Tiểu luận cuối kì môn Triết học | Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 46578282 ĐẠI HỌC UEH TRƯỜNG KINH DOANH
KHOA KINH DOANH QUỐC TẾ - MARKETING TIỂU LUẬN Môn học: Triết Học
Giảng viên: Đỗ Hương Giang
Mã lớp học phần: 23D1PHI51002324 Sinh viên: Lê Minh
Khóa – Lớp: K48 – IBC05 MSSV: 31221020865
Đề tài : Anh (Chị) hãy phân tích lý luận của phép biện chứng duy vật về nguồn gốc, động
lực của sự vận động và phát triển, đồng thời vận dung lý luận này vào hoạt động nhận
thức và thực tiễn của bản thân.
TP Hồ Chí Minh, ngày 29 tháng 3 năm 2023
Trong quá trình nhận thức, con người thâm nhập ngày càng sâu hơn vào các đối tượng để
nắm bắt và thể hiện thông qua các khái niệm những thuộc tính và mối liên hệ chung, triết
học ra đời đáp ứng giải quyết các vấn đề của đời sống xã hội thông qua việc vận dụng và
phân tích các quy luật của phép biện chứng duy vật của C.Mác và Ph. Ăngghen. Quy luật lOMoAR cPSD| 46578282
thống nhất và đấu tranh các mặt đối lập là một trong ba quy luật cơ bản của phép biện
chứng duy vật và chỉ ra được nguồn gốc vận động phát triển của sự vật (hạt nhân của phép
biện chứng); qua đó vận dụng lý luận vào hoạt động nhận thức và thực tiễn của bản thân.
1. Các khái niệm và nội dung của quy luật mâu thuẫn giữa các mặt đối lập
* Khái niệm phát triển
Phát triển là quá trình vận động từ thấp đến cao, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn,
từ chất cũ đến chất mới ở trình độ cao hơn * Khái niệm :
- Mặt đối lập dùng để chỉ những mặt, những thuộc tính những khuynh hướng vận động,biến
đổi trái ngược nhau nhưng đồng thời lại là điều kiện, tiền đề tồn tại của nhau.
Ví dụ: Điện tích âm và điện tích dương trong một nguyên tử
- Mâu thuẫn biện chứng dùng để chỉ mối liên hệ thống nhất, đấu tranh và chuyển hóagiữa
các mặt đối lập của một sự vật, hiện tượng hay giữa các sự vật, hiện tượng với nhau.
- Các tính chất của mâu thuẫn:
+ Tính khách quan: Mâu thuẫn là cái vốn có của mọi sự vật, hiện tượng tồn tại không phụ
thuộc vào ý thức con người.
+Tính phổ biến: Mâu thuẫn diễn ra ở mọi sự vật, hiện tượng, mọi giai đoạn tồn tại và phát
triển của sự vật hiện tượng. Mâu thuẫn này mất đi sẽ có mâu thuẫn khác thay thế (tự nhiên, xã hội và tư duy)
+ Tính đa dạng phong phú: Sự vật, hiện tượng khác nhau sẽ có mâu thuẫn khác nhau, trong
một sự vật, hiện tượng có thể tồn tại nhiều mâu thuẫn khác nhau và có vị trí vai trò khác
nhau đối với sự vận động phát triển của sự vật đó.
+Mâu thuẫn bên trong-bên ngoài; mâu thuẫn cơ bản- không cơ bản; mâu thuẩn chủ yếuthứ
yếu; mâu thuẫn đối kháng- không đối kháng
* Quá trình vận động của mâu thuẫn
Trong thế giới khách quan mỗi sự vật, hiện tượng là môt thể thống nhất, chứa đựng ngay
trong nó những mặt đối lập -
Thống nhất của các mật đối lập dùng để chỉ sự liên hệ, rằng buộc, không tách rời
nhau, quy định lẫn nhau, mặt này lấy mặt kia làm tiền đề tồn tại. 1 lOMoAR cPSD| 46578282
Ví dụ: Ở cây tồn tại 2 quá trình là quang hợp và hô hấp, đây là hai mặt đối lập của cây này.
Quang hợp là quá trình cây hấp thụ nước và CO2 và ánh sáng mặt trời tạo ra hợp chất hữa
cơ và thải ra oxi; còn quá trình hô hấp là quá trình oxi chuyển đổi chất hữu cơ giải phóng
năng lượng thải ra khí CO2; hai quá trình này vừa thống nhất vừa đối lập với nhau, hai quá
trình này đấu tranh và tạo sự phát triển của cây -
Đấu tranh của các mặt đối lập dùng để chỉ hướng tác động qua lại, bài trừ, phủ định
nhau của các mặt đối lập.
Hình thức đấu tranh của các mặt đối lập rất phong phú, đa dang, tuỳ thuộc vào tính chất,
mối quan hệ và điều kiện cụ thể của sự vật, hiện tượng.
Quá trình thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập tất yếu dẫn đến sự chuyển hoá giữa
chúng. Sự chuyển hoá giữa các mặt đối lập diễn ra hết sức phong phú, đa dang, tuỳ thuộc
vào tính chất của các mặt đối lập cũng như tuỳ thuộc vào những điều kiện lịch sửcụ thể.
Trong sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập, sự đấu tranh giữa chúng là tuyệt
đối, còn sự thống nhất giữa chúng là tương đối, tạm thời. Sự tác động qua lại dẫn đến
chuyển hoá giữa các mặt đối lập là một quá trình. Lúc mới xuất hiện, mâu thuẫn thể hiện
ở sự khác biệt và phát triển thành hai mặt đối lập.Khi hai mặt đối lập mâu thuẫn, xung đột
với nhau gay gắt và khi điều kiện đã chín muồi thì chung sẽ chuyển hoá lẫn nhau, mâu
thuẫn được giải quyết. Tiếp tục mâu thuẫn mới lại hình thành, và quá trình vận động lại
tiếp diễn. Bởi vậy, sự liên hệ tác động, và chuyển hoá giữa các mặt đối lập là nguồn gốc,
động lực của sự vận động và phát triên trong thế giới.
Tóm lại: Mọi sự vật đều chứa đựng những mặt có khuynh hướng biến đổi trái chiều nhau
gọi là mặt đối lập. Mối liên hệ của hai mặt đối lập tạo nên mâu thuẫn. Các mặt đối lập vừa
thống nhất với nhau và chuyến hóa lẫn nhau làm mâu thuẫn được giải quyết, sự vật biến
đổi và phát triển, cái mới ra đời thay thế cho cái cũ *Ý nghĩa phương pháp luận.
Thứ nhất, thừa nhận tính khách quan của mâu thuẫn trong sự vật, hiện tượng; từ đó giải
quyết mâu thuẫn phải tuân theo quy luật, điều kiện khách quan. Muốn phát hiện mâu thuẫn,
cần tìm ra thể thống nhất của các mặt đối lập trong sự vật, hiện tượng; từ đó tìm ra phương
hướng, giải pháp đúng cho hoạt động nhận thức và thực tiễn. 2 lOMoAR cPSD| 46578282
Thứ hai, phân tích mâu thuẫn cần bắt đầu từ việc xem xét quá trình phát sinh, phát triển
của từng loại mâu thuẫn; xem xét vai trò, vị trí và mối quan hệ giữa các mâu thuẫn và điều
kiện chuyển hóa giữa chúng. Phải biết phân tích cụ thể một mâu thuẫn cụ thể và đề ra được
phương pháp giải quyết mâu thuẫn đó.
Thứ ba, phải nắm vững nguyên tắc giải quyết mâu thuẫn bằng đấu tranh giữa các mặt đối
lập, không điều hoà mâu thuẫn cũng không nóng vội hay bảo thủ, bởi giải quyết mâu thuẫn
còn phụ thuộc vào điều kiện đã đủ và chín muồi hay chưa.
2. Vận dụng quy luật thống nhất và đấu tranh các mặt đối lập vào hoạt động nhận
thức và thực tiễn của bản thân.
Từ ngàn xưa cho đến nay, nhân loại nhìn nhận học tập là một vấn đề hết sức quan trọng,
nó giúp con người có được sự tiến bộ, mở mang kiến thức hiểu biết, phát triển đất nước
giàu mạnh, để rồi tiến đến đưa nền văn minh. “Học tập” là quá trình tiếp thu kiến thức,
đồng nghĩa với sự khám phá học hỏi, lĩnh hội những gì mới mẻ, và thực hành, tập duyệt
những gì đã học được, rèn luyện những kỹ năng người khác trao truyền lại. Học tập là cả
một quá trình miệt mài, nỗ lực, tư duy, trải qua những khó khăn, thử thách mới có được
kiến thức. Học tập phải chọn lọc, tiếp nhận những điều hay lẽ phải, và phải có phương pháp
học tập phù hợp với điều kiện xã hội, cũng như bản thân, nhằm tích lũy kiến thức, và phải
biết vận dụng kiến thức đó tạo nên cuộc sống tốt đẹp, thỏa mãn nhu cầu của bản thân và xã
hội. Quá trình học tập, đặc biệt là học tập ở nhà trường giúp con người tiếp thu những thông
tin sơ cấp về đời sống tự nhiên, xã hội... cũng như là cơ sở để tiếp thu những chuyên môn
khác trong các lĩnh vực. Con đường đi đến thành công đầy khó khăn, chông gai và thử
thách nên để đạt được kết quả đòi hỏi con người phải chăm chỉ, cần cù, lao động, có nhiều
ý chí và quyết tâm. Không có mồ hôi và nước mắt thì không có thành công hay thành tích.
Mỗi chúng ta phải xác định động cơ học tập đúng đắn, để tiếp thu những kiến thức bổ ích
vì hạnh phúc của cộng đồng hài hòa với hạnh phúc của cá nhân. Chỉ khi đó chúng ta mới
trở thành những người thực sự có ích cho xã hội. Không có cách nào khác để hạnh phúc
ngoài việc học tập. Việc học cũng là một quá trình tăng trưởng, tích lũy về mặt tri thức và
đồng thời, cách để áp dụng những tri thức đó vào lao động, đời sống thực tế. Vậy nên, quá
trình học tập của bản thân, như bao sự vật hiện tượng khác, chịu sự tác động của quy luật 3 lOMoAR cPSD| 46578282
mâu thuẫn. Chính vì vậy, chúng ta phải biết áp dụng quy luật mâu thuẫn vào thực tiễn đời
sống nói chung và vấn đề học tập nói riêng để có thể phát triển bản thân của sinh viên. Mỗi
chúng ta cần biết phân tích được mâu thuẫn, phân tích đầy đủ các mặt đối lập để nắm bắt
bản chất và khuynh hướng phát triển của sự vậthiện tượng. Các bạn sinh viên cần tôn trọng
mâu thuẫn hay chính là tìm hiểu đầy đủ những môn học của nhà trường, chọn ra các môn
phù hợp với định hướng, mục tiêu tương lai; vạch ra kế hoạch học tập, tham gia các hoạt
động ngoại khóa và thực hiện kế hoạch đó để đạt được mục tiêu đã đề ra cho bản thân. Một
ví dụ cụ thể hơn là hiện nay có rất nhiều bạn sinh viên chọn nghành mình theo học tuy
nhiên sau một thời gian muốn đổi sang nghành khác vì nghành học không phù hợp hay
không tìm hiểu trước các môn mình học thuộc chuyên nghành mình đã chọn kết quả học
tâp không tốt điểm kém hay thậm trí học lại nhiều lần mà vẫn chưa thể qua môn. Điều này
đã gây ra rất nhiều khó khăn với sinh viên, đặc biệt là những sinh viên năm nhất. Thái độ
tôn trọng mâu thuẫn trong trường hợp này chính là việc các sinh viên chủ động tìm hiểu về
trường, về ngành học và các môn học, quy định của nhà trường thông qua các kênh thông
tin chính thống. Mỗi bạn sinh viên cần có thái độ không sợ mâu thuẫn, không tránh né mâu
thuẫn mà cần phải tìm ra giải pháp khắc phục, như thế mới có thể phát triển bản thân, có
thêm tự tin và kinh nghiệm để giải quyết mâu thuẫn phát sinh sau này. Một ví dụ cụ thể là
khi các bạn không hiểu một bài giảng hoặc không làm được một bài tập, cần phải tự tìm
tòi, nghiên cứu từ các nguồn khác nhau như sách, mạng, các diễn đàn học vấn, học hỏi và
tiếp thu từ các giảng viên, hay những bạn học sinh cùng khóa. Và cũng không nên ngại
việc học lại, học thêm, học bổ sung để củng cố và trau dồi thêm kiến thức của mình; để vận
dụng giải quyết các mâu thuẫn. Chúng ta cần phải biết vận dụng quy luật mâu thuẫn để liên
tục tìm tòi, đổi mới và sáng tạo trong tri thức cũng vì mâu thuẫn luôn tồn tại, yêu cầu đặt
ra cho mỗi chúng ta là phải liên tục học thêm các tri thức mới để giải quyết các vấn đề mới.
Việc vận dụng quy luật mâu thuẫn giúp chúng ta phải biết vượt qua mọi định kiến để bài
trừ những cái cũ, không còn phù hợp và tiếp thu, chọn lọc cái mới; tiếp thu tri thức mới,
người học cũng cần có ý thức tìm ra mâu thuẫn trong chính tri thức đó, để từ đó có thể mở
rộng và phát triển, hiểu sâu hơn về lĩnh vực mình đang nghiên cứu. Vận dụng tốt quy luật 4 lOMoAR cPSD| 46578282
mâu thuẫn là nền tảng phát triển của bản thân và cũng quyết định thành bại trong sự nghiệp
và cuộc sống mỗi sinh viên sau này. 5