Thế giới đa cực là gì? Tác động gì đến an ninh, kinh tế toàn cầu?

Thế giới đa cực là gì? Tác động gì đến an ninh, kinh tế toàn cầu?
Thế giới đa cực có thể mang lại cơ hội lẫn thách thức cho an ninh và kinh tế toàn cầu. Sự cạnh tranh và
hợp tác giữa các quốc gia sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc xác định tương lai của thế giới này.
1. Trật tự thế giới được hiểu là gì?
Trật tự thế giới, một khái niệm quan trọng, được coi là tiêu chuẩn quyết định tình hình quan hệ quốc tế hiện
tại và tương lai của thế giới. Nó được hình thành thông qua các hiệp ước, thỏa thuận và luật pháp quốc tế,
điều tiết mọi mối quan hệ giữa các quốc gia. Quá trình xác lập trật tự này có thể bao gồm cả sự sử dụng
bạo lực hoặc không sử dụng bạo lực, từ việc áp đặt bằng quân sự đến thương lượng và hòa giải thông qua
ngoại giao. Do đó, trật tự thế giới thường phản ánh sức mạnh tương đối giữa các quốc gia, giữa các thế lực
chính trị, xã hội, kinh tế và quân sự quan trọng, ảnh hưởng đến cộng đồng quốc tế.
Tuy nhiên, quan điểm về trật tự thế giới không thể được coi là tuyệt đối. Thực tế, nó là một khái niệm phức
tạp, đồng thời cụ thể và trừu tượng, đồng thời ổn định và không ổn định, với ý nghĩa linh hoạt. Trong suốt
lịch sử hàng thế kỷ, thế giới đã trải qua nhiều thời kỳ trật tự đa cực, chỉ một lần trở thành hai cực. Thời kỳ
trật tự hai cực được thể hiện qua sự cạnh tranh giữa Liên Xô và Mỹ. Tuy nhiên, từ những năm 60 và 70 của
thế kỷ XX, đã có những dấu hiệu cho thấy thế giới đang dần chuyển từ hai cực sang đa cực, với sự nổi lên
của Tây Âu, Nhật Bản và việc Trung Quốc rời bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa, mở ra một cảnh trí mới. Có thể
nói, giai đoạn đó đã chứng kiến sự hình thành của một chiến lược "hai siêu cường và nhiều cường quốc"
cùng với sự xuất hiện của hàng trăm quốc gia mới, giành độc lập khỏi thời kỳ thực dân, tạo nên một Thế
giới Thứ ba trên sân khấu quốc tế
2. Hiểu thế nào về khái niệm thế giới đa cực?
Khái niệm "thế giới đa cực" thường được sử dụng để mô tả một hệ thống quốc tế trong đó có sự hiện diện
của nhiều cường quốc hoặc nhóm cường quốc có sức ảnh hưởng lớn đối với các vấn đề quốc tế và cấu
trúc quốc tế. Trong một thế giới đa cực, không có quốc gia nào độc tôn hoặc kiểm soát tất cả các khía cạnh
của hệ thống quốc tế. Thay vào đó, quyền lực và ảnh hưởng được phân phối và phân tán giữa nhiều quốc gia hoặc nhóm quốc gia.
Các cường quốc trong hệ thống này có thể có các mục tiêu, quan điểm và lợi ích riêng, và thường phải tìm
kiếm sự hợp tác hoặc cạnh tranh với nhau để đạt được mục tiêu của mình. Mặc dù có thể có các quan hệ
đối địch giữa các cường quốc, nhưng cũng có cơ hội cho hợp tác và đàm phán trong việc giải quyết các vấn đề toàn cầu.
Các đặc điểm chính của một thế giới đa cực bao gồm:
- Sự phân phối đa dạng của quyền lực: Trong thế giới đa cực, quyền lực không tập trung vào một quốc gia
duy nhất mà được phân phối rộng rãi giữa các cường quốc.
- Sự cạnh tranh và hợp tác: Các cường quốc có thể cạnh tranh với nhau trong một số lĩnh vực, nhưng đồng
thời cũng có thể hợp tác để giải quyết các vấn đề chung.
- Sự đa dạng chính trị và văn hóa: Thế giới đa cực thường mang lại sự đa dạng chính trị, văn hóa và xã hội,
với nhiều quốc gia có các hệ thống chính trị và giá trị khác nhau.
- Sự phức tạp và không ổn định: Mặc dù có thể tạo ra cơ hội cho sự phát triển và hợp tác, nhưng một thế
giới đa cực cũng có thể mang lại sự phức tạp và không ổn định, đặc biệt khi có sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa các cường quốc.
Các ví dụ về thế giới đa cực bao gồm thời kỳ của Hệ thống Anh-Pháp, Anh-Nga trong thế kỷ 19 và thế kỷ
20, cũng như thời kỳ hiện đại với sự cạnh tranh và hợp tác giữa các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc, Nga và các nước châu Âu
3. Thế giới đa cực tác động gì đến an ninh, kinh tế toàn cầu?
Thế giới đa cực, với sự hiện diện của nhiều cường quốc có sức ảnh hưởng lớn, có tác động sâu rộng đến
an ninh và kinh tế toàn cầu từ nhiều phía.
Trong mặt an ninh quốc tế, sự cạnh tranh giữa các cường quốc có thể tăng cường các mối đe dọa an ninh,
từ những xung đột về lãnh thổ đến cuộc đua vũ trang. Các cuộc đối đầu có thể bùng nổ do sự cạnh tranh về
tài nguyên hay tranh chấp lợi ích chiến lược. Mối đe dọa từ vấn đề khủng bố và vũ khí hủy diệt cũng trở nên
phức tạp hơn khi có nhiều bên liên quan và ảnh hưởng từ nhiều cường quốc.
Tuy nhiên, cũng có cơ hội cho hợp tác và đàm phán trong giải quyết các xung đột và nguy cơ an ninh. Sự
hiện diện của nhiều cường quốc có thể tạo ra sự cân bằng và cân nhắc trong quan hệ quốc tế, đặc biệt khi
các bên nhận thấy rằng họ cần phải hợp tác để đối phó với những thách thức toàn cầu như biến đổi khí
hậu, dịch bệnh hay tội phạm quốc tế.
Trong mặt kinh tế toàn cầu, thế giới đa cực tạo ra một môi trường phức tạp và đa dạng. Sự cạnh tranh giữa
các cường quốc có thể dẫn đến biến động trên thị trường toàn cầu, từ biến động tỷ giá đến chiến tranh
thương mại. Sự không chắc chắn trong quan hệ kinh tế có thể ảnh hưởng đến đầu tư, tăng trưởng kinh tế
và tạo ra rủi ro cho doanh nghiệp và người tiêu dùng trên khắp thế giới.
Tuy nhiên, thế giới đa cực cũng mang lại cơ hội cho hợp tác kinh tế và đàm phán. Các cường quốc có thể
hợp tác để giải quyết các vấn đề kinh tế toàn cầu, từ việc đối phó với suy thoái kinh tế đến xây dựng hệ
thống thương mại quốc tế công bằng và bền vững.
Đồng thời, thế giới đa cực cũng có thể tác động đến môi trường và tài nguyên tự nhiên. Sự cạnh tranh về tài
nguyên có thể dẫn đến môi trường càng thêm bị tổn thương, và những hậu quả của việc này có thể lan rộng ra khắp thế giới.
Tóm lại, thế giới đa cực có tác động lớn đến an ninh và kinh tế toàn cầu. Để đối phó với những thách thức
và tận dụng những cơ hội từ một thế giới đa cực, sự hợp tác và đàm phán giữa các cường quốc là rất quan trọng
4. Từ quá trình định hướng bước chuyển sang định hình diễn ra thế nào?
Trước đây, Mỹ đã tạo ra một trật tự thế giới "đơn cực" với sự lãnh đạo của mình sau Chiến tranh Lạnh. Tuy
nhiên, trong thời gian ngắn, vai trò của Mỹ trên trường quốc tế đã suy giảm đáng kể. Xu thế "đa cực hoá"
thế giới đang trải qua một sự chuyển biến mạnh mẽ từ việc chỉ định hướng tới việc định hình. Có một số điều chính sau:
Trước hết, vào năm 2010, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã công nhận sự tồn tại của một thế giới đa cực
hoặc "trật tự thế giới đa đối tác" và Mỹ đang phải xem xét việc chia sẻ quyền lực với nhiều bên trong chính
trị quốc tế. Điều này thể hiện sự cần thiết cho Mỹ phải thích ứng với các biến động trong cảnh vực chính trị quốc tế.
"Mùa xuân Arabia" đã chỉ ra những hạn chế trong chính sách ngoại giao của Mỹ, với việc Mỹ không còn khả
năng kiểm soát thế giới theo ý muốn của mình. Điều này đánh dấu sự kết thúc của mô hình "thế giới đơn
cực" mà Mỹ đã áp đặt từ trước đến nay.
Trong hai nhiệm kỳ của Tổng thống Obama, ông đã thúc đẩy chủ thuyết "Chủ nghĩa Obama" với chính sách
hướng nội và chính sách đối ngoại đa phương, nhưng Mỹ vẫn duy trì tư duy "Mỹ là số một" và giữ vai trò lãnh đạo thế giới.
Tuy nhiên, sau sự kiện Brexit và việc Donald Trump trở thành Tổng thống Mỹ, thế giới đang chứng kiến một
sự chuyển biến từ định hướng sang định hình. Brexit đã thúc đẩy Anh nhận ra rằng họ cần có vị trí độc lập
hơn trong thế giới, trong khi Trump đã đưa ra các động thái mạnh mẽ đối với chính sách đối ngoại, phá vỡ
nhiều quy tắc lâu dài của Mỹ.
Trump đã thể hiện ý định biến Nga từ "kẻ thù" thành đối tác và coi Tổng thống Putin là một nhà lãnh đạo tốt
hơn so với Obama. Ông cũng đã đề xuất hủy bỏ nhiều cam kết của Mỹ đối với các hiệp định quốc tế, tạo ra
một sự thay đổi đáng kể trong chiến lược của Mỹ.
Nga và Trung Quốc đều đã tận dụng cơ hội này để tăng cường vị thế của mình trên trường quốc tế, qua đó
tăng cường sự cạnh tranh với Mỹ. Nhật Bản và các quốc gia khác cũng đã phản ứng bằng cách thay đổi
chính sách và tăng cường vị thế của mình trong bối cảnh thế giới đa cực đang hình thành.
Tóm lại, thế giới đang trải qua một sự chuyển biến từ một hình thức định hướng tới một hình thức định hình
mới, với sự giảm sút của vai trò của Mỹ và sự gia tăng của nhiều cường quốc khác. Điều này đặt ra nhiều
thách thức mới cho an ninh và kinh tế toàn cầu, đồng thời mở ra cơ hội mới cho sự cạnh tranh và hợp tác
giữa các quốc gia trên toàn cầu