Tiểu luận kết thúc học phần | Môn chủ nghĩa xã hội khoa học

lOMoAR cPSD| 49831834 ĐẠI HỌC UEH TRƯỜNG KINH DOANH
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN
Môn học: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC Giảng viên : Lộ Kim Cúc Mã lớp học phần :23D1 POL 51002502
Phòng học - buổi học : B2-211 – sáng thứ 7
Sinh viên thực hiện : Nguyễn Ái Vi Khóa – Lớp :48 – BA003 MSSV :31221024812
TP Hồ Chí Minh, ngày 26 tháng 5 năm 2023. MỤC LỤC lOMoAR cPSD| 49831834 A. NỘI DUNG
1. Bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhà nước xã hội chủ nghĩa.…….1 1.1.
Bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa………………………………………..…1
1.2. Bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa .................................................................... 5
1.3. Biểu hiện của mối quan hệ giữa dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhà nước xã hội chủ
nghĩa ................................................................................................................................... 5
2. Những thành tựu và hạn chế quyền làm chủ của người dân hiện nay .................... 6
2.1. Những thành tựu và hạn chế quyền làm chủ ............................................................... 6
2.2. Liên hệ thực tiễn .......................................................................................................... 7
3. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam ................................................. 8
3.1. Quan điểm chung về nhà nước pháp quyền ................................................................ 8
3.2. Đặc điểm của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam ................................ 9
3.3. Liên hệ thực tiễn .......................................................................................................... 9 lOMoAR cPSD| 49831834
B. TÀI LIỆU THAM KHẢO lOMoAR cPSD| 49831834 A. NỘI DUNG
1. Bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhà nước xã hội chủ nghĩa.
1.1. Bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.
Bản chất chính trị: -
Là sự lãnh đạo về chính trị của giai cấp công nhân đối với toàn xã hội, không chỉ để
thực hiện quyền lực và lợi ích riêng cho giai cấp công nhân mà cho toàn thể nhân dân là chủ
yếu. Yếu tố quan trọng đảm bảo quyền lực thực sự thuộc về nhân dân là sự lãnh đạo của
Đảng Cộng sản – đại biểu cho trí tuệ, lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và
toàn dân tộc. Sự lãnh đạo của giai cấp công nhân thông qua Đảng Cộng sản đối với toàn xã
hội về mọi mặt gọi là sự thống trị chính trị, điều này làm cho nền dân chủ xã hội chủ nghĩa
mang tính nhất nguyên về chính trị. -
Trong nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, nhân dân lao động là người làm chủ những quan
hệ chính trị trong xã hội, họ có quyền tham gia đóng góp ý kiến xây dựng chính sách, pháp
luật, xây dựng bộ máy và cán bộ, nhân viên nhà nước…Tất cả tạo nên một nền dân chủ của
tuyệt đại đa số nhân dân, vì lợi ích của nhân dân, đảm bảo quyền lực thực sự thuộc về nhân
dân. Đó là một nền dân chủ có tính nhân dân rộng rãi và tính dân tộc sâu sắc.
Bản chất kinh tế: -
Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu,
đáp ứng sự phát triển ngày càng cao của lực lượng sản xuất, dựa trên cơ sở là khoa học –
công nghệ hiện đại, nhằm thỏa mãn ngày càng cao nhu cầu vật chất và tinh thần của toàn
thể nhân dân lao động. Bản chất kinh tế đó chỉ được bộc lộ đầy đủ qua quá trình ổn định
chính trị, phát triển sản xuất và nâng cao đời sống toàn xã hội, dưới sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản và sự quản lý của Nhà nước. Trước tiên là đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân
về tư liệu sản xuất; quyền làm chủ trong sản xuất kinh doanh, quản lý và phân phối; phải coi
lợi ích kinh tế của người lao động là động lực cho sự phát triển kinh tế-xã hội. -
Bản chất kinh tế của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa còn là sự kế thừa và phát triển
những thành tựu mà nhân loại đạt được trong lịch sử, loại bỏ những nhân tố lạc hậu, tiêu
cực, kìm hãm của các chế độ kinh tế trước đó, nhất là bản chất tư hữu, áp bức bóc lột, bất
công,… đối với nhân dân. Khác với nền dân chủ tư sản, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa thực
hiện chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu và thực hiện chế độ phân phối lợi ích theo kết quả lao động.
Bản chất tư tưởng – văn hóa – xã hội: -
Về tư tưởng, nền dân chủ xã hội chủ nghĩa lấy hệ tư tưởng Mác-Lênin - hệ tư tưởng
của giai cấp công nhân, làm chủ đạo đối với mọi hình thái ý thức xã hội khác trong xã hội
mới. - Về văn hóa, dân chủ xã hội chủ nghĩa kế thừa và phát huy những giá trị tinh thần,
tinh hoa văn hóa truyền thống dân tộc; tiếp thu giá trị tư tưởng – văn hóa, văn minh nhân
loại. Nhân dân được làm chủ những giá trị văn hóa tinh thần, được nâng cao trình độ văn
hóa, được tạo điều kiện phát triển cá nhân. Điều này cho thấy dân chủ là một thành tựu
trong quá trình sáng tạo văn hóa, thể hiện khát vọng tự do sáng tạo và phát triển của con
người. - Về xã hội, trong nền dân chủ xã hội chủ nghĩa có sự kết hợp hài hòa về lợi ích giữa
cá nhân, tập thể và lợi ích của toàn xã hội. Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa giúp động viên
nhân dân, thu hút tiềm năng sáng tạo, tạo tính tích cực xã hội trong sự nghiệp xây dựng xã hội mới. lOMoAR cPSD| 49831834
1.2. Bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa.
“Nhà nước xã hội chủ nghĩa là nhà nước mà ở đó, sự thống trị chính trị thuộc về giai cấp
công nhân, do cách mạng xã hội chủ nghĩa sản sinh ra và có sứ mệnh xây dựng thành công
chủ nghĩa xã hội, đưa nhân dân lao động lên địa vị làm chủ trên tất cả các mặt của đời sống
xã hội trong một xã hội phát triển cao – xã hội xã hội chủ nghĩa.” Nhà nước xã hội chủ
nghĩa là kiểu nhà nước mới, có tính ưu việt về mặt bản chất, được thể hiện qua các phương diện sau: -
Về chính trị, nhà nước xã hội chủ nghĩa mang bản chất của giai cấp công nhân - giai
cấp có lợi ích phù hợp với lợi ích chung của nhân dân lao động. Trong xã hội xã hội chủ
nghĩa, giai cấp vô sản là lực lượng giữ địa vị thống trị về chính trị, có sự khác biệt về chất
so với sự thống trị của các giai cấp bóc lột trước đây, đó là sự thống trị của đa số đối với
thiểu số giai cấp bốc lột nhằm giải phóng giai cấp mình và các tầng lớp nhân dân lao động
khác. Do đó, nhà nước xã hội chủ nghĩa là đại biểu cho ý chí chung của nhân dân lao động. -
Về kinh tế, bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa chịu sự quy định của cơ sở kinh
tế của xã hội xã hội chủ nghĩa, đó là quan hệ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu, không
còn tồn tại quan hệ sản xuất bóc lột. Nhà nước xã hội chủ nghĩa vừa là một bộ máy chính trị
- hành chính, cơ quan cưỡng chế, vừa là một tổ chức quản lý kinh tế - xã hội của nhân dân
lao động. Vì vậy việc chăm lo cho lợi ích của đại đa số nhân dân lao động trở thành mục
tiêu hàng đầu của nhà nước xã hội chủ nghĩa. -
Về văn hóa – xã hội, nhà nước xã hội chủ nghĩa được xây dựng trên nền tảng tinh
thần là lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin và những giá trị văn hóa tiên tiến, tiến bộ của nhân
loại, đồng thời mang những bản sắc riêng của dân tộc. Sự phân hóa giữa các giai cấp, tầng
lớp được thu hẹp, họ bình đẳng trong việc tiếp cận các nguồn lực và cơ hội phát triển.
1.3. Biểu hiện của mối quan hệ giữa dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhà nước xã hội chủ nghĩa.
Dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhà nước xã hội chủ nghĩa có mối quan hệ mật thiết với nhau:
Một là, dân chủ xã hội chủ nghĩa là cơ sở và nền tảng cho việc xây dựng và hoạt động của
nhà nước xã hội chủ nghĩa. Bởi vì chỉ trong xã hội dân chủ xã hội chủ nghĩa, người dân mới
có đầy đủ các điều kiện để thực hiện ý chí của mình thông qua việc lựa chọn một cách công
bằng, bình đẳng những người đại diện cho quyền lợi chính đáng của mình vào bộ máy nhà
nước, tham gia một cách trực tiếp hoặc giản tiếp vào hoạt động quản lý nhà nước, khai thác
và phát huy mạnh mẽ sức mạnh trí tuệ của nhân dân. Với những tính ưu việt đó, dân chủ xã
hội chủ nghĩa sẽ kiểm soát quyền lực nhà nước hiệu quả, ngăn chặn sự tha hóa, dễ dàng loại
bỏ những người trong cơ quan nhà nước mà không còn đáp ứng yêu cầu về phẩm chất, năng
lực, đảm bảo cho việc thực hiện đúng mục tiêu là hướng đến lợi ích của nhân dân. Ngược
lại, nếu các nguyên tắc của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa bị vi phạm, quyền lực của nhân
dân sẽ biến thành quyền lực của một nhóm người, thì việc xây dựng nhà nước xã hội chủ
nghĩa cũng sẽ không thực hiện được.
Hai là, ra đời trên cơ sở nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, nhà nước xã hội chủ nghĩa trở thành
công cụ quan trọng cho việc thực thi quyền làm chủ của nhân dân. Nhà nước xã hội chủ
nghĩa nằm trong nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là phương thức thể hiện và thực hiện dân
chủ. Bằng việc thể chế hóa ý chí của nhân dân thành các hành lang pháp lý, phân định một
cách rõ ràng quyền và trách nhiệm của mỗi công dân, là cơ sở để nhân dân thực hiện quyền
làm chủ, đồng thời là công cụ bạo lực để ngăn chặn hành vi xâm phạm đến quyền và lợi ích lOMoAR cPSD| 49831834
chính đáng của người dân, bảo vệ nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Ngược lại, nếu nhà nước xã
hội chủ nghĩa đánh mất bảnh chất của mình sẽ tác động tiêu cực đến nền dân chủ xã hội chủ
nghĩa, dẫn tới xâm phạm quyền làm chủ của nhân dân, chuyên chế, độc tài, thủ tiêu nền dân
chủ hoặc dân chủ chỉ còn là hình thức. Trong hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa, Đảng ta
xem nhà nước là “trụ cột”, là “một công cụ chủ yếu và vững mạnh” của nhân dân trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Mối quan hệ giữa dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhà nước xã hội chủ nghĩa là không thể tách
rời. Bởi vì, tồn tại sự tương tác và phụ thuộc lẫn nhau giữa dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhà
nước xã hội chủ nghĩa. Nhà nước xã hội chủ nghĩa ra đời và hoạt động dựa trên những bản
chất và nguyên tắc của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Đó là yêu cầu về sự tham gia và kiểm
soát của người dân trong việc quản lý nhà nước. Ngược lại, nhà nước xã hội chủ nghĩa là
công cụ để thực thi dân chủ, triển khai và thực hiện các quyết định và chính sách, là cơ quan
quyền lực của nhân dân, tập hợp mọi lực lượng trong nhân dân để thực hiện mục tiêu xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tóm lại, mối quan hệ giữa dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhà nước
xã hội chủ nghĩa là không thể tách rời và cùng hướng đến mục tiêu xây dựng một xã hội
công bằng, nơi quyền làm chủ của người dân được bảo vệ và đảm bảo.
2. Những thành tựu và hạn chế quyền làm chủ của người dân hiện nay.
2.1. Những thành tựu và hạn chế quyền làm chủ.
Trong những năm qua, quyền làm chủ của nhân dân đã đạt được một số thành tựu sau: -
Thông qua cơ chế dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện gián tiếp, vai trò “kiểm tra,
giám sát” của nhân dân đã đạt được nhiều thành quả đáng kể trong công tác phát hiện, xử lý
các vi phạm của cơ quan Nhà nước, cán bộ, đảng viên, góp phần nâng cao hiệu quả công tác
kiểm tra, giám sát của Đảng. Cấp ủy đảng, chính quyền, tạo mọi điều kiên cho việ c giám
sáṭ của nhân dân đối với viêc thực hiệ
n các nghị quyết của Hộị đồng Nhân dân các
cấp; viêc ̣ thu, chi ngân sách, quyết toán các công trình xây dựng do nhân dân đóng góp...
Những năm gần đây, dưới sự giám sát của nhân dân, chất lượng các công trình được nâng
cao, hạn chế thất thoát, lãng phí, tiêu cực; từ khâu bắt đầu đến quá trình thi công rồi bàn
giao đưa vào sử dụng các công trình dân sinh như đường giao thông, chợ, nhà văn hóa... -
Người dân thực hiện quyền tham gia quản lý nhà nước, trực tiếp thực hiện, hành
động, làm việc, đưa chủ trương, nghị định, chính sách, pháp luật vào thực tiễn cuộc sống.
Trong đó, trước hết là cán bộ, đảng viên làm tốt vai trò đi đầu trong tổ chức, triển khai, thực
hiện. Toàn dân nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của Nhà nước. Vì thế đã đạt được nhiều
thành tựu đáng kể. Bằng chứng là, năm 2021, số tội phạm về trật tự xã hội giảm 5.332 vụ
(giảm 11,33%); tai nạn giao thông giảm 3.491 vụ (giảm 23,31%) so với năm 2020... - Bên
cạnh đó, nhân dân thực hiện quyền bầu cử, ứng cử. Cụ thể là, trong cuộc bầu cử đại biểu
Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026, dù trong
hoàn cảnh đại dịch phức tạp, cử tri cả nước đã nâng cao tinh thần trách nhiệm với gần 70
triệu lá phiếu tại 84.767 khu vực bầu cử (đạt 99,60%). -
Nhân dân tăng cường thực hiện quyền tự do ngôn luận, bằng cách tham gia đóng góp
ý kiến vào các văn bản dự thảo chủ trương, chính sách, pháp luật thông qua việc lấy ý kiến
trực tiếp, các hội nghị, hội thảo, các trang web của các bộ, ban, ngành chủ trì soạn thảo hoặc
thông qua các cơ quan dân cử... Các ý kiến đóng góp của nhân dân đều được lắng nghe, tiếp
thu. Đối với những ý kiến chưa xác đáng, chưa phù hợp thì các cơ quan, đơn vị có liên quan
tiến hành giải thích, tuyên truyền, thuyết phục để nhân dân hiểu, nắm rõ. lOMoAR cPSD| 49831834 -
Nhà nước thực hiện những hoạt động để nhân dân nắm bắt được những chủ trương,
đường lối của Đảng và Nhà nước, nắm bắt được những hoạt động hành chính liên quan.
Mọi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước đều được phổ biến
đến quần chúng nhân dân thông qua tuyên truyền để dân hiểu, nắm rõ, tạo sự đồng thuận
trong nhân dân. Điển hình là, toàn bộ diễn biến, tiến trình các kỳ họp Quốc hội đều được
phát thanh, truyền hình trực tiếp để nhân dân theo dõi, đánh giá và góp ý.
Bên cạnh đó, vẫn còn tồn tại một số hạn chế trong quyền làm chủ của người dân: -
Tồn tại sự hạn chế về thông tin cũng như kiến thức trong nhân dân về quyền dân chủ.
Nhiều trường hợp người dân không biết được mình có những quyền gì. Bằng chứng là vẫn
còn người dân không biết điều kiện để được ứng cử đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân
là gì, không đi bầu cử có bị phạt hay không,…không biết nhiều về hoạt động, chức năng,
nhiệm vụ, của các cơ quan nhà nước. Đỉnh điểm có những trường hợp người dân không
hiểu quy định của pháp luật nên khiếu kiện vượt cấp, tranh chấp đất đai dẫn đến án mạng
(điển hình là vụ án nổ súng tranh chấp đất rừng ở Đắc Nông), bắt giữ cán bộ, công chức địa
phương, biểu tình đập phá… -
Công tác kiểm tra giám sát còn hạn chế khi mà tồn tại nhiều vụ việc tham nhũng, tiêu
cực trong bộ máy Đảng và Nhà nước. Bằng chứng là trong Hội nghị toàn quốc tổng kết 10
năm công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực giai đoạn 2012 – 2022, Trưởng ban Nội
chính Trung ương Phan Đình Trạc nêu rõ: Trong 10 năm qua, cấp ủy, ủy ban kiểm tra các
cấp đã thi hành kỷ luật hơn 2.700 tổ chức đảng, gần 168.000 đảng viên, trong đó có 7.390
đảng viên bị kỷ luật do tham nhũng hoặc liên quan đến tham nhũng…kỷ luật hơn 170 cán
bộ cấp cao diện Trung ương quản lý...kiến nghị xử lý trách nhiệm gần 44.700 tập thể, cá
nhân sai phạm; kiến nghị thu hồi, xử lý tài chính hơn 975.000 tỷ đồng, gần 76.000 ha đất;
chuyển cơ quan điều tra gần 1.200 vụ việc có dấu hiệu tội phạm, kiến nghị xử lý hơn 2.000
văn bản có sơ hở pháp luật. -
Còn xuất hiện tư tưởng độc đoán, gia trưởng, dân chủ hình thức, vô tổ chức, vô kỷ
luật. Những tư tưởng này khiến cho việc thực hiện dân chủ trì trệ không hiệu quả. Điển hình
là một số địa phương, đơn vị để bạt, bổ nhiệm vợ con, người thân thích trong dòng họ
không đủ tiêu chuẩn vào chức danh lãnh đạo, quản lý, hoặc thăng tiến quá nhanh, khiến dư
luận xã hội bức xúc. Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nội vụ đã thanh tra, phát
hiện 9 địa phương, đơn vị bổ nhiệm 58 người chưa đủ tiêu chuẩn làm lãnh đạo, quản lý,
trong đó 18 người có quan hệ ruột thịt, 40 người có quan hệ họ hàng với người có thẩm
quyền quyết định bổ nhiệm, đề bạt. -
Quá trình giải quyết dân chủ, tự do ngôn luận, lắng nghe ý kiến nhân dân còn nhiều
hạn chế. Điển hình là, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 13/9/2022 cho thấy, việc tiếp
công dân định kỳ của người đứng đầu cơ quan hành chính vẫn chưa được quan tâm đúng
mức và thực hiện đầy đủ theo quy định. Cụ thể tỷ lệ bình quân bộ trưởng, thủ trưởng cơ
quan ngang bộ tiếp công dân chỉ đạt 37,61%, Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) cấp tỉnh
đạt 56%, Chủ tịch UBND cấp huyện đạt 90% và Chủ tịch UBND cấp xã tiếp công dân đạt 49% so với quy định.
2.2. Liên hệ thực tiễn.
Một số việc nhằm phát huy quyền làm chủ của sinh viên và người dân nói chung với tư cách
là một sinh viên đại học UEH: lOMoAR cPSD| 49831834
Thứ nhất, là một sinh viên cần nâng cao tính dân chủ, chủ động trong trường học, bằng
nhiều cách thức như: đóng góp ý kiến qua thùng thư góp ý, gặp gỡ trực tiếp các phòng chức
năng để trao đổi trực tiếp các vấn đề vướng mắc, cần tháo gỡ kịp thời, sẵn sàng đưa ra
những góp ý, đề xuất về cách giảng dạy của giảng viên, tham gia khảo sát, nêu ý kiến về các
vấn đề liên quan của lớp, của trường để cải thiện việc học tập, rèn luyện, sinh hoạt… Trong
quá trình học tập cần xây dựng một thái độ tích cực, sẵn sàng góp ý kiến thảo luận trong
công việc nhóm, nhận xét và góp ý bài làm của người khác cũng như tiếp nhận những ý kiến
đóng góp của mọi người dành cho mình, để sửa đổi và hoàn thiện bản thân. Bên cạnh đó
phải luôn tuân thủ quy định của nhà trường. Tham gia các tổ chức sinh viên, câu lạc bộ, hội
thảo và các hoạt động xã hội khác để gặp gỡ và giao lưu với những người có cùng quan
điểm và mục tiêu, thông qua sự đoàn kết và hợp tác có thể tăng cường tiếng nói của mình.
Hai là, nâng cao nhận thức và sự hiểu biết về các quyền dân chủ, bằng việc tìm hiểu và
nghiên cứu để hiểu rõ về quyền tự do dân chủ. Điều này giúp ta có khả năng nhận diện và
bảo về quyền và lợi ích chính đáng của mình cũng như mọi người. Chấp hành quy định của
pháp luật, tuyên truyền mọi người thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật. Đồng
thời lên án tố cáo hành vi trái pháp luật hoặc xâm phạm quyền tự do dân chủ của người dân.
Ba là, thực hiện các quyền dân chủ của một công dân. Chẳng hạn như quyền bầu cử, ứng
cử, bằng cách tham gia bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử Đại biểu Quốc hội, Đại biểu Hội
đồng Nhân dân các cấp, cũng như tuyên truyền vận động mọi người tại địa phương cùng
tham gia bỏ phiếu; sử dụng mạng xã hội đúng cách khi thực hiện quyền tự do ngôn luận, sử
dụng quyền tự do ngôn luận trong các buổi họp ở cơ sở, trên các phương tiện thông tin đại
chúng, kiến nghị với đại biểu quốc hội, hội đồng nhân dân trong dịp tiếp xúc cử tri, hoặc
góp ý kiến vào các dự thảo cương lĩnh, chiến lược, dự thảo văn bản luật, bộ luật quan trọng,
…; thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo khi phát hiện tình trạng tham ô, tham nhũng trong cơ
quan Nhà nước,… Việc thể hiện quyền làm chủ của mình mang lại đóng góp to lớn cho sự
phát triển của đất nước.
Bên cạnh đó, mỗi người có thể đòi hỏi sự minh bạch và trách nhiệm từ phía chính quyền và
các tổ chức Nhà nước. Sẵn sàng đặt câu hỏi, yêu cầu thông tin và đảm bảo rằng quyền lợi và
lợi ích của người dân được đảm bảo và bảo vệ.
3. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
3.1. Quan điểm chung về nhà nước pháp quyền.
“Theo quan niệm chung, nhà nước pháp quyền là nhà nước thượng tôn pháp luật, nhà nước
hướng tới những vấn đề phúc lợi cho mọi người, tạo điều kiện cho cá nhân được tự do, bình
đẳng, phát huy hết năng lực của chính mình. Trong hoạt động của nhà nước pháp quyền, các
cơ quan của nhà nước được phân quyền rõ ràng và được mọi người chấp nhận trên nguyên
tắc bình đẳng của các thế lực, giai cấp và tầng lớp trong xã hội”. Nhà nước pháp quyền còn
được hiểu là một hệ thống pháp luật và nguyên tắc phân chia quyền lực để bảo vệ và đảm
bảo quyền lợi của công dân và các thành viên trong xã hội. Ở đó, tất cả mọi công dân đều
được giáo dục pháp luật và phải hiểu biết pháp luật, tuân thủ pháp luật, pháp luật phải đảm
bảo tính nghiêm minh; trong hoạt động của các cơ quan nhà nước, phải có sự kiểm soát lẫn
nhau, tất cả vì mục tiêu phục vụ nhân dân.
“Nhà nước pháp quyền là hình thức nhà nước tiến bộ, hợp lý, khoa học trong việc thực hành
dân chủ, trong việc tổ chức, vận hành của bộ máy nhà nước. Từ bản thân nó có khả năng
giải quyết các vấn đề: cơ chế phòng ngừa và khắc phục sự tùy tiện, lạm quyền của bản thân lOMoAR cPSD| 49831834
bộ máy nhà nước; vấn đề tạo khả năng hữu hiệu bảo vệ quyền công dân, quyền con người;
vấn đề quan hệ hợp lý giữa các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp, bảo đảm hiệu quả, hiệu
lực của mỗi quyền và hiệu quả chung của cả bộ máy; vấn đề bảo đảm tính tối cao của hiến
pháp và pháp luật, tính độc lập của tư pháp.”
3.2. Đặc điểm của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Một số đặc điểm cơ bản của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở nước ta như sau:
Thứ nhất, xây dựng nhà nước do nhân dân lao động làm chủ, đó là Nhà nước của dân, do dân, vì dân.
Thứ hai, Nhà nước được tổ chức và hoạt động dựa trên cơ sở của Hiến pháp và pháp luật.
Trong tất cả các hoạt động của xã hội, pháp luật được đặt ở vị trí tối thượng để điều chỉnh các quan hệ xã hội.
Thứ ba, quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công rõ ràng, có cơ chế phối hợp nhịp
nhàng giữa các cơ quan: lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Thứ tư, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam phải do Đảng Cộng sản Việt
Nam lãnh đạo, phù hợp với Điều 4 Hiến pháp năm 2013. Hoạt động của Nhà nước được
giám sát bởi phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” thông qua các tổ
chức, các cá nhân được nhân dân ủy nhiệm.
Thứ năm, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam tôn trọng quyền con người,
coi con người là trung tâm của sự phát triển. Quyền dân chủ của nhân dân được thực hành
một cách rộng rãi; “nhân dân có quyền bầu và bãi miễn những đại biểu không xứng đáng”;
đồng thời, tăng cường thực hiện sự nghiêm minh của pháp luật.
Thứ sáu, tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước theo nguyên tắc tập trung dân chủ, có
sự phân công, phân cấp, phối hợp và kiểm soát lẫn nhau, nhưng bảo đảm quyền lực là thống
nhất và sự chỉ đạo thống nhất của Trung ương.
Như vậy, những đặc điểm của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa mà nước ta đang xây
dựng thể hiện được tinh thần cơ bản của một nhà nước pháp quyền nói chung. Bên cạnh đó
còn thể hiện sự khác biệt so với các nhà nước pháp quyền khác, đó là Nhà nước pháp quyền
xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam mang bản chất của giai cấp công nhân, phục vụ lợi ích cho
nhân dân; nhà nước là công cụ chủ yếu để Đảng Cộng sản Việt Nam định hướng đi lên chủ nghĩa xã hội.
3.3. Liên hệ thực tiễn.
Một số việc nhằm góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
với tư cách là một sinh viên đại học UEH: -
Trang bị cho mình kiến thức vững chắc về pháp luật, nghiên cứu và hiểu rõ về hệ
thống pháp luật, đặc biệt là quyền dân chủ trong nước. Tìm hiểu về các luật, hiến pháp và
quy định liên quan đến quyền và tự do dân chủ. Điều này giúp ta có khả năng áp dụng và
bảo vệ quyền lợi của mình cũng như mọi người. -
Tích cực rèn luyện đạo đức, tác phong; lối sống trong sáng, lành mạnh, tránh xa các
tệ nạn xã hội; biết đấu tranh chống các biểu hiện của lối sống lai căng, thực dụng, xa rời các
giá trị văn hoá - đạo đức truyền thống của dân tộc. Đây sẽ là một động lực quan trọng để
phát huy giá trị truyền thống của dân tộc, phát huy giá trị tốt đẹp của con người Việt Nam
nói chung và tuổi trẻ Việt Nam nói riêng để đóng góp vào sự phồn thịnh của đất nước. lOMoAR cPSD| 49831834 -
Tham gia các hoạt động của hội sinh viên và tổ chức xã hội ví dụ như các câu lạc bộ
hoặc tổ chức xã hội khác để có cơ hội thảo luận, chia sẻ ý kiến và thúc đẩy quyền làm chủ.
Bạn có thể tham gia vào các cuộc hội thảo, buổi thảo luận hoặc các hoạt động tương tự để
thúc đẩy nhận thức về quyền và tự do dân chủ. -
Luôn nâng cao nhận thức chính trị, học tập chủ nghĩa Mác – Lênin, học tập và làm
theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, tránh nhạt Đảng, khô Đoàn, xa rời chính
trị. Hiện nay, các thiết bị công nghệ hiện đại và hệ thống mạng xã hội đang ngày càng phát
triển đã tạo ra nhiều ảnh hưởng lớn đến sinh viên, bao gồm cả những ảnh hưởng tích cực và
tiêu cực, một trong số đó là khiến giới trẻ nói chung, trong đó có sinh viên sống tách biệt
với xã hội, hình thành lối sống vô tâm, vô cảm, thờ ơ chính trị. Bên cạnh đó, nhiều bạn trẻ
chủ yếu đọc báo qua những bài được chia trẻ trên mạng xã hội chưa được kiểm chứng cụ
thể, thay vì chủ động tiếp cận tới các nguồn tin chính thức, tạo cơ hội cho các thế lực thù
địch truyền bá những thông tin xuyên tạc Đảng và Nhà nước mà nếu không có những nhận
thức chính trị đầy đủ, người đọc sẽ hình thành suy nghĩ sai lệch, gây ra những hệ lụy khôn
lường cho tình hình an ninh xã hội. Sinh viên phải có nhiệm vụ tự mình nâng cao nhận thức
trị, học và làm theo Bác, hỗ trợ Đảng và Nhà nước trong việc loại bỏ các thông tin xuyên
tạc, tiêu cực khỏi các nền tảng mạng xã hội, tuyên truyền đến người thân, bạn bè có cách
tiếp nhận thông tin đúng đắn, chính xác. -
Tạo ra những nội dung mang tính chất xã hội và chính trị: sử dụng các phương tiện
truyền thông xã hội và các nền tảng trực tuyến khác để tuyên truyền, chia sẻ thông tin, ý
kiến và ý thức về quyền và tự do dân chủ. Viết bài viết, tạo video, tạo ra những nội dung
mang tính chất tuyên truyền giáo dục về dân chủ hoặc tham gia vào các diễn đàn trực tuyến
để tăng cường nhận thức và tạo ra sự tương tác xã hội. -
Tham gia vào các hoạt động thiện nguyện và cộng đồng, tạo ra sự phát triển và tiến
bộ trong xã hội. Tham gia các dự án xã hội, chương trình giáo dục, hoạt động nhân đạo để
góp phần vào xây dựng một cộng đồng phát triển.
B. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2021), Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học (Dành cho
bậc đại học hệ không chuyên lý luận chính trị), Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.
2. Khoa Lý luận chính trị trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh (2023), Tài
liệu hướng dẫn ôn tập môn Chủ nghĩa xã hội khoa học.
3. TS. Nguyễn Văn Tú, “Phát huy quyền làm chủ của Nhân dân trong thời kỳ mới”, 29/6/2022
https://www.xaydungdang.org.vn/nhan-quyen-va-cuoc-song/phat-huy-quyen-lamchu-
cua-nhan-dan-trong-thoi-ky-moi-17122
4. Hoa tiêu, “Những thành tựu và hạn chế quyền làm chủ của người dân hiện nay”,
https://hoatieu.vn/phap-luat/nhung-thanh-tuu-va-han-che-quyen-lam-chu-cua- nguoidan-hien-nay-221035
5. ThS Nguyễn Thị Lắm, “Nâng cao năng lực làm chủ của người dân trong điều kiện
Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý – Nhìn từ góc độ thực tiễn hiện nay.”, 17/12/2018
https://truongchinhtri.camau.gov.vn/wps/portal/?1dmy&page=ct.chitiet&urile=wcm
%3Apath%3A/truongchinhchilibrary/truongchinhtrisite/trangchu/
nghiencuukhoahoc/detaikhoahoc/mnnbnmnmnmvbvv
6. Bộ Công An, “Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: tham nhũng, tiêu cực nhất định sẽ bị
ngăn chặn, đẩy lùi”, 30/06/2022 lOMoAR cPSD| 49831834
https://bocongan.gov.vn/tin-tuc-su-kien/tong-bi-thu-nguyen-phu-trong--tham-
nhungtieu-cuc-nhat-dinh-se-bi-ngan-chan-day-lui-d17-t32145.htmlhttps://
dangcongsan.vn/xay-dung-dang/khac-phuc-tinh-trang-dan-chu-hinh-thuc-trongcong-
tac-can-bo-433417.html