Tài liệu giữa kỳ môn học - Triết học Mác - Lênin | Đại học Tôn Đức Thắng

Đề: Chọn một chủ đề trong chương 2. Cho biết lý do chọn và vận dụng của bản thân. Bài làm
Mọi vật trên thế giới này được tạo ra đều mang trong mình một bản chất, nền tảng riêng
biệt.Bản chất như cái trụ đỡ chính, là cốt lõi cho những giá trị về sau. Dưới nền tảng bản
chất, mọi sự vật hiện tượng lại tiếp tục vận động và phát triển theo những chiều hướng
mới. Qua cái nhìn của Triết học Mác – Lênin, sự vận động và phát triển của tự nhiên, của
vạn vật, của tư duy và xã hội loài người diễn ra theo những quy luật phổ biến nhất định
được gọi là phép Biện chứng duy vật. Trong phép biện chứng duy vật, Triết học Mác –
Lênin có đề cập đến hai nguyên lý đó là nguyên lý về mối quan hệ phổ biến và nguyên lý
về sự phát triển. Nếu như ở nguyên lý về mối quan hệ phổ biến, ta thấy được cái mối
quan hệ ràng buộc, tương hổ, quy định nhau thì ở nguyên lý về sự phát triển, chúng ta lại
được hiểu rõ hơn về sự phát triển, tiến hóa của mọi vật chất, sự vật, hiện tượng đã và
đang tồn tại. Theo thời gian, từ một gốc rễ chung, qua quá trình phát triển, tiến hóa, tiến
bộ, vạn vật lại phân thành những nhánh nhỏ hơn nhưng chung quy lại đều phát triển theo
hướng hoàn thiện hơn. Rõ ràng, nguyên lý về sự phát triển có vai trò đặc biệt quan trọng
cũng như có những đóng góp, vận dụng đa dạng vào cuộc sống.
1) Nội dung nguyên lý về sự phát triển.
Nguyên lý theo nghĩa đen là “ đầu tiên nhất “ – ý là cái khai nguyên, định đề, khẳng
định để trên cơ sở đó các định luật và lý thuyết khoa học, các văn bản Pháp luật được
xây dựng, các chuẩn mực, quy tắc hoạt động trong xã hội được lựa chọn, … phục vụ
cho các hoạt động thực tiễn và nhận thức của con người. Ở Triết học Mác – Lênin,
nguyên lý về sự phát triển mang đến cái nhìn về sự vận động, phát triển của thế giới
xung quanh và xã hội loài người.
Phát triển là quá trình vận động từ thấp lên cao, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện
hơn, từ chất cũ đến chất mới ở trình độ cao hơn. Phát triển đưa thế giới, vạn vật lên
một chiều hướng mới với những thay đổi tích cực và toàn diện. Từ thuở sơ khai, trên
Trái Đất chẳng có gì ngoài bầu khí quyển cổ đại nguyên sơ. Rồi theo thời gian, phát
triển đưa đến những biến đổi thần kỳ, từ một tế bào sơ khai mà hình thành nên xã hội
hiện đại ngày nay. Nhìn chung , phát triển là sự vận động nhưng không phải vận động
nào cũng là phát triển. Chỉ có những vận động theo khuynh hướng đi lên, theo hướng
đổi mới để hoàn thiện mới gọi là phát triển. Chẳng thể nào từ một xã hội hiện đại,
chúng ta lại đạp đổ những công trình, những nguyên lý, nền tảng mà ông cha ta để
gầy dựng để trở về một xã hội nguyên thủy, lạc hậu, trở về thời ăn lông ở lỗ lại được
gọi là phát triển được. Vận động diễn ra trong không gian và thời gian, nếu thoát ly thì
chúng không thể có phát triển.
Cùng với khái niệm phát triển, nguyên lý về sự phát triển còn đề cập đến hai khái
niệm là tiến hóa và tiến bộ. Tuy nhiên, chúng ta cần phải phân biệt rõ ràng các khái
niệm này để tránh nhầm lẫn. Tiến hóa là một dạng của phát triển, diễn ra theo cách từ
từ và thường là sự biến đổi hình thức của tồn tại xã hội từ đơn giản đến phức tạp. Tiến
hóa chủ yếu nói về khả năng sống sót, thích ứng của cơ thể trước các môi trường, thay
đổi về mặt thể xác để thích nghi theo từng thời kỳ. Trong khi đó, tiến bộ là một quá
trình biến đổi hướng tới cải thiện thực trạng xã hội từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện
hơn so với thời điểm ban đầu. Trong tiến bộ, khái niệm phát triển được lượng hóa
thành tiêu chí cụ thể để đánh giá mức độ trưởng thành của các dân tộc, các lĩnh vực
của đời sống con người.
Bàn về sự phát triển, quan điểm Siêu hình, nói chung, phủ định sự phát triển, tuyệt
đối hóa sự ổn định của sự vật, hiện tượng. Phát triển chỉ là sự tăng lên hoặc giảm về
mặt số lượng, chỉ là sự tuần hoàn lặp đi lặp lại mà không có sự thay đổi về chất,
không có sự ra đời của sự vật hiện tượng mới và nguồn gốc của sự phát triển đó nằm
ngoài chúng. Trái với quan điểm Siêu hình được Lê nin cho là chết cứng và nghèo
nàn, quan điểm Biện chứng được cho là “bước nhảy vọt “, tiêu diệt cái cũ và nảy
sinh cái mới. Quan điểm Biện chứng coi phát triển là vận động đi lên, là quá trình tiến
lên thông qua bước nhảy; sự vật, hiện tượng cũ mất đi, sự vật, hiện tượng mới ra đời
thay thế. Nó chỉ ra nguồn gốc bên trong của sự vận động và phát triển là đấu tranh
giữa các mặt đối lập bên trong sự vật, hiện tượng ấy. Nhìn chung, phát triển có tính
tiến lên theo đường xoáy ốc, có tính kế thừa, có sự lặp lại sự vật, hiện tượng cũ trên cơ sở cao hơn.
Bên cạnh đó, nguyên lý về sự phát triển cũng có những tính chất nhất định. Thứ
nhất, phát triển có tính khách quan, thể hiện ở chỗ nguồn gốc của nó nằm trong chính
bản thân sự vật, hiện tượng chứ không phải do tác động từ bên ngoài và đặc biệt
không phụ thuộc vào ý thức, mong muốn chủ quan của con người. Thứ hai, phát triển
có tính phổ biến. Sự phát triển có mặt ở khắp mọi nơi, trong các lĩnh vực tự nhiên, xã
hội, tư duy. Thứ ba, phát triển có tính kế thừa. Sự vật, hiện tượng mới ra đời từ cái cũ
vì vậy mà không thể phủ định sạch trơn, phủ định hoàn toàn cái cũ. Sự vật, hiện tượng
mới vẫn chọn lọc, giữ lại những cái tiến bộ ở cái cũ và đồng thời loại bỏ những thứ đã
trở nên lạc hậu, cản trở sự phát triển. Thứ tư, phát triển có tính đa dạng, phong phú.
Mọi sự vật, hiện tượng đều có chiều hướng phát triển riêng. Tính đa dạng, phong phú
còn phụ thuộc vào không gian, thời gian, điều kiện tác động vào sự phát triển, …
Thông qua nguyên lý về sự phát triển, ta cũng rút ra được ý nghĩa của phương
pháp luật quan trọng. Muốn nắm được khuynh hướng phát triển của sự vật, hiện
tượng phải tuân thủ nguyên tắc phát triển, tránh tư tưởng bảo thủ, trì trệ. Thứ nhất,
cần phải đặt đối tượng vào sự vận động, không chỉ nhìn nhận nó độc nhất ở thời điểm
hiện tại mà còn phải nhìn toàn diện, dự báo khuynh hướng phát triển trong tương lai.
Thứ hai, cần phải nhận thức được phát triển là một quá trình dài, diễn ra dưới nhiều
hình thức, giai đoạn khác nhau. Mỗi giai đoạn lại có hướng phát triển riêng nên cũng
cần phải có phương pháp, tư duy tác động cho phù hợp. Thứ ba, sớm phát hiện và ủng
hộ đối tượng mới để tạo điều kiện cho nó phát triển, tránh bảo thủ thủ, định kiến. Thứ
tư, trong quá trình thay thế đối tượng cũ, phải biết kế thừa các yếu tố tích cực nhưng
đồng thời cũng phải biến phát triển theo hướng mới sao cho phù hợp hơn. Nhìn chung,
sự vận dụng nguyên lý về sự phát triển cũng cần phù hợp với hoàn cảnh lịch sử cụ thể.
Xem xét sự hình thành, tồn tại và phát triển trong điều kiện môi trường, hoàn cảnh
tương ứng với từng giai đoạn, quá trình; chống tư tưởng đại khái, chung chung.
2) Lý do chọn chủ đề và sự vận dụng của bản thân về nguyên lý về sự phát triển “Tre già măng mọc “
“Nước chảy đá mòn “
Từ ngàn đời nay, phát triển luôn là quá trình tất yếu của cuộc sống. Dưới góc nhìn của
ông bà ta, phát triển không phải là thứ gì đó quá cao siêu mà đơn giản chỉ là sự thay
đổi của sự vật hiện tượng xung quanh. Ông bà ta thấy tre già đi thì thế hệ măng non
kế tiếp đôn lên phát triển, nước chảy lâu ngày thì đá mòn đi, phát triển là sự tác động
của dòng chảy thời gian vào sự vật, hiện tượng xung quanh đời sống. Triết học Mác –
Lênin, đặc biệt là nguyên lý về sự phát triển có vai trò vô cùng quan trọng. Sỡ dĩ, em
chọn chủ đề nguyên lý về sự phát triển để viết bài thu hoạch cá nhân không chỉ
đơn giản vì nó hay, nó hấp dẫn, lôi cuốn mà còn vì ba lý do sau đây. Đầu tiên,
nguyên lý về sự phát triển luôn rất gần gũi và hiện hữu xung quanh chúng ta. Trên thế
giới này, từ cái bé nhỏ nhất đến cái to lớn nhất, từ cái đơn giản cho đến cái phức tạp,
đâu đâu ta cũng thấy được sự vận động và phát triển, không chỉ bên ngoài mà còn cả
bên trong. Cái cây ngoài kia, từ hạt giống rồi nảy mầm thành cây non; qua thời, nó
hấp thụ chất dinh dưỡng, đất, nước, không khí rồi dần phát triển lớn lên thành bản
thân nó ở thời điểm hiện tại. Con chim kia, được nở ra từ quả trứng nhỏ, được chim
mẹ nuôi nấng cho đến lúc đủ lông, đủ cánh rồi nó sẽ bay đi và tiếp tục làm những gì
mà mẹ nó từng làm. Rõ ràng, phát triển chẳng đâu xa mà luôn gần bên chúng ta. Kế
tiếp, phát triển có nhiều ứng dụng trong cuộc sống. Dựa theo nguyên lý phát triển,
chúng ta có thể tự đặt ra một kế hoạch cụ thể cho bản thân, ứng với từng giai đoạn sẽ
có từng mục tiêu cụ thể. Phát triển giúp tiến lên từng bước theo mục tiêu, là động lực
để phấn đấu với mong muốn đạt được đích đến cuối cùng, tránh những trì trệ không
mong muốn. Cuối cùng, qua quá trình phát triển, ta nhìn lại được những điều đã qua
để rút kinh nghiệm cho bản thân. Phát triển là một quá trình dài hoàn thiện, sẽ có
những giai đoạn thành công nhưng cũng sẽ có những lúc ta phạm sai lầm. Điều quan
trọng là qua quá trình đó, ta nhìn nhận lại và rút ra được những kinh nghiệm cho bản
thân, tránh lặp lại sai lầm cũ cho những bước phát triển tiếp theo trong tương lai.
Đối với bản thân em, nguyên lý về sự phát triển nếu được vận dụng tốt sẽ tạo ra được
nhiều bước tiến mới. Trong học tập, nguyên lý này được em áp dụng khá nhiều và
mang lại những hiệu quả nhất định. Đầu tiên, tích cực, chủ động trau dồi thêm kiến
thức. Học tập là một quá trình dài phát triển, được xây dựng từ những kiến thức nền
tảng tới những kiến thức chuyên sâu hơn. Qua từng năm, từng cấp học em sẽ chủ
động tiếp thu thêm những kiến thức mới từ thầy cô, bạn bè và thông qua các hoạt
động xã hội. Phát triển giúp em phát triển tư duy, suy nghĩ chín chắn hơn trong cách
nhìn nhận vấn đề, không chỉ suy nghĩ đơn giản mà còn phải nhìn về chiều sâu. Với em,
phát triển không chỉ nằm ở tiếp thu mà còn phải tìm tòi ra hướng đi, phương pháp học
tập mới. Dựa trên phương pháp cũ đã được nghiên cứu và chứng minh nhưng không
phủ định hoàn toàn nó, bản thân em tìm ra cách đi riêng hơn, nghiên cứu vấn đề còn
khuất mắc để tìm ra hướng giải nhanh hơn. Kết hợp giữa phát triển và sáng tạo sẽ
mang lại năng suất làm việc cao hơn. Kế tiếp, dựa vào nguyên lý đó, em xây dựng
được kế hoạch học tập bốn năm đại học, phát triển phù hợp với khả năng của bản thân
chứ không phát triển quá vội vàng, phát triển chạy theo xu hướng. Chẳng hạn như
năm nhất, do tình hình dịch bệnh nên phải học online, mục tiêu phát triển của em đặt
ra là cố gắng tiếp thu tốt kiến thức, hòa nhập làm quen với bạn bè, đạt 8.3 điểm tổng
kết và đạt được 4 ngày công tác xã hội. Còn lên năm thứ hai, khi đã được trở lại
trường, mục tiêu của em là đạt 8.5 điểm trung bình, thực hiện bài nghiên cứu khoa
học, tham gia các cuộc thi học thuật để nâng cao kiến thức chuyên ngành cũng như
mở rộng được mối quan hệ, học IELTS để tăng khả năng tiếng Anh để hội nhập tốt
vào môi trường quốc tế. Phát triển được áp dụng phải phù hợp với hoàn cảnh thực tế
và khả năng bản thân, nếu quá vội vàng phát triển thì đó chỉ là vẻ bề ngoài chứ bên
trong sẽ không thể tiếp thu và vận dụng cái mới tốt được.
Trong công việc và cuộc sống, phát triển cũng giúp bản thân em nhận ra được
nhiều điều. Thứ nhất, khi nhìn, đánh giá một đối tượng, không chỉ nhìn ở thời điểm
hiện tại mà còn phải nhìn vào quá trình phát triển của nó cũng như dự đoán tiềm năng,
khuynh hướng phát triển trong tương lai. Hiện là sinh viên chuyên ngành Kinh doanh
Quốc tế với mục tiêu trở thành nhà kinh doanh, đầu tư trong tương lai thì việc nhìn
nhận hướng phát là rất quan trọng. Chẳng hạn khi muốn đầu tư vào một dự án, cần
phải xem xét toàn diện, đa chiều, dự báo được mức tăng trưởng, nhu cầu của thị
trường về sản phẩm trong tương lai để có thể đầu tư và mang lại lợi nhuận cao nhất.
Thứ hai, tránh những phương pháp đã cũ, lạc hậu và đổi mới cách làm theo thời đại,
đặc biệt là trong thời đại 4.0, đổi mới theo hướng kỹ thuật số. Em cần rèn luyện thêm
khả năng làm việc với máy tính, thành thạo các phần mềm như Word, Excel, … để có
thể tăng khả năng cạnh tranh trong công việc. Tích lũy các tri thức công nghệ, cách
hoạt động của các sàn thương mại điện tử như Tiki, Shopee. Tránh quan điểm lạc hậu
cho rằng máy tính không đáng tin, chỉ có con người mới làm việc năng suất. Tuy
nhiên, dù có phát triển tới đâu thì vẫn nên trân trọng những giá trị cốt lõi, đặc biệt là
các giá trị đạo đức. Cần cù, khiêm tốn, siêng năng, thật thà, trung hiếu …những giá
trị truyền thống làm nên cốt cách con người và sẽ là tiền đề, nền tảng tốt cho phát triển về sau.
Thật vậy, vai trò của nguyên lý về sự phát triển là không thể phủ nhận. Sau khi học và
hiểu rõ về nội dung, ý nghĩa phương pháp luận của nguyên lý, chúng ta có thể vận
dụng nó vào học tập và đời sống để tìm ra hướng đi phù hợp cho bản thân. Nguyên lý
về sự phát triển nếu được vận dụng đúng, phù hợp sẽ mang lại những sự thay đổi lớn,
đặc biệt là trong quá trình kiến thiết đất nước. Thế hệ chúng nên ra sức học tập và
biến nó thành công cụ để xây dựng một đất nước ngày càng giàu mạnh, văn minh hơn. Hết