự an tồn tại và ổn định của xã hội. Xem thêm:
→ 101 Đề Tài Tiểu Luận Triết Học Cao Học Hay & Dễ Làm
b. Tính xã hội của Nhà nước:
Thuộc tính xã hội của Nhà nước được thể hiện rõ nhất qua vai trò quản lý xã
hội của Nhà nước hay còn gọi là vai trò kinh tế - xã hội của Nhà nước. Nhà
nước là một tổ chức xã hội, có nhiệm vụ duy trì, quản lý và xử lý các vấn đề
phát sinh trong xã hội để bảo vệ lợi ích, phục vụ nhu cầu của xã hội. Muốn xã
hội tồn tại ổn định và phát triển phải có sự quản lý rất chặt chẽ và hoạt động
theo nguyên tắc chung. Vì xã hội luôn tồn tại những vấn đề mang tính chất
chung chứ không phải những vấn đề của mỗi một cá nhân hay tổ chức đơn lẻ
nào vì vậy nếu không có sự quản lý dễ gây ra tình trạng hỗn loạn. Để giải quyết
những vấn đề chung của xã hội như thiên tai, sản xuất, ổn định trật tự xã hội,...
cần có một tổ chức chung thay mặt cho toàn bộ xã hội đứng ra giải quyết đó là
Nhà nước. Nhà nước phải đứng ra giải quyết các vấn đề của xã hội vì sự ổn
định và sống còn của toàn thể xã hội chứ không vì một giai cấp chung nào hết.
Nhà nước phải tiến hành thực hiện giúp cho những lĩnh vực trong xã hội được
hoạt động bình thường và phát triển, thực hiện các công việc chung để phát
triển xã hội như: xây đường xá, bệnh viện, trường học, giải quyết các tệ nạn xã
hội,... vì lợi ích phát triển chung của cả cộng đồng. Vì vậy, trong xã hội có giai
cấp nếu giai cấp này suy yếu và bị lật đổ bởi giai cấp khác thì phải có một nhà
nước khác được lập nên để duy trì ổn định và phát triển của xã hội.
Ở góc độ xã hội, Nhà nước là một tổ chức quyền lợi công, quản lý và thực hiện
các công việc vì lợi ích chung của xã hội, xã hội không thể tồn tại nếu Nhà nước
chỉ tập trung đáp ứng và thỏa mãn quyền lợi cho mỗi giai cấp thống trị mà không
quan tâm đến lợi ích, quyền lợi của giai những giai cấp và lực lượng khác trong xã hội.
Hiểu theo nghĩa rộng, Nhà nước dưới góc độ xã hội không chỉ tồn tại ở phạm
quy quốc gia mà còn đối với nhân loại. Các Nhà nước cần phải liên kết với
nhau để giải quyết vấn đề chung của cả nhân loại như: giáo dục, môi trường, y
tế,... và bằng chứng là đã có rất nhiều tổ chức đã được lập ra với sự tham gia
của nhiều nước trên thế giới: Liên Hợp Quốc về Quyền Trẻ em (UNICEF), tổ
chức Y Tế Thế giới (WHO),...
Tính giai cấp và xã hội trong bản chất của Nhà nước
Tính giai cấp và xã hội của Nhà nước là hai mặt luôn không thể tách rời, chúng
gắn bó chặt chẽ và đan xen nhau trong một thể thống nhất. Dù ở bất kỳ Nhà
nước nào thì tính giai cấp và xã hội đều luôn được thể hiện một cách sâu sắc.
Đặc điểm của Nhà nước là gì?
Nhà nước là một tổ chức vô cùng đặc biệt so với các tổ chức khác trong xã
hội. Nhà nước có những đặc điểm đặc trưng cơ bản sau đây:
 Nhà nước thiết lập một quyền lực công cộng đặc biệt, chủ thể thống trị
của quyền lực này là giai cấp thống trị. Những người thuộc giai cấp này
tham gia vào bộ máy tổ chức Nhà nước để duy trì, củng cố địa vị của giai cấp thống trị.
 Nhà nước phân chia theo dân cư theo các đơn vị hành chính và lãnh thổ
không phụ thuộc vào giai cấp, dân tộc, tôn giáo, huyết thống, địa vị xã
hội, nghề nghiệp, giới tính.
 Nhà nước có chủ quyền quốc gia. Chủ quyền quốc gia là thuộc tính
không thể chia cắt của Nhà nước, nó thể hiện quyền độc lập, tự quyết
của Nhà nước về những chính sách đối nội, đối ngoại không phụ thuộc
vào những thế lực bên ngoài.
 Nhà nước có quyền ban hành pháp luật và thực hiện quản lý đối với mọi
công dân thông qua bộ máy quyền lực công có sức mạnh cưỡng chế
bao gồm quân đội, cảnh sát, toàn án, công chức
 Nhà nước có quyền quy định và thực hiện thu các loại thuế mang tính
bắt buộc đối với mọi công dân nhằm thiết lập nguồn tài chính duy trì hoạt
động cho bộ máy công quyền và thực hiện các chức năng của mình.
Những bài tiểu luận mang đậm “màu sắc Triết học” như thế này chắc hẳn sẽ là
nỗi ám ảnh của không ít sinh viên, học viên cao học. Chính vì thế, sử dụng DỊCH
VỤ VIẾT THUÊ TIỂU LUẬN là một gợi ý hoàn hảo trong trường hợp này!
Bản chất của Nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Nhà nước XHCN là nhà nước của nhân dân lao động trong xã hội với nền tảng
là tầng lớp công nhân, nông dân và tri thức trẻ. Bản chất của Nhà nước
XHCN được thể hiện qua:
 Nhà nước xã hội chủ nghĩa vừa là bộ máy chính trị - hành chính, bộ máy
cưỡng chế vừa là tổ chức quản lý kinh tế - xã hội của nhân dân lao động
 Nhà nước không còn là nhà nước theo đúng nghĩa mà chỉ còn “nửa nhà
nước”. Nhà nước là của toàn bộ nhân dân lao động, mang lại quyền và
lợi ích của toàn bộ Nhân dân, các dân tộc trong xã hội hợp thành một thể
thống nhất đoàn kết, tôn trọng và cùng nhau phát triển. Tính dân tộc ấy
càng được thể hiện rõ nét qua công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.
 Nhân dân là chủ thể tối cao của quyền lực nhà nước. Đây là tính chất
đặc trưng nhất của nhà nước xã hội chủ nghĩa. Nhân dân là chủ thể tối
cao của quyền lực nhà nước và thực hiện các quyền lực của nhà nước
ở nhiều hình thức khác nhau.
 Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là nước được tổ chức và
hoạt động theo nguyên tắc bình đẳng giữa Nhà nước và công dân. Trước
đây mối quan hệ giữa nhà nước và công dân là quan hệ lệ thuộc, người
nắm quyền sẽ là người cai quản và được hưởng lợi trong xã hội đó. Bây
giờ, quyền lực thuộc về nhân dân, nhân dân có quyền tự do thực hiện
các hoạt động ở tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội và làm tròn nghĩa vụ với nhà nước.
 Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là một nước dân chủ và
pháp quyền. Dân chủ hóa đời sống nhà nước và xã hội là một xu hướng
tất yếu của bản chất dân chủ của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam. Nhà nước thể hiện tính dân chủ cho phép ngày càng nhiều
người dân tham gia bình đẳng vào công cuộc quản lý nhà nước và xã hội.
 Nhà nước mở rộng giao lưu với các nước trên thế giới, thực hiện chính
sách đối ngoại, hợp tác hòa bình, hữu nghị, bình đẳng, tin cậy lẫn nhau,
hợp tác cùng phát triển.
Chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước xã hội chủ nghĩa
Chức năng của Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam
+ Chức năng đối nội:
Chức năng đối nội của Nhà nước XHCN thể hiện qua các hoạt động quản lý
của Nhà nước trong nội bộ đất nước ở tất cả các lĩnh vực của xã hội bằng pháp
luật, chính sách, hệ thống quản lý của nhà nước từ trung ương đến cơ sở. Bao gồm:
 Chức năng bảo vệ chế độ chính trị, an ninh và trật tự an toàn xã hội
 Chức năng bảo vệ quyền độc lập, tự do, dân chủ của Nhân dân
 Chức năng bảo vệ quyền lực của pháp lực
 Chức năng tổ chức và quản lý kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục
+ Chức năng đối ngoại:
Chức năng đối nội của Nhà nước XHCN thể hiện qua thiết lập, mở rộng các
mối quan hệ hợp tác, hữu nghị, bình đẳng, tin cậy lẫn nhau, cùng có lợi tiến tới
phát triển và tiến bộ xã hội đối với các dân tộc và các nước trên thế giới
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích về bản chất
của Nhà nước là gì cũng như hiểu rõ hơn về bản chất của Nhà nước Xã hội
chủ nghĩa Việt Nam. Chúc bạn luôn học tập tốt!