Thực trạng và Chiến lược của Tesla Motors | Môn Quản trị chuỗi cung ứng quốc tế - Đại học Kinh Tế Quốc Dân

lOMoAR cPSD| 58950985
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
VIỆN THƯƠNG MẠI VÀ KINH TẾ QUỐC TẾ
BÀI TẬP NHÓM MÔN QUẢN TRỊ CHUỖI CUNG ỨNG QUỐC TẾ
ĐỀ BÀI: AUTOMOBILE – MOTORS Nhóm : 6 Họ và tên
: Lê Hà Chi - 11211067
Bùi Nguyễn Đức Hoàng - 11222455
Hoàng Phương Linh - 11213154
Đinh Ngọc Quỳnh - 11215073 Lớp học phần : TMKD1123_03
Giảng viên hướng dẫn
: ThS. Trần Hoàng Kiên
Hà Nội, tháng 03 năm 2024 lOMoAR cPSD| 58950985 MỤC LỤC
I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CÔNG TY TESLA MOTORS INC .................................... 4
1.1. Lịch sử hình thành ......................................................................................................... 4
1.2. Mục tiêu, chiến lược và mô hình kinh doanh của Tesla ................................................ 4
1.2.1. Mục tiêu kinh doanh ............................................................................................... 4
1.2.2. Chiến lược kinh doanh và mô hình kinh doanh ...................................................... 5
II. ĐỘNG CƠ THỰC HIỆN THIẾT LẬP CHUỖI CUNG ỨNG TOÀN CẦU ................ 9
2.1. Động cơ bên ngoài và bên trong .................................................................................... 9
2.1.1. Động cơ bên ngoài .................................................................................................. 9
2.1.2. Động cơ bên trong ................................................................................................ 10
2.2. Đặc điểm của chuỗi cung ứng phù hợp với mô hình kinh doanh và chiến lược
kinh doanh của Tesla .......................................................................................................... 12
2.2.1. Chiến lược tích hợp dọc ........................................................................................ 12
2.2.2. Mô hình D2C của Tesla ........................................................................................ 15
III. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG TỚI CHUỖI CUNG ỨNG TOÀN CẦU CỦA
TESLA ................................................................................................................................... 16
3.1. Nhân tố thị trường ....................................................................................................... 16
3.1.1. Cơ sở hạ tầng ........................................................................................................ 16
3.1.2. Phong cách tiêu dùng ........................................................................................... 18
3.1.3. Truyền thông ......................................................................................................... 19
3.1.4. Các thương hiệu lớn ............................................................................................. 20
3.2. Nhóm nhân tố chi phí .................................................................................................. 21
3.2.1. Sự khan hiếm nguồn lực ........................................................................................ 21
3.2.2. Chi phí kinh doanh ................................................................................................ 22
3.2.4. Đổi mới và Sáng tạo công nghệ ............................................................................ 23
3.3. Nhân tố chính phủ........................................................................................................ 24
3.3.1. Chính sách và các quy định của chính phủ .......................................................... 24
3.3.2. Rào cản thuế quan và phi thuế quan .................................................................... 25
3.3.3. Các yêu cầu về phát triển bền vững ...................................................................... 25
3.4. Nhân tố cạnh tranh ....................................................................................................... 26
3.4.1. Mua lại và sáp nhập.............................................................................................. 26
3.4.1. Các sân chơi cạnh tranh ....................................................................................... 27
3.4.2. Các đối thủ cạnh tranh mới .................................................................................. 27 lOMoAR cPSD| 58950985
IV. CÁC HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ CHUỖI CUNG ỨNG CỦA TESLA...................... 28
4.1. Logistics ....................................................................................................................... 28
4.1.1. Xử lý nguyên vật liệu ............................................................................................ 28
4.1.2. Đóng gói và vận chuyển hàng hóa ....................................................................... 30
4.1.3. Lưu kho ................................................................................................................. 30
4.1.4. Logistics ngược ..................................................................................................... 30
4.2. Purchasing ................................................................................................................... 31
4.2.1. Nguồn cung ứng pin và các nguyên liệu thô sản xuất pin .................................... 32
4.2.2. Nguồn cung ứng cho các phần mềm công nghệ ................................................... 33
4.2.3. Nguồn cung ứng cho các bộ phận khác của xe .................................................... 34
4.3. Tổ chức sản xuất .......................................................................................................... 36
4.3.1. Hoạt động sản xuất ............................................................................................... 36
4.3.2. Hoạt động thiết kế ................................................................................................. 38
4.3.3. Hệ thống trạm sạc hiện đại ................................................................................... 39
4.3.4. Hoạt động R&D .................................................................................................... 39
4.4. Market channel ............................................................................................................ 44
4.4.1. Cửa hàng thực tế ................................................................................................... 44
4.4.2. Trang web ............................................................................................................. 45
4.4.3. Trung tâm dịch vụ ................................................................................................. 46
4.4.4. Mạng lưới sạc nhanh (supercharger) ................................................................... 47
V. MỘT SỐ BIỆN PHÁP TESLA ĐANG THỰC HIỆN VÀ ĐỀ XUẤT ĐỂ QUẢN TRỊ
CHUỖI CUNG ỨNG HIỆU QUẢ ...................................................................................... 48
5.1. Các biện pháp Tesla đang thực hiện ............................................................................ 48
5.2. Một số giải pháp đề xuất ............................................................................................. 50
VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 50 lOMoAR cPSD| 58950985
I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CÔNG TY TESLA MOTORS INC.
1.1. Lịch sử hình thành
Tesla Motors Inc. là một công ty rất đặc biệt ở trên thị trường ô tô và thế giới.
Họ được biết đến là một công ty sản xuất ô tô, nhưng lại không sản xuất ra những chiếc
ô tô tuân theo các tiêu chuẩn đời thường.
Tesla là một thương hiệu xe hơi nổi tiếng trên thế giới, được thành lập năm 2003
bởi Martin Eberhard và Marc Tarpenning tại San Carlos, California, Hoa Kỳ. Hai nhà
sáng lập nhận thấy cơ hội thành lập công ty sau khi tập đoàn GM không tiếp tục đầu tư
cho dự án xe điện EV1, họ tự tin rằng mình có thể tiếp tục phát triển dự án và thương mại hóa nó.
Vào năm 2005, Elon Musk với tư cách là một doanh nhân sở hữu đam mê về
công nghệ và có khát vọng đem lại những giá trị tốt hơn, Elon Musk gia nhập Tesla với
tư cách là nhà tư số một và trở thành Chủ tịch Hội đồng quản trị. Elon Musk đã đưa tầm
nhìn sản xuất những chiếc xe điện mang phong cách và sức mạnh thể thao cao cấp cho
những người giàu, sau đó chuyển sang sản xuất các loại xe phổ thông, hướng tới thị
trường toàn cầu càng sớm càng tốt.
Trong quá trình hình thành và phát triển, Tesla đã vươn lên trở thành đại diện cho
thương hiệu mới, là biểu tượng cho sự sáng tạo và nhiệt huyết của tuổi trẻ. Từng bước,
Tesla đã thay đổi ngành ô tô toàn cầu với những thông điệp riêng biệt của mình. Vào
ngày 2/7/2020 vốn hoá của Tesla đã đạt 207 tỷ USD, vượt qua Toyota (205 tỷ USD) để
trở thành thương hiệu xe hơi giá trị số một thế giới.
Giờ đây Elon Musk và Tesla vẫn đã và đang thực hiện tầm nhìn về phương tiện
giao thông thông dụng không sử dụng nhiên liệu hóa thạch thông qua giảm giá thành
sản xuất pin, tăng số lượng trạm sạc, tăng phạm vi di chuyển của xe. Trong những năm
gần đây, lĩnh vực xe ô tô tự hành bằng công nghệ trí thông minh nhân tạo (AI) cũng trở
thành một mục tiêu chiến lược quan trọng của Tesla.
1.2. Mục tiêu, chiến lược và mô hình kinh doanh của Tesla
1.2.1. Mục tiêu kinh doanh
Elon Musk, người sáng lập kiêm giám đốc điều hành Tesla, đã tuyên bố sứ mệnh của
công ty: “Thúc đẩy sự ra đời của phương tiện giao thông có năng lượng bền vững bằng lOMoAR cPSD| 58950985
cách đưa xe điện ra thị trường nhanh nhất có thể”. Sứ mệnh này được xem là xương
sống của mô hình kinh doanh Tesla. Và nhờ sứ mệnh này mà mô hình kinh doanh của
Tesla đã rất thành công.
1.2.2. Chiến lược kinh doanh và mô hình kinh doanh
Để tạo ra chỗ đứng của riêng mình trên thị trường, Tesla có một cách tiếp cận
độc đáo. Thay vì cố gắng tạo ra một chiến xe hợp túi tiền của công ty để sau đó có thể
sản xuất hàng loạt và tung ra thị trường, họ lại tập trung vào việc tạo ra một chiếc xe có
sức hấp dẫn rồi từ đó tạo ra nhu cầu về xe điện. Họ cung cấp cho người tiêu dùng các
sản phẩm chạy bằng điện và thâm nhập thị trường xe hơi với dòng xe cao cấp nhắm đến
những người mua giàu có. Sau khi sản phẩm dần hoàn thiện, Tesla sẽ tham gia vào thị
trường bình dân. Cụ thể hơn, sau khi Tesla thành lập thương hiệu, sản xuất và đưa những
chiếc xe đầu tiên của mình ra thị trường, thì công ty cũng đã củng cố lại mô hình kinh
doanh của mình. Mô hình kinh doanh của Tesla tập trung vào ba mũi nhọn chính là bán,
bảo dưỡng và sạc xe điện. Khách hàng của Tesla là những người sẵn sàng chi trả cho
một chiếc xe, có thu nhập ổn định và đặc biệt quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường
bằng việc sử dụng những nguyên liệu thân thiện với môi trường.
* Năng lượng bền vững
Một phần sứ mệnh của Tesla là “thúc đẩy sự ra đời của phương tiện giao thông
có năng lượng bền vững”. Hiện nay, khi toàn thế giới đang phải đối mặt với hiện tượng
biến đổi khí hậu hay ô nhiễm môi trường mà phần lớn là do khí thải từ các phương tiện
như ô tô, xe máy gây nên thì chiến lược kinh doanh của Tesla đã hướng tới việc sản xuất
những sản phẩm thân thiện với môi trường, xóa đi nỗi lo của khách hàng. Cũng như sứ
mệnh của Tesla mà Elon Musk đã tuyên bố là “đẩy nhanh quá trình chuyển đổi của thế
giới sang năng lượng bền vững”.
Một lợi thế nổi trội trong việc triển khai mô hình kinh doanh với “năng lượng
bền vững” mà Tesla đã và đang phát triển là một thương hiệu xe điện thuần túy ngay từ
khi bắt đầu. Thương hiệu này được xem là tiên phong trong thị trường xe điện. Mô hình
và chiến lược kinh doanh hướng tới năng lượng bền vững này đã mang cho Tesla những
thành công nhất định: hơn 14.000 bộ sạc trên toàn cầu, trong đó có 5.000 bộ sạc tăng áp
cho phép sạc đầy trong vòng chưa đến 30 phút. lOMoAR cPSD| 58950985
Bên cạnh đó, chiến lược kinh doanh nổi bật của Tesla còn là dựa vào sự đồng
nhất. Hướng tới việc từng bộ phận của xe ô tô Tesla sản xuất có thể tương thích và vận
hành ăn khớp với nhau, Tesla đã sử dụng quy trình giống nhau trong sản xuất linh kiện,
tránh việc áp dụng công nghệ đa dạng và Tesla chỉ tạo nên phần mềm đến từ một nhà
cung cấp duy nhất. Điều này là một điểm cộng lớn so với các thương hiệu xe khác sử
dụng những thiết kế từ hệ thống không đồng nhất hay áp dụng những linh kiện, phần
mềm điện tử và hệ thống đến từ nhiều nhà cung cấp khác nhau. Sự đồng nhất của Tesla
đã tạo ra một “hệ sinh thái” xe điện cũng như đem lại cho khách hàng cảm giác của một
doanh nghiệp và thương hiệu công nghệ hiện đại hơn.
Đối với bằng sáng chế trong việc sử dụng xe điện với năng lượng bền vững, Tesla
không giữ khư khư những bằng sáng chế cho riêng mình, cũng không thương mại hóa
chúng, chiến lược Marketing của Tesla đã thúc đẩy việc công khai các bằng sáng chế
quan trọng. Tesla ủng hộ việc thương hiệu khác tham khảo và ứng dụng công nghệ của
mình, thậm chí không ít lần Elon Musk còn công khai bày tỏ sự phấn khích, khi nhìn
thấy đà tiến bộ thần tốc của nhiều đối thủ cạnh tranh, khi họ dịch chuyển từ xe xăng để
chuyển sang phát triển và sản xuất xe điện. Nói cách khác, Tesla tỏ thái độ ủng hộ đối
với việc cả thế giới đang dần hướng đến việc sử dụng năng lượng thân thiện với môi trường.
Tầm nhìn của Tesla là thúc đẩy quá trình chuyển đổi của thế giới sang năng lượng
bền vững. Tesla không sợ bất cứ đối thủ nào, miễn là những thương hiệu đó sẵn sàng
đồng lòng, cùng Tesla thúc đẩy quá trình này diễn ra nhanh hơn.
Ngoài ra, để đạt được mục tiêu phát triển năng lượng bền vững, Tesla bán các hệ
thống truyền lực và linh kiện cho các nhà sản xuất ô tô khác. Vào tháng 4 năm 2015,
công ty đã giới thiệu một dòng pin dành cho gia đình, được gọi là Powerwall, phục vụ
như hệ thống lưu trữ năng lượng trong gia đình hoặc doanh nghiệp. Chúng được thiết
kế để kết nối với hệ thống năng lượng mặt trời và có thể được sử dụng làm pin dự phòng.
Tesla cũng có bán các tấm pin mặt trời và tấm lợp năng lượng mặt trời.
* Đưa xe điện ra thị trường nhanh nhất có thể
Với sứ mệnh “đưa xe điện ra thị trường nhanh nhất có thể”, Tesla đã triển khai
mô hình bán sản phẩm phù hợp với sứ mệnh to lớn này. Không sử dụng hệ thống đại lý
nhượng quyền toàn cầu như những hãng xe khác, Tesla lại sở hữu chuỗi những cửa hàng lOMoAR cPSD| 58950985
độc quyền và không gian trưng bày sản phẩm chất lượng, đẳng cấp ở khắp nơi trên thế
giới để tiếp cận và phục vụ trực tiếp khách hàng. Với mục tiêu hướng tới người dùng
cuối cùng và đem đến cho họ những dịch vụ tốt nhất với tốc độ nhanh nhất, mô hình
kinh doanh của Tesla không phụ thuộc và bên trung gian thứ 3 và trực tiếp bán sản phẩm
đến tận tay người tiêu dùng cuối của mình.
Mô hình kinh doanh này được gọi là mô hình “D2C - Direct to customer”, bán
trực tiếp từ nhà sản xuất tới tay người tiêu dùng cuối cùng. Hệ thống phân phối thông
thường sẽ đi qua nhiều kênh bán buôn, bán lẻ, đại lý nhượng quyền,... rồi mới đến người
tiêu dùng cuối cùng. Đây được xem là cách tiếp cận truyền thống, thời gian quá chậm
và người tiêu dùng sẽ khó khăn trong việc phản hồi với nhà sản xuất. Chưa kể chính
sách ưu đãi, bảo hành từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng khó áp dụng, vì phải qua các
kênh đại lý. Nhưng đối với D2C, bằng công nghệ phát triển của Tesla, cho phép Tesla
bán trực tiếp tới tay người tiêu dùng (qua website và cửa hàng chính hãng). Câu chuyện
sẽ không chỉ là bán hàng thông thường mà còn thiết kế sản phẩm để khác biệt hóa tùy
theo từng nhu cầu của khách hàng. Chính mô hình kinh doanh này đã giúp Tesla cải
thiện sản phẩm của mình nhờ những phản hồi trực tiếp từ khách hàng. Nhờ ứng dụng
mô hình D2C, Tesla sở hữu kết quả kinh doanh vô cùng ấn tượng. Năm 2023, tổng
doanh số của Tesla đạt gần 1,8 triệu chiếc, theo số liệu của Automotive News, tăng 38% so với năm 2022.
Nhờ việc làm chủ các kênh bán hàng và phân phối, Tesla đã có thể tối ưu chi phí,
đồng thời tự chủ trong việc mang đến cho khách hàng những dịch vụ hoàn hảo nhất,
đáp ứng được mọi nhu cầu của khách hàng và giải quyết kịp thời những vấn đề mà họ
đang gặp phải. Mặc dù tỉ lệ sở hữu lần đầu cao (83%), tỉ lệ “một lần là chia tay” của
Tesla chỉ là 39%, cũng là mức thấp nhất toàn ngành tại Mỹ. Tỷ lệ trên cũng rất quan
trọng, khi cho thấy Tesla không chỉ thu hút được khách hàng từ các đối thủ, mà còn giữ
chân họ và vì thế, không chỉ bán được nhiều xe, mà còn bán được nhiều hơn sau đó. lOMoAR cPSD| 58950985
Hình 1.1. Những thương hiệu tốt nhất và tệ nhất trong việc chinh phục khách hàng
dựa trên tỉ lệ “du khách mua xe” và khách trung thành
Nguồn: S&P Global Mobility
Đáng chú ý, Tesla trước đây đã đứng đầu danh sách thương hiệu ô tô mà khách
hàng hài lòng nhất thông qua tỉ lệ giữ chân khách hàng nói chung, không chỉ đối với
nhóm “du khách”. Dù nay bị Porsche và Genesis đẩy xuống vị trí thứ hai trong báo cáo
mới đây của Consumer Reports, họ vẫn là công ty nổi tiếng về lòng trung thành của
khách hàng trong nhiều năm và giờ vẫn nằm trong tốp đầu. lOMoAR cPSD| 58950985
Hình 1.2. Chỉ số lòng trung thành của “du khách mua xe”
Nguồn: SAP Global Mobility - Loyalty Analytics Tool
Ngoài ra, ở một số khu vực, Tesla còn sử dụng dịch vụ Tesla Rangers - các kỹ
thuật viên di động. Ngoài ra, trong một số trường hợp, các dịch vụ của Tesla sẽ được
cung cấp từ xa. Ví dụ, đối với dòng xe Model S, các thông tin và dữ liệu của xe có thể
tải lên hệ thống của công ty từ xa vì thế, các kỹ thuật viên có thể xem và khắc phục một
số sự cố mà không cần chạm vào xe. Điều này cũng làm tăng sự hài lòng và tiện lợi
trong trải nghiệm khách hàng của Tesla .
II. ĐỘNG CƠ THỰC HIỆN THIẾT LẬP CHUỖI CUNG ỨNG TOÀN CẦU
2.1. Động cơ bên ngoài và bên trong
2.1.1. Động cơ bên ngoài
2.1.1.1. Quyết tâm về sự bền vững
Một trong những mục tiêu chính của Tesla là giảm thiểu tác động của ngành công
nghiệp ô tô lên môi trường và giúp chuyển đổi sang các phương tiện giao thông sạch
hơn. Elon Musk đã tuyên bố sứ mệnh của công ty: “Thúc đẩy sự ra đời của phương tiện
giao thông có năng lượng bền vững bằng cách đưa xe điện ra thị trường nhanh nhất có lOMoAR cPSD| 58950985
thể.” Sứ mệnh này được xem là “xương sống” của mô hình kinh doanh Tesla. Để đạt
được điều này, Tesla cần phải kiểm soát và cải thiện quy trình sản xuất và cung ứng toàn
cầu để làm cho xe điện trở thành một lựa chọn hấp dẫn hơn cho người tiêu dùng.
2.1.1.2. Tăng cường quyền lực đàm phán và sự đa dạng hóa nguồn cung cấp
Tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu khiến cho Tesla có quyền lực đàm phán
cao hơn với nhà cung cấp. Điều này có thể dẫn đến việc đàm phán giá cả tốt hơn, thời
gian giao hàng linh hoạt hơn và khả năng đảm bảo nguồn cung cấp cao hơn.
Tesla muốn đảm bảo rằng họ có thể đa dạng hóa nguồn cung ứng của mình và
không phụ thuộc một nguồn cung cấp duy nhất cho các nguồn nguyên liệu quan trọng
cho việc sản xuất kinh doanh (nhất là Trung Quốc), từ đó giúp hãng có thể tránh được
rủi ro nếu một nhà cung cấp có xảy ra sự cố nào đó.
Vì vậy, thay vì thuê ngoài phần lớn quy trình sản xuất để tập trung vào thiết kế,
quản lý và lắp ráp, Tesla đã dẫn đầu xu hướng tự sản xuất và bán hàng, cố gắng kiểm
soát nhiều hơn chuỗi giá trị. Thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào các nhà máy cung ứng
pin tại Trung Quốc, vào tháng 5 năm 2022, Tesla đã ký hợp đồng với Vale (Brazil) để
mua niken (nguyên liệu sản xuất pin). Tesla trực tiếp mua phần lớn lithium, hơn một
nửa cobalt và khoảng 1/3 nickel từ 9 công ty khai khoáng để phục vụ cho việc tự sản
xuất pin. Cơ sở đầu tiên bắt đầu tự sản xuất vào năm 2017 tại Nevada (Mỹ), hợp tác với
Panasonic và hiện đã đảm bảo một nguồn cung ổn định. Tesla cũng có kế hoạch tự sản
xuất nhiều pin hơn tại 3 nhà máy khác và dần tự sản xuất các thành phần trong hệ thống
truyền động, giúp họ kiểm soát chi phí tốt hơn (theo Dan Levy, Giám đốc Credit Suisse).
Vì vậy, trong bối cảnh thời tiết nắng nóng gay gắt tại Trung Quốc vào năm 2022, hoạt
động sản xuất của nhiều doanh nghiệp bị gián đoạn bởi chính quyền thực hiện cắt điện
kéo dài 6 ngày đối với nhà máy sản xuất pin CATL (nhà cung cấp pin chính), Tesla
dường như lại không quá lo lắng về vấn đề này.
2.1.2. Động cơ bên trong
Tiết kiệm chi phí với chất lượng đảm bảo và công nghệ tân tiến
Tesla đã thấy giá trị trong việc kiểm soát chất lượng và hiệu suất của các thành
phần quan trọng trong xe, chẳng hạn như động cơ thúc đẩy và hệ thống pin, từ đó đi đến
việc thúc đẩy phát triển xe điện ra toàn cầu bằng việc giảm giá mua của xe điện nhưng lOMoAR cPSD| 58950985
vẫn giữ vững, thậm chí nâng cao chất lượng xe. Tham gia vào chuỗi cung ứng giúp họ
đảm bảo rằng những thành phần này đáp ứng tiêu chuẩn cao của họ bằng cách kiểm
soát, áp dụng các công nghệ sẵn có và tự phát triển các công nghệ tiên tiến, từ đó đảm
bảo rằng các thành phần của xe phản ánh sứ mệnh công nghệ cao của họ.
Điển hình cho vấn đề này đó chính là sự ra đời của pin 4680. Giá xe điện ban
đầu đắt hơn giá xe chạy nhiên liệu truyền thống và sau một loạt nỗ lực, giá xe điện hiện
nay vẫn ngang với giá xe xăng. Nút thắt khiến xe điện không thể đạt đột phá về giá
chính là pin. Tesla đã rất nỗ lực đầu tư, nghiên cứu phát triển để gỡ nút thắt này với pin 4680.
Hình 2.1. Pin Tesla 4680
Nguồn: www.tesla.com, 2020
Pin Tesla 4680 được ra đời vào năm 2020, có kích thước lớn hơn so với các loại
pin truyền thống, với đường kính 46mm và chiều cao 80 mm. Điều này giúp tăng mật
độ năng lượng của pin lên khoảng 50%, đồng thời giảm chi phí sản xuất. Pin 4680 sử
dụng một số công nghệ đã có từ lâu như sử dụng máy in 3D để sản xuất các thành phần
của pin và sử dụng robot để lắp ráp pin, nhưng cũng sử dụng một số công nghệ mới,
bao gồm cấu trúc điện cực không có tab (các tab nối hai cực trong pin được thay thế
bằng một lớp dẫn điện được phủ trên bề mặt của điện cực => tăng cường khả năng
truyền điện, giảm tổn thất năng lượng). lOMoAR cPSD| 58950985
Có thể nói, Pin 4680 là một thiết kế hoàn hảo nhưng chế tạo khó. Có rất nhiều
cải tiến đã được Elon Musk yêu cầu thực hiện trên mẫu pin này. Kể cả khi được giới
thiệu vào năm 2020, Pin 4680 vẫn còn rất nhiều hạn chế khiến Tesla phải rơi vào một
vòng luẩn quẩn kém hiệu quả. Không có lối tắt nào để gỡ lỗi thiết bị và quy trình, nó
đòi hỏi phải thử đi thử lại và thường ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể pin. Một nhà cung
cấp thiết bị đã liên hệ với Tesla cho biết: “Kết quả cuối cùng là các kỹ sư thiết bị không
hiểu quy trình, người của Tesla không hiểu thiết bị, còn các nhà cung cấp thiết bị mất
nhiều thời gian để chế tạo ra những thiết bị có thể sử dụng được nhưng vẫn không đáp
ứng được yêu cầu của Tesla.” Và cuối cùng, vào năm 2021, nhờ vào việc mở rộng tìm
kiếm, Tesla đã tìm thấy “LatePost”, một nhà cung cấp thiết bị pin lithium hàng đầu đã
cung cấp cho Tesla toàn bộ thiết bị dây chuyền sản xuất pin 4680 và cử một đội kỹ thuật
gồm 50 người đến Texas để hỗ trợ Tesla tối ưu hóa dây chuyền sản xuất.
Theo Elon Musk vào năm 2020, toàn bộ giải pháp pin 4680 có thể giảm chi phí
sản xuất pin khoảng 20%, chi phí đầu tư thiết bị khoảng 35% và diện tích sàn nhà máy khoảng 70%.
2.2. Đặc điểm của chuỗi cung ứng phù hợp với mô hình kinh doanh và chiến lược kinh doanh của Tesla
2.2.1. Chiến lược tích hợp dọc
Các nhà sản xuất lâu đời như BMW đã trải qua hàng chục năm để thiết lập mạng
lưới các nhà cung cấp phụ tùng thiết bị hàng đầu theo hình thức tích hợp ngang, giúp
các nhà sản xuất tập trung vào năng lực cốt lõi. Tuy nhiên, kể từ cuộc khủng hoảng do
đại dịch Covid-19, ngành công nghiệp ô tô đối mặt với nhiều thách thức đáng kể khiến
quá trình phục hồi chậm. Việc thiếu hụt và biến động của nguyên liệu đầu vào, chất bán
dẫn và sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng khiến mỗi nhà sản xuất cần xây dựng chiến
lược riêng để cố gắng hạn chế các tác động tiêu cực.
Tesla đã phá vỡ các quan điểm cố hữu của ngành công nghiệp ô tô với chiến lược
tích hợp dọc, giúp kiểm soát các mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng, từ phát triển
sản phẩm đến sản xuất, tiếp thị, bán hàng và phân phối. Đây là chiến lược hàng đầu của
Tesla, giúp giảm sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp, phản ứng phù hợp và linh hoạt
trước những thay đổi của thị trường, đồng thời kiểm soát chặt chẽ hơn về chất lượng,
chi phí và xây dựng hệ sinh thái liên quan. lOMoAR cPSD| 58950985
Hình 2.2. Chuỗi cung ứng của ngành công nghiệp ô tô điện
Nguồn: Nguyễn Minh Tuấn - Nguyễn Hương Giang, 2023
Chuỗi cung ứng theo chiến lược liên kết dọc của Tesla có thể nói là một “hệ sinh
thái” đi theo hướng tự cung tự cấp trong tương lai gần: (1)
Cung cấp linh kiện và phụ tùng: Ở thượng nguồn chuỗi cung ứng,
Tesla tự sản xuất nhiều linh kiện quan trọng, bao gồm động cơ điện, pin và các bộ phận
hệ thống truyền động. Tự sản xuất và cung ứng pin là một khía cạnh quan trọng trong
chiến lược của Tesla, đang được thực hiện tại các Gigafactory ở Mỹ và Đức, trong khi
đó quan hệ hợp tác với các nhà cung cấp pin như Panasonic và CATL vẫn được duy trì
để đảm bảo nguồn cung ổn định.
=> Giảm sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp (bên thứ 3), khả năng kiểm soát tốt
hơn về chất lượng và chi phí (2)
Ứng dụng, phần mềm, công nghệ: Xe Tesla sử dụng hệ thống phần
mềm điều khiển phức tạp giúp tối ưu hóa hiệu suất, quản lý sạc và an toàn pin, điều
chỉnh hành vi của người lái xe và cung cấp các chức năng giải trí. Phần lớn phần mềm
này, bao gồm cả giao diện người dùng, đã được phát triển nội bộ bởi đội ngũ của Tesla.
Một trong những tính năng đặc biệt của các xe Tesla là khả năng cập nhật từ xa thông
qua OTA (Over-The-Air), và cho phép khách hàng có thể mua thêm các tùy chọn và
tính năng trả phí thông qua ứng dụng Tesla hoặc giao diện người dùng trong xe. lOMoAR cPSD| 58950985 (3)
Phân phối và bán lẻ: Khác biệt với các nhà sản xuất truyền thống, ngay
từ khi thành lập, phương thức phân phối của Tesla là bán xe trực tiếp cho người tiêu
dùng thông qua kênh trực tuyến hoặc qua các cửa hàng chính thức của hãng, loại bỏ sự
tham gia của mạng lưới đại lý truyền thống.
=> Kiểm soát tốt hơn chi phí tồn kho, quản lý dịch vụ bảo hành và giá cả, hướng
dẫn người tiêu dùng về xe điện, đồng thời nhanh chóng thu thập phản hồi của khách hàng
=> Duy trì, củng cố thương hiệu Tesla như một tên tuổi hàng đầu trong lĩnh vực xe điện. (4)
Tài trợ bán hàng và bảo hiểm xe: Tesla cung cấp một số dịch vụ tài
trợ bán hàng để giúp việc mua hoặc thuê xe Tesla trở nên dễ tiếp cận đối với các đối
tượng khách hàng đa dạng. Một trong những phát triển đáng chú ý của hãng dành cho
thị trường Mỹ là dịch vụ bảo hiểm theo thời gian thực, dựa trên việc thu thập dữ liệu về
hành vi lái xe của người dùng. Điểm số được cập nhật sau mỗi hành trình giúp người
dùng có thể ước tính chi phí bảo hiểm kỳ tiếp theo. Điểm số cao hơn sẽ dẫn đến mức
chi phí bảo hiểm thấp hơn, khuyến khích các tài xế cân nhắc và cải thiện hành vi lái xe
của mình, đồng thời tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc an toàn giao thông. (5)
Sửa chữa và bảo dưỡng: Tesla tiếp tục triển khai mạng lưới dịch vụ
sau bán hàng trên quy mô toàn cầu gồm các trung tâm dịch vụ, bảo hành, cửa hàng sửa
chữa ô tô chính hãng. Ngoài mục đích thúc đẩy bán hàng, việc trực tiếp điều hành các
cơ sở dịch vụ và sửa chữa giúp Tesla phát hiện nhanh chóng các sự cố, lỗi kỹ thuật và
các vấn đề liên quan đến trải nghiệm người dùng để có thể điều chỉnh kịp thời sản phẩm. (6)
Hệ thống sạc, truyền tải điện và dự trữ năng lượng: Tesla đang mở
rộng mạng lưới Supercharger, hệ thống sạc nhanh điện áp cao, trên phạm vi toàn cầu.
Hãng cũng đang thúc đẩy sự tích hợp của Supercharger với hệ thống lưu trữ năng lượng
và năng lượng mặt trời của mình để giảm chi phí và khuyến khích sử dụng năng lượng
tái tạo. Các trạm sạc nhanh này thường đặt tại các tuyến đường đông đúc, khu vực trong
và xung quanh trung tâm đô thị để cung cấp sự thuận tiện cho chủ xe. Kể từ tháng
11/2021, Tesla bắt đầu cung cấp quyền truy cập Supercharger cho các xe không phải
của hãng tại một số điểm chọn lọc
=> Thúc đẩy việc chuyển đổi điện hóa trong ngành công nghiệp ô tô. lOMoAR cPSD| 58950985 (7)
Nguyên liệu quan trọng cho sản xuất: Đây là mắt xích duy nhất trong
chuỗi cung ứng mà Tesla chưa thực sự có hoạt động là khai thác và cung ứng các nguyên
liệu đầu vào quan trọng. Tuy nhiên, trong bối cảnh giá nguyên liệu lithium cho sản xuất
pin tăng mạnh trong năm 2022, Tesla đang đầu tư vào khai thác và tinh chế lithium quy
mô lớn để phòng ngừa biến động giá. Hãng đã nắm quyền khai thác mỏ lithium ở bang
Nevada từ năm 2020 và xây dựng nhà máy tinh chế lithium tại bang Texas dự kiến hoạt
động vào năm 2024 với sản lượng đủ cung cấp cho một triệu xe mỗi năm.
Việc áp dụng chiến lược kinh doanh tích hợp dọc của Tesla đã mở ra một con
đường mới cho các nhà sản xuất nhằm tăng cường khả năng tự chủ trong chuỗi cung
ứng, một “sự đồng nhất” từ khâu cung cấp nguyên liệu đến đưa sản phẩm đến khách
hàng, đồng thời cũng thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang năng lượng bền vững của
ngành công nghiệp ô tô trên thế giới.
2.2.2. Mô hình D2C của Tesla
Mô hình D2C của Tesla là một phần không thể thiếu để thực hiện chiến lược liên
kết dọc cũng như hiện thực hóa chiến lược kinh doanh của Tesla. Như đã nói ở các phần
trên, nhờ D2C, khách hàng có thể mua trực tiếp sản phẩm từ Tesla qua website và hơn
200 cửa hàng của Tesla trên thế giới. Việc cắt bỏ những nhược điểm của cách phân phối
truyền thống (nhà sản xuất => nhà phân phối => nhà bán lẻ => khách hàng) đã giúp
Tesla đem lại những lợi thế sau:
- Tương tác trực tiếp và 2 chiều với khách hàng, nhận phản hồi của khách hàng
để cải tiến sản phẩm;
- Dự đoán được xu hướng và sở thích của người tiêu dùng nhờ tương tác trực
tiếp, từ đó có những thay đổi chính sách đồng loạt dễ dàng và nhanh chóng hơn;
- Hoạt động bán hàng ổn định, không bị phụ thuộc vào kênh bán hàng và các
chính sách của nhà phân phối;
- Kiểm soát tốt về giá, không bị ảnh hưởng bởi cơ chế giá sỉ, nâng giá, phá giá của các đại lý;
- Giảm thiểu các chi phí trung gian, mang sản phẩm đến tay người tiêu dùng với
mức giá cạnh tranh nhất. lOMoAR cPSD| 58950985
Theo kết quả của Consumer Reports, Tesla là thương hiệu ô tô có tỷ lệ khách
hàng hài lòng cao nhất khi 88% những người từng mua xe cho biết họ cực kỳ hài lòng,
dù có là dòng sản phẩm gì đi nữa. Tỷ lệ này của Tesla còn lớn hơn tỷ lệ của Audi hay
Porsche. Khảo sát của Prenzler còn cho thấy tỷ lệ hài lòng của khách hàng Tesla đều
vượt trên 90%. Điều bất ngờ là 92% khách hàng đang sử dụng Tesla cho biết họ sẽ tiếp
tục mua các sản phẩm khác của Tesla trong tương lai.
=> Việc kiểm soát chất lượng tốt của Tesla đã làm hài lòng phần lớn khách hàng,
dẫn đến vấn đề kinh doanh duy nhất mà Tesla gặp phải đó là cung không đủ cầu.
=> Thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang năng lượng bền vững khi việc tiếp tục
mua các sản phẩm của Tesla khiến xe điện trở thành một xu hướng không chỉ ở các
nước Tesla đã có cửa hàng mà còn ở những nước khác như Việt Nam với Vinfast.
III. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG TỚI CHUỖI CUNG ỨNG TOÀN CẦU CỦA TESLA
3.1. Nhân tố thị trường
3.1.1. Cơ sở hạ tầng
Cơ sở hạ tầng logistics đóng một vai trò rất quan trọng trong việc lưu thông hàng
hóa và tác động đến các chuỗi cung ứng hàng hóa của doanh nghiệp. Vai trò đó được
phản ánh qua chỉ số LPI (Logistics Performance Index) do Ngân hàng Thế giới (World
Bank) nghiên cứu và công bố hàng năm. Đây là một chỉ số được dùng để xếp hạng hiệu
quả, năng lực hoạt động logistics của các quốc gia.
Hiện nay, ngoài những nhà máy trên đất Mỹ, Tesla còn có các nhà máy lớn tại
Berlin (Đức), Trung Quốc và dự kiến trước 2026, một nhà máy khổng lồ tại Mexico sẽ
chính thức đi vào hoạt động. Chỉ số LPI của các nước này lần lượt là 4.1 và 4, nằm trong
TOP 20 quốc gia cao nhất trên thế giới. lOMoAR cPSD| 58950985
Bảng 3.1. Chỉ số LPI của một số nước trên thế giới vào năm 2023
Nguồn: World Bank, 2024
Sở dĩ lý do Tesla đã lựa chọn 2 quốc gia trên trên để đặt nhà máy của mình là bởi
với nhiều loại hình vận tải được kết nối đồng bộ với các cầu cảng. Điều này giúp họ
giảm đáng kể thời gian vận chuyển sản phẩm tới người tiêu dùng ở cả Châu Á, Châu
Âu, tối ưu chi phí vận chuyển và gia tăng sức cạnh tranh cho thương hiệu.
Bằng chứng là Elon Musk đã xây dựng một trung tâm nghiên cứu và một trung
tâm dữ liệu ở Thượng Hải. Đây là trung tâm phát triển công nghệ đầu tiên của Tesla bên
ngoài Mỹ, hội tụ đầy đủ các kỹ sư về phần mềm, điện tử, vật liệu, pin sạc. Điều này
giúp Tesla đảm bảo chất lượng dịch vụ đầy đủ cho mọi khách hàng dù họ không sinh
sống tại nước sở tại. Ngoài ra, trong trường hợp sản phẩm có hỏng hóc, Tesla hoàn toàn lOMoAR cPSD| 58950985
có thể bảo hành ngay tại Trung Quốc thay vì mất thời gian vận chuyển xe từ Trung Quốc về Mỹ.
Bên cạnh hệ thống hạ tầng giao thông vận tải, mạng lưới trạm xe sạc điện là “chìa
khóa thành công” trong sự thúc đẩy sự phát triển của xe điện nói chung và Tesla nói
riêng. Một hạ tầng sạc điện tốt giúp đảm bảo rằng Tesla có thể cung cấp dịch vụ sạc
nhanh và tiện lợi cho khách hàng của mình, tăng cường khả năng tiếp cận thị trường và
tăng doanh số bán hàng. Chính phủ Đức ngày 19/10/2022 đã thông qua kế hoạch chi
6,3 tỷ euro (6,1 tỷ USD) trong vòng ba năm nhằm tăng cường triển khai các trạm sạc
pin dành cho xe điện trong cả nước. Đây được xem là một phần trong nỗ lực quốc gia
hướng tới mức “phát thải ròng” bằng 0.
Trong khi đó, tại Trung Quốc, chỉ tính riêng tỉnh Quảng Đông, số trạm sạc điện
đã dày đặc gấp 3 lần nước Mỹ. Ngoài ra, trong bước đi táo bạo nhằm định hình lại cách
nhìn nhận về dòng xe điện, chính phủ Trung Quốc còn sẵn sàng thử nghiệm hệ thống
trạm sạc hai chiều tiên tiến tại các thành phố lớn bắt đầu từ năm 2024. Những chính
sách hỗ trợ từ chính phủ như thế này có thể tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi
cho Tesla, bao gồm việc hỗ trợ tài chính và các ưu đãi khác.
3.1.2. Phong cách tiêu dùng
Một trong những động cơ thúc đẩy ảnh hưởng tới chuỗi cung ứng của Tesla là
nhu cầu về xe điện đang ngày càng gia tăng. Không chỉ ở Hoa Kỳ, Châu Âu mà còn ở
các quốc gia đang phát triển tại Châu Á. Sở dĩ nhu cầu xe điện tăng cao như vậy là bởi
hầu hết người tiêu dùng hiện nay đã nhận thức được tác hại của khí thải, chất ô nhiễm
và dần hiểu được tầm quan trọng của việc chuyển đổi sang năng lượng xanh. Thậm chí
cách đây khoảng, các nhà sản xuất ô tô còn phải vật lộn để đáp ứng nhu cầu tăng vọt
của khách hàng. Theo hãng nghiên cứu thị trường Rho Motion, doanh số thuần điện và
lai điện (hybrid) toàn cầu năm qua đạt 13,6 triệu chiếc, tăng 31% so với 2022., trong đó
xe thuần điện chiếm 9,5 triệu chiếc và dự đoán sẽ còn tăng nữa trong tương lai. Điều
này vừa là cơ hội nhưng cũng là thách thức cho Tesla khi mà hãng sẽ phải chịu một áp
lực lớn trong quy trình sản xuất cũng như chuỗi cung ứng để có thể đáp ứng nhu cầu
ngày một tăng của khách hàng. Ngoài ra, yêu cầu về năng lượng xanh sẽ “ép” Tesla phải
tăng cường tính bền vững trong chuỗi cung ứng của họ, bao gồm việc từ khâu chọn lOMoAR cPSD| 58950985
nguồn cung tới khâu vận chuyển đều phải giảm lượng khí thải và tránh tiêu hao năng lượng.
3.1.3. Truyền thông
Khi nói đến chiến lược Marketing của Tesla, điều đầu tiên mà hầu hết những nhà
quản trị nghĩ đến là “chiến lược Marketing 0 đồng” nổi tiếng. Tesla đã không hề chi bất
cứ một chi phí nào cho hoạt động ra mắt sản phẩm của họ. Tuy nhiên họ đã lợi dụng
nhiều lợi ích từ các hoạt động công bố về hướng đi, sự phát triển trong công nghệ của
họ với công chúng, qua đó tạo ra đòn bẩy hình thành nên sự tồn tại của sản phẩm lẫn
nhu cầu mua trong tâm lý người tiêu dùng.
Trên các diễn đàn truyền thông, Tesla đều sở hữu một trang cá nhân của doanh
nghiệp trên mọi nền tảng lớn quốc tế như Facebook, Twitter, Instagram,… tuy nhiên
hầu hết mọi tương tác chính mà Tesla nhận được hầu hết đến từ Instagram, khiến đây là
nền tảng thành công nhất của thương hiệu này. Với 9.7 triệu người dùng theo dõi, Tesla
đã tạo nên được một cộng đồng “Fan hâm mộ” hoạt động một cách sôi nổi trên từng bài
đăng của hãng. Nhờ truyền thông mạnh như vậy, hầu hết sản phẩm chuẩn bị ra mắt của
Tesla đều nhận được sự quan tâm lớn từ cộng đồng, từ đó lan rộng tầm ảnh hưởng các
mẫu xe tới toàn thế giới.
Hình 3.1. Lượt người theo dõi trên trang cá nhân của Tesla trên nền tảng Instagram
Nguồn: Instagram.com, 2024
Trong khi đó, General Motors đã tiêu 3.7 triệu USD vào việc truyền thông cho
chiếc xe điện Chevrolet Bolt chỉ trong 3 tháng đầu năm 2017; Nissan thì đã chi tổng
cộng số tiền lên tới 4.3 triệu USD trong năm 2016 vào chiếc Nissan Leaf. Qua đó có thể
thấy được phần nào sự khác biệt giữa Tesla và một vài hãng sản xuất ô tô lớn khác. Theo lOMoAR cPSD| 58950985
lẽ thường, việc không chi quảng cáo sẽ khiến Tesla tốn kha khá thời gian cho việc gia
tăng nhận thức thương hiệu kể cả khi họ có một kế hoạch chi tiết, tham vọng. Tuy nhiên
thực tế lại cho thấy, Tesla đã xây dựng được một thương hiệu vững chắc, giờ đây gần
như họ không cần sự thúc đẩy nào từ bên ngoài nữa. Nhờ việc chỉ loan tin qua báo chí
và các thông điệp truyền miệng, Tesla vẫn duy trì được doanh thu ổn định.
3.1.4. Các thương hiệu lớn
Một nhân tố không thể không nhắc tới là các thương hiệu khác hiện đang cạnh
tranh với Tesla. Dù đã theo xu hướng bền vững, tham vọng xe thuần điện của Tesla vẫn
bị thách thức bởi nỗ lực phát triển xe lai xăng điện - hybrid của Toyota. Trong cuộc
chiến này, Tesla đã không ngần ngại đánh đổi lợi nhuận để lấy doanh số.
Tesla là một trong những hãng xe đi đầu về xe thuần điện, nhưng việc xe thuần
điện trở thành một cơn sốt lại đưa xe hybrid thành xu hướng chủ đạo. Nguyên nhân là
bởi xe hybrid thường rẻ hơn so với các đối thủ chạy hoàn toàn bằng điện, trong khi vẫn
đảm bảo được các cải thiện so với xe truyền thống mà không gặp phải nhiều vấn đề về
trạm sạc. Điều này dẫn tới việc khách hàng hầu hết sẽ không chọn xe của Tesla nếu nó
có giá ngang hoặc cao hơn xe của Toyota. Musk phải đưa ra quyết định khó khăn, là
chấp nhận giảm lợi nhuận để thúc đẩy doanh số bán hàng. Trong quý III 2023, lợi nhuận
hãng giảm tới 44%. Tuy nhiên, điều này đã giúp Tesla lấy lại vị thế trong lòng người
dùng, bởi nhờ phương án này, lượng khách hàng mới lớn nhất của họ được chuyển đổi
từ người dùng Toyota (ví dụ ở Mỹ là 8%).
Nhìn chung, hiện nay thị trường xe hơi đang cạnh tranh rất khốc liệt. Trước tình
trạng lạm phát và suy thoái kinh tế, mọi người đang giữ xe cũ lâu hơn trước do xe mới
sẽ tăng giá cùng lãi suất. Xe điện ngày càng mất đi vị thế mà nó mới có, và các hãng
như Toyota, Mer, Honda lại có cơ hội nâng cao doanh số bán hàng. Thêm vào đó, người
tiêu dùng cũng cảm nhận được việc sản xuất xe điện thực sự không hoàn toàn ”bền
vững” vì nó sẽ gây thiệt hại tới môi trường, tiêu biểu là việc khai thác lithium - thành
phần chính của pin xe - cần một lượng nước lớn. Những nghiên cứu đó khiến vị thế của
Tesla so với các thương hiệu khác có phần bị hạn chế lại.
3.1.5. Thương mại điện tử
Như các thương hiệu khác, hoạt động thương mại điện tử của Tesla cung cấp
thông tin chi tiết về sản phẩm, dịch vụ và cho phép khách hàng đặt & thanh toán trực